Skkn môn mĩ thuật 8, 9.

1

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
I.PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Nói đến mĩ thuật là nói đến cái hay cái đẹp. Trong cuộc sống con người ta
luôn nỗ lực để hoàn thiện bản thân, hướng đến sự hoàn mĩ cả hình thức lẫn tâm
hồn. Muốn mình phát triển tồn diện thì phải cố gắng hồn thiện bản thân ở
nhiều lĩnh vực, để góp sức mình xây dựng cho đất nước ngày càng giàu đẹp hơn.
Chính vì vậy đất nước ta ln đề cao vai trị của giáo dục. Luôn khẳng định giáo
dục là quốc sách hàng đầu để phát triển đất nước.
Song song với điều đó việc giáo dục thẩm mĩ trong nhà trường cho học
sinh cũng đóng vai trị hết sức quan trọng trong việc hình thành và phát triển
nhân cách cho học sinh, để hướng các em đến sự phát triển tồn diện về đức- tríthể-mĩ.
Trong q trình dạy học ở trường THCS Sử Pán tơi thấy bộ môn Mĩ thuật
đã thực sự thu hút được các em. Nhưng đa số các em chỉ biết vẽ theo cảm xúc
riêng của mình mà nhiều khi quên mất rằng: “Nghệ thuật chân chính bao giờ
cũng bắt nguồn từ cuộc sống ”. đặc biệt trong bài vẽ tranh phong cảnh của các
em, đa phần các em chỉ biết đặt bút xuống là vẽ chứ chưa có ý tưởng cụ thể,
chưa có sự chuẩn bị, khơng dựa trên tư liệu ghi chép từ thực tế, nên các bức
tranh của các em chưa phong phú về nội dung và hình thức thể hiện, rất khơ
cứng và buồn tẻ, chưa có hồn do vốn biểu tượng nghèo nàn và thiếu cảm xúc.
Chính vì vậy trong những năm làm cơng tác giảng dạy tại trường THCS Sử Pán
tôi luôn suy nghĩ làm cách nào để giúp các em có thể chọn được nội dung phù
hợp, xây dựng bố cục, hình ảnh phong phú, sinh động, màu sắc hài hòa rõ trọng
tâm. Khi đã làm tốt được những yêu cầu này các em sẽ cảm thấy hứng thú và
u thích mơn học hơn. Từ những lí do trên tơi mạnh dạn chọn và thực hiện đề
tài “Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh
đề tài”
2. MỤC TIÊU NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
Giúp giáo viên có phương pháp dạy mơn Mĩ thuật hiệu quả nhất để phát

huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, trong quá trình học tập mĩ thuật ở
trường THCS.
Hệ thống lại phương pháp kí họa cho học sinh, giúp học sinh vận dụng
phương pháp này vào trong bài vẽ tranh đề tài.
Truyền tải được tồn bộ vấn đề mà mình đã nghiên cứu đến với các đối
tượng học sinh. Học sinh lĩnh hội kiến thức và vận dụng vào các bài vẽ tranh của
mình một cách chủ động, tích cực, sáng tạo.
3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Vận dụng phương pháp kí họa vào bài vẽ tranh đề tài.
4. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Học sinh khối lớp 8 và khối lớp 9 trường THCS Sử Pán.
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
* Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận:
Nghiên cứu qua sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 8 và lớp 9; Nghiên cứu
qua nội dung tài liệu bồi dưỡng giáo viên THCS môn Mĩ thuật.


2

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân mơn vẽ tranh đề tài”
* Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tế.
- Nghiên cứu qua việc giảng dạy thực tế ở nhà trường THCS Sử Pán.
* Phương pháp nghiên cứu hỗ trợ:
- Thảo luận với nhóm chun mơn mĩ thuật trong thị xã.
- Dạy tiết thử nghiệm có đồng nghiệp góp ý rút kinh nghiệm.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN
- Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của bộ mơn.
- Căn cứ vào nội dung chương trình sách giáo khoa.
- Với tư cách là nhà giáo, giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy cần

phải nghiên cứu kĩ cơ sở lí luận và nắm vững các kiến thức về bộ môn và
phương pháp dạy bộ môn nhằm đạt được kết quả cao nhất.
2. THỰC TRẠNG
a. Thuận lợi - khó khăn
*Thuận lợi
- Qua q trình giảng dạy tơi thấy đa số các em đều u thích, hào hứng
với mơn học. Nhiều em có năng khiếu thể hiện bài vẽ tốt.
- Kí họa chủ yếu thực hiện ngồi trời nên học sinh có hứng thú trong học tập.
- Sống ở Sa Pa nơi có nhiều dân tộc anh em, có nhiều lễ hội văn hố
truyền thống và hoạt động lao động sản xuất, cảnh sắc thiên nhiên phong phú đa
dạng.
- Thường xuyên nhận được sự quan tâm từ Phòng giáo dục, Ban giám
hiệu nhà trường và phụ huynh học sinh.
- Có một số phương tiện hỗ trợ dạy học hiệu quả (máy chiếu, mẫu vẽ,
tranh ảnh...).
- Giáo viên ln tận tình, tìm tịi, sáng tạo. Sử dụng nhiều phương pháp
hay trong q trình dạy học.
*Khó khăn
- Cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học mĩ thuật cịn nhiều khó khăn.
Chưa có phịng học chức năng, chưa có đủ đồ dùng cần thiết để phục vụ cho mơn học.
- Nhiều phụ huynh cịn nhìn nhận mơn Mĩ thuật là môn học phụ nên thiếu sự
đầu tư về đồ dùng học tập cho con em, dẫn đến kết quả học tập chưa đạt hiệu quả cao.
- Các tiết học về kí họa cịn ít nên các em chưa được thực hành nhiều.
- Một số học sinh còn lười biếng trong quá trình học và thực hành, làm bài
theo kiểu đối phó, qua loa, đại khái. Đặc biệt trong các bài vẽ tranh phong cảnh,
hoạc vẽ tranh đề tài của các em đa số vẽ theo cảm tính, theo suy nghĩ nên trong
tranh không theo nguyên tắc về luật xa gần, cách trình bày bố cục cịn tương tự
như nhau, hình ảnh cịn khơ cứng chưa sinh động.
b.Thành công - hạn chế
*Thành công

- Nâng cao năng lực quan sát, bao quát sự vật cho học sinh. Rèn luyện
được cho các em khả năng nắm bắt đặc điểm, vẽ hình, từ đó thể hiện trong bài
vẽ tranh tốt hơn.


3

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân mơn vẽ tranh đề tài”
- Thơng qua việc kí họa cảnh vật xung quanh mình các em sẽ cảm nhận
được vẻ đẹp của thiên nhiên, cảnh vật, con người. Từ đó biết trân trọng, yêu quý
cảnh đẹp tự nhiên.
- Tăng khả năng làm việc lôgic, khoa học khi xây dựng hình ảnh bắt
nguồn từ thực tế, sau đó mới đến vận dụng và hồn chỉnh kiến thức thơng qua
việc thực hành trong bài vẽ tranh.
*Hạn chế
- Thời gian để các em thực hiện kí họa lấy tư liệu sẽ bị bó hẹp nếu các em
khơng chăm chỉ, chú ý tới môn học.
- Môn Mĩ thuật chỉ đánh giá bằng nhận xét theo hai mức Đ và CĐ, điều
này tạo tâm lí nhẹ nhàng cho các em nhưng cũng là ngun nhân khiến nhiều em
khơng nỗ lực trong q trình học tập.
c. Mặt mạnh - mặt yếu
*Mặt mạnh
- Được sự quan tâm chặt chẽ của ngành giáo dục với các đợt bồi dưỡng
chun mơn đã góp phần làm nâng cao chun mơn, tích lũy thêm nhiều phương
pháp dạy học mới hiệu quả hơn.
- Ngày nay nhiều phụ huynh có tư tưởng tiến bộ, họ nhận thức được cần
phải cố gắng đầu tư để con mình phát triển tồn diện về đức - trí - thể - mỹ.
Chính vì thế mơn học cũng có nhiều lợi thế hơn.
- Học sinh sẽ cảm thấy hứng thú khi tham gia vào việc kí họa ngồi trời,
bởi nó tạo được tâm lí thoải mái, sự mới lạ cho học sinh khi được thỏa sức chọn

lựa góc cảnh mà mình thích, kích thích được sự tị mị thích khám phá, học hỏi ở
học sinh.
*Mặt yếu
- Trước những cảnh vật rộng lớn các em sẽ cảm thấy khó “thâu tóm”, nắm
bắt để ghi chép khi các em chưa có nhiều kinh nghiệm và kĩ năng kí họa tốt.
- Cơ sở vật chất còn hạn chế cũng là yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng học
tập của các em.
- Điều kiện kinh tế gia đình khiến việc tiếp xúc, làm quen với nhiều chất
liệu trong hội họa phục vụ cho việc kí họa cịn gặp nhiều khó khăn.
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
* Về phía học sinh
- Tâm lí chung của các em đó là cịn coi mơn Mĩ thuật là mơn học phụ nên
các em chưa thực sự chú ý đầu tư.
- Nhiều học sinh cịn chưa chịu khó trong q trình học tập, ít tìm tịi,
khám phá. Đa số các em là con em đồng bào dân tộc Mơng, đời sống cịn nhiều
khó khăn, ít điều kiện đầu tư về đồ dùng học tập để các em thực hành kí họa.
* Về phía giáo viên
Một số đồng chí giáo viên chưa quan tâm sâu sát đến các bài vẽ của các
em. Thường để tự các em suy nghĩ, tham khảo trong sách vở nên không tránh
khỏi việc các em chép tranh trên mạng internet của các họa sĩ hoặc các bài vẽ
mẫu.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra


4

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân mơn vẽ tranh đề tài”
Trong q trình dạy học thì việc rèn luyện khả năng sáng tạo, tính độc lập,
sự linh hoạt, năng động của học sinh là việc làm hết sức cần thiết để tạo ra con
người hoàn chỉnh hơn cho thế hệ mới, những khả năng này khơng chỉ có ở

những mơn học khác mà trong mơn Mĩ thuật giáo viên cũng nên phối hợp rèn
luyện cho học sinh, việc kí họa ngồi trời sẽ đem lại cho các em nguồn cảm
hứng mới, khơi dậy trong các em khả năng khám phá, tìm tịi. Tơi thấy kí họa là
điều cần thiết để tạo cơ sở tốt ban đầu cho việc xây dựng một bố cục tranh
phong phú và sinh động.
Với tâm huyết của một người giáo viên, tơi thấy mình cần giúp các em
tìm ra phương pháp mới để kích thích khả năng học tập, sáng tạo của các em.
Tôi đã giành nhiều thời gian để tham khảo thêm các tài liệu, nghiên cứu từ thực
tế giảng dạy của bản thân và sự giúp đỡ của các đồng chí đồng nghiệp để mạnh
dạn chọn đề tài “Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân
mơn vẽ tranh đề tài”. Cho học sinh khối 8 và khối 9 ở trường THCS Sử Pán
nhằm giúp các em học tốt hơn, nâng cao năng lực quan sát, nhận xét, cảm thụ
cái đẹp, rèn luyện kĩ năng vẽ hình vận dụng kiến thức vào bài thực hành.
3. NHỮNG GIẢI PHÁP VÀ BIỆN PHÁP ĐÃ THỰC HIỆN
a. Mục tiêu của giải pháp biện pháp
Nhằm rèn luyện kĩ năng kí họa ngoài trời cho học sinh, giúp học sinh làm
bài sinh động, sáng tạo hơn, không bị lệ thuộc vào khuôn mẫu có sẵn trong sách
giáo khoa và các bài tham khảo thơng qua việc “Vận dụng phương pháp kí
họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
b. Nội dung và cách thức thực hiện các giải pháp, biện pháp.
Nội dung môn Mĩ thuật bao gồm các kĩ năng về cách thực hành một bài
vẽ ở từng phân môn: trang trí, vẽ theo mẫu, vẽ tranh và thường thức mĩ thuật,
học sinh được tìm hiểu nhận xét các tác phẩm mĩ thuật, giúp các em nâng cao
năng lực cảm thụ và thêm u thích mơn học này.
Trong mơn Mĩ thuật thì vẽ tranh là mơn học có sự tổng hịa các yếu tố tạo
hình như đường nét, hình khối, đậm nhạt, màu sắc. Sắp xếp chúng theo một
khuôn khổ nhất định của một bức tranh thông qua cảm xúc của người vẽ để nêu
bật được nội dung chủ đề của bức tranh. Nhưng không phải khi nào người học
cũng làm được điều đó theo sự tưởng tượng và cảm xúc của mình mà để đạt kết
quả cao hơn trước khi học bài vẽ tranh phong cảnh và phong cảnh q hương ở

bài trước đó giáo viên dành ít phút cuối của bài học để hướng dẫn cho học sinh
kí họa trước ở nhà làm cơ sở để vận dụng vào bài vẽ tranh, giáo viên cần hệ
thống lại cho học sinh nhớ lại kí họa là gì? hướng dẫn cho các em một số chất
liệu thơng dụng có thể sử dụng khi kí họa. Sau khi học sinh đã nhớ được cách kí
họa và cách sử dụng chất liệu thì giáo viên tiếp tục hướng dẫn các em cách chọn
cảnh, cắt cảnh và tiến hành kí họa và yêu cầu các em thực hiện những công
việc này ở nhà, để chuẩn bị trước cho các tiết vẽ tranh đề tài.
1. Kí họa
Giáo viên cần hệ thống lại cho học sinh nhớ lại khái niệm kí họa là gì:
Là hình thức vẽ nhanh nhằm ghi lại những nét chính, chủ yếu nhất đồng
thời ghi lại cảm xúc của người vẽ về thiên nhiên, cảnh vật, con người.


5

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
2. Chất liệu
Cần hướng dẫn cho học sinh sử dụng chất liệu phù hợp, gọn nhẹ với việc
kí họa phong cảnh ngồi trời như: Bút chì, bút sắt, bút dạ, chì than, màu nước…
3. Cách chọn cảnh và cắt cảnh
Là một khâu rất quan trọng để các em có thể chọn được cảnh phù hợp với
nội dung bài học.
3.1. Chọn cảnh
Thiên nhiên vô cùng phong phú, có những cảnh vật tự nó đã đẹp giống
như một bức tranh tự nhiên, người vẽ không cần thêm bớt về bố cục cũng như
màu sắc.Tuy nhiên không phải cảnh nào cũng đẹp và hồn chỉnh, vì vậy cần
hướng cho học sinh biết cách ngắm cảnh, chọn cảnh. Xem cảnh nào cảm thấy
đẹp nhất và có cảm xúc nhất, đủ các yếu tố như: Bố cục đẹp, có xa, có gần, lớp
trước, lớp sau, nhịp nhàng có trọng tâm để chọn khi bắt đầu kí họa.
Bước đầu kí họa giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh tìm hiểu một số

loại cây để các em không bị bỡ ngỡ khi nắm bắt đặc điểm. Từ đó chọn góc cảnh,
ban đầu khi mới kí họa cảnh nên hướng cho các em chọn những phong cảnh đơn
giản trước bởi vì trong cảnh bao la khi nhìn thường làm cho các em lúng túng,
dễ bị ngợp mắt sẽ khó xác định trọng tâm, giới hạn khi kí họa, chính vì thế nên
chọn một góc cảnh chỉ có hai hoặc ba vật thể để kí họa.
Ví dụ: Ruộng bậc thang, ngơi nhà, cây cối, cây cầu, suối ....(Hình a,b)
Như vậy học sinh sẽ từng bước làm quen được với việc kí họa từ hẹp đến
rộng, từ gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp để khi đứng trước cảnh các em sẽ
đủ tự tin chủ động trong việc “thâu tóm” đối tượng vào bức vẽ của mình.
Một số góc cảnh đẹp
Hình a

Hình b

3.2. Cắt cảnh
- Giáo viên cần hướng cho học sinh cách cắt cảnh hiệu quả trong quá trình
chọn cảnh để tìm ra bố cục đẹp nhất. Giáo viên có thể hướng dẫn cho học sinh
cách làm bìa cứng để cắt cảnh hiệu quả hơn, bằng cách tạo khung ngắm nhỏ
bằng bìa cứng khổ giấy khoảng 12 x 16 cm được cắt kht rỗng theo hình chữ
nhật hoặc dùng hai ngón tay cái và tay trỏ của hai bàn tay đan vào nhau tạo
thành khung ngắm (hình a và hình b). khi chọn cảnh và cắt cảnh sẽ có hai phần
chính là cảnh động hoặc tĩnh. Cảnh động là hoạt động của người hoặc lúc cây
đang chuyển động trong gió, cảnh động thì cần tiến hành kí họa trước và ghi lại
nhanh hơn.
Hình a
Hình b
*Lưu ý học sinh những điều sau trong quá trình cắt cảnh:
+ Tránh mảng hình bằng nhau, giống nhau, đối xứng ở hai bên.
+ Tránh mảng hình q lớn ở chính giữa tranh.
+ Tránh đường chéo góc cắt đôi tranh.

+ Tránh đường chân trời chạy ngang qua chính giữa bức tranh chia bức
tranh làm hai phần bằng nhau.
3.3. Thực hành kí họa


6

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
Dựa vào khung ngắm, phác hình của cảnh vật trên giấy vẽ, có thể lấy một
vật trong cảnh để so sánh. Ví dụ: lấy chiều cao của một ngôi nhà để so sánh với
các đồ vật khác trong cảnh như lùm cây, đống rơm , con người....
Giáo viên hướng dẫn tỉ mỉ cho học sinh cách phác hình bằng nét thẳng,
phác mảng hình lớn trước, hình mảng nhỏ sau. Ln ln so sánh các đường
hướng của cảnh vật với đường tầm mắt. Không nên tham những chi tiết nhỏ, cần
lược bỏ chi tiết không cần thiết, khi vẽ nên quy hình cảnh vật vào mảng hình
lớn, khơng để ý vào chi tiết như sợi rơm, từng lá, quả của cây, từng chi tiết nhỏ
của nhà cũng có thể bỏ bớt những mảng hình, hình mảng khơng đẹp. Cần nhắc
các em có thể gợi đậm nhạt khi đã tương đối hồn thiện về hình để tạo được
chiều sâu không gian, lớp trước, lớp sau. Cần làm nổi rõ những cảnh ở lớp
trước, cảnh trọng tâm.
Có thể ban đầu những gì mà các em kí lại cảnh trong bài kí họa của mình
chưa được tốt lắm, nét vẽ cịn lúng túng, hình chưa được chính xác. Giáo viên có
thể nhắc các em đưa bài để mình xem trước. Sau đó góp ý và hướng dẫn để các
em chỉnh bài. Bài kí họa của các em sẽ hồn chỉnh và tiến bộ hơn.
(Một số bài kí họa tham khảo giáo viên giới thiệu cho học sinh xem trong
quá trình hướng dẫn các em kí họa)
a
b
c
d

(Hình a kí họa nét và hình b,c,d kí họa nét có gợi đậm nhạt)
4. Vận dụng vào bài vẽ tranh
Sau khi học sinh đã có hai hoặc ba bài kí họa đã chuẩn bị trước ở nhà,
trong tiết học ở lớp giáo viên chọn một bài tốt nhất để các em dựa vào đó thể
hiện bài vẽ của mình.
4.1. Xây dựng bố cục
- Đầu tiên giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh dựa vào bài kí họa của
mình để xây dựng bố cục. Dựa vào các mảng hình trong bài vẽ kí họa sắp xếp
mảng chính, mảng phụ có trọng tâm, bố cục trong tranh phong cảnh phải theo
sát những tư liệu đã kí họa và ít nhiều gợi được địa danh của cảnh vật như: đó là
nơi nào thuộc địa danh và có đặc điểm gì?
+ Ví dụ: cảnh núi đồi hay cảnh đồng bằng, sơng nước ...
- Có nhiều hình thức thể hiện, có thể thêm hoặc bớt một số chi tiết làm sao
để tạo nên một tổng thể thống nhất và hợp lí về bố cục. Khi bố trí các mảng hình
phải phối hợp sao cho tạo được một bố cục độc đáo mang vẻ đẹp riêng trong
mỗi bài vẽ.
4.2. Vẽ hình:
- Dựa vào những mảng hình đã xây dựng để phác hình tổng thể theo các
lớp của luật xa gần. Lớp hình ở trước, ở giữa và ở phía sau bằng những nét
thẳng:
+ Lớp ở trước: là lớp gần với tầm mắt người nhìn nhất nên cần thể hiện
hình to cao và rõ nhất, có thể gợi một số chi tiết của cây cối nhà cửa..
+ Lớp ở giữa: còn gọi là lớp trung gian, khi vẽ sẽ được diễn tả thấp nhỏ
hơn về hình so với lớp trước, không cần nhấn nhiều chi tiết.


7

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
+ Lớp ở sau: Là lớp ở xa nhất khi quan sát ta sẽ thấy cảnh vật thấp, nhỏ và

mờ hơn các lớp trước, lưu ý học sinh không nhấn chi tiết.
- Giáo viên nhắc học sinh đối với bài vẽ tranh ở khối lớp 8, 9 thì hình ảnh
chính phải to, rõ ràng, nằm đứng trọng tâm bức tranh, có thể điểm thêm người
hoặc con vật, cây cối sẽ làm bức tranh sinh động hơn.
- Cũng cần lưu ý học sinh trong cách sử dụng đường nét của các em. Cảnh
vật ở gần sẽ được nhấn đậm sắc sảo, nét ở xa có thể diễn tả nhỏ và mờ dần để
gợi được không gian xa gần trong bài vẽ.
4.3. Vẽ màu:
Giáo viên hướng dẫn cho học sinh cách vẽ màu theo cảm xúc riêng của
các em hoặc có thể vẽ màu dựa vào màu cảnh vật tự nhiên, thời gian mà các em
đã kí họa phong cảnh đó.
Lưu ý các em trong cách dùng màu cần nhấn được trọng tâm của hình ảnh
chính trong tranh vẽ màu theo các lớp cảnh, có thể gợi ý cho các em sử dụng
màu tùy thuộc vào bài để gợi được không gian theo luật xa gần.
Trong quá trình học sinh thực hành bài giáo viên ln quan sát, động viên,
hướng dẫn học sinh đặc biệt là những học sinh cịn lúng túng trong cách vẽ bài.
Ln khuyến khích tinh thần học tập của học sinh, tuyên dương những
học sinh có tiến bộ và có bài vẽ tương đối tốt hoặc tốt.
Một số bài vẽ tranh phong cảnh của học sinh
a
b
b
c
Dạy thực nghiệm
* Vẽ tranh: Đề tài phong cảnh quê hương
(Tiết 1)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Học sinh hiểu hơn về thể loại tranh phong cảnh.
- Hiểu sâu hơn cách khai thác nội dung đề tài.

- Hiểu hơn về bố cục, hình mảng, đậm nhạt và màu sắc trong vẽ tranh.
2. Kĩ năng:
- Học sinh biết cách tìm , chọn cảnh đẹp vẽ được tranh về đề tài Phong
cảnh quê hương.
3. Thái độ
- Học sinh thêm yêu quê hương và tự hào về nơi mình đang sống.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Một số bài kí họa để học sinh tham khảo.
- Một số bức tranh phong cảnh.
- Đồ dùng dạy học....
2. Học sinh
- Một số bài kí họa


8

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
- Đồ dùng học tập mơn Mĩ thuật: Giấy, bút chì, tẩy....
III. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
1.Ổn định tổ chức : (1 phút) Kiểm tra sĩ số lớp
2. Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị đồ dùng của học sinh
3. Bài mới :
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1 : Hướng dẫn học sinh tìm và
chọn nội dung đề tài: (12 phút)
Giáo viên có thể giới thiệu một số bức
tranh phong cảnh để học sinh thấy được vẻ
đẹp phong phú của thiên nhiên, cảnh vật

( phong cảnh ở miền núi, miền biển, thành
phố, đồng bằng...)
Sau đó giáo viên tiếp tục giới thiệu một số
bài kí họa tương đối tốt của các học sinh
trong lớp để HS quan sát và nhận xét về:
+ Nội dung bài kí họa vẽ gì ?
+ Hình ảnh trong bài vẽ ?
+ Đường nét trong bài kí họa ?
Gv nên định hướng thêm cho các em về
cách vẽ màu để tạo thêm hiệu quả trong
bài.
Hoạt động 2 : Hướng dẫn học sinh cách
vẽ (10 phút)
- Giáo viên yêu cầu hs nhắc lại các bước
để làm một bài vẽ tranh đề tài : - Hs trả lời
các bước tiến hành
+ Phần này giáo viên cần hướng dẫn học
sinh kĩ hơn qua hình minh họa, để hs biết
cách vận dụng.
- B1 : Tìm và chọn nội dung
+ Mỗi học sinh cần chọn một bài kí họa tốt
nhất của mình, Gv cần chọn cho học sinh
nếu các em không xác định được.
- B2 : Xác định bố cục
+ Dựa vào các mảng hình ở bài kí họa để
phác mảng chính, phụ có trọng tâm.
- B3 : Phác hình tổng thể bằng nét thẳng
+ Lưu ý học sinh biết chắt lọc hình ảnh, có
thể thêm hoặc bớt các chi tiết, sắp xếp hình
theo các lớp của luật xa gần, có thể điểm

thêm các dáng người để bài vẽ sinh động
hơn.
- B4 : vẽ chi tiết

I. TÌM VÀ CHỌN NỘI DUNG
ĐỀ TÀI:
Tranh phong cảnh ở: Miền núi,
miền biển, đồng bằng, thành
phố….

II. CÁCH VẼ

* Gồm 5 bước:
- B1: Tìm và chọn nội dung đề tài
(chọn một bài kí họa tốt nhất để
thực hiện các bước)
- B2: Xác định bố cục
- B3: Phác hình tổng thể bằng nét
thẳng
- B4: Vẽ chi tiết
- B5: Vẽ màu


9

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
+ Nhắc HS để ý tới các đường nét cảnh xa
và gần. Ở gần nhấn đậm nét hơn ở xa.
Chỉnh lại bài trước khi vẽ màu.
- B5 : vẽ màu

+ Gv hướng dẫn học sinh vẽ màu theo ý
thích, cảm xúc riêng hoặc vẽ màu dựa vào
màu thời gian kí họa cảnh vật đó
Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh thực
hành (17 phút)
- Yêu cầu học sinh thực hành bài vẽ vào
giấy A4
- Gv cần hướng dẫn cho học sinh để các
em biết cách vận dụng hiệu quả trong q
trình làm bài, có thể thêm hoặc bớt chi tiết
để tạo một bố cục hợp lí và hoàn chỉnh.
- Gv đi từng bàn để hướng dẫn học sinh
cặn kẽ hơn khi các em làm bài.
- Vẽ tranh về phong cảnh quê hương nên
vẽ thêm hình ảnh người để làm tranh sinh
động hơn.

III. THỰC HÀNH
Dựa vào bài kí họa của mình em
hãy vẽ một bức tranh về đề
tài tranh phong cảnh quê hương

IV. HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA KÊT QUẢ VÀ BÀI TẬP(5 phút)
1. Nhận xét – đánh giá:
- Gv thu một số bài vẽ của học sinh và yêu cầu học sinh nhận xét bài bạn về :
+ Nội dung
+ Bố cục
+ Hình ảnh
- Gv nhận xét bài cho học sinh, tuyên dương các bài vẽ tốt và hướng dẫn,
động viên những học sinh vẽ chưa tốt.

2. Dặn dò – kết thúc:
- Nhắc học sinh về nhà tiếp tục nghiên cứu và bổ sung thêm một số hình
ảnh nếu chưa xong về hình.
- Tham khảo thêm một số bài vẽ tranh phong cảnh và cách vẽ màu trong
tranh phong cảnh để hôm sau học bài tiếp.
.......................................................................................................................
*Vẽ tranh: Đề tài phong cảnh quê hương
(Tiết 2)

I. MỤC TIÊU
1. Kĩ năng
- Học sinh hiểu thêm về khả năng thể hiện màu.
- Hiểu thêm về gam màu và hòa sắc màu trong tranh.
2. kĩ năng
- Vẽ được màu sắc phù hợp với yêu cầu bài học :
+ Màu phù hợp với nội dung bài phong cảnh quê hương.


10

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân mơn vẽ tranh đề tài”
+ Màu sắc có trọng tâm, có đậm nhạt. 3. Thái độ :
- Học sinh cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, cảnh vật, con người từ
đó cố thêm yêu quý, bảo vệ cảnh đẹp xung quanh.
II. CHUẨN BỊ :
1. Giáo viên :
- Một số bài tranh kí họa có vẽ màu.
- Một số bức tranh phong cảnh vẽ màu hoàn chỉnh.
2. Học sinh :
- Bài vẽ hình ở tiết trước. - Bút chì, màu, tẩy.....

III. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC :
1. Ổn định tổ chức: ( 1 phút) Kiểm tra sĩ số lớp
2. Bài cũ : Gọi một số học sinh để xem mức độ hồn thành hình ảnh của
các em trong bài vẽ.
3. Bài mới :
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1 : Hướng dẫn học sinh
tìm và
chọn nội dung đề tài: (10 phút)
- Giáo viên có thể giới thiệu thêm một
số bức tranh phong cảnh để học sinh
thấy được vẻ đẹp phong phú về màu
sắc của thiên
nhiên, cảnh vật.
- Quan sát thêm một số bài vẽ của học
sinh năm trước để tham khảo thêm về
cách sử dụng màu trong tranh phong
cảnh.
Hoạt động 2 : Hướng dẫn học sinh
cách vẽ (5 phút)
- Giáo viên yêu cầu hs nhắc lại các
bước để làm một bài vẽ tranh đề tài :
+ Phần này giáo viên khơng hướng
dẫn chi tiết nữa, vì đã làm ở tiết trước.

I. TÌM VÀ CHỌN NỘI DUNG ĐỀ
TÀI

II. CÁCH VẼ

* Gồm 5 bước:
- B1: Tìm và chọn nội dung đề tài
- B2: Xác định bố cục - B3: Phác
hình tổng thể bằng nét thẳng
- B4: Vẽ chi tiết
- B5: Vẽ màu
III. THỰC HÀNH
Em hãy vẽ một bức tranh về đề
Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh
tài tranh phong cảnh quê hương
thực hành (25 phút)
- Yêu cầu học sinh thực hành bài vẽ
vào giấy A4
- Gv cần nhắc Hs hoàn chỉnh hình vẽ
trong tranh trước khi vẽ màu.
- Gv để ý đến các đối tượng học sinh
để hướng dẫn các em. Đối với học
sinh yếu nên hướng dẫn chi tiết, cịn
học sinh có bài vẽ tốt rồi nên gợi mở


11

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
để các em sáng tạo thêm. - Nhắc học
sinh có thể vẽ màu theo ý thích nhưng
nên vẽ theo gam màu sẽ tạo hiệu quả
hơn trong bài vẽ.
IV. HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA KÊT QUẢ VÀ BÀI TẬP(5 phút)
1. Nhận xét – đánh giá:

- Gv thu một số bài vẽ đã tương đối hoàn thành của học sinh và yêu cầu
học sinh nhận xét bài bạn về :
+ Nội dung
+ Bố cục
+ Hình ảnh
+ Màu sắc
- Gv nhận xét bài cho học sinh .
- Tuyên dương các bài vẽ tốt.
- Hướng dẫn, động viên những học sinh vẽ chưa tốt.
2. Dặn dò – kết thúc:
- Nhắc học sinh về nhà tiếp tục hoàn thành bài nếu chưa xong.
- Tiếp tục tìm bố cục và vẽ thêm các bức tranh khác.
- Để chuẩn bị cho tiết học sau ;
+ Quan sát trước một số tác phẩm chạm khắc gỗ đình làng để học bài :
“Thường thức mĩ thuật – Chạm khắc gỗ đình làng Việt Nam”
+ Chuẩn bị : Sách giáo khoa, vở ghi chép, một số tranh, ảnh siêu tầm về
các tác phẩm chạm khắc gỗ đình làng Việt Nam.
.......................................................................................................................
c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp
- Đối với nhà trường cần có sự quan tâm, đầu tư thêm các loại sách tham
khảo, tranh ảnh bồi dưỡng cho giáo viên và học sinh trong quá trình dạy và học.
- Giáo viên cần nhiệt tình, tận tâm trong cơng tác giảng dạy, thường xun
tìm tịi, tham khảo thêm tài liệu, đổi mới phương pháp dạy học để tạo hứng thú
học tập cho học sinh.
+ Hướng dẫn chi tiết cho các em các bước kí họa để các em thực hiện, sửa
bài góp ý kịp thời cho học sinh.
- Học sinh phải thích học mĩ thuật, chăm chỉ, chịu khó, nắm rõ các thao
tác làm một bài kí họa. Sắp xếp thời gian biểu hợp lí để có thời gian thực hiện kí
họa.
- Bên cạnh đó cần có sự quan tâm về đồ dùng học tập từ phụ huynh để

giúp con em mình hồn thành tốt nhiệm vụ học tập.
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp:
Các giải pháp có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Tạo thành một chuỗi kiến
thức để các em có thể giải quyết bài vẽ tranh phong cảnh của mình một cách nhẹ
nhàng và lơgic hơn mà khơng phải phụ thuộc vào khuôn mẫu nào.
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu:


12

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
Qua một thời gian áp dụng và nghiên cứu tôi thu được kết quả khá khả quan,
các em đã quen dần với việc kí họa cảnh, vận dụng vào bài vẽ tranh một cách linh
hoạt.
4. KẾT QUẢ THU ĐƯỢC QUA KHẢO NGHIỆM, GIÁ TRỊ KHOA
HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU:
*Kết quả khảo sát chất lượng học sinh trước khi áp dụng sáng kiến:
(Chỉ khảo sát học sinh ở lớp 8A, 9B - Trường THCS Sử Pán) Học kì I năm học
2022 – 2023
XẾP LOẠI - TỈ LỆ
STT
LỚP
TSHS
Đ
%
CĐ
%
01

7A

34

32

94,1 %

02

5,9 %

02

9B

30

26

86,7 %

04

13,3 %

* Kết quả khảo sát chất lượng học sinh sau khi áp dụng sáng kiến:
(Chỉ khảo sát học sinh ở lớp 8A, 9B - Trường THCS Sử Pán) Học kì I
năm học 2022 – 2023
XẾP LOẠI - TỈ LỆ
STT

LỚP
TSHS
Đ
%
CĐ
%
01

7A

34

34

100%

0

00,0%

02

9B

30

30

100%

0

00,0%

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
1. KẾT LUẬN
- Từ biện pháp sử dụng phương pháp kí họa để thực hiện các bài vẽ tranh
đề tài, tôi thấy các em có tinh thần học tập hào hứng hơn rất nhiều. Mỗi bài học
của các em là mỗi lần các em được trải nghiệm hịa mình vào cuộc sống với
thiên nhiên. Thơng qua việc kí họa các em thêm u quý, gần gũi hơn với thiên
nhiên xung quanh mình.
- Đặc biệt kết quả trong bài vẽ tranh của các em đã được cải thiện rõ nét:
+ Các sản phẩm bài vẽ trở nên mới mẻ phong phú hơn về nội dung và
hình thức thể hiện, phát huy được khả năng sáng tạo, khơng máy móc sao chép
tranh ảnh của các họa sĩ hay các bức tranh có sẵn.
+ Củng cố thêm khả năng vẽ hình của học sinh.
+ Giúp cho học sinh ghi chép nhanh được tư liệu từ thực tế để từ đó có tư
liệu xây dựng bố cục tranh đồng thời luyện cho các em phát triển khả năng quan
sát, nhận xét, nắm bắt nhanh, bao quát đặc điểm của thiên nhiên, cảnh vật.
- Điều quan trọng nhất đó là thơng qua việc thực hành tốt các bài vẽ tranh đề
tài đã khuyến khích được tinh thần học tập ở các em. Khiến các em cảm thấy háo
hức đón chờ tiết học để mình có cơ hội thể hiện những gì mà mình kí họa được.
2. KIẾN NGHỊ:


13

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
Để việc dạy và học môn Mĩ thuật trong trường trung học cơ sở được hiệu
quả hơn rất mong sẽ tiếp tục nhận được sự quan tâm giúp đỡ từ Ban giám hiệu

nhà trường.
Đề nghị được trang bị thêm một số tài liệu, tư liệu tham khảo và tranh
ảnh, mẫu vẽ để phục vụ cho việc giảng dạy bộ mơn.
Mong nhà trường có kế hoạch tổ chức cho học sinh được đi tham quan
phong cảnh thực tế, để có cơ hội được kí họa phong cảnh mà mình thích từ đó sẽ
có nguồn tư liệu tốt hơn.
Tổ chức thêm các buổi thao giảng, dự giờ giữa các trường trong cụm để
có cơ hội trao đổi và học hỏi thêm kinh nghiệm nâng cao chất lượng chuyên
môn.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “Vận dụng phương pháp kí
họa nâng cao chất lượng phân mơn vẽ tranh đề tài”. Nhằm giúp các em có
hứng thú hơn với môn Mĩ thuật, nâng cao khả năng quan sát, vẽ hình và vận
dụng vào bài vẽ tranh để đạt kết quả tốt hơn. Rất mong nhận được các ý kiến
đóng góp chân thành từ các đồng chí đồng nghiệp để đề tài của tơi được hồn
thiện hơn.
MỤC LỤC
I.PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài..............................................................................
2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài......................................................
3. Đối tượng nghiên cứu......................................................................
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu......................................................
5. Phương pháp nghiên cứu..................................................................
II. PHẦN NỘI DUNG
1.Cơ
sở
lí
luận.......................................................................................
2.
Thực
trạng.........................................................................................

a. Thuận lợi – khó khăn........................................................................
b.Thành
cơng
–
hạn
chế........................................................................
c.
Mặt
mạnh,
mặt
yếu............................................................................
d.
Các
ngun
nhân,
yếu
tố
tác
động....................................................
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề mà thực trạng đề tài đã đặt
ra...........
3.
giải
pháp,
biện
pháp..........................................................................
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp....................................................

Trang
Trang

Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang
Trang


14

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
b. Nội dung và cách thức thực hiện......................................................
c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp.........................................
d.
Mối
quan
hệ
giữa
các
giải

pháp........................................................
4. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học .........................................
III.
KẾT
LUẬN,
KIẾN
NGHỊ...........................................................
1.
Kết
luận.............................................................................................
2. Kiến nghị..........................................................................................
IV.
MỤC
LỤC..................................................................................... V. TÀI
LIỆU THAM KHẢO.............................................................

Trang
Trang
Trang
Trang
Trang


15

“Vận dụng phương pháp kí họa nâng cao chất lượng phân môn vẽ tranh đề tài”
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. SGK, SGV Mĩ thuật 7, 8, 9.
2. Sách BỐ CỤC – Tác giả: ĐÀM LUYỆN (nhà xuất bản ĐHSP)
3. Sách KÍ HỌA – Tác giả: NGUYỄN LĂNG BÌNH (nhà xuất bản ĐHSP)

4. Chuẩn kiến thức kĩ năng môn Mĩ thuật THCS (nhà xuất bản GD)
5. Tài liệu tham khảo từ mạng Iternet