Giải Quyết Khiếu Nại Về Đất Đai Khi Nhà Nước Thu Hồi Đất Tại Huyện Phú Quốc, Tỉnh Kiên Giang.doc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN NGỌC LAN ANH

GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI
KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT TẠI
HUYỆN PHÚ QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN NGỌC LAN ANH

GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ
ĐẤT ĐAI KHI NHÀ NƢỚC THU
HỒI ĐẤT TẠI HUYỆN PHÚ
QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công

Mã số: 60.34.04.03

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. BÙI THỊ THANH THÚY


THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai
cơng bố trong bất cứ cơng trình nào khác, các thơng tin trích dẫn trong luận
văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
TP Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 4 năm 2017
Ngƣời cam đoan

Nguyễn Ngọc Lan Anh


LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đến người hướng dẫn khoa
học TS. Bùi Thị Thanh Thúy đã tận tình hướng dẫn và đóng góp nhiều ý kiến
khoa học trong q trình nghiên cứu và thực hiện luận văn này.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính
Quốc gia, Khoa Sau đại học cùng tồn thể các thầy, cơ giáo đã nhiệt tình
giảng dạy và tạo điều kiện cho tơi hồn thành nhiệm vụ học tập của mình.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới tất các thầy giáo,
cơ giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Sự động viên giúp đỡ của thầy, cô
giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp là nguồn động viên q báu cho tơi
hồn thành luận văn này!

TP Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 4 năm 2017
Học viên

Nguyễn Ngọc Lan Anh


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA GIẢI QUYẾT KHIẾU
NẠI VỀ ĐẤT ĐAI KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT CỦA UBND CẤP
HUYỆN............................................................................................................9
1.1. Khái quát về khiếu nại, khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất . 9
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm khiếu nại........................................................9
1.1.2. Phân loại khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất..............19
1.2. Giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất....................23
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước
thu hồi đất................................................................................................23
1.2.2. Nguyên tắc giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi
đất............................................................................................................26
1.2.3. Những yếu tố tác động đến giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà
nước thu hồi đất...................................................................................... 27
1.2.4. Vai trò của hoạt động giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước
thu hồi đất................................................................................................28
1.2.5. Chủ thể có thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà
nước thu hồi đất...................................................................................... 30
1.2.6. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu
hồi đất......................................................................................................32
Chƣơng 2 THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI
KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT TẠI HUYỆN PHÚ QUỐC, TỈNH
KIÊN GIANG................................................................................................39

2.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, văn hóa - xã
hội và tình hình thu hồi đất, quản lý nhà nước về đất đai tại huyện Phú
Quốc, tỉnh Kiên Giang................................................................................39
2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, văn hóa - xã
hội của huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang có ảnh hưởng đến hoạt động
giải quyết khiếu nại về thu hồi đất..........................................................39
2.1.2. Tình hình thu hồi đất và quản lý nhà nước về đất đai tại huyện Phú
Quốc, tỉnh Kiên Giang............................................................................42
2.2. Thực trạng khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn
huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang..............................................................47
2.2.1. Tình hình khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất trên địa
bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang................................................... 47


2.2.2. Tình hình giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất
trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang...................................... 55
2.2.3. Đánh giá chung............................................................................. 61
Chƣơng 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
HOẠT ĐỘNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI KHI NHÀ
NƢỚC THU HỒI ĐẤT TẠI HUYỆN PHÚ QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG
67
3.1. Dự báo tình hình và quan điểm nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết
khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Phú Quốc, tỉnh
Kiên Giang..................................................................................................67
3.1.1. Dự báo tình hình........................................................................... 67
3.1.2. Quan điểm.....................................................................................69
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại về đất đai
khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang................73
3.2.1. Giải pháp tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật.......................73
3.2.2. Giải pháp cụ thể với huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang...............77

KẾT LUẬN....................................................................................................87
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................89


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
XHCN

Xã hội chủ nghĩa

UBND

Ủy ban nhân dân


DANH MỤC BẢNG, BIỂU
Bảng 2.1. Số liệu phương án thu hồi đất và quyết định thu hồi đất huyện Phú
Quốc qua các năm................................................................................................................................46
Bảng 2.2. Số liệu hoạt động tiếp nhận đơn và phân loại đơn....................................48
Bảng 2.3. Số lượng đơn khiếu nại thuộc thẩm quyền huyện Phú Quốc so với
toàn tỉnh Kiên Giang..........................................................................................................................49
Bảng 2.4. Số liệu tiếp công dân huyện Phú Quốc qua các năm..............................57
Biểu 2.5. Số lượng đơn khiếu nại đã giải quyết.................................................................59
Bảng 2.6. Số liệu giải quyết lần 2 tại UBND tỉnh Kiên Giang................................60


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khiếu nại và quyền khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của cơng
dân, để mọi cơng dân đều bình đẳng trước pháp luật, là vấn đề được Nhà nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khẳng định tại Hiến pháp nước Cộng

hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013:
"1. Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân
có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, tổ
chức, cá nhân.
2. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp nhận, giải quyết
khiếu nại, tố cáo. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất,
tinh thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật" (Điều 30). Các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm phải giải quyết để đảm bảo các
quyền của công dân được thực hiện trong thực tế.
Đất đai là một loại tư liệu sản xuất chủ yếu của nông dân, là một dạng tài
nguyên thiên nhiên đặc biệt, nguồn lực này càng trở nên đặc biệt quý giá khi
kinh tế phát triển, xã hội phồn thịnh. "Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà
nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước trao quyền sử dụng
đất cho người sử dụng đất" để quản lý sử dụng. Khi thu hồi đất, tất cả những
quyền này của người sử dụng đất khơng cịn, khơng cịn tư liệu để sản xuất,
điều đó tác động khơng nhỏ đến quyền lợi và sinh hoạt bình thường của người
sử dụng đất. Khi quyền lợi cá nhân, hộ gia đình bị ảnh hưởng thì cơng dân sẽ
thực hiện quyền khiếu nại để đề nghị các cơ quan có thẩm quyền bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Huyện đảo Phú Quốc nổi tiếng với những sản phẩm nơng nghiệp truyền
thống đó là: hạt điều, hạt tiêu Phú Quốc. Cuộc sống của người dân Phú Quốc
gắn liền với ngành nghề nông nghiệp thuần túy để tạo ra những sản phẩm có

1


giá trị - nổi tiếng. Đối với người dân Phú Quốc, đất đai thật sự là tư liệu sản
xuất vô cùng quý báu, ngoài việc tạo ra những sản phẩm cho xã hội, ni sống
bản thân và gia đình họ, thì với những thửa đất đó, người sử dụng đất và gia
đình họ tiếp tục sử dụng ổn định từ thế hệ này sang thế hệ khác và phát triển

sản xuất lâu dài.
Năm 2004, thực hiện định hướng phát triển đảo Phú Quốc theo Quyết
định số 178/2004/QĐ-TTg ngày 05 tháng 10 năm 2004 của Thủ tướng Chính
phủ, phê duyệt "Đề án phát triển tổng thể đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang đến
năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020", huyện Phú Quốc bắt đầu có những
thay đổi rõ nét, từng bước triển khai đầu tư xây dựng các công trỉnh hạ tầng,
phục vụ cho việc đầu tư phát triển Phú Quốc; tiến hành thực hiện quy trình và
triển khai đồng loạt việc giao đất cho các nhà đầu tư để xây dựng các khu
phức hợp dịch vụ - du lịch theo đúng định hướng của Chính phủ. Theo đó, các
phương án thu hồi đất, bồi thường giải tỏa để triển khai xây dựng các cơng
trình hạ tầng, thực hiện giao đất sạch cho nhà đầu tư bắt đầu được áp dụng
trên địa bàn huyện đảo Phú Quốc. Từ một địa phương với kinh tế chủ yếu là
nông nghiệp, nay bị thu hồi đất, khơng cịn đất để sản xuất và khơng cịn chỗ
ở nào khác trên địa bàn huyện Phú Quốc, điều này đã ảnh hưởng rất lớn đến
nơi ở, đời sống sản xuất, tinh thần của người sử dụng đất bị thu hồi đất ở
huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang. Đặc biệt là việc chuyển đổi ngành nghề,
tạo việc làm, thay đổi nơi ở mới, ảnh hưởng đến thói quen sinh hoạt, học tập
của nhân dân trong vùng dự án, về giá bồi thường,…đã phát sinh tình trạng
khiếu nại liên quan đến thu hồi đất của người có đất bị thu hồi tại tất cả các
phương án thu hồi đất trên địa bàn huyện Phú Quốc.
Xuất phát từ tình hình trên, huyện Phú Quốc phải tập trung lực lượng
cơng chức của thanh tra huyện, phịng Tài ngun và Mơi trường để tham
mưu giúp Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện giải quyết khiếu nại của công dân

2


trong việc thu hồi đất, không để phát sinh điểm nóng dẫn đến khiếu nại đơng
người, góp phần làm ổn định tình hình an ninh trật tự ở địa phương, đồng thời
đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng để giao đất sạch cho các nhà đầu tư

triển khai thực hiện dự án. Nhiệm vụ giải quyết khiếu nại khiếu nại về đất đai
nói chung, trong thu hồi đất nói riêng là một trong những nhiệm vụ cấp thiết
mà huyện Phú Quốc phải tập trung thực hiện để đáp ứng yêu cầu phát triển
Phú Quốc.
Thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Phú Quốc
khóa X, nhiệm kỳ 2010 - 2015 cùng với sự chỉ đạo của UBND tỉnh Kiên
Giang, UBND huyện Phú Quốc xác định công tác giải quyết khiếu nại, đặc
biệt khiếu nại trong thu hồi đất là một trong những nhiệm vụ chính trị quan
trọng phải thực hiện tích cực, thường xuyên, đảm bảo đúng trình tự luật định.
Địa phương nào trong huyện Phú Quốc để phát sinh khiếu nại đông người, để
xảy ra điểm nóng thì Chủ tịch UBND cấp xã phải chịu trách nhiệm trước Chủ
tịch UBND huyện Phú Quốc.
Giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2016 là giai đoạn mà hoạt động thu hồi
đất được thực hiện đồng loạt ở các dự án lớn, các cơng trình trọng điểm, giải
quyết khiếu nại (chủ yếu là giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu
hồi đất) thật sự là vấn đề nóng bỏng ở huyện Phú Quốc, trở thành tiêu điểm
của tỉnh Kiên Giang. Kết quả công tác giải quyết khiếu nại đã góp phần tích
cực cho việc xây dựng và phát triển huyện đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Qua kết quả giải quyết, bàn giao đất cho nhà đầu tư thì nhiều cơng trình lớn,
ấn tượng, mang đẳng cấp quốc tế đã hình thành, tạo đà cho việc triển khai
thực hiện các dự án tiếp theo.
Ngày nay, nhắc đến huyện đảo Phú Quốc, người ta nghĩ ngay đến huyện
đảo phát triển mạnh về dịch vụ, du lịch, với các khu phức hợp nghỉ dưỡng cao
cấp, thu hút nhiều nhà đầu tư và du khách trong, ngoài nước. Trong thời gian

3


tới, Phú Quốc sẽ có nhiều cơ hội, thách thức đan xen lẫn nhau, các nguồn lực
từ bên ngoài tiếp tục đầu tư vào Phú Quốc, các dự án phải thu hồi đất tiếp tục

được triển khai, trước mắt sẽ triển khai 216 dự án phải thu hồi đất với trên
11.000ha, hơn 8.000 hộ dân bị ảnh hưởng, số tiền bồi thường trên 5.000 tỷ
đồng [79, tr.3], việc phát sinh khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất
trên địa bàn huyện Phú Quốc với số lượng lớn sẽ là vấn đề không thể tránh
khỏi; đây là vấn đề nổi cộm mà huyện Phú Quốc phải tập trung giải quyết.
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, đặc
biệt là khiếu nại về đất đai, hiện nay đã có nhiều cơng trình nghiên cứu, tìm
hiểu và đề ra những giải pháp tích cực. Tuy nhiên việc đi sâu tìm hiểu, nghiên
cứu việc giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn
huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang để tìm ra những giải pháp đồng bộ có cơ sở
khoa học thì chưa có cơng trình nghiên cứu nào.
Xuất phát từ những lý do trên, việc lựa chọn đề tài: "Giải quyết khiếu nại
về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang" để
triển khai Luận văn thạc sĩ Quản lý công là hoàn toàn cấp thiết về mặt lý luận
và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Giải quyết khiếu nại nói chung và giải quyết khiếu nại về đất đai của cơ
quan hành chính là vấn đề nhận được sự quan tâm nghiên cứu của rất nhiều
nhà khoa học. Có thể chia thành các nhóm sau:
* Những cơng trình nghiên cứu về khiếu nại và giải quyết khiếu nại
- Đề tài “Hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo ở nước ta trong giai
đoạn hiện nay” do TS. Phạm Hồng Thái làm chủ nhiệm, được hoàn thành vào
năm 2002;
- Sách tham khảo “Pháp luật về khiếu nại, tố cáo” (2005), NXB thành
phố Hồ Chí Minh do PGS.TS Phạm Hồng Thái làm chủ biên;

4


- Đề tài khoa học cấp Bộ “Nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn

giải quyết khiếu nại, tố cáo của cán bộ, công chức hiện nay” do ông Nguyễn
Sỹ Cương làm chủ nhiệm được nghiệm thu năm 2007;
- Khiếu nại, tố cáo hành chính - cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp,
năm 2011 do Tiến sĩ Lê Tiến Hào - Phó Tổng Thanh tra Chính phủ làm chủ
nhiệm đề tài;
* Những cơng trình nghiên cứu liên quan trực diện đến đề tài

- Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực quản lý đất đai của Ủy ban nhân
dân cấp huyện tỉnh Khánh Hòa của Nguyễn Thị Lệ Hằng (2010), Luận văn tốt
nghiệp Thạc sĩ, Học viện hành chính, Hà Nội;
- Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong cơng tác giải phóng mặt bằng ở
Thành phố Hà Nội (2011) của Bùi Thị Thúy Ngân - Luận văn tốt nghiệp Thạc
sĩ, Học viện hành chính, Hà Nội;
- Giải quyết khiếu nại về đất đai của cơ quan hành chính nhà nước ở
huyện An Dương, thành phố Hải phòng (2014) - Luận văn Thạc sĩ quản lý
công của Trần Thị Bích Ngọc;
- Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai qua thực tiễn tỉnh Bắc
Giang (2015), Luận văn Thạc sĩ Luật học của Nguyễn Thị Thái Anh;
- Khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành chính về bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Quảng Nam
(2012), Luận văn Thạc sĩ ngành lý luận và lịch sử Nhà nước và pháp luật của
Đặng Công Nhiên;
Hầu hết các đề tài này đều nghiên cứu về hoạt động giải quyết khiếu nại
hành chính nói chung, khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất tại một số tỉnh thành chủ yếu ở phía bắc, khu vực miền
Trung. Tuy nhiên, với đặc thù hiện nay huyện Phú Quốc đang được Trung
ương và UBND tỉnh Kiên Giang tập trung đầu tư cho phát triển Phú Quốc,

5

điều này đồng nghĩa với việc huyện Phú Quốc đứng trước thực trạng phải giải
quyết khiếu nại, chủ yếu giải quyết khiếu nại đơng người, mang tính chất gay
gắt, phức tạp khi triển khai thực hiện thu hồi đất, bồi thường, giải tỏa. Chính
vì vậy, việc nghiên cứu đề tài giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu
hồi đất tại huyện Phú Quốc là vấn đề cấp thiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn
đang đòi hỏi tại huyện Phú Quốc.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Mục đích nghiên cứu trọng tâm của đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận và
thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất
trên địa bàn huyện Phú Quốc. Từ đó, phát hiện ra những khó khăn, bất cập
trong cơng tác giải quyết khiếu nại ở huyện Phú Quốc, đề xuất các giải pháp
chủ yếu để nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại ở huyện Phú
Quốc, tỉnh Kiên Giang; góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý hành
chính nhà nước ở địa phương.
3.2. Nhiệm vụ
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về khiếu nại, giải quyết khiếu nại
về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất;
- Phân tích, đánh giá thực tiễn về hoạt động giải quyết khiếu nại về đất
đai khi Nhà nước thu hồi đất ở huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang;
- Đề xuất quan điểm và những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng,
hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất ở
huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: hoạt động giải quyết khiếu nại về đất đai khi
Nhà nước thu hồi đất.

6

- Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi nội dung: luận văn giới hạn nghiên cứu về hoạt động giải quyết
khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất của UBND huyện Phú Quốc.
Phạm vi không gian: huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Phạm vi thời gian: từ năm 2010 đến nay.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp luận về việc nghiên cứu đề tài là những luận điểm khoa
học của học thuyết Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và
pháp luật; các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí
Minh về đường lối đổi mới; sự lãnh đạo của Đảng về cải cách hệ thống thể
chế, cải cách tổ chức bộ máy nhà nước, cải cách hành chính; về bảo đảm các
quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong điều kiện xây dựng nhà
nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trên cơ sở phương pháp luận, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên
cứu khoa học cụ thể bao gồm: phương pháp phân tích, tổng hợp, diễn dịch,
quy nạp, phương pháp lịch sử, phương pháp hệ thống, phương pháp so sánh,
phương pháp xã hội học…
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
Đề tài nghiên cứu về hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại về đất đai
khi Nhà nước thu hồi đất ở huyện Phú Quốc, giúp cho các nhà quản lý của
huyện Phú Quốc, của tỉnh Kiên Giang có cái nhìn tổng thể, tồn diện để vận
dụng những cơ chế chính sách phù hợp với tình hình thực tiễn của tỉnh Kiên
Giang nói chung và đặc thù của huyện Phú Quốc, góp phần nâng cao hiệu quả
giải quyết khiếu nại nhằm ổn định tình hình, phát triển kinh tế - xã hội ở
huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Với việc khảo sát thực tiễn và chỉ ra những mâu thuẫn, bất cập trong việc
giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất ở huyện Phú Quốc,

7


tỉnh Kiên Giang, đề ra những giải pháp khắc phục cụ thể, đề tài có khả năng
áp dụng thực tiễn tại huyện Phú Quốc, là nơi còn tiếp tục triển khai thực hiện
nhiều dự án thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phịng, an ninh, lợi ích
quốc gia, lợi ích cơng cộng, phát triển kinh tế ở địa phương.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được chia làm 3 chương.
Chương 1: Cơ sở khoa học của giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà
nước thu hồi đất
Chương 2: Thực trạng giải quyết khiếu nại về đất đai khi Nhà nước thu
hồi đất tại huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang
Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu
nại về đất đai khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.

8


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ
ĐẤT ĐAI KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT CỦA UBND CẤP HUYỆN
1.1. Khái quát về khiếu nại, khiếu nại về đất đai khi Nhà nƣớc thu

hồi đất
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm khiếu nại
Theo Từ điển Việt Nam, khiếu nại là "kêu nài" [3, tr.474]. Trong quá
trình thực hiện chức năng quản lý nhà nước, trong đó có hoạt động quản lý
nhà nước về đất đai sẽ không tránh khỏi tình trạng các cơ quan, tổ chức hoặc

cơng dân "kêu nài" về việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước của cán bộ,
công chức, của các cơ quan nhà nước, vì họ cho rằng những hành vi, văn bản,
quyết định của những người đại diện cho quyền lực nhà nước xâm phạm đến
quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Để bảo vệ quyền và lợi ích của mình,
cơng dân tiến hành việc khiếu nại đến người có thẩm quyền.
Theo Đại từ điển tiếng Việt thì "khiếu nại" được hiểu là: "thắc mắc, đề
nghị xem xét lại những kết luận, quyết định do cấp có thẩm quyền đã làm, đã
chuẩn y” [81, tr.904].
Như vậy, xét về góc độ xã hội, khiếu nại là hiện tượng phát sinh trong
đời sống xã hội, là sự phản ứng, bất bình của một người đối với hành vi hay
quyết định của người khác khi họ cho rằng hành vi đó khơng phù hợp với các
quy tắc, chuẩn mực trong đời sống cộng đồng và xâm phạm đến quyền, lợi ích
hợp pháp của mình.
Xét về góc độ chính trị pháp lý, khiếu nại là quyền tự do dân chủ quan
trọng của công dân được pháp luật thừa nhận và bảo hộ. Điều này được ghi
nhận trong các văn bản luật và được thực hiện bởi bộ máy nhà nước.
Điều 30 Hiến pháp năm 2013 đã xác định rõ: "Mọi người có quyền khiếu
nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm

9


trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân".
Quyền khiếu nại được coi là “quyền để bảo vệ quyền”, là công cụ pháp
lý để công dân bảo vệ quyền và lợi ích của mình khi bị hành vi của người
khác xâm phạm. Nghĩa là, khiếu nại được sử dụng khi quyền của bản thân
công dân khiếu nại hoặc của người do cơng dân đó bảo hộ bị vi phạm bởi
quyết định hành chính hoặc hành vi trái pháp luật thuộc phạm vi quản lý nhà
nước của các cơ quan nhà nước hoặc công chức nhà nước thực hiện. Trong
mối quan hệ giữa Nhà nước và cơng dân thì khiếu nại là một phương thức để

công dân giám sát đối với Nhà nước và cán bộ, công chức nhà nước. Quyền
khiếu nại là phương tiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội,
góp phần bảo đảm trật tự xã hội, giữ vững kỷ cương pháp luật.
Khiếu nại là quyền, là hành vi của các chủ thể như cơ quan nhà nước, tổ
chức và cá nhân, còn hoạt động giải quyết khiếu nại là hoạt động mang tính
quyền lực nhà nước, chỉ được thực hiện bởi người có thẩm quyền trong cơ
quan hành chính nhà nước theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Quyền
khiếu nại của công dân xuất hiện trong mối liên hệ với quá trình thực hiện
chức năng quản lý nhà nước. Q trình cơng dân thực hiện quyền khiếu nại
chính là q trình cung cấp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền các tài liệu,
chứng cứ về sự vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơng dân từ phía cơ
quan và người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước.
Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân, được Hiến
pháp ghi nhận, là phương tiện cơ bản để công dân sử dụng bảo vệ lợi ích của
mình, của nhà nước, xã hội. Thơng qua khiếu nại và giải quyết khiếu nại, Nhà
nước kiểm tra, giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước và hồn thiện hoạt
động quản lý của mình. Khiếu nại là cầu nối, kênh thông tin quan trọng giữa
công dân với Đảng và Nhà nước. Do đó, khiếu nại cịn được coi là công cụ
hữu hiệu để công dân giám sát việc thực thi quyền lực nhà nước của các cơ

10


quan nhà nước.
"Khiếu nại" theo Luật Khiếu nại 2011 của Nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam quy định: "Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc
cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ
chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành
chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ
quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có

căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm
quyền, lợi ích hợp pháp của mình" (khoản 1 Điều 2).
Theo đó, đối tượng của khiếu nại bao gồm: quyết định hành chính, hành
vi hành chính và quyết định kỷ luật cán bộ, cơng chức.
Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước hoặc
người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành để quyết
định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước được
áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể (khoản 8 Điều 2
Luật Khiếu nại năm 2011).
Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, của
người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoặc
không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật (khoản 9
Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011).
Quyết định kỷ luật là quyết định bằng văn bản của người đứng đầu cơ
quan, tổ chức để áp dụng một trong các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, cơng
chức thuộc quyền quản lý của mình theo quy định của pháp luật về cán bộ,
công chức (khoản 10 Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011).
Như vậy, khiếu nại là sự bất bình dẫn đến việc phản ứng của đối tượng
quản lý đối với chủ thể quản lý về hoạt động quản lý của Nhà nước, của cán
bộ, cơng chức trong bộ máy nhà nước. Do đó, khiếu nại là phản ứng trái chiều

11