Đại cương về Tài Chính tiền tệ - Bổ sung kiến thức cao học - ĐH Kinh tế quốc dân

Bµi 1
®¹i c ¬ng vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ
2
Néi dung cña m«n häc
•
Ho¹t ®éng cña hÖ thèng tµi chÝnh: thÞ tr êng tµi chÝnh
vµ c¸c trung gian tµi chÝnh
•
Vai trß cña chÝnh phñ trong hÖ thèng tµi chÝnh
–
ChÝnh s¸ch tµi kho¸
–
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ
–
§iÒu hµnh hÖ thèng tµi chÝnh
3
Tµi liÖu tham kh¶o
•
Frederic S. Mishkin, TiÒn tÖ, Ng©n hµng vµ thÞ tr êng
tµi chÝnh, NXB KHKT, 2002.
•
PGS. TS. NguyÔn H u Tµi, Lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ,
NXB KTQD, 2007.
4
i. Tiền tệ
1. Sự phát triển của các hình thái tiền tệ

Trong nền kinh tế hiện vật: hàng đổi hàng, ch a có
tiền

Tiền tệ bằng hàng hoá: các hàng hoá thông dụng

đóng vai trò là ph ơng tiện trao đổi nh gia súc, thóc,
nồi đồng, và vàng bạc.

Tiền giấy

Tiền qua ngân hàng: D ới hình thức séc hoặc uỷ
nhiệm chi để thực hiện thanh toán.
5

Hệ thống chuyển khoản điện tử (electric funds
transfer system) và sử dụng các thẻ thanh toán. Các
cửa hàng với máy và thiết bị ngoại vi chuyên dụng sẽ
thực hiện các giao dịch khi cá nhân mua hàng hoá và
dịch vụ (th ơng mại điện tử)
6
2. Các chức năng của tiền

Khái niệm

Chức năng của tiền:

Phơngtiệnthanhtoán/ t raođ ổi

Đơnvịđánhgiá-thớcđogiátrị

Phơngtiệncấtgiữgiátrị

Khái niệm tính thanh khoản/tính lỏng:
7

Ví dụ: Sắp xếp theo thứ tự giảm dần theo tính thanh
khoản của các hàng hoá sau:

Sổ tiết kiệm

Cổ phiếu

Một ngôi nhà

Chiếc xe đạp cũ
8
3. Các phép đo l ợng tiền
cung ứng

M1= C + D : tiền mặt đang l u hành + tiền gửi thanh toán,
tiền gửi không kỳ hạn

M2 = M1 + tiền gửi kỳ hạn mệnh giá (số d ) nhỏ

M3 = M2 + tiền gửi kỳ hạn mệnh giá lớn

Khối tiền tệ mở rộng L = M3 + giấy tờ có giá khác nh tín
phiếu kho bạc, th ơng phiếu, hối phiếu đ ợc NH chấp nhận
9
4. Chế độ tiền tệ

Khái niệm: là ph ơng thức mà một quốc gia thực hiện
việc phát hành và quản lý l u thông tiền tệ

Chế độ tiền tệ bao gồm 3 yếu tố

Bản vị tiền tệ

Đơn vị tiền tệ

Tên đồng tiền

Tiêu chuẩn giá gả

Hình thái tiền tệ
10

Các chế độ tiền tệ

Chế độ bản vị vàng

Chế độ bản vị tiền giấy/chế độ tiền pháp định

Chế độ bản vị ngoại tệ Hệ thống Bretton Woods

Tại sao chế độ tiền tệ lại quan trọng?
11
II. Tµi chÝnh
1) B¶n chÊt cña tµi chÝnh
2) C¸c chøc n¨ng cña tµi chÝnh
–
Chøc n¨ng ph©n phèi
–
Chøc n¨ng gi¸m s¸t
Bài 2

Những vấn đề cơ bản về lãi suất
TS. Đặng Anh Tuấn
13
1. C¸c kh¸i niÖm c¬ së vÒ l·i suÊt
•
Kh¸i niÖm
•
i = tiÒn l·i / sè vèn gèc x100%
•
Co, i
•
C
1
, C
2
, ….C
n
•
I
1
, I
2
, … I
n
14

Lãi đơn
I
1
= I

2
= I
n
= C
o
x i
-> C
n
= C
o
+ n x I
C
n
= C
o
(1+ n x i)

Ví dụ: một ng ời gửi tiết kiệm 10 triệu đồng trong 6 tháng, lãi suất 1%/tháng, lãi và gốc nhận
cuối kỳ. Tính tiền lãi hàng tháng và tổng số tiền đ ợc nhận sau 6 tháng?
15
•
L·i kÐp
I
1
= C
o
x i
-> C
1
= C

o
+ I
1
= C
o
+C
o
x i = C
o
x (1+i)
I
2
= C
1
x i
-> C
2
=C
1
+ I
2
= C
o
(1+i)+C
o
(1+i)x i= C
o
x (1+i)2
Tæng qu¸t
C

n
= C
o
x (1+i)n
16
•
VÝ dô: mét ng êi göi tiÕt kiÖm 10 triÖu ®ång trong 6 th¸ng, l·i suÊt 1%/th¸ng tÝnh theo l·i kÐp,
l·i vµ gèc nhËn cuèi kú. TÝnh tiÒn l·i th¸ng 1, 2, 3 vµ tæng sè tiÒn ® îc nhËn sau 6 th¸ng?
17

Khi nào dùng lãi đơn, khi nào dùng lãi kép?

Ví dụ: một ng ời gửi tiết kiệm 10 triệu đồng kỳ hạn 6 tháng, lãi suất 1%/tháng, lãi và gốc
nhận cuối kỳ. Tính số tiền mà ng ời này đ ợc lĩnh sau 1 năm?
18
•
Gi¸ trÞ theo thêi gian cña tiÒn
–
L·i suÊt chiÕt khÊu vµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i
C
n
= C
o
x (1+i)
n
->

C
o
= C

n
/ (1+i)
n
–
VD gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña 1 kho¶n tiÒn, 1 dßng tiÒn
19
2. C¸c ph©n biÖt vÒ l·i suÊt
20

Lãi suất danh nghĩa

Khái niệm:

VD A: món vay đơn trị
giá 100 triệu kỳ hạn 1
năm lãi suất 10%/năm

VD B: Trái phiếu chính
phủ mệnh giá 100, kỳ
hạn 5 năm, lãi suất
coupon trả hàng năm là
10%/năm
0 10%/năm
100 triệu
110 triệu
10
110
0 1 2 3 4 5
1
21

Lãi suất hiệu quả

Khái niệm

VD: món cho vay đơn A ở trên nh ng trả lãi tr ớc
i = (100-90)/90 x 100% = 11,11%

VD: Tín phiếu kho bạc mệnh giá 100 kỳ hạn 1 năm đang đ
ợc bán với giá 90
90 = 100 / (1+i
hq
)
1

VD: Viết công thức xác định lãi suất hiệu quả của trái
phiếu B nếu nó đang đ ợc bán với giá 95
22

i
hq
=11,36%/năm

Ls hiệu quả trong tr ờng hợp này đ ợc gọi là lãi suất hoàn
vốn/lãi suất đáo hạn

Tỷ suất lợi nhuận/Tỷ suất lợi tức
%100
1
x

P
CPP
R
t
tt
+
=
+
23

VD: xác định tỷ suất lợi nhuận nếu nhà đầu t đầu năm mua
cổ phiếu REE với giá 57.000 cuối năm dự kiến bán đi giá
90.000 và trong năm đó công ty dự kiến trả cổ tức 13%

VD: xác định TSLN nếu một nhà đầu t mua trái phiếu B với
giá 95 nắm giữ một năm sau đó bán đi với giá 100
24
•
L·i suÊt thùc
i
dn
≈ i
thùc
+ Πe
(C«ng thøc Fisher)
–
L·i suÊt thùc cã thÓ ©m ® îc kh«ng?
25
Bài tập

Một đôla ngày mai sẽ đáng giá hay kém giá hơn đối với bạn ngày hôm nay khi lãi suất là
20%/năm và 10%/năm?

Nếu lãi suất là 10%, một chứng khoán đem lại 1100 đôla vào cuối năm, 1210 vào cuối năm
sau đó và 1331 vào cuối năm thứ 3 thì giá chứng khoán hiện tại là bao nhiêu?

Nếu chứng khoán đó đ ợc bán với giá 3500 thì lãi suất hoàn vốn là cao hơn hay thấp hơn
10%?