bảo hiểm tín dụng xuất khẩu tại việt nam

SINH VIEN & NGHIEN CUfU KHOA HOC mii
BAO HIEM TIN DUNG XUAT KHAU
Of
VIET NAM
• •
Diep Di Nhien - LQ Tran Diim Trinh
H
ien nay, d cac nQdc tren the gidi cd sQ
phat trien manh me cua boat ddng bao
hiem tin dung (BHTD) xua't khau, nham
bao dam tai chinh cho doanh nghiep xua't khau
(DNXK), thuc day cac boat dgng xua't khau, dinh
hQdng cac nganh hang, dich vu xua't khau; thdng
qua viec danh gia rui ro thQOng mai, rui ro chinh
tri de
tQ
van, dinh hQdng cho DNXK cac loai hang
hda, dich vu phu hgp ddng thdi giam bdt ganh
nang rui ro cho ngan sach nha nQdc phat sinh tQ
bao lanh Chinh phu cho nhap khau. Hoat dgng
BHTD xuat khau phat trien d Chau Au, dac biet
d mgt sd quo'c gia nhQ Phap, Ha Lan, DQc, Anh
va Tay Ban Nha, thi trQdng thudc sQ kiem soat
ciia ba td chQc bao hiem tin dung xua't khau chii
chd't la Coface (Phap), Atradius (Ha Lan) va Euler
& Hermes (DQc) vdi hon 80% thi phan toan eau.
Cac qude gia Chau A cung dau tQ manh cho boat
ddng nay cu the nhQ ECGC (An Do), Sinosure
(Trung Qud'c), NEXI (Nhat Ban), KEIC (Han
Qud'c),
ECICS (Singapore). Song d Viet Nam,

trong khi thi trQdng xuat khau Viet Nam dang
phat trien manh me (tdng kim ngach hang hda
xua't khau trong 10 thang nam 2010 dat 57,8 ty
USD,
tang 23,3% so vdi cimg ky nam 2009), chi
cd Hiep hgi Cao su Viet Nam (VRA) la cd quy
BHTD xua't khau va boat ddng tQOng dd'i hieu
qua. BHTD xua't khau vSn la mgt linh vQc mdi va
chQa phat trien, bai vie't dQdi day chung tdi phan
tich nguyen nhan va dQa ra mdt sd giai phap de
cai thien thQc trang hien nay.
BHTD hieu don gian la sQ bao ve trQdc rui ro
khdng thanh toan cac khoan ng mang tinh
chat thQOng mai. BHTD (credit insurance) can
dQOc phan biet vdi bao hiem hang hda (cargo
insurance), BHTD la bao hiem cho mgt khoan
no (debt) hoac tai san ngan ban (current asset)
trong khi bao hiem hang hda la bao hiem cho
hang hda ("good", "product", "merchandise"). Dich
vu BHTD xua't khau thQdng do mdt to chQc tai
chinh cung cap vdi sQ chi dao hoac dd dau cua
Chinh phu, hoac cung cd the do cac cdng ty bao
hiem tQ nhan thQc hien vdi muc dich nham: (i)
Bao ve nha xua't khau trQdc rui ro ngQdi mua nQdc
ngoai khdng thQc hien nghia vu thanh toan tien
hang; (ii) Khuye'n khich xua't khau hang hda dich
vu bang nhiJng dieu khoan thanh toan mang tinh
canh tranh; (iii) Hd trg qua trinh tham nhap cua
nha xuat khau vao nhQng khu vQc thi trQdng nQdc
ngoai cd rui ro cao; (iv) Giup nha xuat khau va

cac ngan hang tai trg cd kha nang linh boat hon
ve tai chinh trong xQ ly cac khoan no thQOng mai
cua nQdc ngoai.
BHTD xua't khau da bat dau manh nha d Viet
Nam tQ nam 2002, khi Thu tQdng Chinh phu ra
Quye't dinh sd 110/2002/QD-TTg, cho phep cac
hiep Hgi nganh hang thanh lap quy Bao hiem
xua't khau. Ngay 20/3/2008, hgi thao qud'c te ve
BHTD xua't khau do Bd Cdng thQOng va Bg Tai
chinh td chQc da dien ra tai Tp. Hd Chi Minh
vdi sQ tham gia cua nhieu chuyen gia bao hiem
trong va ngoai nQdc, trong dd de an thanh lap
mgt Cdng ty BHTD xua't khau vdi ba hinh thQc
mang tinh tQOng hd hoac 100% tin dung nha nQdc
hoac cdng ty cd phan da dQgc dQa ra nhQng den
nay mdi chi cd VRA thQc hien dQgc.
De tim hieu nguyen nhan BHTD xuat khau chQa
phat trien d Viet Nam, chung tdi da tie'n hanh
khao sat bang each phat phie'u dieu tra tren 50
ngan hang, ngQdi nhan mau la nhan vien bg
phan tin dung va thanh toan qud'c te va 50 doanh
nghiep xua't khau, ngQdi nhan mau la nhan vien
bd phan thanh toan xua't khau. Ngoai khao sat,
chung tdi cdn tim hieu qua cac ngudn tai lieu
khac.
Nguyen nhan cd the ke nhQ sau:
ThQ nha't, do
sQ
thie'u hieu bie't va nhan thQc chQa
day du ve BHTD xua't khau cua cac ngan hang

cung nhQ cac DNXK vQa va nhd. Theo ke't qua thu
nhan dQgc, rd rang sQ quan tam cua ngan hang
iSn DNXK de'n tin dung xua't khau van cdn d mQc
tha'p,
cd chang chi la dQgc nghe thdng qua phQOng
tien truyen thdng bao chi hay internet ma chQa
cd nhan thQc dung ve tam quan trgng cua san
pham BHTD xua't khau.
Bang 1: Hieu biet ve BHTDXK
Mtfc d9 hieu bie't vl BHTDXK
Chua bao gii) nghe
Da titng nghe nhung khong
ro iam
Da hieu 0 mUc c&n ban
Da hieu rat ky
Tong
Ngan hang
Tan so
4
29
12
0
45
Ty trong
8,89%
64.44'?e
26.67?c
09c
loort
DNXK

Tan so
16
19
15
0
50
Ty trong
,32',i
65,52%
30%
OTt
100%
Nguon: So lieu dieu tra ciia tdc gid
nganhang
So 57'Thang 12/2010
Ill SINH VIEN & NGHIEN COfU KHOA HQC
Cd de'n 78,05% trong 41 ngan hang va 65% trong
31 DNXK dQgc khao sat cho rang BHTD xua't khau
la ra't can thie't (Bang 2) tuy nhien tbeo ke't qua
mdt khao sat khac cung cd de'n 89% doanh nghiep
tra ldi rang hg da gap khd khan khi mud'n tham
gia bao hiem ma nguyen nhan chu ye'u la do dich
vu BHTD xuat khau chQa phat trien, thu tuc bao
hiem kha phQc tap va phi bao hiem cung kha cao
so vdi kha nang tai chinh cua doanh nghiep.
Bang 2: Danh gia svf can thiet cua BHTD xuat khau
Mufc do nhan thuTc
Khong can thiet
Binh thUUng
Rat can thie't

TSng
Ngan hang
T^n so'
0
9
32
41
Ty trong
0%
21,95%
78,05%
100%
DNXK
Tin so
0
11
20
31
Ty trong
0%'
35%
65%
100%
Ngudn: Sd lieu dieu tra ciia tdc gid
Trong khi dd cung theo khao sat, ve mQc do am
hieu cua 50 DNXK ve dd'i tac nQdc ngoai thi cd den
32%
doanh nghiep chQa hieu rd ve khach hang
nQdc cua minh dan de'n riii ro ve thanh toan rat
cao.

Bang 3: Mute dp am hieu cua doanh
nghiep Vi$t Nam ve doi tac nifdc ngoai
Miic dp am hieu doi tac
ntfdtc ngoai
Chiia biet ro
Biet vi^a du de giao dich
Biet rat ro
Tong
So ltfc(ng
16
9
25
50
Ty trpng
32%
18%
50%
100%
Nguon: Sd lieu dieu tra cda tdc gia
ThQ hai, cac doanh nghiep Viet Nam chQa hinh
thanh dQgc thdi quen, tap quan mua bao hiem cho
hang hda xuat khau va cung chQa quen vdi viec
dQa chi phi bao hiem vao gia thanh, nhan bie't ve
rui ro phap ly qud'c te cung cdn ban che, cac hgp
ddng ngoai thQOng dQgc ky ket hau bet la dieu
kien xua't khau FOB Trong nam nam qua, tdc
do tang trQdng xua't khau dat hon 20%/nam, kim
ngach xua't khau so vdi GDP len tQ 50 de'n 70%.
Tuy nhien, hien nay cac doanh nghiep Viet Nam
mdi chi mua BHTD xua't khau cho 5% hang hda

cua minh mac du san pham kinh doanh cua hg
nguy
CO
riii ro rat cao
[4].
Trong khi dd, thi trQdng xua't khau cua Viet Nam
(chu ye'u la My, EU, ASEAN, Nhat Ban, Trung
Qud'c va Uc) la nhQng thi trQdng khd tinh vdi
nhieu rao can thQOng mai, vi the thQOng mai cua
cac DNXK Viet Nam ye'u hon cac doanh nghiep
nQdc ngoai nen bi chen ep, huge phai chap nhan
thanh toan D/A, D/P mac du biet cd the cd nhufng
rui ro thanh toan.
ThQ
ba, cac DNXK con ngai tham gia vao thi trQdng
BHTD xua't khau do ap iQc chi phi va ddi hdi tinh
chuyen mdn cao trong khi cac DNXK Viet Nam
ngudn vdn va kinh nghiem cdn ban che, thdng tin
thie'u, dich vu kiem toan chQa du do tin cay, minh
bach thdng tin cua nha xua't khau chQa cao, thie'u
he thdng cdng ty thu hdi nO va boat ddng thu hdi
ng kem hieu qua cung lam nan ldng nha bao hiem.
ThQ
tQ,
mac du cd cac chinh sach hd trg xua't khau
ciia Chinh phii va chinh sach tin dung thuan lgi
cua cac ngan hang nhQng tren thQc te cac doanh
nghiep dac biet la cac doanh nghiep vQa va nho
ludn gap khd khan trong viec tie'p can ngudn vdn
nay vi cac ngan hang ngai rui ro khi cap tin dung

xua't khau cho cac doanh nghiep.
ThQ nam, cac DNXK tie'p can ngudn vdn tin dung
xua't khau ciia ngan hang chu yeu tQ nghiep vu
chiet kha'u bg chQng tQ hang xua't do thie'u tai san
dam bao va cung chi difng lai d hinh thQc chiet
khau cd truy ddi.
ThQ sau, ve phia DNBH, thi trQdng tang trQdng
kha ndng trong khi iQc iQgng can bd mdng, am hieu
ve thi trQdng bao hiem ve tai chinh, ngan hang
cdn han che. Dieu nay din den sQ dich chuyen lao
dgng giQa cac doanh nghiep, hon nQa ddi ngu can
bd, dai ly bao hiem cua cac doanh nghiep van chQa
thQc sQ dap Qng dQOc nhQng yeu cau phat trien
mdi ve chuyen mdn. Vi du, nhQ ba DNBH bat dau
trien khai BHTD xua't khau, bao gdm Tdng Cdng
ty Cd phan Bao hiem Dau khi (PVI); Tdng Cdng
nganhang
So 57"Thang 12/2010
SINH VIEN & NGHIEN CUfU KHOA HOC ill
ty Cd phan Bao Minh (Bao Minh); Cdng ty trach
nhiem hQu ban Bao hiem QBE (Viet Nam) van
chQa cd dgi ngu chuyen gia ve BHTD xua't khau,
hg gan nhQ phu thudc hoan toan vao nha tai bao
hiem nQdc ngoai tQ khau khai thac, danh gia rui
ro,
tham dinh bao hiem
ThQ bay, mdi trudng phap ly chQa ddng bd, thie'u
sQ giam sat theo ddi va quan ly thi banh luat tap
trung va hien cung chQa cd mdt van ban phap ly
nao quy dinh cu the ve BHTD x uat khau de cac

chu the quan tam cd thd' hieu rd ve loai hinh bao
hiem nay de cd nhQng can nhac, quye't dinh thich
hgp.
Thie'u co che thdng tin day du va minh bach
ve tinh hinh kinh doanh va tai chinh cua doanh
nghiep, Luat Bao hiem chQa dap Qng dQOc nhu cau
hgi nhap qude te.
ThQ tam, dd la sQ thie'u hut thong tin, hien nay
of Viet Nam chQa cd mdt co che cdng bd thdng tin
day du ve doanh nghiep va ngan hang. Trung tam
Thdng tin Tin dung Ngan hang (CIC) cua Ngan
hang Nha nQdc da boat ddng hon mdt thap nien
va dat dQgc nhOfng ke't qua bQdc dau rat dang khich
le trong viec cung cap thdng tin kip thdi ve tinh
hinh boat dgng tin dung nhQng chQa phai la cO
quan dinh mQc tin nhiem doanh nghiep mdt each
ddc lap va hieu qua, thdng tin cung cap cdn don
dieu, thie'u cap nhat, chQa dap Qng dQOc day du
yeu cau tra cQu thong tin, CIC cung mdi chi bao
quat dQgc thdng tin trong khu vQc ngan hang, thi
trQdng ngoai ngan hang rat ldn chQa ai khai thac.
Cac thdng tin ngoai ngan hang dang ehd cac cdng
ty tQ nhan gdp sQc va bd sung. Ngoai ra, d Viet
Nam he thdng dich vu kiem toan chQa du tin cay,
viec thQc thi chuyen mdn chQa dap Qng chuan mQc
kiem toan qud'c te nen thdng tin ve doanh nghiep
cd the bi sai lech[3].
ThQ chin, co sd ha tang vien thdng nQdc ta cdn yeu
kem gay khd khan cho doanh nghiep trong viec
tie'p can ngudn thdng tin dang tin cay trong khi

dac thu cua cac nghiep vu bao hiem ddi hdi sQ Qng
dung cdng nghe hien dai va dieu chinh linh boat
cho phu hgp vdi muc dich va trinh do quan ly sQ
dung.
Tuf nhiiCng thtfc trang va nguyen nhan tren,
chiing toi de ra mot so giai phap sau:
ThQ
nha't, BHTD xua't khau can dQgc phd bie'n rgng
rai cho nhOfng chu the cd lien quan: DNXK, ngan
hang, doanh nghiep bao hiem (DNBH) thdng
qua cac budi hgi thao, dien dan tren truyen hinh,
internet, md cac ldp nghiep vu ngan ban. Khuye'n
khich DNXK tham gia BHTD xua't khau, hQdng
dan cho doanh nghiep ve tinh
QU
viet ciia BHTD
xuat khau de tQ dd nang cao nhan thQc cua hg ve
BHTD xuat khaa Ngan hang cung can nang cao
nhan thQc ve tin dung xuat khau, hoat ddng mang
lai mgt ngudn thu nhap lai va phi dich vu bap dan
cho ngan hang nhQng lai tiem an nhieu nii ro.
ThQ hai, cac DNXK can nhan thQc day du nhOfng
rui ro phap ly qud'c te, hinh thanh thdi quen mua
BHTD xuat khau va dQa chi phi bao hiem vao gia
thanh, ki ket cac hgp ddng ngoai thQOng vdi dieu
kien xuat khau CIF, CIP Hoac nha nQdc cung cd
the dQa ra chinh sach bat huge ddi vdi BHTD xuat
khau. Vi ban than cac DNXK Viet Nam chQa hieu
rd ve thi trQdng BHTD xua't khau cung nhQ riii
ro tQ phia nha nhap khau, chinh tri cua qud'c gia

nhap khau, luat phap qud'c te nen chinh sach
BHTD xua't khau bat huge la can thie't.
ThQ ba, cac DNXK can phai tQ iQc, nang cao chat
iQgng hang hda, dich vu xua't khau, kha nang canh
tranh tren thi trQdng qud'c te. Cac DNXK cung
can chu ddng tim den BHTD xuat khau khdng chi
vi dich vu tai chinh ma cdn de dQOc tQ van, dinh
hQdng trong kinh doanh. Ddng thdi, cac DNXK
can cdng khai minh bach kha nang tai chinh va
boat dgng kinh doanh cua minh de td chQc cung
cap BHTD xua't khau boat dgng thuan lgi hon.
ThQ tQ, nha nQdc can cd chinh sach cu the dd'i vdi
viec cap tin dung cua cac ngan hang cho cac DNXK
cd hgp ddng BHTD xua't khau, tao dieu kien cho
DNXK tie'p can ngudn vd'n tin dung xua't khau,
ddng thdi cd the xem xet cho phep ngan hang hd
trg lai sua't nham giam chi phi cho doanh nghiep.
ThQ nam, cac DNXK can xay dQng md'i quan he
ben vQng va uy tin vdi cac ngan hang, cung cap
nganhang
So57«Thang 12/2010
Mii SINH VIEN & NGHIEN CUfU KHOA HQC
thdng tin tai ehlnh, kha nang sinh lgi tQ cac hgp
ddng xua't khau, ddng thdi cd the sQ dung hgp ddng
BHTD xua't khau de thuye't phuc cac ngan hang
cho vay vd'n hd trg tin dung xuat khau.
ThQ sau, DNXK can phai phat huy ngi iQc ve td
chQc quan ly dieu hanh va chuyen mdn, quan he
qud'c te, nang cao nang iQc tai chinh, chat iQgng
dich vu, chat iQOng nhan sQ, bao dam thdng tin

de phat trien boat ddng kinh doanh bao hiem an
toan va du nang iQc thQc hien cac hgp ddng bao
hiem xua't khau vd'n hen quan de'n rui ro trong giao
thQOng toan cau cd gia tri giao dich ldn.
ThQ
bay, can tie'p tuc hoan thien va cu the hda Luat
Kinh doanh Bao hiem bang cac van ban hQdng din
phu hgp vdi cam ke't WTO, tap trung vao cac van
de nhQ xay dOng hang rao ky thuat ve tieu chuan
thanh lap mdt td chQc BHTD xua't khau; quy che
trien khai san pham; quy tac tinh phi va bieu phi
bao hiem; la loai hinh bao hiem bat huge hay tQ
nguyen Md rgng quan he vdi cac cO quan quan ly
bao hiem nQdc ngoai de nghien cQu cac chuan mQc
qud'c te nham tQng bQdc ap dung phu hgp vdi trinh
do phat trien cua thi trQdng, hgc hdi kinh nghiem
quan ly, trao ddi thdng tin, co che khuye'n khich
phat trien san pham.
ThQ tam, nha nQdc can khuyen khich thanh lap
cac trung tam thdng tin tin dung boat ddng chuyen
sau de cd them nhieu ngudn thdng tin. Td chQc
BHTD xua't khau phai xay dOng dQgc he thd'ng cO
sd dQ lieu khach hang toan cau va phai dQgc cap
nhat thQdng xuyen hen tuc bang each dQa vao sQ
dung giao dien thQOng mai dien tQ de phuc vu quan
ly va boat ddng kinh doanh, cung cap san pham
cho khach hang dQgc de dang hon.
ThQ chin, cac cdng ty bao hiem trong nQdc can lien
ket lai vQa hgp tac, vQa canh tranh de cung ddi dau
vdi sQc ep canh tranh gay gat

tQ
ben ngoai, hgp tac
xay dOng mdt cO sd ha tang vien thdng, Qng dung
cdng nghe hien dai giup cac doanh nghiep tiep can
ngudn thdng tin dang tin cay, phu hop vdi muc
dich va trinh do quan ly sQ dung.
Ben canh dd, can phat trien boat dgng lien ke't bao
hiem - ngan hang, kenh phan phd'i mdi ciia nganh
bao hiem, ngan hang thay mat cho cdng ty BHTD
xua't khau, cd the cung cap BHTD xua't khau cho
nhOfng nha xua't khau dang sQ dung dich vu cua
ngan hang hoac cd che do QU dai hom ddi vdi cac
doanh nghiep cd hgp ddng BHTD xua't khau de
khuye'n khich cac doanh nghiep tham gia BHTD
xua't khau. Cac nhan vien ngan hang cung can
dugc dao tao kien thQc ve BHTD xuat khau de cd
the phdi hgp vdi td chQc cung cap san pham tQ van
trQc tie'p cho khach hang cd nhu cau.
Tuy nhien, theo chung tdi, de thanh cdng can cd
mdt md hinh BHTD xua't khau phu hgp, ma trQdc
tien md hinh nay can dQgc thQc hien trong mgt
mdi trQdng thich hgp va can cd sQ tham gia ciia
cac chu the vd cung quan trgng: (i) Bd Ngoai giao
cd nhiem vu vach ra cac chinh sach ngoai thQOng,
thu thap thdng tin ve tinh hinh chinh tri cua cac
qud'c gia tren the gidi; (ii) Bd Tai chinh chiu trach
nhiem quan ly boat dgng tai chinh va BHTD xua't
khau bang each soan thao, de ra cac chinh sach va
luat nham khuyen khich phat trien san pham; (iii)
Cac Hiep hgi eua titog nganh hang se chiu trach

nhiem thanh lap Quy BHTD xua't khau cho timg
nganh hang de phd'i hop vdi td chQc BHTD xua't
cung cap san pham mgt each chuyen nghiep hon
va td chQc BHTDX ddng vai trd quan trgng nha't
trong viec cung cap san pham vdi day du cac ye'u
to chuyen nghiep can thie't.
Lgi ich cua BHTD xuat khau thi da qua rd rang,
tuy nhien bdi day la loai hinh bao hiem mdi me d
Viet Nam, viec trien khai nghiep vu nay rat phQc
tap,
do dd ddi hdi phai cd sQ nghien ciiu, chuan
bi bet sQc ky iQdng mdi cd the thanh cdng dQgc.
Song, dS tha'y mgt sd trien vgng cho sQ phat trien
BHTD xua't khau d Viet Nam: (i) Mdi trQdng phap
ly dang dan dQgc cai thien; (ii) Nhan thQc cua cac
DNXK cung nhQ cac td chQc tin dung xuat khau ve
BHTD xua't khau cung nhU rui ro trong giao thQOng
quo'c te ngay cang cao tQ dd hinh thanh thdi quen
va tap quan mua bao hiem; (iii) Su ra ddi ciia Hiep
hgi Bao hiem Viet Nam gan ke't cac DNBH lai vdi
nhau de hop tac chia se thong tin vdi nhau. Dd
chinh la tien de cho niem tin vao
sQ
phat trien ciia
BHTD xua't khau d Viet Nam trong tQOng lai gan"
Tai lieu tham khao
1.
Phuang Anh (2010) Bdo hiem tin dung xudt khdu: Cong cu
thuc ddy xuat khdu . />ichinh / baohiem / 29635/
2.

Nguyin Anh Ddc (2010) Bdo hiim tin dung xudt khdu - Ap
dung md hinh ndo cho hieu qud? http:/ /www.webbaohiem.
net / s%El%BA%A3n-ph%El%BA%A9m / 3096-bao-hiem-tin-
dung-xuat-khau-ap-dung-mo-hinh-nao-cho-hieu-qua.html
3.
Hong Phuc (2010) Cda md nhUng con hep. http://cafef
vn/20100425123155767CA40/cua-mo-nhung-con-hep.chn
4. Hong Vdn (2008), Chi 5% hdng xuat khdu cd bdo hiem tin
dung. http:/ / www.thesaigontimes.vn/Home/kinhdoanh/xu-
atnhapkhau / 4122 /
5. Website cua cdc Cong ty Bdo hiim trong nudc. http:/ /www.
baominh.com.vn/, " www.pvi.
com.vn/.
So 57'Thang 12/2010
nganhang