Luận văn một số giải pháp chủ yếu nhằm tiếp tục đổi mới hệ thống doanh nghiệp nhà nước trong công nghiệp ở việt nam

A

J J.X mVwn
.3 . *W-w’ -n

a t &-uAfi
t•—A
nt
'^•sy^ '^nf iakb tLVf Tf -ir Tt^
..z nu
'**** ~-*t^'
^ằ^ằằ
\>

Of
u tf
s

iw

xW!
0 >J Đ

<
s"ji\j Ơ'? &
^ssk> 3

rftiJHO.
8 'J ’<®j*
'si?

BO GIAO DUC VA DAO TAO
TRUONG DAI HOC KINH TE Qu6c DAN

I TSWAIG OHKT(?r:

I TT.THOriG TIN THIF VIEN'

BUI VIET (TONG

MOT SO GIAI PHAP CHU YEU NHAM TIEP TUC DOI
MOI he itiong doanh nghiep nha NIOC
TRONG CONG NGHIEP 6 VIET NAM
•

•

LUAN VAN THAC SY QUAN TRI KINH DOANH

Ngiroi hirdng din khoa hoe: TS

NGUyEn NGOC HLyEn
)

Ha Noi, 2002


2.3.
2.3.1
2.3.2.

2.3.3.

Chuang 3

3.1.
3.2.
3.2.1.

3.2.2.

Danh gia nhung thanh tuu, ydii kem va nguydn nhftn cua nhung yeu kem
cua qua trinh ddi mdi lid thdng doanli nghiCp nha nude
Nhdng thanh tufu dat dirorc
Nhung ydu kem chu ydu
Nguydn nhdn cua nhung ydu kem

53
53
54
55

Myt so giai phap chu yeu nluiin tiep tuc doi moi he thong doanh
nghiep cong nghiep nha nude 6 Viet Nam

57

Phuong hudng tidp tuc ddi mdi life thdng doanh nghidp edng nghi&p nha
nude
Mdt sd giai phap clui ydu nham tidp tuc ddi mdi hd thdng doanh nghidp
edng nghidp nha nude

Tidn hanh bd sung, sua ddi nham honghidp nha nude lam can cd xdy dung phuung an sap xdp, td chdc lai
doanh nghidp edng nghidp nhh nude
Cling co va ddi mdi mo hinh td chdc cac Tong cong ty nha nude trong
edng nghidp

3.2.2.1.

Sap xep lai cac Tong edng ty nha ndde trong edng nghiep

3.2.2.2.

Chuyen cac Tong edng ty nha ndde sang hoat dong tlieo mo hinh Cong ty
me - edng ty con
Hinh thanh cac tip doan kinh doanh
Day manh tidn trinh cd phdn hoa doanh nghidp nha nude
Xdc di nil ro nine tieu cd phdn hod doanh nghiep nha nude lam ca sd clio
xdy ddng pluMng an c6phdn hod
Hodn thien viec xdc dinh gid tri doanh nghiep khi lien hdnh cdphdn hod
Thue hidn giao, ban, sap nhdp, giai thd, pha san doanh nghidp edng
nghidp nha nude
Day manli cac hinh tilde giao, ban

3.2.3.
3.2.4.
3.2.4.1.

3.2.4.2.
3.2.5.

3.2.5.1.
3.2.5.2.
3.2.6.

57
57

57
62
62
63
70
T1

77
79
83
83

Tien hdnh sap nhdp, giai the, phd san ddi vdi cdc doanh nghiep edng
nghiep nha mCdc lam an kem hien c/ud, thiia Id keo ddi
Thf didm thanh lip cac Cdng ty ddu tu tai chfnh nha nude

85
86

Ket luan

90

Danh muc tai lieu tham khao

92


MUC LUC
Trang
MO DAU

I

Mot so van de ly luan ve doanh nghiep eong nghiep nha nude va doi
moi he thong doanh nghiep nha nude
Khdi nidm, pliftn loai doanh nghidp cong nghidp nha nude
Khdi nidm vd doanh nghidp edng nghidp nha nude
Cdc edeh phfln loai doanh nghidp edng nghidp nhd nude
Vai tro cua hd thdng doanh nghidp nha nude trong ndn kinh td' thi trudng
Vai tro cua hd thdng doanh nghidp nhd nude noi chung
Vai tro cua hd thdng doanh nghidp nhd nude trong n6n kinh td nude ta
Tinh td't yd'u khdeh quail cua vide tid'p tuc d6i mdi hd thdng doanh nghidp
z H
nha nude
Nhtfng doi hoi phai ddi mdi hd thdng doanh nghidp nha nude d cdc nude
Qua trinh khu vuc hod, toan cdu hod ndn kinh td thd gidi va ydu cdu ndng
cao kha nang canh tranh cua cdc doanh nghidp Vidt Nam
Ndng cao hidu qua va sue canh tranh cua doanh nghidp nha nude la doi
hoi cap bach hidn nay
Muc tidu vd ndi dung tid'p tuc ddi mdi hd thdng doanh nghidp edng
nghidp nha nude

3
3
3
9
12
12
13
16
16

I8
21
23

Thue trang he thdng doanh nghiep edng nghiep nha nude va qua

trinh doi mdi he thdng doanh nghiep nha nude tu niini 1990 den nay

25

Khai quat thuc trang hd thdng doanh nghidp edng nghidp nha nude hidn nay
Qua trinh ddi mdi lid thdng doanh nghidp nh& nude tit 1990 dd'n nay
Qua trinh xdy dung, to chue, cung cd va phat tridn cac Tdng cong ty nha
nude nliam tdp trung ngudn luc vao nhung nganh, ITnh vuc then clidt
Cac van ban Nha nitdc da ban hdnh
Tliifc trang liinh thdnh vd plidt trien cdc Tong cong ty
Qua trinh c6 phdn hoa doanh nghidp nha nude
Cdc van ban Nha mtdc da ban lidnh

25

30

Thifc te tinh liinh cdphdn hod doanli nghiep nha nude den nay
Qua trinh thuc hidn giao, ban, khoan, cho, thud doanh nghidp nha nude
Cdc van ban Nha midc dd ban lidnh
Thiic. te tinh liinh giao, ban, khodn, cho thue DNNN deii nay
Qua trinh hoan thidn trong xu ly mdi quail lid giua quydn so hull va

40
44
44
46

quydn quail ly kinh doanh.

47

3I
3I
33
38
38


BANG KY HlfeU CAC CHU cAl VIET TAT

1.

CBCNV:

Can bo edng nhftn vien

2.

CPH:

Co phdn hoa

3.

CTC:

Cong ty con

4.

CTCP:

Cong ly c6 phdn

5.

CTM:

Cong ty me

6.

CTM-CTC:

COng ty me - C6ng ty con

7.

DN:

Doanh nghiep

8.

DNCNNN:

Doanh nghidp nha nu’dc trong edng nghiep

9.

DNNN:

Doanh nghiep nha nude

10. HDQT:

Hoi dong quail tri

11. ND:

Nghi dinh

12. SXKD:

San xuat - kinh doanh

13. TCT:

Tong cong ty

14. TCTNN:

Tong cong ty nha nude

15. TNHH:

Trach nhidm huu han

16. UBND:

Uy ban nhftn dan

!


M(J DAU

1. Tinh cap thiet ciia de tai
Doi mdi he thong doanh nghidp nha nirdc (DNNN) noi chung, DNNN trong
cong nghidp (doanh nghidp cong nghidp nha nirdc - DNCNNN) noi ridng la mot
trong nhung noi dung co ban, co y nghia hd't sire quan tiong trong qua trinh doi
mdi ndn kinh te nirdc ta.
Tir khi thuc hidn edng cuoc d8i nidi, Dang vh Nhri nirdc da thirc hien nhidu chii
tiarong, bidn phap nham d6i mdi va nAng cao hidu qua cua cdc DNNN. Du'di tac

dong cua cac co chd, chinh sach moi, he thong DNNN va DNCNNN da co nhung
birdc chuy8n bidn tich cu’c, virgt qua nhidu kho khan, thi’r thach, gop phftn quan
tiong vao on dinh kinh Id' - xa hdi va khang dinh dirge vai tro cua mlnh trong ndn
kinh td thi trito’ng dinh hirdng xa hdi chu nghia.
Tuy nhidn, qua trinh doi mdi he thong DNNN vftn dang tidp tuc didn ra va trdn
thirc td hd thdng DNNN noi chung va DNCNNN noi ridng con boc Id nhieu yen
kem. Nghi quyd't hoi nghi Trung uong ldn thir 3 (khoa IX) cua Dang nhan dinh:
"DNNN cung con nhung mat han che, ydii kem, co mat rat nghiem trong nhir: quy
mo con nhd, co cau con nhidu bfft hop ly, chu’a that tftp tiling vao nhung nganh,
finh vuc then chdt; nhin chung trinh do cong nghd con lac hAu, quan If con ydu
kem..." [2]
Nguyen nhan cua finh trang trdn co nhieu, ca khach quan va chu quan nhung
chu ydu la chung ta con thidii co sd ly luftn va kinh nghiem thu’e tien cung nhir fim
ra nhung khAu dot pha, khftu trong tflm trong xi’r vAn dd nay. Didu do dat ra van
dd edn tidp tuc nghidn cii’u lam ro vd ly ludn va thirc lidn lam can cir cho vide tliiic
ddy nhanh va co hidu qua qua trinh doi mdi hd thdng DNCNNN.
VI nhung ly do trdn, toi chon dd tai: "Mdt sd giai phap chu ydii nham tidp tuc
doi mdi he thong doanh nghidp nha nirdc trong cong nghidp d Vidt Nam" lam luan
van tot nghidp thac sy chuydn nganh quan tri kinh doanh
2. Muc tieu nghien ciru
- Gop phdn lid thdng hoa va lam ro mot so van de ly ludn vd DNCNNN va doi
mdi hd thong DNCNNN d Viet Nam hien nay.
- Phan tich qua trinh ddi mdi hd thong DNCNNN va thirc trang he thong
DNCNNN d Vidt Nam. Tit do chi ra nhu’ng kdt qua dat dirge, nhu’ng han che, ydii
kem va nguydn nhftn cua han chd, ydu kem do.


- Dd xua't cac phuong hudng va mdt so giai phap chu yd'u nham I iep tuc ddi mdi
lie thdng DNCNNN 6 Viet Nam.
3. Ddi tuong, phani vi nghien cu’u

- Ddi tuqng nghidn ciru: hd thong cac DNNN trong edng nghidp d Vidt Nam.
- Pham vi nghidn cu’u:
+ Noi dung: day la vd'n dd Idn, hd't sire phirc tap va bao gdm nhieu noi dung do
do luftn van chi chu yd'u tap trung nghidn cu’u doi mdi he thdng DNCNNN trdn cac
kln'a canh: td chirc, cung cd va phat tridn cac TCTNN; CPH; giao, ban, khoan, cho
thud va qua trinh hoan thidn trong xi’r ly mdi quan hd giira quydn sd hiru cua Nha
nude va quydn tir chu quan ly kinh doanh cua DN.
Mot sd vd'n dd khac tuy khong thudc ddi tuong nghidn cun cua luSn van, nhung
cd mdi lien hd chat che vdi ddi tuong nghidn cu’u, ndn trong chung muc nao dd vAn
duqc dd eftp trong luftn van.
+ Thdi gian: nghidn cu’u hd thong DNCNNN chu yd'u tir sau nam 1990.
4. Phuong phap nghien ciiru
Ngoai phuong phap duy vat bien chi'rng va duy vat lich sir, tac gia luan van con
su dung cac phuong phap nhu phftn lich he thdng, thong ke, so sanh,...
5. Nhung dong gop cua luan van
- Gop phdn hd thdng hoa cac chu tnrong, chrnh sach cua Dang va Nha nude vd ddi
mdi hd thdng DNNN trdn cdc khia canh nghidn cu’u, ddng thdi danh gia cac kd't qua
dat duqc cung nhu cac ydu kern can khde phuc
- Dua ra cac giai phap, kid'n nghi ddi vdi cac co quan chirc nang nham thuc ddy nhanh
va cd hidu qua hon nu’a qua trinh ddi mdi DNNN ndi chung, DNCNNN ndi ridng.
6. Ten va ket cau luan van
Ten luan van: "Mot sd giai phap chu ye'u nham tid'p tuc doi mdi he thdng doanh
nghidp nha nude trong edng nghidp d Viet Nam"
Lu&n van gdm phdn mdddu, ba clurong, kd't luan va danh muc tai lieu tham khao.
Chitong 1: Mot so van de ly luan ve DNCNNN va doi moi he thong DNNN
Chitong 2: Thuc trang he thong DNCNNN vd qua trinh doi nidi he thong
DNNN tit nam 1990 deii nay
Chitong 3: Mot so giai phap cliu yeu nham tiep tuc doi moi he thdng
DNCNNN 6 Viet Nam

2


Ch trong 1
MOT SO VAN Dfb LY LUAN Vll DOANH NGHIEP CONG NGHIDP NHA

NVOC VA DOI MOI HE THONG DOANH NGHIEP NHA NUdC

1.1. KHAI NlfcM, PHAN LOAI DOANH NGHlfiP CONG NGHlfiP NHA NlTdC

1.1.1. Khai nieni doanh nghiep edng nghiep nha nude
Didu 1 cua Luflt DNNN ban h^nh ngAy 20/4/1995 ndu ra khai nidm vd
DNNN:
“DNNN la to chdc kinh td do Nha ntrdc d
ly; hoat dong kinh doanh hoac hoat dong cong fch, nham thitc hidn cac muc lieu
kinh td' - xa hdi do Nhh nude giao.

DNNN cd tu each phap nlUn, cd cac quydn va nghia vu dAn sir, tu chin trach
nhidm vd loan bo hoat ddng, kinh doanh trong pharn vi vd'n do DN quan ly.

DNNN cd tdn goi, cd con ddii ridng va cd tru sd chfnh tidn lanh thd Vidt Nam”
Theo khai nidm tidn, thi DNNN cd nhirng dac tiling co ban, khac vdi cac loai

hinh DN khde:

- DNNN la mot phap nhftn do Nha node dfiu tu von, thanh Up va td chdc quan ly.
Mot DN dugc xem la cd co tu each phap nhftn phai cd du bd'n didu kien co ban

sau:

+ La to chdc dirge thanh Up mot each hop phap

+ Cd quydn quyd't dinh mot each doe lap vd cac hoat dong SXKD cua niinh
+ Cd quydn nlUn danh minh tham gia cac quan hd phap kUt.

Hien nay cac DNNN da dirge td chdc lai theo cac thu tuc phap ly chat che, cd
quydt dinh thanh Up va (hire hien dang ky kinh doanh theo Luat DNNN quy dinh;
3


cac DNNN co tai san ridng do Nha nirdc giao, tach bidt vdi cac tai san khac cua
Nha nirdc va tu chiu trAch nhidm ddc lftp doi vdi nhung tai san do; cac DN dupe

quy dinh la cd quydn tu chu trong SXKD, tu xAy dung va thuc hien cac phuong an

kinh doanh, cdc hpp ddng kinh te, tu nguydn lidn kd't, lidn doanh dung phap luAt dd
tao ra lpi nliuAn cao vA thuc hidn cac nhidm vu kinh te - xa hdi mA Nha nude giao
cho; cac DNNN cd thd tham gia cac quan hd phap luAt trong qua trinh kinh doanh,

ddng thdi chung cd thd trd thanh nguydn don hay bi don trudc toA an hoac trong
tai kinh td' khi cd tranh cha'p kinh td' xay ra lidn quan dd'n ho.

day:
+ DNNN la mdt phap nhan do Nha nu’dc dan tic von
V'i vd'n dAu tu cho cdc DNNN tir Ngftn sach nha nude ndn vd'n lid'ng tai san cua

DNNN thudc sd hiru NhA nude. Trdn thuc td' hidn nay, ndn kinh td' hAng hoa nhidu
thanh phdn d nude ta cd nhidu loai hinh DN, cd DN mA vd'n cua Nha nude la

100%, cd nhung DN ma Nha nude chi la mol cd ddng ddng gop cd phdn, cd phAn

cua Nha nude cd khi chi 20%, 30%, 50%.... VAy nhu’ng DN cd von ddu tu’ cua Nha

nude dd'n mure nao mdi dupe goi la DNNN? Vd van dd nay, d cac nu’dc khac nhau
lai quy dinh rA't khac nhau, theo tidu chi phAn dinh DN d nude nay la DNNN,

nhu’ng d nude khac lai khdng phai. Khi tlm hidu vd ty trong von gop cua Nha nude

trong cac DNNN trdn thd' gidi thi ta thA'y: cd nude coi DNNN phai cd 100% von do
nhA nude cAp, cd nude chi ydu cdu ty trong vd'n nha nude chid'm da phAn, tham chi

bang 1/4, vi du nhu d Phap, Dufe, Indondxia, Han Qudc,...

O Vidt Nam, theo khai niern ndu trdn thi chi cd nhu’ng DN co 100% von dAu tu

cua Nha nude mdi dupe coi la DNNN va du’pc didu chinh bang Luat DNNN. Nhir
vay, trong he thdng DNNN, Nha nu’dc la chu sd hu’u duy nhA't theo luat dinh hidn

nay. Didu do cd nghia la: cac DN, cac cong ty dupe hinh thanh trdn co sd sd him
hdn hpp mA Nha nude IA mot co ddng gop von vdi cac ty Id khac nhau khdng dupe

coi la DNNN.

4


Neu xet trdn goc do vi tii vchu nghia ndn kinh td nude ta trong giai doan hidn nay thi su quy dinh do chua

that hop ly. NgAy nay, su dan xen cac hinh thde sd hiru trong cac loai hinh DN trd

thanh xu thd chung trong ndn kinh td thi tru’diig. Van dd quan trong la hinh thde so
huu nao chidrn Uu thd se quyet dinh tfnh chai DN. Trong cac DN va cong ty ma
Nha nude chidrn gilt c6 phdn chi phdi, Nha nude van cd quydn quyet dinh cao nhai

ddi hoat ddng san xuai va kinh doanh thdng qua HDQT va Dai hoi cd dong, va do
dd, ndii xet vd vi tri vai tro cua edng ty thi van cd thd xdp vao loai DNNN.

Mat khde, trdn thuc td ngay ca nhirng DNNN theo quy dinh du’o'c Nha nude cap
100% vdii trong qua trinh hoat ddng cung thirdng xuydn thidu von. So von ma

nhirng DN nay di vay tir nhidu ngudn khac nhau duong nhidn khdng phai vdn cua
Nha nude. Cac tai san hinh thanh tir cac ngudn vdn nay, san khi Ira hei no bang

ngudn kha'u hao va loi nhuan do chung dem lai, cho dii Nha nude quy dinh ty Id
duo’c hirdng cua DN tha'p thi cudi cung vdn ciia Nha nude trong DN cung khdng

phai 100% nira.
+ DNNN Id mot phap nhdn do Nha ntfo'c thanh lap.

Da cd mot thdi ky rdt dai, nhidu nam trudc day (tnrdc khi cd ND388/HDBT)
trong thuc td, ngudi ta da hidu thuAt ngir “Nha nude thanh lap” nay mot each tuy

tidn. Bdi vl, Nha nude la mdt danh tir qud chung chung, nd khdng phai la mdt td

chdc cu thd hay mdt ca nhAn nao, ma nd la ca mdt hd thdng, trong dd co quan lap
phap cao nhai La Quoc hoi, hdnh phap cao nhai la Chfnh phii, thuc hien quydn
dien cho Nha nude trong vide quyd't dinh thanh lap mdt DNNN? Va khi dd, lai

chua hd cd mot van ban phap ly nao dd quy dinh ro, vl thd da.dan den mot tlnli
trang La cd hang loat cac DN tu xirng hi DNNN nhirng lai khdng true tidp do Nha

nude thanh lap, n?a lai do cac to chdc chfnh tri va doan thd qudn chung nhu to

elide Dang, Mat trail td qud'c Vidt Nam, Doan thanh nidn edng san Hd Chf Minh,
Hoi Lien hiep phu nu Vidt Nam, Hdi ndng dan Viet Nam,... va ca cac co quan

5


hanh chinh sir nghidp cua Nha nude cung dung ra thanh lap. Dieu do dan dd'n von
dau tir cho cac DN nay (chinh la Nha nude cap cho nd tir Ngan sach nha nude)

nhung nd lai duqc goi la vd'n sang lap cua chu sd httu kinh doanh. Nhu (hd, cac
DN nay hoat ddng kinh doanh bang vd'n cua Nha nude, 16 thi cd Nha nude bii ma
lai thl tap (hd DN dtrqc hudng va khdng phai cd trach nhidm vdi Nha nude vd vice

thuc hidn cac nhidm vu kinh td, chinh tri, xa hoi nao ca. Thuc chat tu each phap
nhan cua DN nay khdng duqc khang dinh. Dd cha'n chinh lai va xac lap lai trat tu

trong vide ra quydt dinh thanh lap DNNN, giam bdt co quan co thdm quydn dd
xua't. ra quydt dinh, ND 388/HDBT va Luat DNNN da quy dinh cu thd nhu sau:

Chi co ba dai didn cd thdm quydn duqc ra quydt dinh thanh lap DNNN. Do la:

• Thu tirdng Chinh phu
•

Bo tnrdng Bo quan ly nganh.

• Chu tich UBND tinh, thanh pho true thudc trung uong.
1

,

Trong didu 15- Luat DNNN cung phan dinh ro:

• Doi vdi cac TCT nha mrdc, cac DNNN ddc lap cd quy mo Idn hoac quan
trong, thi do: Thu tirdng Chinh phu quydt dinh thanh lap hoac Thu tirdng Chinh
phu uy quydn cho:

•

Bo tnrdng Bd quan ly nganh

• Chu tich UBND tinh, thanh pho true thudc trung irong quydt dinh
• Ddi vdi cac DNNN khdng nam trong didn duqc coi la quy mo Idn, quan trong

thl do Bo tnrdng bo quan ly nganh, Chu tich UBND tinh, thanh phd true thuoc
trung uong ra quyd't dinh.
+ DNNN Id phap nhan. do Nha nifo'e to elide quan ly
Nha nude td chirc quan ly DNNN trdn hai phuong didn:

6


* Thd nhat, Nha nudc thuc hidn su quan ly noi chung nhu doi vdi moi loai hinh
DN, bao gdm vide tao ra mdi trudng phap ly, mdi trudng kinh doanh cho cac DN
hoat ddng
* Thd hai, Nha nudc thuc hidn su quan ly vdi tu cach la chu sd huu doi vdi

DNNN.

Ndu xem xet muc tidu hoat ddng cua hd thdng cac DNNN thi co 2 loai DNNN
la DNNN hoat ddng kinh doanh va DNNN hoat ddng cong (ch. DNNN hoat ddng

kinh doanh la DN hoat ddng chu ydu nham muc tidu lqi nhuan, DNNN hoat ddng
cong (ch la DN hoat ddng san xu£t, cung dng, dich vu cong cong theo cac chinh
sach cua Nha nudc.
Co thd noi, ca hai loai DNNN nay ddu quan trong doi vdi su nghidp phat tridn
kinh td cua ddt nudc song giua chung lai co su khac bidt kha can ban. Muc d(ch

hoat ddng cua cdc DN cdng (ch. khdng phai vi lqi nhuan ndn khdng thd lay hidu
qua kinh td don thudn lam tidu ch( danh gia. Vidc chung ta phat hidn ra, nhin nhan

thdy va di den dua ra duqc van ban co t(nh phap ly vd vidc phan dinh mdt cach

ranh re giua hai loai DNNN nay trong ndn kinh td thi trudng d nudc ta la mdt vidc

lam co y nghia thuc tidn vd cung quan trong. Bdi vi, chinh su phan dinh nay da
lam noi bat su khac bidt giua chung va se dan ddn hd qua la Nha nudc phai quan ly
chung theo nhung phuong thdc va bang nhung co chd' khac nhau.
Ngoai ra, cung theo Luat DNNN, DNNN mang dac didm nhu bat ky loai hinh

DN nao khac, do la: DNNN ld thuc the kinh doanh doc lap, co quyen tu chu kinh
doanh

Cac DN tu chu kinh doanh nghia la: chung duqc tu do kinh doanh, tu chu phat
tridn trong pham vi phap luat cho phep, tu chiu trach nhidm vd kdt qua SXKD,

thoat khoi su phu thudc hanh chinh cua chinh quydn.

* Tu to chdc kinh doanh la didu kidn co ban phai co doi vdi DN vdi tu cach la
ngu'di san xu£t va kinh doanh hang hoa. Chi khi cac DN co day du quydn tu to

7


chirc kinh doanh thi ho mdi co thd dila vao sir didu tiet vT mo cua Nha nirdc, can cir

vao ddi hoi cua thi tnrdng, dira ra quydt dinh va td chirc thirc hidn cac quydt dinh
vd kd hoach SXKD, bd tri ddu tir, dinh gid tai san va quydt dinh vd lao ddng, nhan
sir, phan phdi tidn lirong, tidn thirdng trong ndi bd DN.

• Tir chii phat tridn co nghla la cac DN la cdc chii thd ddu tir, co thd tang ddu tu'
dd tai san xua’t md rdng, thuc ddy tidn bd ky thuflt, md rdng quy md san xua't va

pham vi kinh doanh, tang gid tri tai san; ngudn vd'n dd ddu tir co thd hlnh thanh tir

phan tir tich luy, vay tin dung, phat hanh cd phidu, trdi phidu tuy theo quy dinh ciia
phap luat.

• Tir chiu trach nhidm vd kd't qua SXKD la: trong didu kien tir to chirc kinh
doanh, cdc DN diroc hirdng quydn lpi tirong ting vdi kd't qua kinh doanh ciia ho va
chiu trach nhidm tirong dirong hdu qua xdu do ho gdy ra. Tire la DN phai tir bii ddp
nhirng chi phi, tir trang trai moi ngudn vdn, dong thdi phai lam trdn nghla vu voi

Nha nude va xa hdi. DN kinh doanh td't thi ngu’di lao ddng va DN duoc hudng thu
lao va loi (ch tuong xii’iig. Nguoc lai neu kinh doanh kern, bi thua Id thl DN va

ngu’di lao dong phai chiu giam thu nhdp tirong ling. Dd la ndi dung khong thd
thid'u trong quydn ddc lap tir chu cua DN.

Trong nen kinh td thi tnrdng, tir chii kinh doanh la thudc tinh von cd ciia cac

khdng phan biet hlnh thiic sd hiru. Nha nude chi cd thd nhan thuc va ton trong tinh

tir chii a'y nhir mdt tat yd'u va khdng thd tir y thu hep hay md rdng nd mdt each vd
can cir. Khi tinh tir chii duoc Nha nude nhan thiic va the che hoa thl duoc goi la
quydn tir chii.
Nhu- vay, tinh tir chii la pham trCi khach quan con quydn tu’ chii la pham tni chii
quan, phu thudc trinh do nhan thiic va trinh do thd chd hoa ciia Nha nude trong

mdi giai doan phat tridn kinh td. Trong didu kidn hidn nay, khi Nha nude van chua
phan dinh ro quydn ciia Nha nirdc vdi tir each chii sd him vdi quydn tir chii kinh

doanh ciia DN, trong mdi quan hd vdi chirc nang quan ly nha nude ciia cac co

8


quan quan ly nha nude vdi chdc nang quan ly kinh doanh cua DN, thi quydn tu

chu kinh doanh cua cac DNNN se vftn khong dirqc bao dam. Quydn cua chu sd
huu nha nude duoc phftn cap, uy quyen cho nhidu co quan thuc hien trong khi

khdng co quy dinh ro pham vi, quydn han cua cac co quan nay ndn con nhidu rife
rd'i, lung tung trong vide thuc hidn quydn chu sd huu cua Nha nude. Mat khac,

theo quy dinh DN khong cd quydn quyd't dinh ddi vdi vide nhuong ban, thanh ly

nhung tai san quan trong, cd gia tri ldn. Nd'u muon ban tai san quan trong dd d

tu mdi thi phai duoc sir ddng y cua co quan nha nude cd thdm quyen. Do vdy, trdn
thuc td' hidn nay, DNNN chua cd quydn tu chu thuc sir trong SXKD va chua cd tu
each phap nliAn mot each dtly du.

Tir nhung phdn tfch trdn, quan nidm vd DNNN edn cd sir thay doi. Caeli hidu vd

DNNN duoc dira ra trong Nghi quyd't Tiling uong 3 (khoa IX): "DNNN la nhung
DN ma Nha nude ndm toan bo vdn lioac cd phdn chi phdi", la phu hop hon trong

didu kidn hidn nay.
Vdi each quan nidm nhu vfly, DNCNNN la cac DNNN hoat ddng trong ITnh
vuc san xuat edng nghidp. Dd la cac DN thudc cac nganh edng nghidp khai thac,
cong nghidp chd' bid'n, cong nghidp san xuft't va phan phdi dien, khi va nude.
1.1.2 Cac each phan loai DNCNNN

Hien nay, trong ndn kinh td' hang hoa nhidu thanh phdn d nude ta, cd mot so
lirong ldn DNCNNN dang hoat dong. Nhung DNCNNN nay ddu cd nhung dac

tiling co ban gidng nhau (nhu da trinh bdy d trdn) nhung ddng thol chung co

nhung dac didm cu thd rfl't khac nhau. Dd nghidn ciiu va phuc vu cho cong tac

quan ly cua Nha nude ddi vdi cac loai hinh DNCNNN va dac bidt dd there hidn cac
boat dong quan tri kinh doanh phu hop edn phai tidn hanh vide phfln loai

DNCNNN can cir theo dac didm cua chiing. Vide pliftn loai nhu- vfty giiip ta he

thdng hoa cac loai DNCNNN, cd thd ndm bat vd nghidn ciiu cu thd tirng loai hinh

DNCNNN va la co sd dd xac dinh cac chfnh sdeh, bidn phap quan ly phu hop vdi

tirng loai.

9


(1) Can eft theo guy md, DNCNNN co thd dupe chia lam 3 loai: Idn, vira, nhd.

Thong thudng, dd phan loai theo quy mo ngudi ta str dung ridng bidt hay phoi
hop cac tidu chi: vdn, lao ddng, doanh thu....

O Vidt Nam hidn nay, cac DN co von didu le nhd lion 10 ty dong va muc sir
dung lao ddng dudi 300 ngudi dupe coi la cac DN vira va nhd.

(2) Can eft theo nganh nghe hoat dong SXKD chu yeu, DNCNNN cd thd dupe

chia lam 3 nhoiti: cong nghidp khai thac, cong nghidp chd bidn, cong nghidp san

xudt va phSn phoi didn, khi va nudc.
Vide phan loai cac DNCNNN theo tidu chi nay rdt quan trong. Do doi hdi cua

qua trinh chuydn mon hoa va hpp tac hoa, cac DN cd the kinh doanh da nganh

nhung thudng tap trung vao mdt nganh SXKD chu ydu co trinh do chuydn mon
hoa sau. Xem xet co cdu nganh nghe trong he thdng DNCNNN va xu hudng van

dong cua nd cd thd cho phep danh gia nhung ydu to khach quan anh hudng den lie
thdng cung nhu' cac quan didm cua Nha nirdc vd cac nganh nghd edn nAm giu

trong lung thdi ky.
(3) Can eft vao tinh chat cua san phdm san xuat ra, DNCNNN cd thd chia

thanh hai loai sau: DNCNNN san xuat hang cong cong va DNCNNN san xuat

hang hoa ca nhan.
- DNCNNN san xudt hang cong cong.

Hang hoa cong cong la nhung hang hoa cd ca hai hoac mot trong hai dac tinh
quan trong: mdt la, tinh khdng thd loai trir, khdng thd phan bo theo khdu phftn dd

sir dung, hay noi each khac la khdng cd kha nang loai trir nhung ca nhan sir dung
chung; hai la, tinh khdng canh tranh, ngu'di san xuat ra chung cung khdng muon

phan theo khdu phan, tire la khdng mudn loai trir sir tieu dimg cua mot ai ca, vl sir

tidu diing cua mot ca nhan khdng lam giam lirpng tidu dimg cua ngiro'i khac. Day
la nhu’ng hang hoa nhu': qudc phong, an ninh, san xuat cac loai vdc xin phong

10


bdnh,... Doi vdi cac loai hang hoa nay, do khdng thd phdn chia cho ngudi lieu
dung nen chi phi dd san xud't ra no khong trang trai bang gia ca khi ban hang.

- DNCNNN san xua't hang hoa ca nhan: la nhung DN san xua't ra nhung san

pham hang hoa khdng mang cac dac tinh cua hang hoa edng edng, cung cd'p cho
cac t6 chirc, ca nhan trong xa hdi dd tidu dung cho san xua't va ddi sd'ng.
(4) Can ci( vao muc tieu va nhiem vu chinh cua DN co thd chia DNCNNN

thanh hai loai:

- DNCNNN hoat dong kinh doanh: la DNCNNN hoat dong chu ydu nham muc
tidu loi nhudn.
- DNCNNN hoat dong edng ich: la DNCNNN boat ddng san xua't cung ling

hang hoa va dich vu theo cac chinh sach cua Nha nirdc hoac trtre tidp thuc hidn
nhidm vu qud'c phong, an ninh.
(5) Can cd vao tinh chat chien hio'c va vai tro quyet dinh den dinh hufinf' phat
trien kinh te, DNCNNN cd thd dirge chia thanh:

- DNCNNN trong cac nganh cong nghidp trong didm : Nhung nganh cd vi tn,

vai tro quan trong trong ndn kinh td qud'c dan, sir phat tridn cua chung lao nen tang
cho str phat tridn cdc nganh khde, cd loi thd phat tridn, cd hidu qua kinh td - xa hdi

cao, cd kha nang canh tranh Idu dai nhu san xua't tir lidu san xua't, didn, than, thep,

hod chat....
- DNCNNN trong cdc nganh edng nghidp mui nhon: Nhung nganh cd toe do

tang tnrdng virgt trdi, cd kha nang loi keo sir phat tridn cdc nganh khde, cd hidu
qua kinh td cao, phat huy loi thd so sanh cua dd't nirdc, ling dung cong nghd hidn

dai, cd sue canh tranh cao nhu cong nghidp didn tir, tin hoc, cong nghidp det may,
chd bidn thuy hai san, khai thde va che bidn ddu khi,....

- DNCNNN trong cac nganh edng nghidp binh thirdng: nhung nganh san xud't
nhung san phdm tidu dung cd tdc do tang tnrdng trung bnili, cong nghd tiling blnh

nhu san xud't sanh sd, thuy tinh,...

(6) Can ci? vao hinh th nt to chlie quan ly noi bo DN co:

- DNCNNN co Hoi ddng quan tri.

- DNCNNN khdng co Hdi ddng quan tri.
(7) Can cit theo hinh thiic to clnic DN, co:

- Cac DNCNNN ddc Dp: Cac DN khdng nftm trong co efl'u td chi'rc cua cac DN
khac

- Cac TCTNN:

• Cac don vi thanh vidn hach loan doc Dp.
• Cac don vi thhnh vidn hach loan phu thudc.
Ngoai ra, con co thd co nhidu each phDn loai khac.
1.2. VAI TRO CUA Hfc TH6NG DOANH NGHI&P NHA NU6C TRONG NIsN KINH
T&THITRUING

1.2.1. Vai tro cua he thong doanh nghiep nha nude noi chung
DNNN la mot hinh thde to chric kinh td cd mat d httu hdt cac nude trdn the

gidi. U nhirng nude tu ban phat tridn, DNNN la edng cu dd Nha nude didu tidt ndn

kinh td' thdng qua vide san xudt va cung dug cac hang hoa va dich vu edng cong,
thuc hidn cdc chfnh srich xa hdi. DNNN xudt hidn 6 nhirng nghnh, ITnh vtre ma khu

vuc kinh td tir nhftn khdng duoc lam hoac khdng mud'n Dm. Cho du ty trong ddng
gop cua cac DNNN d nhung nude nay vao GDP khdng ldn nhirng chung cd y

nghia hdt sire quan trong trong vide tao ra mot mdi tnrdng kinh doanh on dinh,

thuc day cac loai hinh DN khac phat tridn.
Trong khi do, d cac nude dang phat tridn, DNNN khdng chi duoc coi nhu cong

cu nham duy tri sir on dinh ma con nham muc tidu dfiy manh tang trudng kinh td.
DNNN ndm nhung nganh va ITnh vuc ddi hdi ddu tu Ion, edng nghd cao ma tu
nlDn khdng du vdn va kinh nghidm dd ddu tu phat tridn, ddng gop ldn cho ngan

12


sach nha nirdc, DNNN la hinh thu’e dd thuc ddy qua trinh tich tu va tap trung von.

VI vfly, ty trong trong GDP cua cac DNNN 6 nhu’ng nude nay thudng Ion ho’n.
Ngoai ra, d nhu’ng nude cd nen kinh td dinh hudng xa hoi chu nghia, DNNN

khdng nhu’ng nham muc tidu tang trudng kinh td ma con la bo phan chu ydu trong
khang dinh vai tro chu dao cua kinh id nha nude, khang dinh tinh iru vidt cua chd

do edng hu’u vd tu lidu san xudt. DNNN chi phdi cac nganh, finh vuc huyet mach

cua ndn kinh td, dan dat, dinh hudng cac loai hinh DN khac cung phat tridn.
Nhir vay, du d cac nudc phat tridn hay dang phat tridn, d cac nirdc theo con

du’dng tir ban chu nghia hay xa hoi chu nghia, DNNN ddu dupe xem nhir cong cu

de didu tidt kinh td, thuc hien chile nang kinh td, clitic nang xa hoi cho dii quan nidm
vd vai tro, muc dp va cac finh vuc kinh tdma DNNN edn ndm giu la khac nhau.

1.2.2. Vai tro cua lie thong doanh nghidp nha nude trong nen kinh te nude ta

Trude dfty trong mdt thdi ky dai, chung ta cho rang DNNN phai chiem ty trong
Idn gdn nhu tuydt doi trong toan bd ndn kinh td cung nhu trong lung nganh, finh

virc cu thd (hl mdi thirc hidn duqc vai tro chu dao cua kinh td nha nude.
Nay quan nidm dy da cd bu’dc thay doi can ban, chu dao cd nghia la giu’ vai tro
chi phdi mot hd thdng nao dd. Kinh te nha nude giu’ vai tro chu dao co nghia la nd
cd kha nang chi phdi xu thd phat tridn hd thdng kinh td - xa hoi. Nhu vdy, chdt

lirqng cua sir dinh hudng, sir khdng chd cua kinh td nha nudc phai duqc coi trong
chir khdng phai nhdn manh sd luqng don vi va ty trong cua cac don vi fty trong ndn

kinh td. Neu tuydt doi hoa vai tro chu dao ve sd luqng don vi va ty trong nam giu’

thi tdt ydu dftn ddn vide xfty dung cac thanh vidn cua khu vuc kinh te nha nude mdt
each trhn lan, guqng ep, khdng tinh ddn hidu qua.

Ben canh dd, cd y kidn cho rang vai tro chu dao chi nen dat cho he thdng
DNNN hon la cho kinh td nha nudc noi chung. Theo y kidn cua chung toi, quan

nidm nay clura hop ly. Tuy hd thdng DNNN la bo pliftn chu ydu tao ra tidm lire vat

chat cua kinh td nha nude, dong thdi la edng cu didu tidt vi mo quan trong cua Nha

13


nirdc nhung kinh td' nha nude con nhieu bo phan khac ma kha nang didu tiet vi md

cung rat Idn nhu Ngftn hang nha nude, hd thdng Kho bac, cac Quy dy trir quoc gia,

Ngfln sach nha nude. Do dd edn khang dinh rang, hd thdng DNNN la bo phan can

ban nha't trong vide dam bao vai tro chu dao cua kinh td' nha nude nhung ndi den
vai tro chu dao cua kinh td' nha nude la dd cdp den lac dong cua ca hd thdng kinh
te nha nude chd khdng ridng gl DNNN.
Vide phftn dinh ro vA'n dd nay giup chung ta cd dinh hudng dung trong Io chuc

s&p xep lai cac bo phan cua kinh td' nha nirdc: doi mdi toan didn, sau sac he thdng
DNNN ddng thdi nang cao vai tro didu tiet vT mo cua cac bo phan khac.
Tirong ling vdi vai tro chu dao cua kinh td nha nude, vai tro cua hd thdng
DNNN ndi chung, DNCNNN ndi ridng phai thd hidn d chirc nang va chat luong
chi'r khdng phai d ty trong va sd' luong cua nd trong ndn kinh td'.

Mot Id, cac DNNN nftm nhirng nghnh, lTnh virc then chd't cua nen kinh Id, dam

bao nhirng can ddi Idn nham dinh hudng chinh tri - xa hdi va 6n dinh vt mo cho
toan bo ndn kinh td'.
Trong giai doan hidn nay, thdi ky day manh edng nghidp hoa, hidn dai hoa da't
nude, DNNN edn nam va phat tridn nhung nganh cong nghidp san xua't cac tu’ lieu

san xua't quan trong, cong nghidp miii nhon, cac lTnh virc xay dung ket cau ha tang
(giao thdng, thuy loi, didn, nude, mang thdng tin lidn lac...), lTnh virc an ninh quoc
phong, cac nganh vh llnh virc co anh hudng to Idn dd'n boat dong kinh td doi ngoai.
Mac du vay, cac nganh va llnh virc ma hd thdng DNNN nam khdng phai la co

dinh ma thay ddi mdt each linh hoat. Khi nhung lTnh virc trudc dd duoc xem la
then chd't nay khdng con tdm quan trong nhu vdy nira; khi cac thanh phan kinh td
khac da Idn manh, du sire dam duong va cd thd lam tot trong nhung llnh vuc trudc

dd ho khdng mud'n hoac khdng thd lam; khi xua't hidn nhirng linh virc mdi cd trim

quan trong dac bidt thi vi tn, vai tro cua DNNN cung edn thay doi cho phu hop. Didu

quan trong la trong timg giai doan, Nha nirdc phai xac dinh duqc ro nhung khdu,
nganh, llnh vuc ma DNNN can ndm giir dd dam bao nhirng muc tidu da vach ra.

14


Hui Id, cac DNNN dam nhan vide bo sung thi tnrdng khi cdn thidt.

Trong ndn kinh td thi tnrdng ludn cd mdt so nganh, ITnh vuc co y nghia quan

trong ddi vdi sir phat tridn chung nhung bi bo trong do tu- nhan khdng muon,

khdng thd lam. DNNN dam nhan ITnh vuc edng fch phuc vu sir phat tridn on dinh
va bdn virng nhu xfly dung, quan ly kdt eft'u ha tfing, cac edng trinh phuc loi xa hoi

bao vd mdi tnrdng va canh quan dd thi ... Day la nhirng Huh vijc ddi hdi dau tu'

ldn, thu hdi vdn cham hoac khdng thd kinh doanh don thudn nhlim muc tidu Iqi

nhuftn.
Ba Id, cac DNNN gop phdn thuc hien cac chfnh sach xa hoi.
Giai quyet cac vdn dd xa hdi ludn la nhidm vu kho khan, phuc tap nhung lai cd

y nghia kinh td, chfnh tri, xa hdi hdt sire quan trong. Trong didu kidn ndn kinh td

kem phat tridn va nhidu di chirng chidn tranh nhu d Vidt Nam hidn nay, nhidm vu
nay ddi vdi Nha nude lai cang nang nd lion. Cac DNNN cung ufng cac hang hoa va

dicli vu thidt ydu dac bidt ddi vdi vung sftu, vung xa, vung kinh te lac liftu nham
dam bao cube song vat chat va tinh thdn cho dan cu, thuc day sir phat tridn cua cac
vung dd, thu hep muc chdnh ldch trong phat tridn gitra cac vung.
Tuy nhidn, can phai xdc dinh ro vide thuc hidn nhidm vu nay phai do cac DN

cong fch dam nhidm theo cac don dat hang cua Nha nude. Chi cd tach chdc nang
giai quydt cac van dd xa hdi ra khdi hoat dong cua cac DNNN kinh doanh mdi cd

co sd danh gia hidu qua cua cdc DN nay mdt each chfnh xac. Cac DNNN ndu cd
tham gia giai quydt cdc vdn dd xa hdi bang cac hoat ddng nhu ddn on dap nghia

ddi vdi cac gia dinh cd edng, ddng gop xay dung cac edng trinh d dia phuong, tro
giup vung bi thidn tai,... thi phai trdn co sd hoan loan tu nguyen.
Ngoai ra, vide giai quydt cac vdn dd xa hoi kidu nhu that nghidp phai dirqc thuc

hien qua cac kdnh gian tidp chir khdng phai do DNNN true tidp dam nhan.
Bon Id, cac DNNN dam nhan mot sir menh Ion lao la ddu tau keo qua trinh
cong nghidp hoa, hidn dai hoa dat nude thdng qua vide lien kdt, dan dat, thuc day,

15


gilip dd cac DN khac phat trien dong (hdi khdng ngirng ndng cao hien qua va sii'c
canh traiili cua chinh minh.

Cho du quan di£m vd cong nghidp hoa, hidn dai hoa dira trdn vai tro quyet dinh

cua noi lire la sir nghidp cua loan dan da dirge khang dinh nhirng trong boi canh
tidm luc cua khu vuc ddn doanh chira du manh dd dam duong cac nhidm vu nang
ne do qua trinh cong nghidp hoa dat ra ndn DNNN phai la lire luong chu chot. Vdi

vai tro nay, cac DNNN phai la hinh mdu vd ling dung tidn bo khoa hoc cong nghe,

vd nang sudt, chat lirgng, hidu qua va cha'p hanli phap luat.
1.3.TINH TAT YfsU KHACH QUAN CUA VlfiC TI^P TUC DOI M(JI HE THdNG

DOANH NGHlfeP NHA NUdC

Qua trinh doi moi DNNN bat ddu didn ra tir ddu nhung nam 1980, den nay nd

da dirge tridn khai trdn didn long va chira dung nhirng noi dung ngay cang sau sdc.
Co hai ly do quan trong khid'n cac nirdc thd'y edn thid't phai doi mdi hd thong
DNNN.

Tint lihdt, co mdt sd nganh, finh virc khdng edn sir xud't hidn cua DNNN nira
dong thdi co nhirng vi tri mdi edn thid't phai xdy dung DNNN.

Trong qua trinh phat tridn cd nhung nganh, finh virc khdng edn su hidn didn
cua DNNN do tdm quan trong cua nd khdng con nhu tnrdc, do quyd't dinh thanh

lap tnrdc dd la khdng phu hgp, do dudng ldi, chinh sach, quan diem cua Nha nude

thay doi, do sir tich luy vd vd'n, tri thuc, kinh nghidm cua cac thanh phdn kinh td'
khac da du dd cd the dam nhan td't cac vi tn' dd. Mat khac tid'n bo khoa hoc cong
nghe lam thay doi khdu then chd't cua ndn kinh td' qud'c dan, lam xuat hidn nhung
khdu then chd't mdi, edn nhung chira cd DNNN nSm giu do dd phai xay dung

DNNN mdi.
Thi'thai, tinh trang kem hidu qua, lam an thua Id trail lan cua DNNN. Didu nay

ddn den tinh trang tham hut ngdn sach, gia tang ng ndn va lam phat, giam hidu qua
16


chung cua ndn kinh Id. Do do phai nang cao hidu qua va su'c canh tranh cua lie

thong DNNN.
Doi mdi he thong DNNN co thd duqc xein nhu’ mot qua trinh trong do Nha

nirdc sir dung tong hop nhidu bidn phap lac dong vao he thdng DNNN de lhay doi
co eft'u cua nd trong tirong quan vdi cac DN khac trong ndn kinh te; thay ddi co
cau cac nganh, lTnh virc nd cfin nAm giir; thay doi co chd quan ly ddi vdi nd cung
nhir md hlnh td chirc cua cac DN nham dat dirqc nhirng muc tidu kinh td - xa hoi

da dd ra trong tirng thdi ky. Ddi mdi he thdng DNNN la mot qua trinh thudng
xuydn, lidn tuc theo hudng phu hop vdi quan diem cua cac Nha nude va trinh dd

phat tridn kinh td d tung nude trong tung giai doan.
Nhir vfty, sir edn thid't cua vide ddi mdi DNNN la vdn de da dirqc khang dinh.
Tuy nhidn, d cac nirdc khac nhau, trong nhirng giai doan khac nhau, ddi mdi hd

thdng DNNN se cd nhirng ndi dung va budc di khac nhau.
Theo tdng kdt cua Ngftn hang thd gidi, cac nirdc khi lien hanh ddi mdi lie llidng
DNNN thudng ap dung cac bidn phap co ban nhir:

- Chuydn doi hlnh thiic sd hiru DNNN thdng qua qua trinh tu- nhan hoa (cd
phan hoa, ban) hoac giai thd DN hay thanh lap mdi ndu edn thidt.

Vide ap dung bidn phap nay nham cac muc tidu khac nhau. Vide ban cd phieu,
mot phan hoac toan bo DN trdn thi tnrdng chung khoan, dirqc nhieu nude cong
nghidp ap dung nham giai quydt mftu thuln giua chu sd huu va ngirdi quan ly DN,

phai cd sir phan tach ro rang vd quydn han va trach nhidm giua chu sd huu va

ngirdi quan ly.

Qua trinh tir nhan hoa con lidn quan ddn cac ndn kinh te chuydn ddi tu' lie
thong ke hoach hoa tap trung sang kinh td thi tnrdng nhir d cac nirdc cong hoa

thudc Lidn Xd cu va cac nude Ddng Au.
Cung cd quan nidm cho rang vide ban cac DNNN se giai quydt mot phan cho

thidii hut ngan sach, day la tnrdng hop d cac nude Chau My La tinh....

17


- Cai thidn mdi tnrdng canh tranh dd DNNN canh tranh binh dang vdi cac DN

tir nhfln, qua dd nang cao hidu qua canh tranh.
- Ap dung ngAn sach edng, chang han cat giam bao cap qua ngan sach hoac tin
dung iru dai ddi vdi DNNN, budc cac DN nay phai tu chu tai chfnh va tir chill
trach nhidm.

- Xay dung cac co chd hop ly khuydn khfch cac DNNN hoat dong hidu qua
hon. [10, tr 91]

(J Vidt Nam hidn nay, vide tidp tuc doi mdi he thong DNNN noi chung,
DNCNNN noi ridng xuat phat tir nhirng ydu cdu duoc trinh bay dudi day.

1.3.2. Qua trinh khu vuc hoa, toan cau hoa nen kinh te thd gidi va yeu cau
nang cao kha nang canh tranh cua cac doanh nghiep Viet Nani
LuSn didm vd qudc td hoa ddi sdng kinh td va su xfch lai ngay mot gdn nhau

giua cac nude cd chd do chfnh tri - kinh td - xa hoi khac nhau da duoc ndu ra tir lau

va ngay cang dupe thuc td chirng minh tfnh dung d4n. Ngay nay, ngirbi ta nha'n

manh rang quoc td hoa ddi sdng kinh td la mot xu thd khach quan mang tfnh quy
luftt ddi vdi moi qudc gia va su phu thudc giira cac nude la mot tdt ydu khach quan
trong bdi canh qua trinh phan edng lao dong qudc td ngay mdt sau sdc va long khSp.

Khu vuc hoa va toan cnhau cua qua trinh qudc td hoa. Khu vuc hoa kinh td la mdt xu thd mdi ra ddi tir

sau Thd chidn II va nhanh chong phat tridn ca chidu rong va chidu sau vdi cac quy
mo, hinh thde va ndi dung hdt sdc phong phu. Thuc cha't day la su lien kdt kinh td
khu vuc thirdng didn ra d mot nhom nude cd cung vi tri dia ly, mdc do lien kdt

giira cac nhom nude nhu vay ra't khac nhau tuy chfnh sach dupe ky kdt chung va
giai doan cu the. Ddn nay cd hon 20 td chdc lidn kdt kinh td khu vuc da dupe hinh

thanh va van hanh.

18

lai or quy md khu vuc, cd nhidu van dd chi co thd giai quyd't trdn quy md loan cdu

trdn cor sd hap tac gira cac qudc gia khac nhau vd chd dd chinh tri - xa hoi. Toan
cdu hoa hinh thanh ndn mot thi trudng the gidi thdng nhft't, mot he thong tai chinh
tin dung toan cdu. Day la sir mor rdng va phdt tridn phan cong lao dong quoc td,

giao luu kinh td va khoa hoc cong nghd giCra cac quoc gia trdn pham vi toan cdu;
sir md long hup tac trong giai quyd't cac van dd cd tinh toan cdu. Ddn nay To elide

thirong mai the gidi (WTO) bao gom gfin 200 thanh vidn d khdp cac chau luc.

Hien nay, Vidt Nam dang trong Id trinh tham gia CEPT/AFTA va qua trinh

dam phan de gia nhap to elide thuong mai thd gidi (WTO).
Hdi nhap kinh td' qudc td tao didu kidn rat thudn lqi cho cac DN Vidt Nam md

rdng pham vi hoat ddng kinh doanh, md rdng hop tac ddu tu, chuydn giao edng

nghdphat huy lqi thd so sanh va nang cao nang luc quan 1^, rut ngftn duqc khoang

each chdnh ldch vd trinh dd phat tridn.
Tuy nhidn cung chinh qua trinh nay dem lai khdng it thach th de do cac DN

Vidt Nam da hoat dong mdt thdi gian qua dai trong mdi trudng duqc bao ho cao,

thid'u thong tin, khdng quen vdi tap quan kinh doanh qudc td ddng thdi hien tai lai
phai doi mat vdi tinh trang chi phi ddu vao cao, may moc thid't bi lac hau, trinh dd

lao dong tha'p,...
Thi trudng noi dia chat hep duqc thay bang thi trudng thd' gidi long Idn, cac DN

Vidt Nam cd didu kidn phat huy td'i da lqi thd' cua mlnh nhung cung ddng tnrdc
cac doi thu mdi cd tidm luc va kinh nghidm nhidu han va do do canh tranh se khd'c
lidt han. Nhu vay, ca hoi ra't Idn nhung thach thde cung khdng nhd, that bai trong
canh tranh la moi hiem hoa tidm tang.

19


Bang 1: Ty 16 DN cong nghiep phan theo kha nang cliieni linh thi trirdng
trong nude va xuat khau (%)

Toan
nganh
cong
nghiep

Chia ra
CN khai
thac

CN chd
bidn

SX, phan
pho'i didn,
khi dot va

100

100

100

ga
100

1. Kha nang chid'm linh thi
tnrdng noi dia
+ Gianh uu thd'

26,9

28,9

26,3

85,2

+ Chira virng chac

58,8

59,2

59,2

13,6

+Khdng canh tranh dirqc

14,3

11,9

24,3

2,5

+ Da XK

23,8

15,9

24,3

2,5

+ Tridn vong se XK

13,7

14,4

13,8

1,2

+ Khdng cd kha nang XK

62,5

69,7

61,9

96,3

2. Kha nang XK

Ngudn: [3, tr 79]

Chat lirqng hang hoa cua Vidt Nam hidn nay nhin chung rat tha'p, gia thanh cao

nen thie'u sue canh tranh ngay trdn thi trirdng noi dia. Theo nhu' so lieu d bang I,
co tdi 62,5% sd DN cong nghidp khdng co kha nang xua't khau, 85,2% cac DN san

xua't va phan phd'i didn, khf, ga gianh uu thd' trdn thi tnrdng ndi dia nhirng 96,3%

trong so ho khdng co kha nang xua't khriu, day la cac DN doc quydn, diroc bao hd
cao. Nd'u cac DN Vidt Nam khdng cd nhirng giai phap kip thdi nham nang cao sue

canh tranh ciia minh thi vide thua ngay tai san nha la didu cd the du’ bao trudc.

20