Luận văn một số vấn đề về tổ chức và quản lý cơ khí ngành giấy ở nước ta hiện nay

9 3 5

■

VỊ 9
iff Ổ )

HOC

CHINH TRI

7 I Z A

UOC G ỉ A n o CFF MINK

2

|r“f i
>
ì—

M
Mflt as-

■77 -

S j •,

'

*7 /Ị

'

*-

-

^ _ _

- —

w

V ^ 1 7 P
JLv'jJ w- \y

*
u

C

'V '

ĨT

t
A

J M

a

7 -

Z 7 7 -iM

W

- \ T - * .■

M

J» v ^
*CI

^ZyTTfT*

-------T ' "
—« .

-

-

—- -

^ M

-r,
- — í—

-

■
— •- —

*-

T ấ
w : V
jHI J s i i.ÁLílxs . ’‘r i ú

— —f 7 r *

j T L f i

r í > * ' t T T _ t fc,r

«».

------ ----

í- ' í ';■■
- .— *-* *

Ái ^ ô* <9 *ằ*-ằã ' ^

- -----: r ' " 7 r — r —

J '

L

■GO' — V

C T

31

ỊV T* y

F r . . r ^

9 /*s r -

JL. : 7 . 1

S
-

^

'ã'TK' r

J i.

Jằ 7 -

'Tô 17
ii

T

-v -^ T tr-

~

A U L k X - H ỉ i i i.J í

O à -NOĨ - I 9 9 B

2t


HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA H ổ CHÍ MINH

BÙI SƠN LONG

MỘT SỐ VẤN ĐỂ VỂ TỔ CHỨC
VÀ QUẢN LÝ Cơ KHÍ NGÀNH GIÂY Ở
NƯỚC TA HIỆN NAY

L U Ậ N Á N T H Ạ C s ĩ K H O A H Ọ C K IN H T Ế

( C h u y ê n n g à n h : Q U Ả N L Ý K IN H T Ê )

KTQD
trung tâm ^

đại

h ọ c

THỐNG TIN ị ĩ M y i ậ t Ị .B 5 ~

Ngưòi hướng dẫn khoa học : B Ạ C H Đ ÌN H N IN H
Phó tiến sĩ khoa học kinh tế

H À N Ộ I - 1996


MỤC LUC
T ran g

PHẦN MỞ ĐẦU

4

CHƯƠNG I. S Ả N X U Ấ T V À T IÊ U T H Ự G IẤ Y T R Ê N T H Ế G IỚ I
VÀ TRONG NƯỚC.

9

T iế t 1 : Vài nét về sản xuất và tiêu thụ giấy trên thế giói

và khu vực.

9

1. C á c k h u v ự c s ả n x u ấ t g iấ y t h ế g iớ i.

9

2 . T in h h ìn h v à tr iể n v ọ n g n g à n h c ô n g n g h iệ p g iấ y th ế g iớ i.

18

T iế t 2: Sản xuất giấy ở nuớc ta trong những năm qua.

21

1. N ă n g lự c s ả n

21

x u ấ t g iấ y :

a. L ịc h s ử sả n x u ấ t g iấ y .

21

b. Q u á trìn h h ìn h th à n h và p h á t triể n c ủ a n g à n h c ô n g

24

n g h iệ p g i ấ y .
2 . T r a n g th iế t b ị tro n g s ả n x u ấ t g iấ y .

31

a. N h ó m th iế t b ị lạ c hậu .

31

b. N h ó m th iế t b ị tru n g bìn h .

31

c. N h ó m th iế t b ị c ổ điển .

32

d. N h ó m th iế t b ị h iệ n đ ạ i.

33

1


3. M ộ t s ố c h ỉ tiê u s ả n x u ấ t g iấ y tr o n s n h ữ n g n ă m tớ i.

35

CHƯƠNG II. V A I T R Ị , V Ị T R Í, Đ Ặ C Đ E M V À T H Ự C T R Ạ N G
C ơ K H Í N G À N H G IẤ Y .

39

T iế t 1. Vị trí, vai trị và đặc điểm cơ khí ngành giấy.

39

1. V ị tr í v a i trị c ủ a c ơ k h í g iấ y .

40

2 . Đ ặ c đ iể m s ả n x u ấ t c ủ a c ơ k h í n g à n h g iấ y .

43

T iế t 2 : Thực trạng cơ khí ngành giấy.

46

1. V ế c ơ k h í b ả o d ư ỡ n g .

46

2 . V ề c ơ k h í c h ế tạ o .

48

a. C ô n g n g h ệ và th iế t bị c h ế tạ o sả n p h ẩ m CO' kh í.

49

b. N ă n g lự c sả n x u ấ t.

54

c. T h ị trư ờ n g th iế t bị, p h ụ tù n g n g à n h g iấ y .

55

d. V ề t ổ ch ứ c và q u ả n lý c ơ k h í n g à n h g iấ y .

60

CHƯƠNG III N H Ũ N G G IẢ I P H Á P C H Ủ Y Ế U V Ề T ổ C H Ứ C V À
Q U Ả N L Ý C ơ K H Í N G À N H G IẤ Y T R O N G N H Ũ N G N Ă M T Ớ I .6 4

T iế t 1 : Một số quan điểm đối vói cơ khí ngành giấy.

64

1. C ơ k h í n g à n h g iấ y k h ô n g th ể rờ i n g à n h g iấ y v à n g à n h c ơ k h í.

64

2 . N h ậ n th ứ c đ ú n g đ ắ n v ị trí, v a i trị c ủ a c ơ k h í g iấ y .

69

9


3. Q u a n đ iể m tổ c h ứ c , q u ả n lý v à p h á t tr iể n c ơ k h í n g à n h g iấ y

71

Tiết 2: Những giải pháp đ ố i vó i CO' khí ngành giây.

75

1. M ơ h ìn h tổ c h ứ c C ô n g ty c ơ k h í g iấ y .

75

a . C á c x í n g h i ệ p t h à n h viên .

75

b . C á c đ o n vị, x í n g h i ệ p tr ự c th u ộ c .

77

2. V ề c h ín h s á c h q u ả n lý n h à n ư ớ c .
a . Q u ả n l ý c h ế tạ o n h ậ p k h ẩ u t h i ế t b ị.

78
78

b . C h ín h s á c h th u ê n h ậ p k h ẩ u .

80

c . C h ín h s á c h v ề v ố n .

82

3. V ề c ô n g n g h ệ v à th iế t b ị.

84

4 . V ề đ à o tạ o :

86

a . Đ à o tạ o c á n b ộ q u ả n lý .

86

b . Đ à o tạ o c á n b ộ k ỹ th u ậ t.

90

c . Đ à o tạ o c ô n g n h â n là n h n g h ề .

92

K ẾT LUẬN

94

PH Ụ LỤC

96

T À I L IỆ U T H A M K H Ả O .

3

109


PH Ẩ N M Ở ĐẦU
1. T í n h c ấ p t h i ế t c ủ a đ ề t à i :
- P h á t tr iể n s ả n x u ấ t h à n g tiê u d ù n g n ó i c h u n g v à c á c m ặ t h à n g
g iấ y n ó i r iê n g là m ộ t tr o n g n h ữ n g n h iệ m v ụ q u a n tr ọ n g tr o n g b a
c h ư ơ n g tr in h k in h tê lớ n c ủ a Đ ả n g v à N h à n ư ớ c ta, n h ằ m đ á p ứ n g n h u
c ầ u v ă n h o á , h ọ c tậ p , s ả n x u ấ t c ô n g

n g h iệ p , tă n g k im n g ạ c h x u ấ t

k h ẩ u , tă n g tíc h lu ỹ c h o x â y d ự n g c ơ sở v ậ t c h ấ t c ủ a C h ủ n g h ĩa x ã h ộ i.
V ì v ậ y g iấ y tr ở th à n h m ộ t m ặ t h à n g tiê u d ù n g th iế t y ế u k h ô n g th ể
th iế u tr o n g đ ờ i s ố n g h à n g n g à y c ủ a x ã h ộ i v à n ó c ó v ị tr í q u a n trọ n g
tro n g n ề n k in h t ế q u ố c d â n .
- N g à n h c ô n g n g h iệ p g iấ y V iệ t N a m đ a n g đ ứ n g trư ớ c n h ữ n g th ờ i
c ơ v à th á c h th ứ c lớ n , đ ó là n h u c ầ u v ề g iấ y n g à y m ộ t tă n g c a o (k ể c ả
s ố lư ợ n g , c h ủ n g

lo ạ i v à c h ấ t lư ợ n g s ả n p h ẩ m ) tro n g k h i n ă n g lự c s ả n

x u ấ t cò n h ạ n chế.
- T ổ n g s ả n lư ợ n g g iấ y c á c lo ạ i đ ư ợ c s ả n x u ấ t ra tro n g n ă m 1 9 9 5
2 0 0 .0 0 0 tấ n đ ạ t 7 0 % n h u c ầ u , n â n g m ứ c b ìn h q u â n đ ầ u n g ư ờ i là 3
k g g iấ y m ộ t n ă m . T r o n g k h i đ ó T h á i L a n 2 4 k g /n g ư ờ i, M a la is ia 6 0
k g /n g ư ờ i, T r u n g Q u ố c 1 3 ,7 k g /n g ư ờ i. H à n q u ố c 1 1 3 k g /n g ư ờ i. C h â u Á
2 0 ,7 k g /n g ư ờ i v à T h ế g iớ i 4 4 ,5 k g /n g ư ờ i.

- D ự b á o đ ế n n ă m 2 0 0 0 n h u c ầ u g iấ y ỏ' n ư ớ c ta s ẽ là 5 0 0 .0 0 0
tấ n , đ ế n n ă m

2 0 1 0 n h u c ầ u v ề g iấ y tă n g lê n 1 .2 0 0 .0 0 0 tấ n . M ụ c tiê u

p h ấ n đ ấ u to à n n g à n h g iấ y s ẽ đ ư a s ả n lư ợ n g g iấ y lê n 4 2 5 .0 0 0 tấ n v à o
n ă m 2 0 0 0 v à 1 0 4 0 .0 0 0 tấ n v à o n ă m 2 0 1 0 .
- H iệ n n a y , tổ n g c ô n g s u ấ t th iế t b ị c ủ a to à n n g à n h g iấ y m ớ i đ ạ t
2 2 0 .3 5 0 tấ n . Đ ể n â n g đ ư ợ c c ô n g s u ấ t th iế t b ị c ủ a to à n n g à n h lê n

4


5 0 0 .0 0 0 tấ n v à o n ă m 2 0 0 0 n g à n h g iấ y v à c ơ k h í n g à n h g iấ y sẽ là m g ì?
M ếu n h ậ p m á y n ư ớ c n s o à i , lo ạ i c ô n g s u ấ t lớ n (tr ê n 5 v ạ n tấ n
n ă m ) đ ể m ở r ộ n g s ả n x u ấ t v à x â y d ự n g th ê m m ộ t s ố n h à m á y m ớ i đ ò i
h ỏ i c h ú n g ta p h ả i c ó : V ố n lớ n , c á n b ộ q u ả n lý , c á n b ộ k ỹ th u ậ t v à c ô n g
nhân

công nghệ

p h ù h ọ p ... n h ũ n g th ứ m à h iệ n n a y n g à n h g iấ y đ a n g

r ấ t th iế u .
N ế u c h ú n g ta tự c h ế tạ o c á c d â y c h u y ề n th iế t b ị to à n b ộ lo ạ i
c ô n g s u ấ t n h ỏ b ổ x u n g th ê m c h o n g à n h g iấ y s ẽ c ó n h iề u th u ậ n lợ i: C h ủ
đ ộ n g c h ế tạ o tr o n g n ư ớ c , c h i p h í th ấ p , x â y d ự n g n h a n h , n g u y ê n liệ u
s ả n x u ấ t p h ù h ợ p , c ô n g n g h ệ đ o n g iả n , đ a d ạ n g h o á n h iề u

lo ạ i s ả n

p h ẩ m g iấ y ... N h u n g th ự c t ế h iệ n n a y c ơ k h í n g à n h g iấ y đ a n g th iế u v iệ c
là m , th iế t b ị m á y m ó c n h à x ư ở n g , k in h n g h iệ m s ả n x u ấ t, la o đ ộ n g k ỹ
th u ậ t c h ư a k h a i th á c h ế t th ậ m c h í c ị n đ ể lã n g p h í tro n g k h i n g à n h g iấ y
đ a n g th iế u p h ụ tù n g th a y

th ế , th iế u th iế t b ị đ ể b ổ s u n g c ô n g s u ấ t.

N g u y ê n n h â n th ì n h iề u tro n g đ ó c ó v ấ n đ ề v ề tổ c h ứ c v à q u ả n lý c ầ n
đ ư ợ c n g h iê n c ứ u x e m x é t.
T rư ớ c tìn h h ìn h n h ư

vậy nội dung

" T ổ c h ứ c v à q u ả n lý c ơ

k h í n g à n h g i ấ y ở n ư ớ c t a " th ự c sự đ a n g là m ộ t v ấ n đ ề c ầ n q u a n tâ m
n g h iê n c ứ u c ả v ề lý lu ậ n c ũ n g n h ư th ự c tiễ n . Đ ề tà i lu ậ n á n h y v ọ n g sẽ
c ó n lrữ n g đ ó n g g ó p n h ấ t đ ịn h v à o q u á trìn h đ ổ i m ớ i tổ c h ứ c v à q u ả n lý
c ơ k h í n g à n h g iấ y c ủ a n ư ớ c ta.

2 . T ì n h h ì n h n g h iê n c ứ u .
C h o tớ i n a y ỏ' n h ữ n g g ó c đ ộ k h á c n h a u đ ã c ó n h ữ n g tá c g iả , cơ
q u a n n g h iê n c ứ u v ề tổ c h ứ c v à q u ả n lý c ơ k h í n g à n h g iấ y c h ẳ n g h ạ n :


- B á o c á o s ắ p x ế p lạ i s ả n x u ấ t c ơ k h í tr o n g N g à n h c ô n g n g h iệ p
N h ẹ c ủ a B ộ c ô n g n g h iệ p N h ẹ . ( th á n g 11 -1 9 9 4 )
- N g h iê n c ứ u k h u v ự c b ộ t v à g iấ y V iệ t N a m c ủ a A n d r e w E w in g .
- C h iế n lư ợ c p h á t triể n n g à n h c ơ k h í V iệ t N a m (g ia i đ o ạ n 1 9 9 6 2 0 0 0 , 2 0 0 5 v à 2 0 1 0 ) c ủ a B ộ c ô n g n g h iệ p N ặ n g .

- C á c g iả i p h á p c h o c á c c ơ s ở s ả n x u ấ t c ơ k h í n ư ớ c ta h iệ n n a y
c ủ a P h ù n g G ia C ư ờ n g ( T ổ n g lu ậ n p h â n tíc h - V iệ n th ơ n g tin k h o a h ọ c
k ỹ th u ậ t. H à n ộ i 1 9 9 3 )
- S u y n g h ĩ v ề sự p h á t tr iể n c ủ a n g à n h g iấ y c ủ a N g u y ễ n T rư ờ n g .
(T ạ p c h í c ơ n g n g h iệ p n h ẹ s ố 7 .1 9 9 5 )
- Đ in h h ư ớ n g c h iế n lư ợ c p h á t tr iể n c ơ k h í g iấ y đ ế n n ă m 2 0 0 5
c ủ a C ô n g ty C ơ n h iệ t...
N h ìn c h u n g c á c c ô n g tr ìn h tr ê n c h ỉ m ớ i đ ề c ậ p m ộ t s ố k h ía
c ạ n h m a n g tín h g iả i p h á p h ơ n là h ệ th ố n g h o á , k h á i q u á t h o á n ộ i d u n g
n g h iê n c ứ u v ề c ơ k h í n g à n h g iấ y . T iế p th u k ế t q u ả đ ó v à q u a k h ả o

sát

tìn h h ìn h th ự c tế , lu ậ n á n n g h iê n c ứ u m ộ t c á c h c ơ b ả n c ả v ề lý lu ậ n v à
th ự c tiễ n đ ể tìm r a n h ũ n g g iả i p h á p v ề tổ c h ứ c q u ả n lý c ơ k h í g iấ y ở
n ư ớ c ta h iệ n n a y .
■
3 . m ụ c đ í c h v à n h i ệ m v ụ c ủ a lu ậ n á n .

I
1

^

- L à m rõ v a i trò , v ị trí đ ặ c đ iể m c ủ a s ả n x u ấ t c ơ k h í g iấ y .
- Đ ề x u ấ t g iả i p h á p v ề tổ c h ứ c v à q u ả n lý , c á c c h ín h s á c h q u ả n
lý v ĩ m ô n h ằ m th iế t
c h ế th ị trư ờ n g

lậ p c ơ c h ế q u ả n lý đ ố i v ớ i c ơ k h í g iấ y tro n g c ơ

ồ n ư ớ c ta h iệ n n a y .

6

UyỊt


Đ ể th ự c h iệ n c á c m ụ c đ íc h trê n , n h iệ m v ụ c ủ a lu ậ n á n là :
' - N ê u lê n tìn h h ìn h s ả n x u ấ t v à tiê u th ụ g iấ y trê n th ế g iớ i và
tro n g n ư ớ c .
- Đ ặ c đ iể m tìn h h ìn h , tr a n g th iế t b ị s ả n x u ấ t g iấ y v à x u h ư ớ n g
p h á t tr i ể n c ủ a n g à n h g iấ y tr o n g tư ơ n g lai.
- P h â n tíc h th ự c tr ạ n g c ơ k h í n g à n h g iâ y , từ đ ó là m rõ đ ị i h ỏ i
khách quan

p h ả i tổ c h ứ c lạ i c ơ k h í g iâ y c h o p h ù h ợ p y ê u c ầ u th ự c t ế

h iệ n n a y .
- Đ ề s u ấ t c á c q u a n đ iể m , n h ậ n th ứ c m ớ i v ề tổ c h ứ c , q u ả n lý v à
p h á t tr i ể n c ơ k h í g iấ y .
- X â y d ự n g m ơ h ìn h tổ c h ứ c c ơ k h í n g à n h g iấ y tro n g tìn h h ìn h
h iệ n n a y .

4. Giói hạn nghiên cứu của luận án:
L u ậ n á n lấ y đ ố i tư ợ n g n g h iê n cứ u là : C ơ k h í c h ế tạ o th iế t b ị, p h ụ
tù n g n g à n h g iấ y v à c á c n h à m á y s ả n x u ấ t g iấ y tr o n g n ư ớ c . 5

5. Phương pháp nghiên cứu của luận án.
- L u ậ n á n th ự c h iệ n tr ê n c ơ sở đ ư ờ n g lố i đ ổ i m ớ i k in h t ế c ủ a

Đ ả n g v à N h à n ư ớ c ta . Đ ặ c b iệ t là c á c c h iế n lư ợ c p h á t tr iể n k in h t ế c ủ a
B ộ C ô n g N g h iệ p , c ủ a N g à n h C ơ k h í v à c ủ a N g à n h c ô n g n g h iệ p G iấ y
V iệ t N a m .

7


- L u ậ n á n s ử d u n g c á c p h ư ơ n g p h á p p h â n tíc h tổ n g h ọ p , k h ả o sát
th ự c tiễ n , p h ỏ n g v ấ n đ iề u tra c á c x í n g h iệ p , n h à m á y tr o n g n g à n h g iấ y
và các nh à m áv cơ k h í chuyên ngành.
- L u ậ n á n sử d ụ n g c h ủ y ế u n h ữ n g s ố liệ u th ự c t ế c ủ a c á c c ơ sở
s ả n x u ấ t g iấ y T r u n g ư ơ n g , c ủ a c ô n g ty , n h à m á y c ơ k h í c h ế tạ o , v à x í
n g h iệ p c ơ k h í b ả o d ư ỡ n g ở c á c n h à m á y s iấ y lớ n c ủ a n ư ớ c ta.

6

. Những đóng góp mói của luận án.
- K h á i q u á t tìn h h ìn h s ả n x u ấ t v à tiê u th u g iấ y h iệ n n a y triể n

v ọ n g n g à n h c ô n g n g h iệ p g iấ y n ư ớ c ta tro n g tư ơ n g la i.
- L à m rõ v a i trò , v ị tr í c ủ a c ơ k h í g iấ y đ ố i v ớ i n g à n h g iấ y , đ ồ n g
th ị i

p h â n tíc h th ự c tr ạ n g c ủ a c ơ k h í g iấ y h iệ n n a y từ đ ó đ ư a ra c á c

q u a n đ iể m , n h ậ n th ứ c v ề sự c ầ n th iế t p h ả i tổ c h ứ c v à q u ả n lý c ơ k h í
g iấ y c h o p h ù h ợ p v ớ i th ự c t ế h iệ n n a y .
- Đ ề s u ấ t m ô h ìn h tổ c h ứ c , q u ả n lý v à c á c g iả i p h á p , đ ể đ ư a c ơ
k h í g iấ y p h á t tr iể n đ á p ứ n g đ ư ợ c n h u c ầ u v ề p h ụ tù n g , th iế t b ị c h o
n g à n h c ô n g n g h iệ p g iấ y h iệ n n a y v à tro n g tư ơ n g la i.

7. Ý nghĩa thực tiễn của luận án:
- L u ậ n á n c ó th ể d ù n g là m tà i liệ u th a m k h ả o c h o v iệ c tổ c h ứ c
v à q u ả n lý lự c lư ợ n g c ơ k h í n g à n h g iấ y v à c ơ k h í c h u y ê n n g à n h k in h tế
khác.

8

. Kết cấu của luận án:
N g o à i p h ầ n m ở đ ầ u , k ế t lu ậ n v à d a n h m ụ c tà i liệ u

th a m k h ả o

lu ậ n á n b a o g ồ m 3 c h ư ơ n g 6 tiế t n ộ i d u n g v ớ i 16 s ơ đ ồ b iể u b ả n g .

8


CHƯƠNG I

S Ả N X U Ấ T V À T IÊ U T H Ụ G IẤ Y T R Ê N T H Ế G IÓ I
VÀ TRO N G NƯỚC

Tiết 1 : Vài nét về sản xuất và tiêu thụ giấy trên thê giới và khu vực
T r ê n t h ế g iớ i h iệ n c ó k h o ả n g
v ớ i tổ n g

s ố k h o ả n g 1 4 .2 8 2 X í

9 9 n ư ớ c th a m

n g h iệ p s ả n

g ia s ả n x u ấ t

x u ấ t g iấ y

v à 9 .0 9 8

g iấ y
Xí

n g h iệ p s ả n x u ấ t b ộ t. T ổ n g c ô n g x u ấ t th iế t k ế là 2 8 9 ,8 3 7 triệ u tấ n g iấ y
v à 1 9 4 ,9 triệ u tấ n B ộ t.
N ă m 1 9 9 3 to à n th ế g iớ i s ả n x u ấ t 2 5 1 ,6 tr iệ u tấ n g iấ y v à tiê u
th ụ 2 5 0 ,2 triệ u tấ n , đ ạ t m ứ c tiê u th ụ b ìn h q u â n
G iấ y . C ó

đ ầ u n g ư ờ i là 4 6 k g ^

10 n ư ớ c s ả n x u ấ t g iấ y d ẫ n đ ầ u th ế g iớ i là M Ỹ ,

N h ậ t, C a n a d a , T r u n g Q u ố c , Đ ứ c , P h ầ n L a n , T h u ỵ Đ iể n ,

tiế p th e o là
P h á p , Ita ly ,

B ra z il. N ă m 1 9 9 3 M ỹ s ả n x u ấ t 7 6 ,5 triệ u tấ n , lớ n h ơ n s ả n lư ợ n g g iấ y
đ ư ợ c s ả n x u ấ t tạ i T â y  u , Đ ô n g  u c h iế m 3 0 % tổ n g s ả n lư ợ n g g iấ y
c ủ a to à n t h ế g iớ i.

1. Các khu vực sản xuất giấy trên thế giói :
a. K hu vực Tây Ầ u : C ó 16 n ư ớ c trê n tổ n g s ố 18 n ư ớ c s ả n x u ấ t g iấ y ,
v ớ i 1 .2 0 4 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y v à 2 3 0 X í n g h iệ p

s ả n x u ấ t b ộ t,

c h ủ y ế u là c á c x í n g h iệ p c ó c ô n g s u ấ t ló n h à n g tr ă m n g h ìn tấ n n ă m .
V ớ i tổ n g c ô n g s u ấ t th iế t k ế th iế t k ế là 7 5 ,5 3 8 tr iệ u tấ n g iấ y v à 38 triệ u
tấ n b ộ t. N ă m 1 9 9 3 k h u v ự c n à y đ ã s ả n x u ấ t 6 6 ,4 3 triệ u tấ n v à tiê u th ụ
61 triệ u tấ n g iấ y c á c lo ạ i c h iế m 2 5 + 2 6 % tổ n g s ả n lư ợ n g g iấ y c ủ a th ế
g iớ i. Đ ứ n g đ ầ u c á c n ư ớ c tro n g k h u v ự c v ề s ả n x u ấ t g iấ y c ó P h ầ n L a n ,
T h u ỵ Đ iể n , P h á p I ta ly ... Đ â y là k h u v ự c c ó m ứ c s ả n x u ấ t v à tiê u th ụ

9


g iấ y c a o , b ìn h q u â n đ ầ u n g ư ờ i m ứ c tiê u th ụ đ ạ t 1 6 0 J v g /n g ư ờ i/n ă m .
[B iể u đ ồ 1, 2 , 3]

b. Khu vực Đ ơng Ấu:

có

16 b ư ớ c th a m g ia s ả n x u ấ t,

VỚI

3 0 8 X í n g h iệ p

s ả n x u ấ t g iấ y , v à 117 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t b ộ t, c h ủ y ế u là c á c X í n g h iệ p
có

c ơ n g s u ấ t v ừ a v à n h ỏ . T ổ n g c ô n g s u ấ t k h o ả n g 1 7 ,9 triệ u tấ n g iấ y v à

15 triệ u tấ n b ộ t. N ă m 1 9 9 3 k h u v ự c n à y s ả n x u ấ t đ ư ợ c 8 ,3 3 triệ u tấ n
g iấ y v à tiê u th ụ 8 ,0 4 triệ u tấ n . C h iế m k h o ả n g 5 % s ả n lư ợ n g g iấ y c ủ a

thê giới. Bình qn tiê u thụ giấy tín h trên đầu người của khu vực nay
đ ạ t 2 0 ,4 k g . [P h ụ lụ c 1 ,2 ,3 ]

c. Khu vực Bac M y : C o 2 n ư ớ c s ả n x u ấ t g iâ y đ ó là M ỹ v à C a n a d a v ớ i
6 5 9 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y , v à 2 3 0 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t b ộ t. C h ủ y ế u
là c á c X í n g h iệ p c ó c ô n g s u ấ t lớ n , X í n g h iệ p g iấ y c ó c ơ n g s u ấ t b ìn h
q u â n từ 150-7-175 n g h ìn tấ n n ă m . S ản lư ợ n g g iấ y s ả n x u ấ t c ủ a h a i n ư ớ c
n à y c h iế m 3 4 ,4 % tổ n g s ả n lư ợ n g g iấ y trê n to à n t h ế g iớ i, n ă m 1 9 9 3 k h u
v ự c B ắ c M ỹ s ả n x u ấ t 9 4 ,1 tr iệ u tấ n g iấ y v à tiê u th ụ 8 7 ,5 tr iệ u tấ n g iấ y .
B ìn h q u â n tiê u th ụ g iấ y trê n đ ầ u n g ư ờ i c ũ n g c a o n h ấ t, đ ạ t 3 0 7 .8 k g
tr o n g m ộ t n ă m . C h ín h v ì v ậ y k h i n ề n k in h t ế c ủ a k h u v ự c n à y , n h ấ t là
M ỹ c ó s ự th a y đ ổ i đ ề u tá c đ ộ n g n g h iê m tr ọ n g đ ế n s ả n x u ấ t v à tiê u th ụ
g iấ y tr ê n to à n t h ế g ió i. [P h ụ lụ c 1 ,2 ,3 ]

d. Khu vực Châu M ỹ La tinh : G ồ m 17 n ư ở c tr o n g s ố 2 8 n ư ớ c th a m
g ia s ả n x u ấ t g iấ y . K h u v ự c n à y c ó k h o ả n g 4 3 6 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t
g iấ y , v à 9 8 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t b ộ t. T rừ B ra z il là n ư ớ c c ó n ề n c ô n g
n g h iệ p g iấ y p h á t tr iể n k h á đ ứ n g h à n g 1 0 tro n g s ố n h ữ n g n ư ớ c d ẫ n đ ầ u
t h ế g iớ i v ề s ả n x u ấ t v à tiê u th ụ g iấ y , đ ạ t 5 tr iệ u tấ n / n ă m , v à M e x ic o
s ả n x u ấ t đ ạ t 3 triệ u tấ n /n ă m . C á c n ư ớ c c ò n lạ i đ ề u là n h ữ n g n ư ớ c c ó

10

B iể u đ ồ 1
S Ả N X U Ấ T V À T IÊ U T H Ụ G IẤ Y T H Ế G IỚ I
N ă m 1991

90000

80000

1000 T ấn

70000

30000

T ây  u

Đ ô n g  u B ắc M ỹ

C h âu M ỹ
la tinh

C h âu ú c C hâu Á

Tiêu thụ

Sản xuất

11

C hâu P hi


B iể u đồ 2
S Ả N X U Ấ T V À T I Ê U T H Ụ G IẤ Y T H Ế G IỚ I
N ăm 1992

10000090000-

80000-

70000-

H
5
©

60000-

50000-

40000-

30000-

2000010000-

ili

ii

11

T ây  u

Đ ơng Âu

B ắc M ỹ

C hâu M ỹ C h â u ú c
ỉa tinh

Sản xuất

m ui

12

Tiêu thụ

C hâu Á

C hâu P hi


Biểu đồ 3
S Ả N X U Ấ T V À T I Ê U T H U G IẤ Y T H Ế G I Ó I

Năm 1993

lOOOTấi

70000

40000

30000

20000

T ây

ÂU

Đ ông Âu

B ắc M ỹ C h âu M ỹ C h âu ú c C h âu Á
la tin h

llilll S ả n x u ấ t

Tiêu thụ

13

C hâu Phi


n ề n c ô n s n g h iệ p g iấ y r ấ t n h ỏ b é v ớ i s ả n lư ợ n g 1 . 0 0 0 tấ n /n ă m đ ế n d ư ớ i

1 triệ u tấ n /n ă m . Sức s ả n x u ấ t v à tiê u th ụ ỏ' k h u v ự c n à y th ấ p k h o ả n g
5 % s ả n lư ợ n g g iấ y c ủ a t h ế g iớ i. S o n g m ứ c tiê u th ụ b ìn h q u â n tín h trê n
đ ầ u n g ư ờ i lạ i c a o h ơ n k h u v ự c C h â u Á v à đ ạ t 2 8 ,4 k g /n g ư ờ i/n ă m .[P h ụ
lụ c 1 ,2 ,3 ].

e. Khu vực Châu P hỉ : H iệ n c ó 1 8 /4 4 n ư ớ c th a m g ia s ả n x u ấ t g iấ y
v ớ i 9 3 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y v à 3 0 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t b ộ t. H ầ u h ế t
là n h ữ n g n ư ớ c c ó n ề n c ô n g n g h iệ p g iâ y n h ỏ b é v à trê n 2 0 n ư ớ c c h ủ
y ế u là n h ậ p g iấ y c h o tiê u d ù n g n ộ i đ ịa . C ô n g s u ấ t th iế t k ế b ìn h q u â n
c h o m ỗ i X í n g h iệ p g iấ y k h o ả n g tr ê n 10 n g h ìn tấ n /n ă m . T ổ n g s ả n lư ợ n g
g iấ y s ả n x u ấ t ở k h u v ự c C h â u P h i h iệ n n a y c h iế m

từ 1 ,1 -ỉ-1 ,5 % tổ n g

s ả n lư ợ n g g iấ y th ế g iớ i. M ứ c tiê u th ụ g iấ y b in h q u â n đ ầ u n g ư ờ i đ ạ t 5 ,4
k g /n g ư ờ i/n ă m . N ă m 1 9 9 3 k h u v ự c n a y s ả n x u ấ t 2 ,6 7 3 triệ u tấ n v à tiê u
th ụ 3 ,6 0 5 tr iệ u tấ n g iấ y .[ P h ụ lụ c 1 ,2 ,3 ]
/.

Khu vực Châu ú c : C ó 2 /6 n ư ớ c th a m g ia s ả n x u ấ t đ ó là A u s tra lia

v à N e w z e a la n d , v ớ i k h o ả n g 2 6 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y v à 16 X í
n g h iệ p s ả n x u ấ t b ộ t, c h ủ y ế u là c á c X í n g h iệ p g iấ y , b ộ t c ó c ô n g s u ấ t
lớ n trê n 1 0 0 n g h ìn tấ n /n ă m . N ă m 1 9 9 3 k h u v ự c n à y s ả n x u ấ t đ ạ t 2 ,9 7
triệ u tấ n g iấ y v à tiê u th ụ k h o ả n g 3 ,4 triệ u tấ n n â n g m ứ c tiê u th ụ b ìn h
q u â n đ ầ u n g ư ờ i đ ứ n g h à n g th ứ 3 so v ớ i 7 k h u v ự c k h á c tr ê n th ế g iớ i
đ ạ t 1 3 0 k g /n g ư ờ i/n ă m . S ả n lư ợ n g g iấ y c ủ a C h â u ú c c h iế m 1, 2 -7- 1 ,4 %
tổ n g s ả n lư ợ n g g iấ y s ả n x u ấ t tr ê n th ế g iớ i, [p h ụ lụ c 1, 2 , 3 ].[2 7 ]

g. Khu vực Châu Á : H iệ n n a y k h u v ự c n à y đ a n g c ó m ứ c tă n g trư ở n g

v ề k in h t ế h à n g n ă m c a o . T r o n g c ô n g n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y ỏ' k h u v ự c
n à y c ũ n g c ó m ứ c tă n g trư ở n g m ạ n h . T ừ n ă m 1 9 8 7 đ ế n n ă m 1 9 9 2 sả n
lư ợ n g g iấ y c ủ a k h u v ự c C h â u Á tă n g 1 2 ,4 % . N ă m 1 9 9 3 C h â u Á s ả n

14


x u ấ t 6 5 ,8 triệ u tấ n , b ằ n g 2 6 % tổ n g s ả n lư ợ n g g iấ y đ ư ợ c s ả n x u ấ t trê n
to à n th ế g iớ i. Đ á n g c h ú ý là " c o n g iô n g tố " đ ầ u tư v à p h á t triể n c á c
n h à m á y b ộ t v à g iấ y m ớ i ỏ' c á c n ư ớ c C h â u Á n h ư : N h ậ t b ả n , Đ à i lo a n ,
In d o n e s ia , T r u n g q u ố c , T h á i la n tro n g n h ũ n g n ă m g ầ n đ â y :
- N h ậ t b ả n : c ó 4 4 4 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y v ớ i c ô n g s u ấ t th iế t
k ế là 3 3 .0 1 6 n g h ìn tấ n g iấ y /n ă m , c h ủ y ế u là c á c X í n g h iệ p c ó c ơ n g
s u ấ t lớ n , b ìn h q u â n m ỗ i X í n g h iệ p c ó c ơ n g s u ấ t trê n 7 5 0 n g h ìn
tấ n /n ă m (g ấ p 14 lầ n so v ớ i c ô n g s u ấ t c ủ a n h à m á y g iấ y B ãi B ằ n g - V iệ t
n a m ) . N ă m 1 9 9 3 N h ậ t b ả n x u ấ t ^ % 7 6 j j ) i ệ u tấ n g iấ y đ ú n g h à n g th ứ 2
sau M ỹ.
- Đ à i L o a n : V ớ i d â n s ố k h o ả n g 2 0 triệ u n g ư ờ i, c ó 147 X í
n g h iệ p s ả n x u ấ t g ia y ^ JjX n a m 1 9 8 5 -1 9 9 3 c ô n g

s u ấ t c ủ a n ư ớ c n à y tă n g

từ 1,7 triệ u tấ n lê n (3 ,9 triệ u lấ n .
- In d o n e s ia : C ó tố c đ ộ tă n g trư ở n g v ề g iấ y đ á n g k in h n g ạ c .
T r o n g v ò n g 5 n ă m (1 9 8 7 - 1 9 9 2 ) c ô n g s u ấ t g iấ y c ủ a n ư ớ c n à y từ 0 ,9 8
triệ u tấ n đ ã n â n g lê n 3 ,5 triệ u tấ n . C á c X í n g h iệ p c ủ a In d o n e s ia p h ầ n
n h iề u là X í n g h iệ p c ó c ơ n g s u ấ t ló n . T r ở lạ i n ă m 1 9 8 7 c h ỉ c ó 2 tro n g
s ố 3 5 X í n g h iệ p c ó c ô n g s u ấ t trê n 1 0 0 n g h ìn tấ n v à 5 X í n g h iệ p c ó q u y
m ô từ 5 0 đ ế n 1 0 0 n g h ìn tấ n , đ ế n n ă m 1 9 9 2 đ ã c ó 8 -M 0 n h à m á y có
c ơ n g s u ấ t 1 0 0 n g h ìn tấ n 2 m á y x e o m ỗ i m á y c ó c ơ n g s u ấ t 2 0 0 n g h ìn

tấ n v à 1 m á y x e o c ó c ơ n g s u ấ t 3 0 0 n g h ìn tấ n , là n h ữ n g n h à m á y có
c ơ n g s u ấ t th u ộ c lo ạ i lớ n n h ấ t C h â u Á . [2 3 , tr9 ]
- T h á i L a n : V ớ i d â n s ố 5 6 triê u n g ư ờ i (1 9 9 3 ) c ó 35 X í n g h iê p ,
n ă m 1 9 9 3 đ ã s ả n x u ất(^r,4 ư iệ u ) tấ n . T ừ n ă m 1 9 8 7 - 1 9 9 1 m ư c tă n g
trư ở n g b ìn h q u â n c ủ a c á c n g a n h c ô n g n g h iệ p g iấ y T h á i la n là 1 5 ,5 % là
m ứ c tă n g trư ở n g c a o n h ấ t tro n g k h u v ự c.

15


- T r u n g Q u ố c : Đ ư ợ c x e m là " C o n R ồ n g g iấ y " ở v ù n g C h â u Á
T h á ỉ B ìn h D ư ơ n g , v à đ ư ợ c x ế p v à h à n g th ứ 3 tr o n g h à n g n g ũ n h ữ n g
n ư ớ c d ẫ n đ ầ u trê n th ế g iớ i. T ừ n ă m 1 9 8 6 đ ế n n ă m 1 9 9 2 tố c đ ộ tă n g
trư ở n g b ìn h q u â n h à n g n ă m c ủ a n g à n h c ô n g n g h iệ p g iấ y là 9 , 6 % s a n g
n ă m 1 9 9 2 n h ả y v ụ t lê n 1 6 ,7 % . T ừ n ă m 1991 đ ế n 1 9 9 3 s ả n lư ợ n g g iấ y
T r u n g Q u ố c tă n g m ỗ i n ă m m ộ t triệ u tấ n . N ă m 1 9 9 3 đ ạ t 1 8 ,2 tr iệ u tấ n ,
s o n g v ẫ n k h ô n g đ ủ c u n g c ấ p c h o th ị trư ờ n g n ộ i đ ịa . Đ ể g iả i q u y ế t n ạ n
th iê u g iấ y d o n h u c ầ u v ề g iấ y tă n g n h a n h , T r u n g Q u ố c đ ã c h ủ trư ơ n g
n h ậ p n h iề u g iấ y (n ă m 1991 đ ã n h ậ p 1 ,3 2 5 tr iệ u tấ n ). N h ữ n g n ă m g ầ n
đ â y T r u n g Q u ố c đ ã m ở c ử a c h o n ư ớ c n g o à i đ ầ u tư c h o n g à n h c ô n g
n g h iệ p g iấ y . N h iề u n ư ớ c đ ã đ ầ u tư v à o c h ế tạ o th iế t b ị, c u n g c ấ p m á y
x e o g iấ y h o ặ c đ ư a c ô n g n g h ệ m ớ i v à o . D o y ê u c ầ u n g à y c à n g c a o v ề
c h ấ t lư ọ n g s ả n p h ẩ m n ê n T r u n g Q u ố c đ ã đ ầ u tư n h iề u c h o c ơ k h í
n g à n h g iấ y n g à y m ộ t tă n g .C h ẳ n g h ạ n : trư ớ c đ â y m ỗ i K h u (Đ ơ n vị
h à n h c h ín h d ư ớ i T ỉn h ) đ ã c ó ít n h ấ t 1 X í n g h iệ p c ơ k h í g iấ y , tro n g đ ó
c á c x ư ở n g c h ế tạ o m á y ở c á c tỉn h n h ư L iê u M in h , L iê u D ư ơ n g (L iê n
N in h ), T h iê n T â n , T h ư ợ n g H ả i, T â y A n , C ô n M in h đ ề u là c á c X í
n g h iệ p liê n h ợ p c h ế tạ o m á y c ó tiế n g . T u y n h iê n tiê u c h u ẩ n k ỹ th u ậ t
c ủ a m á y x e o c h ư a đ ạ t đ ư ợ c n h ư c á c X í n g h iệ p c h ế tạ o m á y ở c á c X í
n g h iệ p p h ư ơ n g T â y h a y N h ậ t B ả n . N h ư n g đ ế n n a y đ ã c ó 6 X í n g h iệ p

đ ư ợ c n â n g c a o tr ìn h đ ộ b ằ n g c á c h liê n k ế t v ớ i c á c X í n g h iệ p n ổ i tiế n g
ở n ư ớ c n g o à i n h ư : M á y x e o s ả n x u ấ t tạ i T â y A n liê n d o a n h v ớ i h ã n g
V A L M E T ; m á y x e o s ả n x u ấ t b ìa C a s to n c h ế tạ o tạ i L iê u D ư ơ n g liê n
d o a n h v ớ i h ã n g V O IT H ; th iế t b ị là m b ộ t c h ế tạ o tạ i T h iê n T â n liê n
d o a n h v ớ i h ã n g S Ư N D S ; L ô c a o s u s ả n x u ấ t tạ i T â y A n liê n d o a n h v ớ i
h ã n g B E L O I T ... [4 tr2 4 ]
H iệ n n a y T r u n g Q u ố c c ó h ơ n 1 0 .0 0 0 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y và
8 .0 0 0 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t b ộ t. M ộ t đ iề u đ á n g lư u ý đ ó là c á c X í n g h iệ p

16


c ó q u y m ồ n h ỏ đ a n g đ ư ợ c T r u n g Q u ố c đ ặ c b iệ t c h ú tr ọ n g , tạ o đ iề u
k iệ rì tặ n g c ư ờ n g p h á p triể n v à n g à y c à n g c h iế m tỷ tr ọ n g c a o tro n g
n g à n h c ô n g n g h iệ p g iấ y . N ă m 1 9 9 2 s ả n lư ợ n g c ủ a c á c X í n g h iệ p g iấ y
Ị (YỊ^ q u y _ n iô _ jih ỏ _ d ã c h iế m trẽ n 6 0 % (N ă m 1 9 9 2 n h ữ n g X í n g h iệ p q u y m ô
'

n h ỏ th u ộ c đ ịa p h ư ơ n g q u ả n lý đ ã s ả n x u ấ t đ ạ t g ầ n 7 ,8 7 tr iệ u tấ n g iấ y ,
n h iề u g ấ p 3 lầ n n ă m 1 9 8 5 ). T r o n g h ơ n 1 0 .0 0 0 X í n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y
tro n g đ ó h ơ n Í 9 0 9 ẻ là c á c X í n g h iệ p c ó q u y m ô n h ỏ , v à c h ín h p h ủ
T r u n g Q u ố c c o r f m u o 'n tă n g c à n g n h a n h c à n g tố t tỷ tr ọ n g s ả n lư ợ n g
g iấ y từ c á c X í n g h iệ p n à y tro n g tư ơ n g la i b ở i n ó p h ù h ợ p v ớ i đ iề u k iệ n
h iệ n n a y c ủ a T r u n g Q u ố c . [1 9 tr3 0 ]
N h ìn tr ê n b iể u đ ổ s ả n x u ấ t v à tiê u th ụ g iấ y ở c á c k h u v ự c trê n
th ế g iớ i ta c ó th ể n h ậ n th â ỷ là : T rừ b a k h u v ự c B ắ c M ỹ , T â y  u , v à
Đ ô n g  u c ó m ứ c s ả n x u ấ t lớ n h ơ n m ứ c tiê u th ụ c ò n tấ t c ả 4 k h u v ự c
c ò n lạ i đ ề u c ó s ả n lư ợ n g g iấ y s ả n x u ấ t ra th ấ p h ơ n n h u c ầ u tiê u d ù n g .
Đ ặ c b iệ t là k h u v ự c C h â u Á c h ê n h lệ c h g iữ a s ả n x u ấ t v à tiê u th ụ ló n
n h ấ t x ấ p x ỉ 8 tr iệ u tấ n /n ă m (S ản x u ấ t 6 5 ,8 1 9 tr iệ u tấ n tiê u th ụ 7 3 ,4 3 4

triệ u tấ n n ă m 1 9 9 3 ).
H iệ n n a y c ó trê n 9 0 n ư ớ c p h ụ th u ộ c r ấ t n ặ n g n ề v à o v iệ c n h ậ p
k h ẩ u g iấ y . C á c q u ố c g ia đ a n g p h á t tr iể n s ẽ tr ở th à n h m ộ t n h â n tố q u a n
tr ọ n g tr o n g n h ậ p k h ẩ u g iấ y v à b ộ t (tro n g đ ó c ó V iệ t N a m ) . Đ ể h ạ n c h ế
s ự th u ộ c đ ó c á c n ư ớ c đ a n g p h á t tr iể n c ũ n g s ẽ th a m g ia v ớ i c á c n ư ớ c
p h á t tr i ể n n h ư tư c á c h liê n d o a n h h ợ p tá c h o ặ c c ố g ắ n g s ả n x u ấ t b ộ t v à
g iấ y đ ể s ử d ụ n g tro n g n ư ớ c .
T ừ m ố i q u a n h ệ g iữ a s ả n x u ấ t v à tiê u th ụ g iấ y m à c h ú n g ta th ấ y .
T rư ớ c n h ấ t c á c n ư ớ c p h á t triể n s ẽ tiế p tụ c đ ẩ y m ạ n h x u ấ t k h ẩ u c ủ a h ọ
tr o n g n h ữ n g n ă m tớ i s a n g c á c n ư ớ c p h á t tr iể n . C á c n ư ớ c đ a n g p h á t
triể n c ũ n g đ ẩ y m ạ n h đ ầ u tư s ả n x u ấ t đ ể tự tr a n g tr ả i p h ầ n n à o g iả m b ớ t

17


lư ợ n g g iấ y v à b ộ t n h ậ p k h ẩ u , v à c á c n ư ớ c n à y c ũ n g sẽ th a m g ia tro n g
lĩn h Vực th ư ơ n g m ạ i g iấ y q u ố c t ế n g à y c à n g n h iề u h ơ n

tr o n g n h ữ n g

n ă m tớ i.

2. Tình hình và triển vọng ngành cơng nghiệp giấy thê giói.
N gành cơng

n g h iệ p g iấ y trê n th ế g iớ i đ ư ợ c x e m n h ư là

m ột

n g à n h k in h t ế p h á t tr iể n , tố c đ ộ tă n g h ằ n g n ă m k h o ả n g 4-Ỉ-4,5 % v à n ế u

tín h ra tấ n th ì m ỗ i n ă m tă n g từ 8 đ ế n 10 triệ u tấ n . M ứ c tiê u th ụ g iấ y
c á c lo ạ i tín h th e o đ ầ u n g ư ờ i b ìn h q u â n tr ê n to à n t h ế g iớ i đ ạ t 4 6 k g
(1 9 9 3 ). D ự k iế n đ ế n n ă m 2 0 0 0 , tr ê n to à n t h ế g iớ i c ó th ê m k h o ả n g 8 0 0
n h à m á y m ớ i đ ể n â n g s ả n lư ợ n g g iấ y th ế g iớ i lê n 3 4 6 triệ u tấ n . (T ă n g
th ê m 9 4 ,4 tr iệ u tấ n so v ớ i 1 9 9 3 ) [ l , t r 8 ]
V ớ i tín h c h ấ t p h á t tr iể n c ó c h u k ỳ , c ô n g n g h iệ p b ộ t v à g iấ y T h ế
g iớ i đ ã tr ả i q u a n h iề u lâ n k h ủ n g h o ả n g , đ ợ t đ ầ u d à i n h ấ t g ầ n đ â y là từ
c u ố i 1 9 9 2 đ ế n g iữ a n ă m 1 9 9 4 v à đ ể lại h ậ u q u ả r ấ t lớ n .
V à o c u ố i n h ữ n g n ă m 8 0 , là n s ó n g đ ầ u tư k h ổ n g lồ b ù n g n ổ , tậ p
tr u n g v à o c á c c ô n g tr ìn h s â n x u ấ t b ộ t g iấ y th ư ơ n g p h ẩ m , g iấ y in , g iấ y
in b á o ... la n tr à n từ B ắ c M ỹ đ ế n C h â u  u . H à n g lo ạ t c á c n h à m á y b ộ t
v à g iấ y c ô n g s u ấ t lớ n ( tr ê n n ử a triệ u tấ n /n ă m ) đ ư ợ c x â y d ự n g v à đ ư a
v à o v ậ n h à n h d ẫ n đ ế n tìn h tr ạ n g c u n g h ơ n c ầ u . Đ á n g c h ú ý " c ơ n lố c "
đ ầ u tư v à p h á t tr iể n b ộ t v à g iấ y k h ô n g c h ỉ

ở h a i k h u v ự c tr ê n m à c ò n

d iễ n ra s ô i đ ô n g ở k h u v ư c C h â u A - T h á i B ìn h D ư ơ n g n h ư N h ậ t B ản ,
Đ à i L o a n , H à n Q u ố c , I n d o n s ia , T h á i L a n ... v à d ẫ n đ ế n c á c th ị trư ờ n g
q u á tả i d ư th ừ a c ô n g s u ấ t b ộ t v à g iấ y .

18


M ộ t lý d o q u a n tr ọ n g là m ứ c tiê u th ụ v ề g iấ v c ủ a th ế g iớ i tă n g
c h ậ m v ì p h ụ th u ộ c v à o tố c đ ộ tă n g trư ở n g k in h t ế (G D P ). Đ ầ u n ă m
1 9 9 3 tă n g trư ở n g k in h t ế ở c á c n ư ớ c G 7 c h ỉ ở m ứ c 1% v à m ứ c tiê u th ụ
g iấ y c h ỉ tă n g 1 ,5 % tr o n g k h i m ứ c tă n g trư ở n g b ìn h q u â n th ự c tế v ề
g iấ y g ia i đ o ạ n 1 9 8 7 - 1 9 9 2 là 4 ,1 % d ẫ n đ ế n g iá b ộ t v à g iấ y tụ t tớ i m ứ c
d ư ớ i g iá th à n h , th ấ p n h ấ t từ trư ớ c tớ i n a y . K ế t q u ả là h à n g lo ạ t n h à

m á y b ộ t v à g iấ y p h ả i tạ m n g ừ n g s ả n x u ấ t h o ặ c đ ó n g c ử a v ĩn h v iễ n ,
k h o ả n g 3 ,5 tr iệ u tấ n c ô n g s u ấ t b ộ t b ị lo ạ i k h ỏ i s ả n x u ấ t, tr o n g đ ó đ ó n g
c ử a tạ m th ờ i : 0 ,2 5 5 tr iệ u tấ n , đ ó n g c ử a v ĩn h v iễ n : 1 ,2 triệ u tấ n , n g ừ n g
s ả n x u ấ t k h ô n g d ự đ in h 0 ,1 triệ u tấ n , n g ừ n g s ả n x u ấ t c ó d ự đ ịn h 1 ,9 4 5
triệ u tấ n . [ l t r l 8 ]
C ô n g n g h iệ p s ả n x u ấ t b ộ t v à g iấ y V iệ t N a m tu y n h ỏ b é , n h ư n g
c ũ n g b ị c u ố n h ú t v à o c ơ n lố c tụ t g iá . S ả n x u ấ t b ị đ ìn h đ ố n , tồ n k h o có
th ờ i k ỳ lê n đ ế n 1 2 0 0 0 tấ n (c u ố i n ă m 1 9 9 3 đ ế n đ ầ u n ă m 1 9 9 4 ).
C á c n h à s ả n x u ấ t b ộ t v à g iấ y trê n T h ế g iớ i c h ư a h ế t b à n g h o à n g
v ề s ự s u y th o á i, th u a lỗ s a u k h ủ n g h o ả n g th ì đ ế n g iữ a n ă m 1 9 9 4 " c ơ n
lố c " lê n g iá b ộ t v à g iấ y lạ i đ ộ t n g ộ t k é o đ ế n . T ạ i th ị trư ờ n g M ỹ g iá b ộ t
g iấ y th ớ n g ắ n tẩ y tr ắ n g th ư ơ n g p h ẩ m đ a n g

ở m ứ c 3 7 0 U S D /tấ n C IF

(q u ý 3 /1 9 9 3 ) tă n g lê n 5 4 0 U S D /tấ n C IF (q u ý 3 /1 9 9 4 ) tă n g 5 4 % . H ầ u
h ế t c á c lo ạ i g iấ y đ ề u lê n g iá , g iấ y in o f f s e t tă n g 3 7 % tạ i th ị trư ò n g
P h á p , 5 1 % tạ i th ị trư ờ n g A n h v à 5 3 % tạ i th ị trư ờ n g C ộ n g h o à L iê n
b an g Đ ức.
T ạ i V iệ t n a m g iá g iấ y c ũ n g c h ịu ả n h h ư ở n g v à tă n g c a o (vì có
n h ậ p b ộ t n g o ạ i) , g iá g iấ y B ãi B ằ n g từ 6 , 6 tr iệ u đ ồ n g /tấ n (9 /1 9 9 4 ) đ ế n
th á n g 3 n ă m 1 9 9 5 g iá lê n 1 0 ,6 triệ u đ ồ n g /tấ n . T u y n h iê n so v ớ i g iấ y
n h ậ p k h ẩ u c ó c ù n g c h ấ t lư ợ n g th ì g iá g iấ y s ả n x u ấ t tro n g n ư ớ c v ẫ n

19


th ấ p h ơ n rấ t n h iề u , k h o ả n g 3 2 % đ ố i vớ i g iấ y in B ãi B ằ n g v à 1 7 % so
v ớ i-g iấ y in B á o T â n M a i. [2 ,tr9 ]
Đ ẩ u n ă m n a y (1 9 9 6 ) c á c d o a n h n g h iệ p s ả n x u ấ t g iấ y c ủ a n ư ớ c

ta lại đ ứ n g trư ớ c m ộ t th ử th á c h m ớ i. G iá g iấ y tr ê n th ị trư ờ n g th ế g iớ i
g iả m r ấ t m ạ n h . N ế u n h ư v à o th ờ i đ iể m q u ý 4 n ă m 1 9 9 5 g iấ y b á o N g a
g iá 9 0 0 U S D /tấ n đ ế n n a y c h ỉ c ò n 6 5 0 U S D /tấ n ( 4 .1 9 9 6 ) . g iấ y in o ff s e t
Đ à i L o a n llO O Ư S D /tấ n n a y

c ò n d ư ớ i 9 0 0 U S D /tấ n . N g u y ê n liệ u b ộ t

g iấ y n ă m 1 9 9 5 p h ả i m u a 8 0 0 U S D /tấ n n a y là 4 0 0 U S D /tấ n . G iá g iấ y
t h ế g iớ i g iả m đ ã g â y ả n h h ư ở n g lớ n đ ế n th ị trư ờ n g tr o n g n ư ớ c . G iá
g iấ y n ộ i đ ịa đ ắ t h ơ n g iá g iấ y n g o ạ i n h ậ p .
C ũ n g n h ư m ộ t q u y lu ậ t tự n h iê n ,

s a u c ơ n g iô n g tố trờ i lạ i h ử n g

s á n g s a u c ơ n k h ủ n g h o ả n g c ô n g n g h iệ p b ộ t v à g iấ y T h ế g iớ i lạ i đ i v à o
th ờ i k ỳ p h á t tr iể n v à h ư n g th in h . C á c tậ p đ o à n , C ô n g ty b ộ t v à g iấ y có
tầ m c ỡ

ở B ắ c M ỹ , C a n a d a v à v ù n g T â y  u , C h â u Á v ẫ n tiế p tụ c c h u ẩ n

b ị n h ữ n g d ự á n lớ n , tiế p tụ c đ ầ u tư v à p h á t tr iể n n h ữ n g n h à m á y b ộ t v à
g iấ y m ớ i từ n a y đ ế n n ă m 2 0 0 0 .

20


Tiết 2 : S ả n x u ấ t g iấ y ỏ n ư ớ c t a t r o n g n h ữ n g n ă m q u a
N ó i đ ê n s ả n x u ấ t c ủ a n g à n h g iấ y ở n ư ớ c ta c ó n h iề u v ấ n đ ề c ầ n
p h ả i đ ề c ậ p đ ế n , n h ư n g tro n g lu ậ n á n n à y c h ú n g tô i c h ỉ x in tậ p trunolà m rõ h a i n ộ i d u n g c h ín h c ó liê n q u a n đ ó là :
- N ă n g lự c s ả n x u ấ t c ủ a n g à n h c ô n g n g h iệ p g iấ y .

- T r a n g th iế t b ị m á y m ó c đ a n g s ả n x u ấ t h iệ n n a y .
T u y n h iê n m ộ t s ố v ấ n đ ề k h á c c ũ n g q u a n tr ọ n g n h ữ n g tro n o lu ậ n á n c h ỉ n ê u lê n m ộ t s ố n é t m in h h o ạ th ê m .

1. N ă n g lự c s ả n x u ấ t g iấ y .

a. Lịch sử sản xuất giấy.
T ừ lâ u g iấ y đ ã , đ a n g v à sẽ là v ậ t p h ẩ m g ầ n g ũ i c ủ a m ọ i n h à v à
m ọ i n g ư ờ i. S ả n p h ẩ m g iấ y là h à n g tiê u d ù n g th iế t y ế u k h ô n g th ể th iế u
đ ố i v ớ i x ã h ộ i v à là v ậ t tư p h ụ c v ụ c h o c á c n g à n h c ô n g n g h iệ p k h á c .
T r o n g lịc h s ử tiế n h o á c ủ a n h â n lo ạ i, s ự x u ấ t h iệ n c ủ a g iấ y đ ư ợ c
đ á n h g iá là m ộ t s á n g tạ o k ỳ d iệ u c ủ a c o n n g ư ờ i v à s á n g c h ế n à y
th ư ờ n g đ ư ợ c g ắ n v ớ i tê n tu ổ i c ủ a T h á i L u â n n g ư ờ i H ồ N a m T r a n ơ
Q uốc vào năm

1 0 5 s a u C ô n g n g u y ê n . T h á i L u â n đ ã tổ n g k ế t k in h

n g h iê m là m g iấ y đ ư ơ n g th ờ i v à ô n g đ ã h o à n th iệ n p h ư ơ n g p h á p sả n
x u ấ t lo ạ i g iấ y n ổ i tiế n g th ờ i b ấ y g iờ là " g iấ y T h á i H ầ u " . N h ư n g c ác
n g h iê n c ứ u g ầ n đ â y v à c á c d i v ậ t đ ư ợ c c á c n h à k h ả o c ổ p h á t h iệ n
c h ư n g to lă n g từ th ờ i Đ ô n g H á n , n ă m 9 7 trư ớ c C ô n g n g u y ê n
T r u n g Q u ố c đ ã b iế t d ù n g c á c s ơ sợ i đ ể là m g iấ y .

21

n ơười


V à o n ă m 384 sau C ố n g n g u y ê n , n g h ề là m g iấ y từ T ru n g q u ố c
tru y ề n sa n g T riề u tiê n , đ ến n ă m 6 1 0 lan sa n g N h ậ t b ả n , n g ư ờ i Ạ rập
b iế t làm g iấ y n ă m 751 ỏ' X a m a k h a n . Đ ế n th ế k ỉ th ứ tá m n g h ề là m g iấ y

x u ấ t h iệ n ở T â y B an N h a và T ru n g Đ ô n g . T ừ đ ó các nư ớ c C h âu  u
k h á c b ắ t đ ầ u là m g iấ y : ỏ' Ita ly a n ă m 1276, tại P h á p n ă m 1348, ở A n h
n ă m 1 494, ở n ư ớ c N g a - n ă m 1550 và v iệ c sả n x u ấ t g iấ y đư ợ c p h á t
triể n m ạ n h x u n g q u a n h M a x c ơ v a và P e té c b u a . [2 8 ,tr2 5 ]
N g h ề là m g iấ y ở nư ớ c ta có từ b a o g iờ ? S ách lịc h sử V iệ t n am
tập

I N xb

K H K T -1 9 7 1 có v iế t "Đ ế n th ế k ỉ th ứ

m,

tiế p th u k ỹ th u ậ t làm

g iấ y c ủ a T ru n g Q u ố c , n h â n d â n ta đã b iế t c h ế b iế n n h iề u lo ại g iấy .
G iấ y b ằ n g vỏ d ó , b ằ n g rêu b iể n , đ ặ c b iệ t là g iấ y trầ m h ư ơ n g c h ế b ằ n g
vỏ c ây trầ m rấ t th ơ m và b ề n , m à u trắ n g , có v â n n h ư m ắ t cá lớn, b ỏ
x u ố n g n ư ớ c k h ô n g n át. N ă m 2 8 4 lái b u ô n L a M ã đ ã m u a c h o v u a T ấ n
3 v ạ n tờ g iấ y " . [31,tr24]
T ro n g sá c h D ư địa chí củ a N g u y ễ n T rã i, m ộ t c u ố n sá c h đ ịa lý lịc h sử đ ư ợ c v iế t n ă m 1435 có n ó i đ ế n là n g Y ê n T h ái (H à n ộ i) m ộ t
là n g g iấ y th ủ c ô n g n ổ i tiế n g ở nư ớ c ta. M ộ t s ố sá c h sử c ủ a các d a n h
n h â n v ă n h o á sa u th ờ i N g u y ễ n T rã i n h ư L ê Q u ý Đ ô n v à P h a n H u y C hú
có n õ i rõ h ơ n : P h ư ờ n g Y ê n T h ái ở T h ă n g L o n g (H à n ộ i) c h u y ê n làm
g iấy d ó , th ợ th ủ c ô n g ồ đ â y đ ã từ n g là m ra g iấ y th ị (đ ể v iế t c h i th ị),
g iấ y lệ n h h ộ i (đ ể g h i m ệ n h lệ n h ). w . . .
N g h ề là m g iấy th ủ c ô n g có c ô n g n g h ệ rấ t p h ứ c tạp . Sản x u ấ t thủ
c ô n g , d ù n g sứ c n g ư ờ i và đ ô i b à n ta y là c h ín h , n ê n ở tấ t cả c ác c ô n g
đ o ạ n từ b ó c vỏ c ây (d ó ), n g â m d ó, n ấ u d ó , g iã d ó , lọ c b ộ t d ó , x e o g iấy ,
đ ế n đ ó n g g ó i c u ộ n g iấy và v ậ n c h u y ể n đ i b á n ... đ ề u h ế t sức v ấ t vả.

[3 5 ,tr2 0 ]

99


C ác lo ại g iấ y cổ tru y ề n c ủ a V iệ t N a m p h ải k ể đ ế n :
- Giấy trắc lý : là m ộ t tro n g n h ữ n g lo ại g iấ y đ ư ơ c sả n x u ấ t đ ầu
tiê n ỏ n ư ớ c ta. G iấ y n à y do h a i là n g Y ê n T h ái v à H ồ K h ẩ u (H à n ộ i)
sả n x u ấ t đ ể ch o V u a , q u a n d ù n g .
- Giấy thươìig lục : L à m từ vỏ cây th ư ơ n g lục (câ y n iế t) m àu
trắ n g b ạ c h , b ề n g iai là h ạ n g g iấy tố t n h ấ t, n ó là sản p h ẩ m tru y ề n th ố n g
c ủ a n g ư ờ i T h u ỷ N g u y ê n đ ấ t T h an h H o a (T h an h H o á).
- Giấy trầm hương : L à m từ vỏ c ây trầm , c â y g ỗ m ậ t h ư ơ n g , g iấy
có m ầ u sắ c d ịu và h ư ơ n g th ơ m .
- Giấy lệnh ị còn gọi là giấy gấm, giấy sắc) : V ì g iấ y chỉ d ù n g
c h o n h à V u a làm g iấ y sắc, g iấ y c áo ch o n ê n g ọ i là g iấ y g ấm . C h ất
g iấ y v à n g b ó n g , sau đ ó m ó i d ù n g k im n h ũ v ẽ h o a v ăn lê n trên , g iấy
n à y d o h ọ L ạ i ở th ô n T ru n g N h a (xã N g h ĩa Đ ô ) c h ế ra.
- Giấy quỳ : G iấ y rấ t m ỏ n g , dai "g iấy n à y d o là n g Đ ô n g xã
(B ưởi - H à n ộ i) làm ra ". G iấ y q u ỳ đư ợ c là m từ c ây dó c h u ộ t, g iấy được
s ả n x u ấ t b á n ch o làn g K iê u K ị G ia lâm (H à n ộ i) d ù n g đ ể d ọ t v à n g q u ỳ
v à là m tro n g các c ô n g v iệ c m ỹ th u ậ t n h ư h o à n h p h i, c â u đ ố i. G iấ y h ú t
n ư ớ c lê n c ò n được làm k h â m n iệ m n g ư ờ i ch ết.
- Giấy bản : d ù n g đ ể in k in h c h é p sử ch o các n h o sĩ h ọ c tập.
G iấ y m ỏ n g , d ai đư ợ c sả n x u ấ t ò v ù n g B ưởi (H à n ô i) v à T ừ sơ n (B ắc
n in h ).
- Giấy quạt : L à lo ạ i g iấy n h ư g iấy b ả n , n h ư n g m à u tím , giấy
m ỏ n g rấ t d a i v à d ù n g đ ể là m q u ạ t g iấy , "N ă m 1417 n h à M in h th u được
ở G ia o C h ỉ 1 0 .0 0 0 c h iế c q u ạ t g iấy ...." [3 1 ,tr2 4 ]

23