Luận Văn Tạo Việc Làm Cho Người Lao Động Trên Địa Bàn Tỉnh Hà Nam Đến Năm 2020.Pdf

TRlTO’NG DAI HOC KINH TE QUOC DAN
-------------------------------HQC ktqd

T'T'-T'HONGTINTHVvien
PHQNGLUANAN- TULIEU
BUI THI TO TRINH

TAO
VIEC
LAM CHO NGIOI LAO DONG
•
•
•
TREN DIA BAN TINH HA NAM
DEN NAM 2020
Chuyen nganh: Quan tri nhan luc

LU AN VAN THAC SY QUAN TRI KINH DOANH

"777S. M
Ngirdi liud'ng dan khoa hoc:

PGS.TS. NGUYEN NAM PHUONG

HA NOI-2011


MUC LUC

Trang

Danh muc cac chfr viet tat
Danh muc bang bieu
Danh muc hinh ve

Tom tat luan van
MO' DAU........................................................................................................................... 1

CHUONG 1: CO SO LY LUAN TAO VIEC LAM CHO NGU’OI LAO DONG.. 5

1.1. Cac khai niem ve lao dong, viec lam, tao viec lam cho nguai lao dong 5

1.1.1. Khai niem ve lao dong va ngubi lao dong......................................................5
1.1.2. Khai niem ve viec lam, thieu viec lam, that nghiep....................................... 6

1.1.3. Khai niem ve tao viec lam.....................................................................

10

1.2. Mot so mo hinh ly thuyet tao viec lam cho ngud'i lao dong................... 12
1.2.1. Mo hinh cd dien tao viec lam (Tw do canh tranh tren thi trubng - muc

luong linh hoat va sw toan dung lao dong).............................................................. 12
1.2.2. Mo hinh tao viec lam, giam that nghiep cua Keynes.................................. 14

1.2.3. Mo hinh tap trung vao mOi quan he giua tich luy von, phat trien cong nghe
va tao cong an viec lam............................................................................................ 15
1.2.4. Mo hinh lwa chon cong nghephu hop, khuyen khich gia, tao viec lam..... 16
v
1.2.5. Lwa chon mo hinhphu hop van dung vao thwc te tai tinh Ha Nam.......... 16
1.3. Nhdng nhan to anh hudng toi tao viec lam cho ngud’i lao dong.......... 18

1.3.1. Dieu kien tw nhien, von va cong nghe........................................................... 18
1.3.2. Nhan to lao dong............................................................................................. 19
1.3.3. Co che, chinh sach kinh te-xa hoi anh hubng ddn tao viec lam.............. 20
1.4. Kinh nghiem tao viec lam tai mot so dia phuong cua Viet Nam........ 22

1.4.1. Kinh nghiem tao viec lam cua tinh Nam Dinh............................................... 22
1.4.2. Kinh nghiem tao viec lam cua tinh Hai Duong.................................

25

1.4.3. Bai hoc kinh nghiem ve tao viec lam cho ngudi- lao dong.......................... 28
1.5. Sy can thiet tao viec lam cho nguai lao dong............................................29
CHUONG 2: PHAN TICH THUC
TRANG
TAO
VIEC
•
•
•
• LAM CHO NGU'Ol
LAO DONG TREN DIA BAN TINH HA NAM GIAI DOAN 2006 - 2010.......32

2.1. Dac diem ty nhien, kinh te - xa hoi anh hirUng den tao viec lam cho

nguoi lao dong tren dia ban tinh Ha Nam........................................................32


2.1.1. Dac dient ve dieu kien tic nhien.................................................................... 32
2.1.2. Dac diem kinh te-xa hoi................................................................................ 38

2.2. Phan ti'ch thirc trang tao viec lam cho lao dong tren dia ban tinh Ha
Nam trong giai doan 2006 - 2010.........................................................................54

2.2.1. Quy md tao viec lam cho ngudi lao dong qua cac nam............................... 54
2.2.2. Danh gid chung ve thuc trang tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia
ban tinh Ha Nam giai doan 2006 - 2010 ................................................................ 73

CHl'ONG 3 MOT SO GIAI PHAP TAO VIEC LAM CHO NGLO1 LAO

DONG TREN DIA BAN TINH HA NAM DEN NAM 2020................................ 78
3.1. Dinh huang phat trien kinh te - xa hoi cua tinh Ha Nam den nam

2020

............................................................................................................................78

3.1.1. Muc tieu tong quat........................................................................................... 78
3.1.2. Quan diem va dinh huang phat trien............................................................. 78
3.1.3. Mot so chi tieu kinh te - xa hoi den nam 2020............................................. 79
3.2. Dinh hu’d’ng ve tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia ban tinh Ha

Nam den nam 2020................................................................................................... 82
3.2.1. Xu hu ffttg phat trien cua viec lam cho ngudi lao dong cua tinh Ha Nam
trong thffigian toi...................................................................................................... 82
r
3.2.2. Muc tieu tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia ban tinh den

nam 2020................................................................................................................... 84

3.3. Mot so giai phap tao viec lam cho ngirdi lao dong tren dia ban tinh
Ha Nam den nam 2020............................................................................................ 85

3.3.1. Chuyen ddi mo Itinh phat trien kinh te theo chieu sau................................ 85
3.3.2. Phat trien cac nganh kinh te theo hud'ng ben vung, day manh CNH HDH kinh te.............................................................................................................. 86

3.3.3. Day manh ddo tao vdphat trien ngudn nhan lire......................................... 90
3.3.4. Nang cao hieu qua boat dong cua cac trung tarn gid’i thieu viec lam........ 92
3.3.5. Day manh xuat khau lao dong...................................................................... 94
r
r
\
3.3.6. Nang cao hieu qua tao viec lam thdng qua vay von tie Quy qudc gia ve viec
r
\
lam thuoc Chuong truth muc tieu qudc gia ve viec lam........................................ 96
3.3.7. Ban hanh cac chinh sach khuyen khich xa hoi hoa trong hoat dong tao
viec lam cho ngtrdi lao dong................................................................................. 98

KET LUAN.................................................................................................................. 100

DANH MUC TAI LIEU THAM KHAO
PHU LUC


DANH MUC CAC CHIT VIET TAT
CNH - HDH
CN-XD
DV
GDP

ILO

Cong nghiep hoa - Hien dai hoa

Cong nghiep - Xay dung
Dich vu
Tong san pham trong tinh
(Gross domestic product)
To chuc Lao dong Quoc te
(International Labour Organization)

KCN

Khu cong nghiep

NLN
TTGTVL

Nong - Lam - Ngu nghiep

WTO

Trung tarn gidi thieu viec lam
7
r
To chuc Thuong mai The gidi
(World Trade Organization)

XKLD

Xuat khau lao dong


DANH MUC BANG BIEU
Bang 2.1: Mot so chi tieu kinh te - xa hoi chu yeu cua Ha Nam giai doan 2006 -

2010........................................................................................................ 38
Bang 2.2: Dan so trung binh cua tinh Ha Nam phan theo gidi tinh, phan theo thanh
thi, nong thon giai doan 2006 - 2010...................................................... 44
Bang 2.3: Dan so Ha Nam chia theo nhom tuoi, gidi tinh va theo thanh thi/nong
thon nam 2009........................................................................................ 45
Bang 2.4: Luc luong lao dong tinh Ha Nam chia theo gidi tinh, nhom tuoi va theo
thanh thi/nong thon giai doan 2006 - 2010..............................................49
Bang 2.5: Luc luong lao dong tinh Ha Nam chia nhom tuoi nam 2009.................. 50
Bang 2.6: Ty trong dan so tu 15 tuoi tro len chia theo trinh do van hoa nam 2009 51

Bang 2.7: Co cau luc luong lao dong chia theo trinh do chuyen mon ky thuat cua
tinh Ha Nam nam 2010.......................................................................... 52

Bang 2.8: Tinh hinh lao dong - viec lam tinh Ha Nam qua cac nam...................... 54
Bang 2.9: Tong san pham tren dia ban Ha Nam theo gia thuc te chia theo nganh kinh
te............................................................................................................. 56
Bang 2.10: Tinh hinh lao dong - viec lam cua Ha Nam chia theo nganh kinh te giai
doan 2006-2010................................................................................... 57
Bang 2.11: Tong san pham tren dia ban Ha Nam theo gia thuc te chia theo thanh
phan kinh te............................................................................................. 59
Bang 2.12: Tinh hinh lao dong - viec lam cua Ha Nam chia theo thanh phan kinh te
giai doan 2006 - 2010............................................................................. 60
Bang 2.13: Tinh hinh lao dong - viec lam cua Ha Nam chia theo thanh thanh
thi/nong thon giai doan 2006 - 2010....................................................... 62

Bang 2.14: Cac chuong trinh tao viec lam ma nguoi lao dong da tham gia........... 70
Bang 2.15: Cac hinh thuc tim viec cua nguoi lao dong...........................................71
Bang 2.16: Mong muon cua nguoi lao dong doi vdi cong viec............................... 72
Bang 3.1 : Xu hudng phat trien nganh nghe tren dia ban tinh Ha Nam trong thoi

gian tdi..................................................................................................... 83


DANH MUC HINH VE

Hinh 1.1: Luat cung cau quy dinh muc luong va so cong an viec lam: phuong phap

thi truong tu do theo truyen thong.......................................................... 13
Hinh 2.1: Co cau dan so Ha Nam chia theo nhom tuoi nam 2009...........................46
Hinh 2.2: Co cau luc lupng lao dong chia theo trinh dochuyen mon ky thuat cua
tinh Ha Nam nam 2010........................................................................... 52

Hinh 2.3: Luc lupng lao dong cua Ha Nam qua cac nam........................................ 55
Hinh 3.1: Cac giai doan cua qua trinh phat trien kinh te.......................................... 85


r'

■

"

TRVO’NG DAI HOC KINH TE QUOC DAN

---- ©GSGS----------

BUI THI TO TRINH

TAO
• VIEC
• LAM CHO NGLO’I LAO DONG
•
TREN DIA BAN TINH HA NAM
DEN NAM 2020

Chuyen nganh: Quan tri nhan luc

TOM TAT LUAN
VAN THAC
SY
•
•

HA NO I -2011

jl

If


i

•? .

a.

MO DAU
1. Tinh cap thiet cua de tai

Tao viec lam luon la van de dang quan tam cua toan cau, anh huong den su

phat trien cua moi quoc gia. Tang viec lam va giam ty le that nghiep la mot bien
phap trung tam cua chinh phu cac nuoc nham on dinh chinh tri, kinh te - xa hoi va
nang cao doi song cua nguoi dan, dam bao su phat trien ben vung.

Trong thoi gian qua, voi suc ep cua su gia tang dan so va toc do tang truong

kinh te, van de quan ly luc luong lao dong va tao viec lam da boc lo nhieu han che,
chua dap ung duoc nhu cau ve nguon nhan luc cho su nghiep cong nghiep hoa -

hien dai hoa dat nuoc. Thuc trang hien nay cho thay thi truong lao dong luon co

mot so luong lon lao dong trong tinh trang that nghiep va thieu viec lam, chat luong
lao dong thap dan den thu nhap thap. Qua day cho thay da co mot su lang phi suc
lao dong phuc vu cho hoat dong kinh te va dong thoi tao ra ganh nang cho xa hoi

trong qua trinh thuc hien chinh sach an sinh xa hoi.
Khong nam ngoai thuc trang chung cua ca nuoc, luc luong lao dong cua tinh

Ha Nam cung luon phai doi mat voi tinh trang that nghiep cua lao dong thanh thi va
thieu viec lam cua lao dong nong thon. Luc luong lao dong hien co cua tinh chiem
60,6% tong dan so. Ben canh do, ty le lao dong qua dao tao cua Ha Nam dat 35%,

luc luong lao dong co tay nghe va trinh do chuyen mon ky thuat cua tinh van con

thap so voi cac tinh trong khu vuc va toan quoc.
De dam bao muc tieu phat trien ben vung, rat can co nhung danh gia sat thuc
ve tinh hinh viec lam cua luc luong lao dong, tu do de xuat cac giai phap cu the cho

tung doi tuong co lien quan den chinh sach tao viec lam cho nguoi lao dong trong
thoi gian toi. Viec thuc hien de tai luan van: “Tao viec lam cho nguoi lao dong
tren dia ban tinh Ha Nam den nam 2020” gop phan tra loi cho cau hoi: Lam the

nao de tao nhieu co hoi cho nguoi lao dong cua tinh Ha Nam noi rieng va ca nuoc

noi chung tim kiem duoc viec lam, tang thu nhap, on dinh doi song?
2. Muc tieu nghien cuu

Muc tieu nghien cuu cua luan van tap trung vao khai quat lai mot so co so ly


ii

luan tao viec lam cho nguoi lao dong. Tac gia dua tren nhung phan tich thuc trang

tao viec lam cho lao dong tai tinh Ha Nam giai doan 2006 - 2010, phan tich nguyen
nhan cua nhung ton tai cua tao viec lam, dong thoi xac dinh nhung loi the cua tinh
nham nang cao hieu qua tao viec lam trong thoi gian toi de de xuat mot so giai phap

tao viec lam cho nguoi lao dong tren dia ban tinh Ha Nam den nam 2020.
3. Phuong phap nghien cuu

Viec tien hanh nghien cuu thuc hien de tai dua tren co so cac phuong phap

nghien cuu chinh la tien hanh thu thap, tong hop va phan tich tai lieu su dung cho

nghien cuu ly luan va phan tich mot cach he thong tinh hinh tao viec lam cho nguoi

lao dong tren dia ban tinh Ha Nam, ket hop voi phuong phap so sanh.
Nguon du lieu duoc su dung trong luan van gom co hai nguon la du lieu so

cap va du lieu thu cap. Du lieu thu cap co nguon tu cac bao cao cua cac cuoc dieu
tra ve lao dong va viec lam tren dia ban tinh, tu cac bao cao cua So Lao dong -

Thuong binh va xa hoi cua tinh, tai lieu nghien cuu chuyen nganh. Ket hop bo sd
lieu Dieu tra lao dong va viec lam Viet Nam hang nam va Khao sat muc song ho gia
dinh. Du lieu so cap duoc thu thap thong qua su dung bang hoi doi voi nguoi lao

dong dang tim viec lam, duoc tao viec lam moi tren dia ban thanh pho Phu Ly,

huyen Kim Bang, huyen Duy Tien - tinh Ha Nam. sd luong phieu dieu tra la 300
phieu. Xu ly sd lieu dieu tra bang phan mem Excel.
4. Ket cau cua luan van

Noi dung chinh cua luan van gom co so ly luan tao viec lam cho nguoi lao
dong, phan tich thuc trang tao viec lam cho nguoi lao dong tren dia ban tinh Ha

Nam giai doan 2006 - 2010. Mot sd giai phap tao viec lam cho nguoi lao dong tren

dia ban tinh Ha Nam den nam 2020.


iii

CHVONG 1

CO' SO' LY LUAN
TAO
VIEC
LAM CHO NGLOi LAO DONG
•
•
•
•
Trong phan co so ly luan ve tao viec lam, tac gia de cap den mot so khai
niem co lien quan nhu lao dong, viec lam va tao viec lam cho ngudi lao dong. Cac
khai niem duoc trich dan dua tren mot so tai lieu chuyen nganh nhu cac giao trinh

chuyen nganh duoc su dung giang day trong cac trudng dai hoc thuoc linh vuc kinh
te, Bo Luat Lao dong cua Viet Nam va cac tai lieu nghien cuu cua cac tac gia nudc

ngoai da duoc dich va xuat ban tai Viet Nam. Cung dua tren cac tai lieu tren, noi
dung cua luan van khai quat lai mot so mo hinh ly thuyet tao viec lam cho ngudi lao
dong. Qua nghien cuu cho thay moi mo hinh ly thuyet deu co nhung uu diem va
han che nhat dinh, khong the khang dinh duoc mo hinh nao la phu hop hoan toan

vdi moi quoc gia, moi dia phuong trong van de tao viec lam cho ngudi lao dong. De

lua chon mo hinh phu hop van dung vao thuc te tai tinh Ha Nam noi rieng va ca
nudc noi chung, cac nha hoach dinh chinh sach can dac biet chu trong den nhung

gia dinh cua moi mo hinh va dieu kien thuc te cua dia phuong.

Tao viec lam cho ngudi lao dong phu thuoc vao rat nhieu nhan to khac nhau.
Nhung nhan to nhu dieu kien tu nhien, von va cong nghe, nhan to lao dong, nhung
co che chinh sach kinh te - xa hoi co anh huong rat ldn den tao viec lam cho ngudi

lao dong. De nang cao hieu qua cong tac tao viec lam cho ngudi lao dong, chinh
quyen dia phuong can nghiem tuc dang gia nhung tiem nang san co cua minh nhu

dieu kien tu nhien (dat dai, khoang san, tai nguyen...), tiem luc ve von, cong nghe,
quy mo va chat luong lao dong, cac co che chinh sach kinh te - xa hoi anh huong
den tao viec lam.

Qua tham khao mot so kinh nghiem tao viec lam tai mot so dia phuong co
dac diem kinh te - xa hoi kha tuong dong vdi tinh Ha Nam nhu tinh Hai Duong,
tinh Nam Dinh, tac gia co dua ra bai hoc kinh nghiem ve tao viec lam cho ngudi lao

dong. Doi vdi moi dia phuong can xac dinh cho minh mot the manh, loi the canh


tranh rieng de chu trong dau tap trung dau tu, nang cao hieu qua cong tac tao viec
lam cho nguoi lao dong.
Viec lam la mot trong nhung tieu chi quan trong de danh gia su phat trien

kinh te. Phan tich dong thai thay doi cua viec lam cho phep danh gia tac dong cua

chuyen doi kinh te va de xuat cac chinh sach viec lam phu hop tao dieu kien cho
phat trien kinh te - xa hoi cua mot dia phuong, mot quoc gia. Do vay, tao viec lam
cho nguoi lao dong co y nghia quan trong trong qua trinh phat trien kinh te - xa hoi.
Tao viec lam cho nguoi lao dong nham giai quyet tinh trang thieu viec lam va that

nghiep cho nguoi lao dong, tang thu nhap va on dinh xa hoi. Tao viec lam cung
nham dap ung quyen loi chinh dang cua nguoi lao dong.
Tao viec lam cho nguoi lao dong la bien phap trung tam cua moi quoc gia,

no cho phep khong chi giai quyet duoc cac van de kinh te ma ca cac van de xa hoi.

Tao viec lam gop phan giam ty le that nghiep, xoa doi giam ngheo, nang cao chat

luong cuoc song va on dinh xa hoi.


V

CHVONG 2
PHAN TICH THUC
TRANG
TAO
VIEC
•
•
•
• LAM CHO

LAO

HONG
TREN DIA
•
• BAN TINH HA NAM GIAI DOAN
• 2006 - 2010
Noi dung chinh cua luan van tap trung phan tich thuc trang tao viec lam cho
ngudi lao dong tren dia ban tinh Ha Nam giai doan 2006 - 2010. Truoc het, tac gia
da khai quat mot so dac diem tu nhien, kinh te - xa hoi anh huong den tao viec lam
cho ngudi lao dong tren dia ban tinh Ha Nam. Ha Nam la tinh thuoc vung Dong
bang song Hong, nam trong vung trong diem phat trien kinh te Bac Bo, co vi tri la

cau noi giua vung kinh te trong diem phia Bac va vung dong bang Nam Song Hong.

Vi tri dia ly, su da dang ve dat dai, khoang san, dia hinh va tho nhuong, dieu kien

khi hau thuy van thuan loi, nguon nhan luc doi dao, co kha nang tiep nhan va ap

dung tien bo khoa hoc ky thuat - cong nghe, ha tang kinh te - xa hoi da phat trien
cua Ha Nam la nhung yeu to tich cuc de phat trien mot nen cong nghiep hien dai,

nong nghiep tien tien va da dang. Tiem nang ve phat trien kinh te cua tinh con rat
lon, voi su dau tu manh me, khai thac va su dung mot cach hop ly se thuc day su

phat trien nhanh chong ve kinh te - xa hoi trong tuong lai.
Nguon lao dong cua tinh dang o thdi ky thuan loi cho tang truong nhanh va

phat trien kinh te - xa hoi ben vung. Trong nhung nam gan day, nguon nhan luc cua

tinh dang phat trien ca ve so luong va chat luong. Quy mo lao dong lon va co su tang
truong lien tuc da tao ra mot nguon lao dong doi dao phuc vu cho chien luoc phat

trien kinh te - xa hoi cua tinh, nhung dong thdi cung tao ra ganh nang cho chinh
quyen dia phuong trong van de tao viec lam cho ngudi lao dong de giam ty le that

nghiep, tang nang suat lao dong va chuyen dich co cau.

Xet trong mat bang chung, trinh do van hoa cua lao dong tren dia ban tinh co

su tuong duong voi cac tinh trong vung va cao hon trung binh ca nuoc. Day la dieu
kien thuan loi de ngudi lao dong co co hoi hoc nghe, chuyen mon de tim kiem viec

lam. Ha Nam co the manh ve nguon lao dong doi dao nhung luc luong lao dong co

tay nghe va co trinh do chuyen mon ky thuat cua tinh van con thap, trinh do lao


dong Ha Nam dang bi mat can doi, so lao dong chua qua dao tao con chiem ty le

cao, nguon lao dong co tay nghe cua tinh con it, lao dong co tay nghe cao chiem ty
le thap so voi lao dong co tay nghe noi chung.
Trong nhung nam gan day, cong tac giai quyet viec lam cho lao dong tren dia
ban tinh da dat duoc ket qua dang khich le. Thong qua cac chuong trinh phat trien

kinh te- xa hoi cua tinh, su chuyen dich co cau kinh te va phat trien cac lang nghe
da tao mo va thu hut giai quyet viec lam cho nhieu lao dong.

De lam ro tinh hinh viec lam, tao viec lam cho lao dong tren dia ban tinh Ha
Nam trong nhung nam qua, luan van da de cap den thuc trang lao dong va tao viec

lam qua cac tieu chi tao viec lam theo nganh kinh te, theo thanh phan kinh te, theo

khu vuc thanh thi - nong thon va chi phi tao viec lam chung cua tinh.
Xet theo nganh kinh te, co cau kinh te cua tinh co su dich chuyen theo xu

huong tat yeu cua phat trien kinh te, do la ty trong cua kinh te khu vuc NLN giam,
khu vuc CN - XD, khu vuc DV tang. Qua trinh chuyen dich co cau kinh te theo
huong tich cuc da gop phan tang ty trong lao dong trong nganh CN - XD va DV,
giam ty trong trong nganh NLN, dap ung voi yeu cau cua su nghiep CNH - HDH.

Dong thdi, co cau viec lam moi duoc tao ra trong khu vuc NLN va DV dang giam
dan, ty trong viec lam moi trong nganh CN - XD co xu huong tang.

Xet theo thanh phan kinh te, kinh te co su dich chuyen co cau theo thanh
phan kinh te da keo theo su dich chuyen lao dong giua cac thanh phan kinh te. so

lao dong lam viec trong thanh phan kinh te ngoai Nha nuoc chiem ty trong cao nhat

va co xu huong tang dan, tiep do la den khu vuc kinh te Nha nuoc, khu vuc co von
dau tu nuoc ngoai co so lao dong lam viec la thap nhat. Co cau ty trong viec lam

moi duoc tao ra trong khu vuc kinh te Nha nuoc dang giam dan, ty trong viec lam
moi trong khu vuc kinh te ngoai Nha nuoc, khu vuc kinh te co von dau tu nuoc
ngoai co xu huong tang. Qua su dich chuyen co cau viec lam moi duoc tao ra giua

cac thanh phan kinh te cho thay chinh quyen tinh Ha Nam da thuc su chu trong den
yeu cau dap ung lao dong cua su nghiep CNH - HDH.


vii

Xet theo khu vuc thanh thi - nong thon, trong nhung nam gan day, dan so

thanh thi tang, cung voi toc do do thi hoa va tinh trang di cu da tac dong den tinh
trang lao dong, viec lam giua khu vuc thanh thi va khu vuc nong thon, Sd lao dong

lam viec d khu vuc thanh thi dang tang nhanh, sd lao dong lam viec tai khu vuc
nong thon dang co tang nhung khong dang ke. Tao viec lam d khu vuc thanh thi co

xu huong tang va tuong doi on dinh, tao viec lam d khu vuc nong thon thi nguoc lai

dang co xu huong giam.
Tao viec lam cho ngudi lao dong la mot trong nhung chu truong lon cua

Dang va Nha nuoc nham khai thac, su dung co hieu qua nguon nhan luc phuc vu
cho su nghiep CNH - HDH dat nuoc. Trong nhung nam qua, chinh quyen tinh Ha

Nam da co nhieu chinh sach de thuc hien muc tieu phat trien kinh te, giai quyet van
de viec lam cho ngudi lao dong, on dinh xa hoi. Mot sd chu truong, chinh sach ma

chinh quyen Ha Nam da ap dung nhu: Day manh cong tac dao tao nghe gan voi viec

lam; Tang cudng hoat dong cua he thong Trung tam gioi thieu viec lam cua tinh;
Khuyen khich va thu hut dau tu truc tiep de tao viec lam; Khuyen khich xuat khau

lao dong; Ho tro vay von giai quyet viec lam thong qua Quy quoc gia giai quyet
viec lam. Nhung chinh sach nay da co tac dong rat lon den tao viec lam cho ngudi

lao dong tren dia ban, giam ty le that nghiep cua Ha Nam. Tuy nhien, ben canh
nhung thanh tuu quan trong da dat duoc, cong tac tao viec lam cho ngudi lao dong
tren dia ban tinh Ha Nam van con ton tai nhung han che. Trong noi dung cua luan

van co de cap den mot so nguyen nhan chinh cua nhung han che nay, co y nghia

tham khao cho cac nha hoach dinh chinh sach.


viii

CHUONG 3

MOT
VIEC

• SO GIAI PHAP TAO
•
• LAM CHO NGtfCII LAO DONG
•

TREN DIA BAN TINH HA NAM DEN NAM 2020
Mot so giai phap tao viec lam cho nguoi lao dong tren dia ban tinh Ha Nam

den nam 2020 duoc dua ra dua tren nhung phan tich thuc trang tao viec lam cua
tinh trong giai doan 2006 - 2010 va dua tren dinh hudng phat trien kinh te - xa hoi,
dinh hudng ve tao viec lam cho nguoi lao dong tren dia ban tinh den nam 2020. Cac

giai phap nay tap trung chu trong den phat trien kinh te Ha Nam theo hudng ben
vung, nang cao chat luong nguon nhan luc cua tinh de tao tien de cho muc tieu tao
“viec lam ben vung” cho nguoi lao dong tren dia ban tinh. Dong thoi, nang cao hieu
qua cua cac chu truong, chinh sach da co cua tinh nhu day manh hoat dong cua cac

trung tam gidi thieu viec lam, hoat dong xuat khau lao dong, tao dieu kien giup

nguoi lao dong tiep can duoc cac nguon von vay de tu tao viec lam tu cac chuong
trinh, chinh sach ho tro cua Nha nudc va chinh chinh quyen dia phuong, thuc day
xa hoi hoa trong cdng tac tao viec lam cho nguoi lao dong.

KET LUAN

Trong nhung nam qua, Nha nudc noi chung va chinh quyen tinh Ha Nam noi
rieng da xay dung va thuc hien hang loat cac chinh sach, chuong trinh kinh te - xa

hoi nham thuc day viec dam bao quyen lam viec cua nguoi lao dong, lam giam ty le
that nghiep cua lao dong thanh thi va ty le thieu viec lam cua lao dong nong thon.

Ben canh nhung ket qua dat duoc, tao viec lam cho nguoi lao dong tren dia ban tinh
van con ton tai nhung han che, yeu kem. De giai quyet tot van de tao viec lam cho
nguoi lao dong tren dia ban tinh, trong chien luoc phat trien kinh te - xa hoi den

nam 2020, Ha Nam can tap trung vao cac giai phap ve phat trien kinh te ben vung,
nang cao chat luong nguon nhan luc va hieu qua cua cac chu truong, chinh sach tao

viec lam cho nguoi lao dong trong thoi gian tdi./.


TRUONG dai hoc

kinh te quoc dan

-------- so so Oca oa--------

BUI THI TO TRINH

TAO
• VIEC
• LAM CHO NGC’O'I LAO DONG
•
TREN DIA BAN TiNH HA NAM

DEN NAM 2020
Chuyen nganh: Quan tri nhan lu-c

LUAN VAN THAC SY QUAN TRI KINH DOANH

Ngii'd’i hiring dan khoa hoc:

PGS.TS. NGUYEN NAM PHUONG

HA NOI- 2011


1

MO’ DAU
1. Tinh cap thiet cua de tai
Tao viec lam luon la van de dang quan tam cua toan cau, anh huong den su
phat trien cua moi quoc gia. Tang viec lam va giam ty le that nghiep la mot bien

phap trung tam cua chinh phu cac nude nham on dinh chinh tri, kinh te - xa hoi va
nang cao doi song cua nguoi dan, dam bao su phat trien ben vung.

Dan so Viet Nam tinh den ngay 01/4/2009 la 85,847 trieu ngudi, trong do
60,4 trieu ngudi d nong thon, chiem 70,4% tong dan sd. Ca nude cd 49,2 trieu

ngudi tir 15 tuoi trd len thuoc luc luong lao dong, chiem 57,3% tong dan sd. Trong
thoi gian qua, voi sue ep cua su gia tang dan sd va toe do tang truong kinh te, van

de quan ly luc luong lao dong va tao viec lam da boc lo nhieu han che, chua dap
ung duoc nhu cau ve nguon nhan luc cho su nghiep cong nghiep hoa - hien dai hoa

dat nude. Thuc trang hien nay cho thay thi truong lao dong luon co mot sd luong
lon lao dong trong tinh trang that nghiep va thieu viec lam, chat luong lao dong thap

47,7 trieu ngudi cd viec lam va 1,5 trieu ngudi that nghiep. Qua day cho thay da cd

mot su lang phi sue lao dong phuc vu cho hoat dong kinh te va dong thoi tao ra

ganh nang cho xa hoi trong qua trinh thuc hien chinh sach an sinh xa hoi.
Ha Nam la dia phuong cd tiem nang ve dat dai, tai nguyen va khoang san.

Dan sd cua tinh den nam 2010 la 786,3 nghin ngudi, trong do dan sd sinh song d
khu vuc nong thon chiem 89,5%. Luc luong lao dong hien co cua tinh la 476,7

nghin ngudi (chiem 60,6% tong dan sd). Ben canh do, ty le lao dong qua dao tao
cua Ha Nam dat 35%, luc luong lao dong co tay nghe va trinh do chuyen mon ky

thuat cua tinh van con thap so voi cac tinh trong khu vuc va toan quoc. Khong nam

ngoai thuc trang chung cua ca nude, luc luong lao dong cua tinh Ha Nam cung luon
phai doi mat voi tinh trang that nghiep cua lao dong thanh thi va thieu viec lam cua
lao dong nong thon. Vi vay, tao viec lam, tao thu nhap on dinh cho lao dong tai dia
phuong dang la yeu cau cap bach khong chi doi voi tinh Ha Nam ma con la chung
cua toan xa hoi.


2

De dam bao muc tieu phat trien ben vung, rat can co nhung danh gia sat thuc

ve tinh hinh viec lam cua luc luong lao dong, tu do de xuat cac giai phap cu the cho

tung doi tupng co lien quan den chinh sach tao viec lam cho ngudi lao dong trong
thdi gian tdi.

Viec thuc hien de tai luan van: “Tao viec lam cho ngiroi lao dong tren dia

ban tinh Ha Nam den nam 2020” gop phan tra ldi cho cau hoi: Lam the nao de tao

nhieu co hoi cho ngudi lao dong cua tinh Ha Nam noi rieng va ca nudc noi chung
tim kiem duoc viec lam, tang thu nhap, on dinh ddi song?

2. Tinh hinh nghien ciru lien quan den de tai
Trong nhung nam gan day, van de lao dong va tao viec lam da thuc su thu

hut duoc su quan tarn cua cac nha nghien cuu kinh te, xa hoi, cac nha hoach dinh

chinh sach cung nhu cua toan xa hoi.
Trong nam 2010, Vien Khoa hoc Lao dong va Xa hoi - Bo Lao dong Thuong
binh va xa hoi da thuc hien Bao cao Xu hudng Lao dong va Xa hoi Viet Nam

2009/10 vdi su ho trp cua To chuc Lao dong Qudc te - ILO. Bao cao da cung cap
tong quan ve xu hudng thi trudng lao dong Viet Nam trong thdi gian gan day, dong

thdi danh gia nhung tac dong cua khung hoang kinh te toan cau va cac van de cua
thi trudng lao dong Viet Nam trong Thap ky Viec lam ben vung chau A.

Den nam 2011, Trung tarn Qudc gia Du bao va Thong tin Thi trudng Lao
dong - Cue Viec lam - Bo Lao dong Thuong binh va xa hoi tiep tuc thuc hien bao

cao Xu hudng Viec lam Viet Nam 2010 vdi su giup do cua To chuc Lao dong Qudc
te - ILO va Uy ban chau Au. Nhung nghien cuu trong bao cao tap trung phan tich

thuc trang phat trien thi trudng lao dong Viet Nam giai doan 2007 - 2009 ve phat
trien luc lupng lao dong, viec lam, that nghiep va cac yeu to thi trudng lao dong nhu
vi the cong viec, nang suat lao dong, thieu viec lam theo thdi gian ... Ben canh do,

bao cao da dua ra nhung du bao cua mot so chi tieu chinh cua thi trudng lao dong
den nam 2020 va de xuat mot so bien phap de dat duoc muc tieu viec lam day du,

nang suat va ben vung trong thdi gian tdi.
Tu nam 2007 den nay, Tong cue Thong ke - Bo Ke hoach va Dau tu deu tien

hanh thuc hien Dieu tra lao dong va viec lam nham thu thap thong tin co ban ve thi


3

trudng lao dong, tinh trang viec lam va nhung chi tieu lien quan den ngudi lao

dong.
Ben canh do la cac cong trinh nghien cuu ca nhan khac nhu cac bai viet dang
tren cac tap chi, cac nghien cuu luan an tien sy, luan van thac sy da dua ra nhung
phan tich toan dien va sau sac ve van de giai quyet viec lam, tao viec lam cho ngudi

lao dong. Cac tac gia dong thdi dua ra nhung de xuat, kien nghi nham nang cao hieu
qua tao viec lam cua he thong chinh sach cua Nha nudc.

3. Muc tieu nghien cuu
- Khai quat lai mot so co sd ly luan tao viec lam cho ngudi lao dong.

- Danh gia thuc trang tao viec lam cho lao dong tai tinh Ha Nam giai doan
2006 - 2010, phan tich nguyen nhan cua nhung ton tai cua tao viec lam, dong thdi
xac dinh nhung loi the cua tinh nham nang cao hieu qua tao viec lam trong thdi gian

tdi.

- Dua ra mot so giai phap tao viec lam cho ngudi lao dong den nam 2020.

4. Doi tu’o’ng va pham vi nghien cuu
- Doi tuang nghien cuu: Cong tac tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia
ban tinh Ha Nam.

- Pham vi nghien cuu: Tinh Ha Nam. Giai doan 2006 - 2010.

5. Phuong phap nghien cuu
Viec tien hanh nghien cuu thuc hien de tai dua tren co sd cac phuong phap
nghien cuu chinh sau day:

- Tien hanh thu thap, tOng hop va phan tich tai lieu su dung cho nghien cuu
ly luan va phan tich tinh hinh tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia ban tinh Ha
Nam.
- Su dung phuong phap phan tich he thong, so sanh.
- Nguon du lieu:

+ Du lieu thu cap cua cac cuoc dieu tra ve lao dong va viec lam tren dia ban

tinh. So lieu thu cap duoc lay tu cac bao cao cua Sd Lao dong - Thuong binh va xa


4

hoi cua tinh, tai lieu nghien cuu chuyen nganh. Ket hop bo so lieu Dieu tra lao dong

va viec lam Viet Nam hang nam va Khao sat muc song ho gia dinh.
+ Du lieu so cap duoc thu thap thong qua su dung bang hdi doi voi ngudi lao

dong dang tim viec lam, duoc tao viec lam moi tren dia ban thanh pho Phu Ly,
huyen Kim Bang, huyen Duy Tien - tinh Ha Nam. so luong phieu dieu tra la 300

phieu. Cu the:
Thanh pho Phu Ly: 100 phieu

Huyen Duy Tien: 100 phieu
Huyen Kim Bang: 100 phieu
Xu ly so lieu dieu tra bang phan mem Excel.

6. Nhung dong gop moi
Luan van la cong trinh nghien cuu khoa hoc co y nghia ly luan va thuc tien,

la tai lieu ho tro cac co quan, chinh quyen tinh Ha Nam xay dung chien luoc phat

trien nguon nhan luc, tao viec lam ben vung cho ngudi lao dong tren dia ban tinh,
gop phan nang cao muc song cho ngudi dan, phat trien kinh te - xa hoi cua tinh den

nam 2020.
Luan van da co nhung nghien cuu, phan tich, danh gia kha toan dien ve thuc
trang tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia ban tinh Ha Nam trong giai doan

2006 - 2010. Dong thdi, de xuat nhung phuong huong phat trien viec lam va giai
phap chu yeu co y nghia thiet thuc nham tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia
ban tinh Ha Nam den nam 2020.

7. Ket cau cua luan van
Ngoai phan md dau va ket luan noi dung cua luan van gom 3 chuong:

Chuong L Co sd ly luan tao viec lam cho ngudi lao dong

Chuong 2: Phan tich thuc trang tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia ban
tinh Ha Nam giai doan 2006 - 2010

Chuong 3: Mot so giai phap tao viec lam cho ngudi lao dong tren dia ban
tinh Ha Nam den nam 2020


5

CHUONG 1
CO SO’ LY LUAN
TAO
VIEC
LAM CHO NGUOI LAO DONG
•
•
•
•

1.1. Cac khai niem ve I ao dong, viec 1 am, tao viec lam cho ngiroi I ao dong
1.1.1. Khai niem ve lao dong va ngudi lao dong
Lao dong la hoat dong co muc dich cua con nguoi, thong qua hoat dong do

con nguoi tac dong vao gioi tu nhien, cai bien chung thanh nhung vat co l'ch nham
dap ung nhu cau nao do cua con nguoi1.

Trong kinh te hoc, lao dong duoc hieu la mot yeu to san xuat do con nguoi

tao ra va la mot dich vu hay hang hoa. Nguoi co nhu cau ve hang hoa nay la nguoi
san xuat. Con nguoi cung cap hang hoa nay la nguoi lao dong. Cung nhu moi hang

hoa va dich vu khac, lao dong duoc trao doi tren thi truong, goi la thi. truong lao

dong. Gia ca cua lao dong la tien cong thuc te ma nguoi san xuat tra cho nguoi lao
dong. Muc tien cong chinh la muc gia cua lao dong.

Hoat dong lao dong co ba dac trung co ban:

- Hoat dong lao dong phai co muc dich (co y thuc) cua con nguoi.
- Hoat dong lao dong phai tao ra san pham nham thoa man nhu cau nao do
cua con nguoi.

- Hoat dong cua con nguoi phai la su tac dong vao tu nhien lam bien doi tu
nhien va xa hoi nham tao ra cua cai vat chat va tinh than phuc vu loi ich cua con
nguoi.

Sue lao dong la pham tru chi kha nang lao dong cua con nguoi, la tong hop
the luc va tri luc cua con nguoi duoc con nguoi van dung trong qua trinh lao dong.
Theo c. Mac, suc lao dong hay nang luc lao dong la toan bo nhung nang luc the
chat va tinh than ton tai trong mot co the, trong mot con nguoi dang song va duoc

nguoi do dem ra van dung moi khi san xuat ra mot gia tri su dung nao do.

1 Tran Xuan Cau va Mai Quoc Chanh. Giao trinh Kinh te nguon nhan luc. NXB Dai hoc Kinh te qu6c dan,
2009, tr. 10


6

Ngird'i lao dong la ngudi it nhat du 15 tudi, co kha nang lao dong va co giao

ket hop ddng lao dong (Dieu 6, Bo Luat Lao dong). Trong Luat Lao dong co quy

dinh ro rang, cu the ve cac quyen va nghia vu cua ngudi lao dong khi tham gia lao
dong, quy dinh ve hop dong lao dong, xu ly tranh chap hop dong lao dong, cac che

do chinh sach dai ngo, phuc loi xa hoi bat buoc.

Tu goc do kinh te hoc, ngudi lao dong la nhung ngudi truc tiep cung cap suc

lao dong - mot yeu to san xuat mang tinh ngudi va cung la mot dang dich vu/ hang
hoa co ban cua nen kinh te. Nhung ngudi dang lao dong la nhung ngudi co cam ket

lao dong, san pham lao dong doi vdi td chuc, ngudi khac.

Can cu vao Dieu 6 va Dieu 145 cua Bo Luat Lao dong, do tudi lao dong cua
ngudi Viet Nam duoc xac dinh nhu sau:
Nam tu du 15 tudi den du 60 tudi.

Nu tu du 15 tudi den 55 tudi.
1.1.2. Khai nigpve viec lam, thieu viec lam, that nghiep

Viec lmm la moi hoat dong tao ra nguon thu nhap, khong bi phap luat cam
deu duoc thua nhan (Dieu 13, Bo Luat Lao dong).

Theo do, mot hoat dong duoc coi la viec lam can thoa man hai dieu kien sau:

- Hoat dong do phai co ich va tao ra thu nhap cho ngudi lao dong va cho cac
thanh vien trong gia dinh. Dieu nay chi ro tinh huu ich va nhan manh tieu thuc tao

ra thu nhap cua viec lam.

- Hoat dong do khong bi phap luat cam. Dieu nay da the hien tinh phap ly
cua viec lam. Hoat dong co ich khong gidi han ve pham vi va nganh nghe, hoan

toan phu hop vdi su phat trien cua thi trudng lao dong d Viet Nam trong qua trinh
phat trien nen kinh te nhieu thanh phan. Ngudi lao dong co quyen tu do tim kiem

viec lam, hoac tao viec lam cho ngudi khac trong khuon khd phap luat, khong bi
phan biet doi xu cho du lam viec trong hay ngoai khu vuc nha nudc.

Hai tieu chuan tren co moi quan he chat che vdi nhau, la dieu kien can va du
cua mot hoat dong duoc thua nhan la viec lam.

Tuy nhien, khai niem nay van co nhung han che, do la:


7

- Tinh hap phap cua mot hoat dong duoc thua nhan la viec lam tuy thuoc vao
luat phap va the che cua moi quoc gia va cung co the thay doi theo tung thdi ky. Co

hoat dong duoc thua nhan d quoc gia nay nhung lai khong duoc thua nhan d quoc
gia khac.

- Khong phai moi hoat dong co ich va can thiet cho gia dinh, cho xa hoi deu
tao ra thu nhap mac du no gop phan giam chi tieu cho gia dinh thay vi thue ngudi

lam cong, vi du nhu cong viec noi tra cho chinh ngudi trong gia dinh.
Ngoai ra con co khai niem: Viec lam la pham tru de chi trang thai phu hop
giua suc lao dong va nhung dieu kien can thiet (von, tu lieu san xuat, cong nghe...)

de su dung suc lao dong do2.
Theo khai niem nay, viec lam co mot so dac trung sau:

- Viec lam la su bieu hien quan he cua hai yeu to suc lao dong (V) va tu lieu
san xuat (C).

- Viec lam mang lai lai ich (vat chat va tinh than) cho xa hoi.
- Viec lam la trang thai phu hop giua suc lao dong va tu lieu san xuat hoac
nhung phuong tien ma ho su dung de thuc hien hoat dong. Su phu hop duoc the

hien d ca hai mat so luong va chat luong. Trang thai phu hop nay co the duoc bieu
hien bang moi quan he

c/v.

Dua vao khai niem nay de phan tich cac nhan td anh hudng den tao viec lam

va cac mo hinh tao viec lam.
Theo To chuc Lao dong Quoc te (ILO) cung dua ra khai niem: “Viec lam la
nhung hoat dong lao dong duoc tra cdng bang tien va bang hien vat”.

Tong cuc Thong ke cua Viet Nam co phan loai viec lam gom co viec lam

duoc tra cong va viec tu lam.
+ Viec lam duac tra cdng: bang tien, hoac dudi cac hinh thuc khac ma ngudi

nhan tien luong, tien cong... phai hoan thanh trong mot thdi gian nhat dinh vdi yeu
cau cu the ve so luong va chat luong cong viec do ngudi hoac noi tra luong, tra

cong quy dinh, khong phan biet ngudi do hoac noi do la ca the hay co quan, doanh

2 Pham Due Thanh va Mai Quoc Chanh (1998): Giao trinh Kinh te lao dong, NXB Giao duc, tr. 262


8

nghiep... Hop dong lao dong (bang giay hoac thda thuan mieng) cho phep ho nhan

duoc tien luong, tien cong co ban ma khoan thu nhap nay khong phu thuoc true tiep
vao ket qua hoat dong cua co quan/don vi noi ho lam viec.

Viec tu lam: la cac cong viec ma thu nhap phu thuoc truc tiep vao loi nhuan
thu duoc tu hoat dong san xuat hang hoa va dich vu. Viec tu lam gom cac cong viec
tu lam cua ban than de tao thu nhap hoac lam cho kinh te ho cua gia dinh minh
khong hudng tien luong, tien cong.

Thieu viec lam (con goi la ban that nghiep hoac that nghiep tra hinh) la

nhung ngudi lam viec it hon muc ma minh mong muon (hang ngay, hang tuan hoac

theo tung mua)3.

Thieu viec lam duoc bieu hien dudi hai dang, hoac la ngudi lao dong khong
co du viec lam theo thdi gian quy dinh trong tuan, trong thang hoac lam nhung cong
viec co thu nhap qua thap khong dam bao cuoc song nen muon lam them viec de co

thu nhap.

Theo nghien cuu cua Giao su Edgar o. Edwards ve cac van de cong an viec
lam d cac nudc dang phat trien da chi ra rang: “Ngoai so ngudi that nghiep cong

khai, ma nhieu ngudi trong so nay co the nhan duoc cac khoan thu nhap toi thieu,

cung can phai xem xet nhung khia canh nhu thdi gian (nhieu ngudi trong so dang
lam viec muon lam nhieu gid hon trong mot ngay, trong mot tuan hay trong mot

nam), cudng do cong viec (lien quan den van de suc khoe va dinh dudng) va nang
suat (ngudi ta thudng do loi cho nang suat thap la do thieu cac nguon luc bo tro cho

cong viec)4.
That nghiep la nhung ngudi lao dong khong co viec lam, bao gom ca nhung
ngudi dang trong giai doan tim viec lam mdi hoac nhung ngudi khong the tim duoc

viec lam vdi dong luong thuc te hien hanh5.

3 Michael p. Todaro (ban dich 1999): Kinh te hoc cho the gidi thu ba, NXB Giao duc, Ha Noi - 1999, tr. 269
4 Michael p. Todaro (ban dich 1999): Kinh te hoc cho the gidi thu ba, NXB Giao duc, Ha Noi - 1999, tr. 268
5 David W. Pearce: Tu dien Kinh te hoc hien dai, NXB Chinh tri quoc gia - Dai hoc Kinh te quoc dan, Ha
Noi - 1999, tr. 1053