Chuyên đề 16 sang thu -hữu thỉnh

CHUYÊN  16: “Sang thu” – Hu Thnh
Theo admin Hc vn lp 9 – CH -


* Khái quát v tác gi, tác phm:

- Hu Thnh là nhà th trng thành t trong quân đi.
- Là nhà th vit nhiu, vit hay v nhng con ngi nông thôn, v mùa thu. Nhiu vn
th thu ca ông mang cm xúc bâng khuâng, vn vng trc đt tri trong tro, đang
bin chuyn nh nhàng.
- Th Hu Thnh mang đm hn quê Vit Nam dân dã, mc mc tinh t và giàu rung
cm.
- “Sang thu” đc vit vào cui nm 1977, in ln đu trên báo Vn ngh, sau đó đc tác
gi chn đa vào mt s tp th. Bài th cho thy nhng cm nhn tinh t ca Hu Thnh
v s bin chuyn ca đt tri t h sang thu  vùng đng bng nông thôn Bc B.


 bƠi: Cm nhn bƠi th “Sang thu” ca Hu Thnh

Theo cô Nguyn Th Kim Lan – Chuyên viên S GD&T Hi Phòng

DƠn bƠi đi cng
DƠn bƠi chi tit
1.M bƠi:
- Tác gi Hu Thnh
- Tác phm “Sang
thu”

- Hu Thnh là nhà th trng thành t trong quân đi.
- “Sang thu” là mt thi phm đc sc ca ông.
- Vi con mt ngh s, tâm hn nhy cm và ngòi bút tài hoa, Hu

Thnh đã có nhng cm nhn mi m trc s bin chuyn ca
thiên nhiên đt tri lúc cui h sang đu thu.
2.Thân bài:
- Ý ngha ca t
“Sang thu”


*Kh 1



(1) Hng i – gió






- Ý ngha ca t
“Bng”




- “Sang thu”  đây là chm thu, là lúc thiên nhiên giao mùa. Mùa
hè vn cha ht mà mùa thu ti có nhng tín hiu đu tiên. Trc
nhng s thay đi tinh vi y, phi nhy cm lm mi cm nhn
đc.
- Vi Hu Thnh mùa thu bt đu tht gin d:
Bng nhn ra hng i

Ph vào trong gió se
+ Nu trong “ây mùa thu ti” cm nhn thu sang ca Xuân Diu
là rng liu thu bun ven h “Rng liu đìu hiu đng chu tang –
Tóc bun buông xung l ngàn hàng” thì Hu Thnh li cm nhn
v mt mùi hng quen thuc phng pht trong “gió se” – th gió
khô và se se lnh, đc trng ca mùa thu v  min Bc. ó là
“hng i” – mùi hng đc sn ca dân tc, mùi hng riêng
ca mùa thu làng quê  vùng đng bng Bc B Vit Nam.
+ Cái hng v ngt ngào, đm thm ca mùa thu, nhà th “Bng
nhn ra” – mt trng thái cha h chun b, nh là vô tình, nh là
sng st. Mt s bt ng mà nh đã đi sn, đi t lâu ri đ gi
đây có dp là buông ra ngay. Mt ting kêu vang thích thú, mt
khonh khc nhanh chóng qua đi mà đ li bit bao cm xúc. Kìa!

- Ý ngha ca t
“ph”

- Hình nh “Sng”:
sng mng, nh…























Mùa h sp qua, hình nh mùa thu đn.

+ Mùi hng y không hòa vào quyn vào mà “ph” vào trong
gió. “Ph” ngha là bc mnh và ta ra tng lung. Hu Thnh đã
không t mà ch gi, đem đn cho ngi đc mt s liên tng
thú v: ti vn tc quê nhà, nhng qu i chín vàng trên các
cành cây k lá ta ra hng thm nc, thoang thong trong gió.
Ch mt ch “ph” thôi cng đ gi hng thm nh sánh li.
Sánh li bi hng đm mt phn, sánh bi ti gió se.
-> Nhn ra trong gió có hng i là cm nhn tinh t ca mt
ngi sng gia đng quê và nhà th đã đem đn cho ta mt tín
hiu mùa thu dân dã mà thi v. Ông đã phát hin mt nét đp đáng
yêu ca mùa thu vàng nông thôn vùng đng bng Bc B.
-> Nhiu ngi đã bit: Thch Lam, V Bng, Nguyn Tuân,
Nguyn ình Thi…đã vit tht hay v hng cm làng Vòng Hà
Ni – mt v đp v hng v mùa thu ca quê hng đt nc.
Vi Hu Thnh trong “Sang thu”, “hng i” là mt t th mi
đm đà màu sc dân dã.
-> Hng i y, cn gió đu mùa se lnh y là s gi ca mùa thu
( cng nh chim én là s gi ca mùa xuân). Nó đn rt kh
khàng, “kh” đn mc ch mt chút vô tình thôi là không mt ai
hay bit.
- Nu hai câu đu din t cái cm giác cha hn đ tin thì đn
hình nh “Sng chùng chình qua ngõ” li càng lung linh huyn
o.
+ Không phi là màn sng dày đc, mt mù nh trong câu ca dao
quen thuc miêu t cnh H Tây lúc ban mai “Mt mù khói ta
ngàn sng”, hay nh nhà th Quang Dng đã vit trong bài th
“Tây Tin”: “Sài Khao sng lp đoàn quân mi” mà là “Sng
chùng chình qua ngõ” gi ra nhng làn sng mng, mm mi,
ging màn khp đng thôn ngõ xóm làng quê. Nó làm cho khí
thu mát m và cnh thu th mng, huyn o, thong th, bình yên.

+ Nhà th đã nhân hóa màn sng qua t “chùng chình” khin
cho sng thu cha đy tâm trng. Nó nh đang ch đi ai hay
lu luyn điu gì? Câu th lng đng to cm giác m h đan xen
nhiu cm xúc.
=> Bng tt c các giác quan: khu giác, xúc giác và th giác, nhà
th cm nhn nhng nét đc trng ca mùa thu đu hin din. Có
“hng i”, “gió se” và “sng”. Mùa thu đã v trên quê hng.
Vy mà nhà th vn còn dè dt: “Hình nh thu đã v”. Sao li là
“Hình nh” ch không phi là “chc chn”? Mt chút nghi hoc,
mt chút bâng khuâng không tht rõ ràng. úng là mt trng thái
cm xúc ca thi đim chuyn giao. Thu đn nh nhàng quá, m
h quá.
- Hóa ra bc tranh kia không phi cm nhn bng giác quan mà
bng c tâm hn na. ó là tâm hn nhy cm ca mt tình yêu
thiên nhiên, yêu cuc sng.
- Nhn xét kh th:





* Kh 2:

- Sông
+ Vn đy nc

+ Không chy xit

+ Dòng sông phù
hp vi mùa thu.
- Cánh chim tri





So sánh cánh chim
trong th ca








- ám mây

- Kh th mang cái man mác bun lng ngt ngào thi v ca mùa
thu. T đây cng cho ta thy con ngi ca thi ca đn vi thiên
nhiên bng s khám phá đng nét nh nht, tinh xo nht ca v
tr bao la. ó cng chính là cái hay to nên s khác bit cho mùa
thu mà ngay  bn câu th đu ta đã thy tip tc lan ta, m ra
trong cái nhìn xa hn, rng hn.
- Sau giây phút ng ngàng và khe kh vui mng, cm xúc ca thi
s tip tc lan ta, m ra trong cái nhìn xa hn, rng hn:
Sông đc lúc dnh dàng
Chim bt đu vi vã
Có đám mây mùa h
Vt na mình sang thu
+ Cái nhìn tinh t ca Hu Thnh đã phát hin ra bao điu mi l
t nhng s vt đã quá quen thuc vi tri đt vi con ngi. Tt
c đu trong trng thái ngp ngng.
(1) Sông:
- Thu đã v, nc sng vn đy ch không cn nh mùa đông,
mùa xuân.
- Dòng sông trôi lng l, khoan thai ch không cun cun cun đi
nh cn l mùa h. Sông nh đc lúc ngh ngi “dnh dàng”.
-> Cm nhn v mt dòng sông êm đm, mm mi, thit tha rt
hp vi v đp du êm ca mùa thu.
(2) Chim:
- Thu sang, khí tri se se lnh, trên bu tri trong xanh, cao rng,
nhng cánh chim vi vã bay đi tìm ni trú ng nhng mi ch là
“bt đu” mà thôi. iu này càng cho thy thi gian thu mi
chm, mi sang. Không gian tr nên xôn xao, không có âm thanh
nhng câu th li gi đc cái đng.

- Cánh chim trong “Tràng giang” ca Huy Cn cô đn, mong
manh nh đang sa xung mt đt cùng ráng chiu “Chim nghiêng
cánh nh bóng chiu sa”. Còn trong “Sang thu” ca Hu Thnh,
bu tri cng nh nh li, m áp hn theo nhp vn đng “vi
vàng” ca cánh chim.
=> Hai câu th đi nhau rt nhp nhàng, dng lên hai hình nh đi
lp, ngc chiu nhau: sông di mt đt, chim trên bu tri,
sông “dnh dàng” chm rãi, chim “vi vã” lo lng. ó là s khác
bit ca vn vt trên cao và di thp trong khonh khc giao
mùa.
(3) ám mây:
Và tht đc bit, đám mây mang trên mình c hai mùa:
Có đám mây mùa h
Vt na mình sang thu.
+ Trong th ca Vit Nam, không ít nhng vn th nói v đám
mây trên bu tri thu:
_ “Tng mây l lng tri xanh ngt” (Nguyn Khuyn – “Thu
điu”)

* Kh 3:








- Hình nh “Nng và
ma”:

_ “Lp lp mây cao đùn núi bc” (Huy Cn – “Tràng giang”)
+ Hu Thnh dùng đng t “vt” đ gi ra trong thi đim giao
mùa, đám mây nh kéo dài ra, nh trôi nh tm la mm treo l
lng gia bu tri trong xanh, cao rng.
+ Hình nh đám mây đó vn còn li mt vài tia nng m ca mùa
h nên mi “Vt na mình sang thu”. ám mây vt lên cái ranh
gii mng manh và ngày càng bé dn, bé dn đi ri đn mt lúc
nào đó không còn na đ toàn b s sng, đ c đám mây mùa h
hoàn toàn nhum màu sc thu.
+ Nhng trong thc t không h có đám mây nào nh th vì mt
thng đâu d nhìn thy đc s phân chia rch ròi ca đám mây
mùa h và thu. ó ch là mt s liên tng thú v - mt hình nh
đy cht th. Thi khc giao mùa đc sáng to t mt hn th
tinh t, nhy cm, đc đáo không nhng mang đn cho ngi
đc…mà còn đng li nhng ni bâng khuâng trc v du dàng
êm mát ca mùa thu.
-> Có l đây là hai câu th hay nht trong s tìm tòi khám phá ca
Hu Thnh trong khonh khc giao mùa. Nó ging nh mt bc
tranh thu vnh hng tc bng ngôn ng.
=> Hp (1),(2),(3).
- Dòng sông, cánh chim, đám mây đu đc nhân hóa khin cho
bc tranh thu tr nên hu tình, cha chan thi v.
- C ba hình nh trên là tín hiu ca mùa thu sang còn vng li
mt chút gì ca cui h. Nhà th đã m rng tm quan sát lên
chiu cao (chim), chiu rng (mây) và chiu dài(dòng sông). Phi

chng có si t duyên đng cm gia con ngi vi thiên nhiên
đang vào thu.
- Qua cách cm nhn y, ta thy Hu Thnh có mt hn th nhy
cm, yêu thiên nhiên tha thit, mt trí tng tng bay bng.
- Sau nhng s vt hin tng khi chm thu, nhà th chú ý đn
nhng yu t thi tit:
Vn còn bao nhiêu nng
 vi dn cn ma
Sm cng bt bt ng
Trên hàng cây đng tui”.
Trong cm nhn này, nhà th luôn có s liên tng so sánh vi
mùa h nhm to nên n tng rõ nét.
(1) Nng – ma
+ Nng, ma vn là hin tng ca thiên nhiên vn hành theo quy
lut riêng ca nó. Hu Thnh đã nhìn ra t cái ma nng hàng
ngày mt s ht vi – du hiu ca s chuyn mùa t h sang thu.
Nng lm ma nhiu là đc đim ca mùa h.
+ Nng vn còn vàng ti nhng nng thu trong và du hn cái
nng chói chang, gay gt ca mùa h.
+ Ma cng vn còn nhng đã vi nhiu so vi nhng cn ma
bong bóng kéo dài ca mùa h. “Vi dn” không ch là ít ma đi

- Ý ngha tng
trng ca hình nh
“Sm” và “hàng
cây”



mà còn là ma ít nc đi. ây cng là du hiu ca s chuyn
mùa.
-> Hai ch “bao nhiêu” thng hng v mt cái gì đong đm
đc nhng sc nng làm sao có th cân đo? Cng nh “vi”, dù
bit vi bt nhng vi bt đn mc nào thì ai có kh nng xác
đnh? Tt c ch là c lng mà thôi, không có gì là chng mc
c đnh c. Cách nói m h ca ngh thut khc hn vi khoa hc
 ch này.
-> Phi chú ý, phi đ lòng mình bt nhp vi thiên nhiên mi
cm nhn thy điu đó.
(2) Sm – hàng cây
+ Cui h - đu thu, khi đã vi đi nhng cn ma xi x thì sm
cng bt bt ng và d di. Nó không còn đt ngt, đùng đoàng
rn vang cùng vi nhng tia sáng chp lòe nh xé rách bu tri
trong nhng trn ma báo tháng 6 tháng 7 na.
+ “Hàng cây đng tui” phi chng là hàng cây đã đi qua bao
cuc chuyn mùa nên không bit chính xác là bao nhiêu nhng
chc cng đ tri nghim đ có th đim nhiên đng trc nhng
bin đng.
=> Cnh vt, thi tit thay đi. Tt c vn còn nhiu du hiu ca
mùa hè nhng gim dn mc đ, cng đ, đ ri lng l vào thu
qua con mt quan sát và cm nhn tinh t ca tác gi.

- Hai câu kt ca bài th không ch mang ngha t thc, mà còn
mang ý ngha n d, gi nhng suy ngh cho ngi đc ngi
nghe:
Sm cng bt bt ng
Trên hàng cây đng tui
+ “Sm” là nhng vang đng bt thng ca ngoi cnh, cuc
đi.
+ “Hàng cây đng tui” ch nhng con ngi đng tui tng tri.
=> Ging th trm hn xung, câu th không đn thun ch là
ging k, là s cm nhn mà còn là s suy ngh, chiêm nghim v
đi ngi. Nhìn cnh vt bin chuyn khi thu mi bt đu, Hu
Thnh ngh đn cuc đi khi đã “đng tui”. Phi chng, mùa thu
đi ngi là s khép li ca nhng tháng ngày sôi ni vi nhng
bt thng ca tui tr và m ra mt mùa thu mi, mt không
gian mi, yên tnh, trm lng, bình tâm, chín chn…trc nhng
chn đng ca cuc đi.
=> Vy là “Sang thu” đâu ch là s chuyn giao ca đt tri mà
còn là s chuyn giao cuc đi mi con ngi. Hu Thnh rt đi
tinh t, nhy bén trong cm nhn và liên tng. Chính vì vy
nhng vn th ca ông có sc lay đng lòng ngi mãnh lit hn.
3. Kt bƠi:
- Bng hình nh th t nhiên, không trau chut mà giàu sc gi
cm.
- Th th nm ch.
- Hu Thnh đã th hin mt cách đc sc nhng cm nhn tinh t
đ to ra mt bc tranh chuyn giao t cui h sang thu nh
nhàng, êm du, trong sáng nên th… vùng đông bng Bc B
ca đt nc.
- Bài th ca Hu Thnh đánh thc tình cm ca mi ngi v
tình yêu quê hng đt nc và suy ngm v cuc đi.

 bƠi: Cm nhn kh th đu trong bƠi "Sang thu" ca Hu Thnh.

Ngun:

Cui h, thu đn mang theo nhng cm xúc bt cht đ li trong lòng ngi nhng bi
hi, xao xuyn v mt mùa thu nng nàn, êm ái. Ngày h đi đ nhng ch cho nàng thu
du dàng bc ti, s chuyn mình gia hai mùa tht nh nhàng và ngp ngng nh lu
luyn, vn vng mt cái gì đó ca thi đã qua. Khonh khc y tht đp, nhng không
phi ai cng d dàng nhn thy. Riêng nhà th Hu Thnh thì khác, ông đã có mt cái
nhìn tht tinh tng, mt cm nhn tht sc nét và mt cách sng hòa hp vi thiên nhiên
nên mi có th v li bc tranh in du s chuyn mình ca đt tri qua bài th “Sang
Thu” – linh hn ca c bài th ch vn vn trong hai t th thôi, song ý ngha sâu sc cht
cha trong hai t ngn ngi y li không h ít. Và có l nhng ý ngha đó, li tp trung
nhiu hn vào kh th đu bài th :
"Bng nhn ra hng i
Ph vào trong gió se
Sng chùng chình qua ngõ
Hình nh thu đã v".
Du bit rng thi gian bn mùa luôn luân chuyn ht xuân đn h, thu sang ri đông ti,
th nhng ta vn cm thy ng ngàng khi quên đi nhp sng sôi đng hàng ngày mà lng
nghe ting mùa thu đi đ cm nhn thi khc đc bit bc chuyn mùa ca thiên nhiên.
Sang thu ca Hu Thnh giúp ta chiêm ngng li nhng giây phút giao mùa tinh t đy
ý v mà by lâu nay ta hng h. ó là lúc hn ta run lên nhng cm nhn dung d.
Ch vi bn câu th ngn m đu, Hu Thnh đã đem đn cho chúng ta nhng cm nhn
sâu sc v thiên nhiên. Nhng tín hiu ca mùa thu vi nhng nét phác ha tài hoa:
hng i, gió se, sng chùng chình gin d mà hin lên đy gi cm.Không phi là sc
“m phai” hay hình nh “con nai vàng ng ngác” mà là hng i thân quen ni vn m
đã đánh thc nhng giác quan tinh t nht ca nhà th :

"Bng nhn ra hng i
Ph vào trong gió se"
T “bng” đc gieo lên trong nim ng ngàng, ngc nhiên. T bao gi nh, thu v? Tt
c đn vi tác gi nh nhàng, mà đt ngt quá, thu v vi đt tri quê hng, vi lòng
ngi mà không h báo trc.  ri trong giây phút ng ngàng y, nhà th mi cht
nhn ra hng i. Vì sao li là hng i mà không phi là các hng v khác? Ngi ta
có th đa vào bài th v mùa thu các hng v ngt ngào ca ngô đng, cm xanh, hoa
ngâu,… nhng Hu Thnh thì không. Gia tit tri cui h đu thu, ông nhn ra hng v
chua chua, ngòn ngt ca nhng qu i chín vàng m. Hng i, th hng thm quê
mùa, dân dã. Hng i không nng nàn. ó là th hng dìu du, nhè nh.Hng v y
đn s, mc mc, đng ni, rt quen thuc ca quê hng. Th mà ít ai nhn ra s hp
dn ca nó. Bng cm nhn tinh t, bng khu giác, th giác, nhà th đã cht nhn ra du
hiu ca thiên nhiên khi mùa thu li v. Chúng ta tht s rung đng trc cái “bng nhn
ra” y ca tác gi. Chc hn nhà th phi gn bó vi thiên nhiên, vi quê hng lm nên
mi có đc s cm nhn tinh t và nhy cm nh th!
Du hiu ca s chuyn mùa còn đc th hin qua ngn gió se mang theo hng i
chín.Gió se là mt làn gió nh, mang chút hi lnh, còn đc gi là gió heo mây. Ngn
gió se se lnh, se se thi, thi vào cnh vt. thi vào lòng ngi mt cm giác mn man,
xao xuyn. T “ph” đc dùng trong câu th mi đc đáo làm sao! “Ph” là mt đng
tác mnh gi mt cái gì đó đt ngt.Nó din t đc tc đ ca gió, va góp phn th
hin s bt cht trong cm nhn: hng i có sn mà chng ai nhn ra, th mà Hu Thnh
đã bt cht nhn ra và xao xuyn trc cái hng đng gió ni y. Câu th ngn mà có c
gió c hng. Hng là hng i, gió là gió se. ây là nhng nét riêng ca mùa thu vùng
đi trung du min Bc. Gi đc nh vy hn cái tình quê ca Hu Thnh phi đm đà
lm. Câu th: “ Bng nhn ra hng i. Ph vào trong gió se” còn có cái cm giác ng
ngàng bi ri: bng nhn ra. Nhn ra hng i ging nh mt s phát hin nhng  đây
là phát hin ra mùi hng vn vng vn mà by lâu nay con ngi h hng. chính vì s
phát hi ra cái gn gi xung quanh mình cho nên con ngi mi có cm giác ng ngàng
đôi chút bi ri y.
Không ch có “hng i’ trong “gió se” mà tit tri sang thu còn có hình nh:

“Sng chùng chình qua ngõ”
Mt hình nh đy n tng. Sng đc cm nhn nh mt thc th hu hình có s vn
đng – mt s vn đng chm rãi. T chùng chình gi lên nhiu liên tng. Tác gi nhân
hóa làn sng nhm din ta s c ý đi chm chp ca nó khi chuyn đng. Nó bay qua
ngõ, ging gic và giu rào, vào hàng cây khô trc ngõ đu thôn,làm ta nh thy mt s
dùng dng, gi cnh thu sng đng trong tnh lng, thong th yên bình. Nó có cái v
duyên dáng, yu điu ca mt làn sng, mt hình bóng ca thiu n hay ca mt ngi
con gái nào đy. âu ch có th, cái hay ca t láy “chùng chình” còn là gi tâm trng.
Sng dnh dàng hay lòng ngi đang t l, hay tâm trng ca tác gi cng “chùng
chình”?.
Kh th th nht khép li bng câu th “Hình nh thu đã v”. T “hình nh” không có
ngha là không chc chn, mà là th hin cái ng ngàng, ngc nhiên và có chút bâng
khuâng. T ngn gió se mang theo hng i thm chín, vàng m đn cái duyên dáng,
yu điu ca mt làn sng c chùng chình không vi vàng trc ngõ, tác gi đã nhn
dn nhn ra s chuyn mình nh nhàng nhng khá rõ rt ca tit tri và thiên nhiên trong
khonh khc giao mùa bng đôi mt tinh t và tâm hn nhy cm ca mt thi s yêu thiên
nhiên, gn bó vi cuc sng ni làng quê.
Kh th ngn mà đã đ li cho ta bit bao rung đng. Ta nh cm thy mt hn quê, mt
tình quê đi v trong câu ch làm lòng ta m áp. Hình nh quê hng nh càng thêm gn
gi, yêu mn.
Mùa thu lng l và nh nhàng. Nhng hình nh th c vng vn mãi trong hn. có mt
cái gì tht êm, du dàng toát lên t đon th y. Qu thc ta thy lòng thanh thn vô cùng
mà li vô cùng nôn nao nh đn nhng min quê xa vng trong nng thu khi đc my câu
th ca Hu Thnh.

 bƠi: Cm nhn kh 1 vƠ 2 bƠi th “Sang thu” ca Hu Thnh

BƠi ca Nguyn Th Anh Trúc, hc sinh lp 9 trng THCS Nng khiu HƠ Tnh,
Gii nht, bng A, nm 1991 – 1992, kì thi hc sinh gii toƠn quc

Nu mùa xuân là mùa hi t ca nhng bàn tay ngh s tài hoa, thì mùa thu bc vào th
ca cng t nhiên và gn gi. Trc đây, Nguyn Khuyn ni ting vi ba bài th thu:
“Thu điu”.”Thu vnh”,”Thu m”. Sau này, Xuân Diu có “ây mùa thu ti”. Nh nh,
khiêm nhng, Hu Thnh cng góp vào cho mùa thu đt nc mt góc quê hng sang
thu:
Bng nhn ra hng i
Ph vào trong gió se
Sng chùng chình qua ngõ
Hình nh thu đã v.

Sông đc lúc dnhdàng
Chim bt đu vi vã
Có đám mây mùa h
Vt na mình sang thu
on th có cái hng v m nng ca chm thu  mt min quê nh. Tín hiu đu tiên
đ tác gi nhn ra là hng i “ph vào trong gió se”. Mùi hng quê nhà mc mc đc
gió đa vào trong không gian c lan ta, thoang thong bay. Cm giác bt cht đn vi
nhà th “Bng nhn ra…”. Mt s bt ng mà nh đã đi sn, đi t lâu ri, đ gi đây
có dp là buông ra ngay. Trong s chúng ta chc chn không ai cha mt ln nm v i:
giòn ngt, chua chua ni đu li. Cái d v ca hng thm đó c vn vít vng li
trong ta khi cht đc câu th ca Hu Thnh. Có hng i. Có gió. Và sng. Mùa thu li
v. Mùa thu mang theo hng quê và mang theo sng m t lnh. Dng nh có thêm
sng, nên thu d nhn hn “Sng chùng chình qua ngõ”. “Chùng chình” hay là đi ch
gì đây? C dn nh th; c nh nhàng, mm mi nh th; thu đn, t lúc nào không hay.
“Hình nh thu đã v”. Nhà th git mình, hi bi ri. T bao gi nh? Thu v? T hng
i, hay t gió, hay t sng? Hu Thnh cng hi ng ngàng. Trc thoáng đi bt cht
ca mùa thu. Thu v, thu li v trên quê hng, trên nhng con ngi, b đê và trên c
nhng con sông, cánh chim tri.
Cái b ng ban đu vt tan bin đi, nhng ch cho s rung cm mãnh lit trc mùa
thu:

Sông đc lúc dnhdàng
Chim bt đu vi vã
Có đám mây mùa h
Vt na mình sang thu
Con sông quê hng dnh dàng nc ch mùa thu. Nhng cánh chim bay đi vi vã. Tt
c đu hi h, xôn xao khi thu v. Không còn cái gay gt ca mùa hè nóng nc, ch còn
li mt bu tri không gian m t và se se lnh. Mt thoáng ri lòng, đ ri nhng li
cho thu. Mùa thu va mi chm rt nh, rt du, rt êm, m h nh c đt tri đang rùng
mình thay áo mi. Hu Thnh không t tri thu “xanh ngt my tng cao” nh Nguyn
Khuyn, mà ch đim vào bc tranh thu mt chút mây vng li ca mùa hè va qua:
Có đám mây mùa h
Vt na mình sang thu
Mây tri vt na mình sang thu. Li din đt ca nhà th tht đc đáo. Hình nh đám
my đó còn li mt vài làn nng m mùa hè nên mi “vt na mình”. Thu v, làm cho
bao cnh vt đi thay và đám mây cng tr nên khác l.
Vi mt đon th ngn vn vn có hai kh, nhà th đã dng li mt bc tranh thu nng
đm hi m cuc đi, hi m quê nhà. Nhng hình nh sang thu thân quen, gin d mà
ti tn, sng đng. Vi nhng t láy: “chùng chình”, “dnh dàng”, “vi vã” và mt
ging th va có thoáng ng ngàng, va vui sng, Hu Thnh đã đa ta v mt min
quê dân dã mà m áp tình ngi.
“Sang thu” – mt hình nh quê hng t nó đã tôn thêm v đp cho đt nc, cho quê
nhà, cho đng quê trong mùa thu chung ca đt tri Vit Nam.

Li nhn xét ca Ban Giám kho cuc thi hc sinh gii toƠn quc nm y, có đon
nh sau:
“c Anh Trúc, tôi nhn ra mt điu gin d: Lp tr khá “già” v kin thc, non t
v cm xúc…s còn đi rt xa. Con đng tng lai rng m đang ch các em”.

* BƠi tp vn dng:

BƠi tp 1: Bng đon vn khong 8 câu, hãy phân tích s cm nhn tinh t ca nhà th v
bin chuyn trong không gian lúc sang thu  kh th:
Bng nhn ra hng i
Ph vào trong gió se
Sng chùng chình qua ngõ
Hình nh thu đã v.
(Sang thu – Hu Thnh)
BƠi tp 2: Theo cách din dch (hoc qui np) vit đon vn cm nhn v đp ca đon
th sau:
Có đám mây mùa h
Vt na mình sang thu
(Sang thu – Hu Thnh)
BƠi tp 3: Vit đon vn khong 6 câu trình bày cách hiu ca em v hai câu th cui bài
“Sang thu” ca Hu Thnh:
Sm cng bt bt ng
Trên hàng cây đng tui
BƠi tp 4: Vit đon vn khong 6 câu gii thích ý ngha n d ca hình nh “ting sm”
trong câu th “Sm cng bt bt ng/Trên hàng cây đng tui”.

* T liu tham kho:

NHÀ TH HU THNH T BCH VI “SANG THU”
Nhà th trm ngâm k v thi khc ông đt bút vit bài th. Nm 1977, ông
tham gia tri vit vn quân đi  mt làng ngoi ô Hà Ni (nay là Khng H,
Thanh Xuân, Hà Ni). t nc ta lúc này va tri qua chin tranh, cuc sng
thanh bình đã tr li. Trong cái m h phng pht gió thu và lá thu đang ng màu,
nhà th đã trèo lên cây i chín vàng trong c mt vn i bt ngàn  ni này.
Không có gì đc hn, sánh hn cái màu, cái mùi i chín vàng nhum trong cái
nng vàng ca mùa Thu Không gian cao vút, sâu thm, yên tnh.
Bài th bt lên t đó, ngay khi nhà th còn ngi trên cây i, nhng vn th

đc “đc làm trong đu” ch cha đng chm gì đn giy bút. “Bài th hình
thành rt nhanh và chính tôi cng ly rt làm tâm đc nên thuc lòng ri “nhâm
nhi” đc sut bui không chán ”.
“Bng nhn ra hng i
Ph vào trong gió se”.
Nhà th đã đn vi mùa Thu bng cách y, bng “hng i trong gió se”
ch không phi là bng hình nh quen thuc nh vòm tri cao xanh, heo may
phng pht, hng cm Gii thích cho s “khác thng” này, nhà th Hu
Thnh cho bit: “Mùa Thu biu hin rt nhiu hình nh khi chuyn mùa. Và tt c
nhng hình nh đp cng đã đc các nhà th c khai thác ht c ri. Tôi không
mun lp li na nên gia tri đt mênh mang, gia cái khong khc giao mùa k
l thì điu khin cho tâm hn tôi phi lay đng, phi git mình đ nhn ra đó chính
là hng i. Vi tôi, thm chí là vi nhiu ngi khác không làm th thì mùi
hng đó gi nh đn tui u th, gi nh đn bui chiu vàng vi mt dòng sông
thanh bình, mt con đò lng l trôi, nhng đàn trâu bò no c gin đùa nhau và
nhng đa tr n hin trong trin i chín ven sông Nó ging nh mùi b bãi, mùi
con tr Hng i t nó xc thng vào nhng min th u thân thit trong tâm
hn chúng ta. Mùi hng đn s y li tr thành quý giá vì nó đã tr thành chic
chìa khóa vàng m thng vào tâm hn mi ngi, có khi là c mt th h ”.
Gi gm nhiu điu sơu lng
“Bài th không ch báo cho ngi đc bit thu đã tr trong cnh sc thiên
nhiên mà còn ngay trong cuc sng ca con ngi, trong tâm hn tôi và chc vi
rt nhiu ngi yêu thu “Có đám mây mùa h/ Vt na mình sang thu”. Hai câu
th này không hn nói v hin tng giao mùa nh mt s ngi hiu và phân
tích. Khi tôi vit bài th này tôi đã liên tng đn nhng đám mây mùa H. ó là
nhng đám mây tràn trn vn vào mùa Thu. Th nhng có gì ngn cm xúc ca tôi
li theo chiu hng đy Mây mùa H thng cha nhiu màu sc, thm chí đy
giông bão ta h nhng c m khao khát ca tui tr. Nhng c m khao khát
y thng ly đi rt nhiu sc lc ca tui tr. Tuy nhiên gia m và thc là hai
th gii luôn đi lp nhau và chng phi c m nào cng tr thành hin thc.

Ðó ging nh là mt chân lý và con ngi phi bit ý thc đc mt điu
rng không th đt đc ht nhng c vng tt đp ca mình, nht là nhng c
vng đó li đc sinh ra  thi tui tr. S dang d, s mt mát là mt hin thc
chúng ta buc phi chp nhn trong cuc sng ca mình. Ngay c ngi lính cng
vy. Rt nhiu đng đi ca tôi đã nm li  tui còn rt tr  ngng mùa đp
nht ca cuc đi. Vì th nên đám mây trong th y ch “vt na mình sang Thu”
thôi. Na còn li đã tr thành ký c”. Hai câu cui cùng: Sm cng bt bt ng/
Trên hàng cây đng tui . Ch th bài th và cái kiêu hùng ca mùa Thu đã toát
lên chính là  hai câu th này. ó là ct cách ca mt ngi lính không ch là
trong mt bui chiu mùa Thu mà là mt bui chiu hòa bình. Có th nó có v
ngang tàng “sm cng bt bt ng” nhng li mang mt v đp du dàng, sâu lng
ca mùa thu hòa bình.  đây hàng cây đng tui chính là ch th tr tình trong bài
th đã tri qua bao nhiêu gian nan vt v, gi đã vn lên và không gì làm chúng
run ry.
Nhiu ngi b qua “chìa khóa” ca bƠi th
Có mt chi tit mà các cô giáo và thy giáo khi ging v bài th Sang thu
làm ngi sáng tác ra nó không hài lòng. Nhà th Hu Thnh tâm s: “Cui bài
th tôi đ là “Thu 1977”. ây là chìa khóa ca bài th mà rt nhiu ngi ging v
bài th này không hiu hoc không chú ý. Nu chú ý thì s hiu thêm đc rng
đây là mt trong nhng mùa Thu đu tiên ca ngi lính va bc ra khi chin
tranh. Nu nh h là lính trong thi chin h mi hiu đc rng đôi lúc chúng tôi
đã rt mong trên đu không có ting máy bay dù ch đ đc đi tm git, đi hái rau
hoc tranh th đc vài trang sách, mà cng không có. Sut ngày ngi lính trong
thi chin phi đi din vi ting súng n, ting bom ri và ting đng c phn
lc Chính vì vy mà có lúc nào đó không phi nghe nhng âm thanh y thì qu
là quý giá vô cùng”.
Ông bày t quan đim: “Ging vn th không nên ch phân tích trên vn
bn, câu ch mà hãy tìm hiu sâu hn cái tác gi mun gi gm. Nó có th nm
ngay trên ta đ bài th, câu đ t, li ghi chú, ngày tháng hay mt li đ tng.
Yên Khng