Những điều người sử dụng máy tính nên biết và tìm hiểu

Người dùng
máy tính
nên biết:
Những việc không nên
làm với máy tính.
1
Có những người không bao giờ chịu
bảo trì máy tính, và chỉ sửa chữa khi
chúng đã hư hỏng. Và cũng có những
người thường xuyên bảo trì máy tính,
nhưng máy tính của họ lại càng hỏng
nhanh hơn!
Nguyên nhân là họ đã phạm vào danh sách
những việc mà bạn đừng nên làm với một chiếc
máy tính. Vậy đâu là những việc mà bạn cần
2
tránh khi sử dụng, sửa chữa hay bảo trì chiếc
máy tính thân yêu của bạn?
Dùng các loại chổi cọ thông thường để làm
sạch các bảng mạch
Bạn dùng một chiếc bàn chải đánh răng mới tinh
để làm sạch các bảng mạch, và yên tâm về điều
đó? Điều đó là sai lầm, vì hầu hết các loại cọ đều
tạo ra tĩnh điện khi bạn cọ xát nó với các bảng
mạch điện tử, chẳng hạn như bo mạch chủ hay
các card mở rộng.
Tĩnh điện được tạo ra rất lớn và sẽ làm hỏng các
vi mạch trên đó. Nếu rất thích dùng cọ, hạy chắc
chắn rằng bạn đã mua được loại chổi cọ chống
tĩnh điện, chuyên dùng cho máy tính. Nếu
không, tốt nhất là bạn hãy dùng các bình xít khí

nén, không có hóa chất, khi muốn làm sạch các
bảng mạch điện tử.
3
Gắn các thiết bị ngoại vi vào máy tính lúc nó
đang mở điện
Nhiều người thường có thói quen tháo hay gắn
bất kỳ thiết bị ngoại vi cần sử dụng, như chuột,
bàn phím, máy in hay máy quét ảnh, vào máy
tính dù nó đang mở hay đang tắt.
Thực ra, chỉ một số loại thiết bị là bạn có thể gắn
vào máy tính dù nó đang mở hay đang tắt. Đó là
các thiết bị sử dụng đầu cắm USB hay eSATA.
Còn với hầu hết các thiết bị khác, bạn nên tắt
nguồn trước khi tháo hay lắp chúng với máy
tính. Cách làm này sẽ giúp bạn tránh được hiện
tượng sốc điện tại cổng kết nối, là nguy cơ gây
hỏng cổng giao tiếp, hoặc hỏng thiết bị kết nối
vào cổng đó.
4
Chạm vào các thiết bị điện tử bên trong thùng
máy mà không đeo vòng chống tĩnh điện
Điều này đã được các chuyên gia có kinh nghiệm
nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần trong rất nhiều bài
viết trên báo in hay trực tuyến, nhưng chắc rằng
bạn vẫn chưa nhớ, hoặc chưa muốn thực hiện
theo.
Nguyên nhân là các vòng đeo tay dạng này sẽ
làm bạn thấy phiền phức và vướng víu. Nếu cứ
ngoan cố như thế, bạn lại đang tiếp tục thử vận
may của mình với số tiền đánh cược là giá của

5
các loại bo mạch mà bạn đã chạm vào lúc sửa
chữa ấy.
Để các loại dây cáp chằng chịt bên trong
thùng máy
Bạn thường mở máy tính ra để bảo trì và làm vệ
sinh. Nhưng thường thì bạn lại không quan tâm
đến việc sắp xếp lại các loại dây cáp trong đó.
Có khá nhiều loại cáp nối cấp nguồn hay truyền
dữ liệu giữa các thiết bị với nhau, và không phải
chúng đều có giá trị sử dụng.
Với toàn bộ những loại cáp thừa và không cần sử
dụng ngay trong thời gian này, bạn hãy tháo hết
chúng ra, rồi cho vào các túi nhựa, cất cẩn thận
trong tủ, phòng khi cần dùng đến. Như vậy, khu
vực bên trong thùng máy sẽ trống trải hơn, tiện
lợi hơn khi tiến hành vệ sinh thùng máy.
6
Ngoài ra, việc làm mát thùng máy hiện nay chủ
yếu dựa vào hệ thống quạt hút và thổi khí. Vì thế
việc để các loại dây cáp lằng nhằng bên trong
thùng máy sẽ ngăn cản các luồng khí này di
chuyển theo thiết kế ban đầu của bạn.
Bạn hãy sắp xếp các loại cáp thật thẳng và gọn,
rồi dùng các loại dây gút để đính chúng vào các
thành thùng máy, hay các vị trí gắn dây có sẵn.

Thô bạo khi tháo lắp bộ vi xử lý
7
Các bộ vi xử lý có hàng hàng trăm chân đồng để

kết nối với bo mạch chủ. Nếu bạn cầm nắm quá
mạnh vào các chân đồng này, thì có thể sẽ làm
chúng bị lệch, hay gãy.
Ngoài ra, khi lắp bộ vi xử lý vào bo mạch chủ,
bạn hãy nhẹ nhàng thả nó vào khe cắm, sau đó
nhấn nhẹ vào vị trí giữa phía trên mặt để nó đi
vào vị trí cần thiết.
Nếu bộ vi xử lý không thể lọt vào khe cắm dễ
dàng, bạn tuyệt đối không được dùng sức mạnh
để ép nó xuống, mà hãy nhấc nó lên, kiểm tra lại
xem có chân đồng nào bị lệch hay không.
Bạn cũng kiểm tra lại xem góc đạt bộ vi xử lý có
đúng với khe cắm hay không, rồi thực hiện nhẹ
nhàng thao tác lắp đặt trở lại.
8
Lắp ổ cứng thiếu cân bằng
Thùng máy thường có hai miếng ốp hai bên cạnh
có thể tháo lắp. Nhưng do lười, nhiều người
thường chỉ mở một miếng ốp để nâng cấp các ổ
cứng và ổ đĩa quang. Như vậy sau khi lắp ổ đĩa
cứng mới, bạn lại chỉ siết ốc một bên để giữ nó
cố định trong khay ổ cứng.
Khi hoạt động, bộ trục xoay sẽ làm ổ cứng bị
rung và nghiêng làm cho nó dễ bị hỏng. Đồng
thời, do không được giữ chặt trong khay, nên khi
9
hoạt động, ổ đĩa cứng cũng tạo ra tiếng kêu rè rè
do va chạm giữa nó và khay giữ đĩa.
Quên nâng cấp hệ thống giải nhiệt và bộ cấp
nguồn

10
Mọi thiết bị khi gắn vào hệ thống của bạn đều
tạo ra nhiệt lượng. Vì vậy bạn cần phải chắc là
hệ thống giải nhiệt của bạn làm việc tốt, nghĩa là
nhiệt độ bên trong thùng máy chỉ nên ở mức
nhiệt độ phòng hoặc cao hơn một tí.
Nếu bạn gắn thêm một vài thiết bị mở rộng bên
trong thùng máy, thì bạn cũng cần gắn thêm quạt
làm mát, khi thấy nhiệt độ tăng lên. Những thiết
bị cảnh báo nhiệt độ sẽ cho bạn biết khi nào thì
cần gắn thêm quạt một cách chính xác.
Tuy nhiên, quạt làm mát cần được lắp đặt đúng
kỹ thuật và có tính toán để luồng khí nóng thoát
ra ngoài. Ngoài ra bạn còn cần theo dõi hoạt
động của các loại quạt.
Vì nếu một chiếc quạt bị hỏng, hay kẹt không
quay được, chúng sẽ tạo ra một lượng nhiệt lớn
trong thùng máy, thay vì hỗ trợ cho việc làm mát
nó.
11
Tương tự như hệ thống giải nhiệt, nếu bạn thay
thế các linh kiện cũ bằng các linh kiện mới mạnh
mẽ hơn, thì chúng cũng sẽ đòi hỏi được cung cấp
điện năng nhiều hơn.
Vì thế, khi nâng cấp máy tính, bạn cần tính toán
lại lượng điện năng tiêu thụ. Nếu bộ cấp nguồn
cũ không còn đủ khả năng đáp ứng, hãy tiến
hành thay thế nó ngay, để tránh các hư hỏng
không đáng có.
12

Làm vệ sinh máy
tính đúng cách
13
Làm vệ sinh máy tính là một việc
làm vô cùng cần thiết. Không chỉ đảm
bảo tính thẩm mỹ của nơi làm việc,
tránh gây hại cho sức khỏe người sử
dụng, nó còn giúp cho máy tính hoạt
động nhanh, ổn định và lâu bền.
Nói như thế, nhưng do không có thời gian, hoặc
do quá vội, nên bạn sẽ quên không làm vệ sinh
máy tính, hoặc làm vệ sinh sai nguyên tắc, và
điều đó sẽ gây ra các nguy cơ cho máy tính và
cho cả bản thân bạn. Sau đây là một số nguyên
tắc mà bạn cần tuân thủ khi làm vệ sinh cho máy
tính.
Trước hết là bạn phải tắt nguồn khi tiến hành vệ
sinh máy tính. Không chỉ tắt nút nguồn trên máy
tính là đủ, bạn còn rút cả cáp nguồn ra khỏi ổ
cắm điện trên tường.
14
Nếu không tuân thủ nguyên tắc này, bạn có thể
bị điện giật trong lúc thực hiện việc vệ sinh, còn
các linh kiện máy tính có thể bị hỏng do chạm
mạch, hay thậm chí gây cháy nổ.
Đặc biệt là với màn hình loại CRT, cho dù bạn
đã rút điện nguồn ra, thì bên trong nó vẫn còn
mang một hiệu điện thế rất cao gây nguy hiểm.
Vì vậy, bạn đừng bao giờ tháo vỏ màn hình CRT
ra để làm vệ sinh.

Nguyên tắc kế tiếp là bạn phải luôn đeo vòng
chống tĩnh điện khi tiếp xúc với các linh kiện
bên trong máy tính. Chỉ cần một phần rất nhỏ
tĩnh điện đang có trên bề mặt da của bạn, là đã
đủ để làm tổn hại rất nhiều các linh kiện điện tử
bên trong máy tính, đặc biệt là bo mạch chủ và
đĩa cứng.
Để ngăn chặn nguy cơ này, trước và trong lúc
làm vệ sinh máy tính, bạn đừng quên tiến hành
15
khử tĩnh điện trên cơ thể. Hãy chọn mua một
chiếc vòng tay chống tĩnh điện, đeo nó vào và
nối dây vào thùng máy, trước khi chạm vào bất
cứ linh kiện nào bên trong thùng máy.
Nếu thấy bất tiện, bạn có thể dùng loại thảm
chống tĩnh điện. Bạn đặt thảm dưới đất và đừng
rời chân khỏi thảm trong lúc làm vệ sinh bên
trong thùng máy.
Nguyên tắc thứ ba là khi cần lau chùi màn hình,
hay các mặt kính máy quét, bạn phải luôn sử
16
dụng loại giẻ mềm và mịn. Nếu sử dụng những
loại giẻ lau thô ráp, hay giấy vệ sinh loại rẻ tiền,
bạn có thể làm trầy mặt kính trong lúc vệ sinh
máy quét ảnh.
Loại vải khô, mềm dùng chùi ống kính máy ảnh,
là một lựa chọn hợp lý và dễ tìm. Ngoài ra, bạn
cũng nên dùng kèm với một chút cồn làm sạch
chuyên dùng cho việc chùi mặt kính màn hình
máy tính và máy quét ảnh.

Nếu không ngại chi phí, bạn có thể dùng loại vải
lau từ tính, chúng sẽ giúp bạn hút sạch các hạt
bụi nhỏ li ti trên mặt kính sau khi lau.
Tương tự như với giẻ lau, khi cần thiết phải dùng
cọ để làm sạch các bo mạch, bạn phải chọn loại
cọ mềm. Các loại cọ quá cứng sẽ có thể làm
bong tróc các lớp mạch in, hoặc làm lỏng hay
gãy chân các tụ điện gắn trên bo mạch.
17
Dĩ nhiên, bạn không được dùng các loại cọ thông
thường vì chúng thường tạo ra tĩnh điện gây hại
cho các linh kiện máy tính. Bạn hãy tìm mua loại
cọ có tính năng chống tĩnh điện (anti-static) làm
bằng chất liệu plat-tic tại các cửa hàng máy tính.
Nguyên tắc kế tiếp là chỉ dùng loại máy hút hay
thổi khí có công suất phù hợp. Vì dù rằng các
máy hút hay thổi khí có thể giúp bạn làm sạch
các loại bụi bẩn, dù chúng đang dính chặt lên
linh kiện, thùng máy và các đặc biệt là các cánh
quạt làm mát.
18
Điểm cần lưu ý là nếu sử dụng bình khí nén, bạn
không nên xịt quá lâu tại một vị trí vì bụi có thể
rơi sâu vào trong, cũng như không nên xịt dung
dịch lau chùi hay bất cứ chất lỏng gì lên cánh
quạt. Nguyên nhân là vì các chất lỏng này sẽ
chảy vào bên trong quạt gây chạm mạch.
Một số loại máy hút bụi dành riêng cho máy tính
hoạt động cực kỳ yếu, thế nhưng bạn cần tránh
dùng các máy hút hay thổi khí quá mạnh.

19
Luồng khí thổi hay hút quá mạnh sẽ làm gãy các
tụ điện hay hư hỏng bản mạch in. Một số linh
kiện gắn không chặt như các nút trên bàn phím
sẽ bị các máy hút mạnh đưa vào túi chứa rác.
Nguyên tắc thứ năm là cẩn thận với các hóa chất
tẩy rửa. Bạn nên mua các dung dịch làm sạch
màn hình chuyên dụng, có bán tại các cửa hàng
máy tính. Trường hợp muốn tiết giảm chi phí, thì
bạn có thể dùng cồn y tế và nước sạch pha theo tỉ
lệ 50/50.
20
Với các chất tẩy trắng nhựa như dung dịch
Sumo, bạn chỉ nên dùng để lau vỏ máy, tuyệt đối
tránh làm rơi vãi lên các linh kiện khác.
Và dù là dung dịch gì, thì bạn cũng cần tránh
việc phun thẳng chúng lên trên mặt kính máy
quét hay màn hình máy tính. Vì nếu dung dịch
tẩy rửa bị chảy vào bên trong thân máy và cô đặc
lại, sẽ gây hư hỏng linh kiện khi bạn khởi động
lại máy.
Sau khi dùng dụng dịch lau màn hình và mặt
kính, bạn cũng nên dùng khăn khô mềm để lau
lại thật sạch lớp dung dịch còn sót trên bề mặt
đó.
21
Nguyên tắc thứ sáu là cần dùng đúng dung dịch
bôi trơn. Nhiều người sử dụng máy tính, khi bôi
trơn trục xoay của quạt làm mát, lại có thói quen
dùng bất kỳ loại dầu nào có sẵn, từ nhớt, dầu ăn

cho đến dầu nóng. Thói quen này có thể làm máy
tính mau hỏng, hơn là giúp chúng hoạt động ổn
định hơn.
Bạn chỉ nên dùng loại dầu dành cho máy may
hay loại có chất lượng tương đương để tra vào
các trục xoay của quạt làm mát trong máy tính.
22
Việc sử dụng các loại dầu bôi trơn chất lượng
kém sẽ làm hỏng quạt, đồng thời gây ảnh hưởng
đến thiết bị cần làm mát như thùng máy, CPU,
card màn hình hay đĩa cứng.
Nguyên tắc cuối cùng là sử dụng thiết bị tháo ốc
phù hợp. Vì mỗi loại ốc vít đều có thiết bị tháo
mở phù hợp với nó. Nếu bạn dùng một cây vặn
vít duy nhất cho tất cả mọi kích cở ốc, sẽ gặp
hiện tượng trượt đầu vặn vít khỏi khe vặn trên
ốc, và làm hỏng đầu ốc.
Đặt mật khẩu bảo vệ an
toàn file Word 2013
23
Để ngăn không cho người khác
xem và chỉnh sửa văn bản tạo bởi
Word 2013, bạn có thể đặt mật khẩu
bảo vệ file.
Vào menu FILE > Info > nhấn biểu
tượng Protect Document > chọn mục Encrypt
with Password. Trên hộp thoại mở ra, hãy nhập
mật khẩu vào ô Password > nhấn OK, sau đó xác
nhận mật khẩu lần nữa.
Xong, hãy vào menu FILE >chọn Save để lưu lại

file.
24
Nếu muốn gỡ bỏ mật khẩu bảo vệ văn bản, bạn
mở file với mật khẩu đã thiếtlập. Sau đó cũng
vào menu file FILE > Info > nhấn biểu
tượng Protect Document > chọn mục Encrypt
with Password, xóa mật khẩu hiện tại trong
ô Password rồi nhấn OK để xác nhận và lưu lại
văn bản.

25