giati oi anthropoi pisteuoun se paraxena - michael shermer

°IATI OI AN£Pø¶OI ¶I™TEYOYN
™E ¶APA•ENA ¶PA°MATA;
OÈ ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷΤ˜ EΉfiÛÂȘ KÚ‹Ù˘
Â›Ó·È ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ I‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ T¯ÓÔÏÔÁ›·˜ Î·È ãEÚ¢ӷ˜
MICHAEL SHERMER
IATI OI ANÊPứảOI
ảITEYOYN
E ảAPAENA ảPAMATA;
ổễẩèậ, ễẽẩ
ẻãẩ ẽẽ ẽể ễ ẻãẩễ èã
ảễẽễẩ ễ
Stephen Jay Gould
Aễậ ã ẽẽậểẩẻ:
Mẩẽậ ảãểãẩẻậ
2ậ Ôẻễậ
ảANEảITHMIAKE EKÂOEI KPHTH
Iẩẻ ảãẻậẩẻ Eểề Aèẩẻ
HPAKĐEIO 2004
ảNảê EÂO K
IÂê TNOĐO EN
HĐO K: T.Ê. 1527, 711 10, Tậẽ. 2810 394235, Fax: 2810 394236
AÊN: Mểậ 5, 106 81, Tậẽ. 210 3818372, Fax: 210 3301583
e-mail:
www.cup.gr
ISBN 960-524-153-6
Tẽễ ễễ:
â 1997
â 1998, ẩã ậể ẽẽậểẩẻ ẽềã:
ảềậ Ôẻễậ:
Aễậ ã ẽẽậểẩẻ:

ẩèÔẽẩã ẻẩèÔểễ:
ễẩẩễã - ẽẩễễậậ:
Eẻậ:
ãậ ấẽẽễ:
Why people believe weird things
(2nd edition)
by Michael Shermer
ảãểẩậèẩãẻÔ Eẻẩ Kậ
ễẩễ 2003
Mẩẽậ ảãểãẩẻậ
àẻ ãểãẩậ, Ăẻễ ễèẩ
ảãểẩậèẩãẻÔ Eẻẩ Kậ
.
ảĐ ả
Bứ AàêOảOĐOY
EIPA: EảITHMH KAI ANÊPứảINO ảOĐITIMO
ÂÊĂH : Ă TĂ
ậ èểèậ ễ Kãẽ Ôẩẻãể (Carl Sagan, 1934-1996), ểãÔẽấễ ẻãẩ
èể èễ, ễ ễễễ ậ ẩẽậ è ẽễ ôTễ ấễễ ễ
ẻẩẻẩèễằ, ẩể ã Ôẻã ểẩã, ãễÔẽ ẩã èÔểã ấẩể
ễậèễ ãể Ôậẻã ểèãẩẻ ẻãẩ ãẽèãẩẻ ãẻÔểậễ,
ẻãẩ ễậ ể Ôẽẩ ậ ậèẩễã ậ ẻẩẻẩẩẻ Eãẩã,
ễ ẩễẩẻễ Sceptic ẻãẩ ễ ẩẽễ ãễ, ãẽẽ ẻãẩ ểÔể
ậ èậ èễ ễể ẻẩẻẩè ẻãẩ ẩ ãẽẩẻÔ
ểãậ ậ ẩèậ.
Mễ ấãểãẩ ễ ậễèểễ ểãẩ èẩã ãèã ẩễễã èã-
ễ ãểẩẩÔèểể ãểãẻềể: ậ ẽÔễể ẻẩẻẩẩẻ ẩểậậ
ẽể ể ễÔể ễ èã ễểễểãẩ ẻãẩ, ãễểã, ậ è-
ẽậ ẻẩẻậã ẩ ẻãẩểễẩ ẩÔ. Aể ãẩ ãẽề ẻẩẻẩ-
, ẻãèẩ ẻãẩểễẩã ẩÔã ể ãẩ. Âể èããểẩ ễÔ

ẻẩ ễ ẻãẩểễẩễ. ểãẩ Ôểã ẩẩễễ Ôễ, ẩèÔểễ ậ
ãểễậã ẻể ễể ẻèễ. (Yễể, ấẩẻ, ễẽẽ ễèÔểã ễ
ậễể ậể ễ ễ ã.)
Aể, ã ậể ẽẽậ, ãẩ ẻẩẻ ãè ẩã ẻãẩ ể Ôẩ
èẩ ẻẩẻẩẩẻễ ẻễẩểễ ểễ ể ễ, ể èễ ểã ẩã-
ẻểẩ ẩ ẩè ẩÔ ã ẩ ậ. Aể ẽ ễẩ ẩÔ ểãẩ -
ễ Ôẻ, Ôẩ ãỉ ẩẩ , èễ ấãểãẩ ẻãèẩ ẩÔã ể
Ôẩ ễẩãễ ẻậã.
Kãẽ Ôẩẻãể, ôTễ ấễễ ễ ẻẩẻẩèễằ,
ẩẽậ ậể ảããểểã ậ Kãẽẩấểẩã, 1987.
êứê ê ix
Âê ÂĂê ảê ễ Stephen Jay Gould xi
ảPOĐOO ẽễ ậể ã
1
M ảứ: Eảê ảê
1. Y, ã ẻÔễèãẩ. Tễ èãểẩấÔễ ể ẻẩẻẩ
15
2. ,ẩ ễẽẩèễ Ôễè. H ẩãấễ èã ẩèậ
ẻãẩ ễẩèậ
29
3. ảề ãẻÔãẩ ậ ẻÔậ. 25 ẽễẩẻÔ ẽể
ễ èã ễậễể ễ ểã ẩễè ãểã èãã
53
M Â: ổÂảê ÂÂêĂ
4. Aễẻẽẩ. Tã ấẩẻ, ã ããấẩẻ ẻãẩ ễ ểẻã KÔẩ
77
5. MÔã ã ễ ãễ. ảẩãểẩ èẩ
ẻãẩ ậ ãểãậậ ậ ããểãã
87
6. Aã! EãấÔ è ẩểễ 105

7. ẩậè ẻãậễẩềể. êãẩểẩẻ ẻãẩ ễểã
ấãẩểèểã ôèãẩễấễãằ
119
M T: EĐ Âêê
8. Eể ã. Mẩã ãẩ è ễể NễÔẩể ẻẩ
141
9. Aểẩèễểã ễ ậèẩễẩÔ. 25 ẩẩèãã ể
ậèẩễẩềể ẻãẩ 25 ããểẩ ể ễậẩẻềể ậ Ôẽẩậ
155
M T: I ổÂ
10. ậể ẻễè ễ Nểãẩễ. Iễã, ẽễễẻẩã
ẻãẩ ẽã ễ ẽễ
181
11. ảễẩễẩ ẽÔể ẩ ễ Oẽễẻãèã ể ểÔậ ễÔ ẻãẩ ẩã ễ ẽÔể;
Eẩẻậậ ể ẻẩểèãễ
197
ảEPIEXOMENA
viii IATI OI ANÊPứảOI ảITEYOYN E ảAPAENA ảPAMATA
12. ảề ểễè ẩ ễ Oẽễẻãèã èãẩ ểÔậ;
ẻễểã ễ ãểậÔ ễ Oẽễẻãềèãễ
227
13. ể ẻãẩ ẩẻẩã èÔậ. H ễậ ể Aấễ-ẽẽậểễ-èãểễ-
ãèẩẻãểễ ẩã ẩ ấẽÔ
267
M ảêả: H Đả ĂàĐ ứĂ
14. O Â Tẽ ểãể ễể Âã ảẽễ. Mễ ậ ẩèậ
ểã ãểãẻãẽẩ ễể ẻãẽễ ã ẽễ ễ ểãễ ẻèễ;
283
15. Tẽẩẻ, ẩã ẩễể ễẩ ểễẩ ãểã èãã;
307

Bẩẽẩễãấã 315
Eẩễ
329
HMEIứMA TOY METAPATH
ểã ẩẽễ, ã ễ ẻã ã Ôẩã ã, ễ ễễễ ậ èãễ-
ẽễã ãẽềểãẩ ã ậể ẩậèễẽễã ễ ẩèểễ ẻễ ẻãẩ
ã ậể ẽẩẻẩẻ ẩễẽễã ã ãèẩẻểẩẻã ễẻ-ễ, ểãẩ ẽễẩẻ ểã
Ôẩ ẩẽèèãã ễể èãấã ẻãẩ ểã ễể ãểãẻãẩẻÔ ãễ-
ấẩ. Êã ẽã ẽễẩể ểã ẩããấậể ễ ãểãểề ẻễẩ ã
ẩ èẩ ẻãẩ ẩẽễÔ ễ Ôễể ểẩ ề.
ậể ãễậ ễ ãểễ ẩẽễ ãểãẻậẻã ểã ẻããấ ẽ-
ẩ ễẩ ễễ ẽ ẩ ể ã ểễẽễể ễ ãểãểề. ã ôã-
ểã èããằ ễ ẽễ, ẽÔ, Ôễể ễậẩ èãấãẩ-
ẻễ ểễẽễẩèễ ễể ãấễ ẽÔẩ ẩã ẩ ễễ ể ẩ ễễ-
ẽễã ậ ẽềã èã ẩ ểãẩ ãẻẩẻ ể (.., ôậèẩễẩ-
èằ-ôậèẩễẩằ ẩã ểã ãễễễể ễẩ ãẽẩẻÔ ôcreationismằ
ôcreationistằ) ẩã ể ẩ ẻẩèậ ẻãẩèÔểậ ẽÔậ (ôèểã-
ẽẩằ ẩã ễ ômentalistằ) ẩã ễẩ ể ẩ ẽÔẩ ể ãễễể
ễể èấãậ ễ (.., ậ ẽÔậ ôpsychicằ, ậ ễễã ể
ãễãẩ ẽãểãèÔểã ôèÔểẩễèằ ẻãẩ ẩã ậể ễễã Ô ễẽè-
ẩ ễ ôããẩằ). ậèãã ể ẽÔể ãềể ẻãẩ ẽẽể ãểãẽ-
ể ẽ ểãẩ ãấ ã ã èã èấãèể ễ ẻãẩ ẩ
ểễẩẻÔ ậẩ.
ảÔã ã ã ôãểã èããằ, ễể ẻãẩ ẽẽễẩ ễẩ ễ
ậẩèễễẩễểãẩ ã ễ ẩẽễ ẩã ễ ễễễ ể ẩ èẩã ẻã-
ẩèÔểậ ãễậ (, ãể ẩ, ể ẻãấã ểã ậể ểễ). ẩ
ẩềẩ ãÔ, ãể ểã ẩẩ èẩã ããậ ẩẽễ èã
ễáãểể ể, Ôẽã ểã èã ễể ễ ẽẽậểễể
ễể (.. functionalist ấễểẩễểãẽẩ, ãểãấèểễ ễậẩẻÔ -
ẻẻẩèÔểể èậểẩềể ậ ẩễã ễ ãẻễ Oẽễẻãềèãễ) ,

ãể ậ ẽÔậ ãể ãậ ã ễ ã ậ, ậể ẻããẻãã
è ễể ểậẩèÔểễ ễ (adaptation adaptationism: ễãèễ ễ-
ãèễẩè).
Ôẽễ, ễể ãấễ ã Ôểã ễểèãã, Ô ẩẽÔẩ ểã ã ãễề è
ẽẽậểẩẻễ ããẻ, ẩãậềểã ậ ẽãẩểẩẻ ãấ ẽã, ãÔể-
ậ, ậể ềậ ấễ ễ ễ ểễèã èấãểãẩ ẻ ẻấẽãẩễ
ể èẩ (John Smith) ẻãẩ ẻãẩể ểã ậẩèễễẩề èểễ ậể ẽẽậểẩẻ
ãấ. èãểẩ ẩã ã ễểèãã ẻểã ễ Ôễể ẻễẩã ậèãã
ãểãấễẩẻ è ễ Ôèã ễ ậãẩ ễ ãểãấÔễểãẩ ậ ẩẽẩễã-
ấã. êậ ễẩềậ ễểèãã ã ấ èểễể ã ẽẽậểẩẻ, ẽẽậểẩẻ
ấ ẻãẩ ã ễểèãã ễ ễÔễểãẩ ã ẽề ễ ể ậẩèễ-
ễẩễể ẽãẩểẩẻ ãẽấậễ.
ãậ ã ãễẽễể ẻễẩ ễểễèã ẩễẩẻềể ẻãẩ ẩ-
ẽể (.. Physics Review) ễ ấễểãẩ èểễ è ẽãẩểẩẻễ ããẻ.
ẽ ễẩ ãểãểề ễ ẩẽễ ãễ ểã ễ ễể ễ ểã-
ãẩẻ ẻãẩ ểẩãấÔễể ễ ễ èãấã ễ. ãẽ ãẩ, ẽễẩể,
ễể ẻèễ ể ôãểể ãèểằ.
êẩẽậ ảãểãẩẻậ
ểã, 12/2/2001
x IATI OI ANÊPứảOI ảITEYOYN E ảAPAENA ảPAMATA
H ÂHMIOYPIKH ÂYNAMH TOY KEảTIKIMOY
Stephen Jay Gould
O ẻẩẻẩè ã èấãèểã ãễ ễ ẩẽễ ậèãểẩ ậ -
ậèãẩẻ ẻãẩậ ãèấẩẽèểể ễãẩềể ẻãẩ ẩềể ãểẩè-
ãẩ ể ẻã ễ ãểẽễễ è ẻểễể ễ ểễẩ ãậẩậ-
, ểãẩ ậ ãễẻễèẩ ể ẻễẩẩềể, ễẩ ễễ ễểãẩ ãã-
ãậ ẩã èẩã ãấãẽ ẻãẩ ẩễễậèÔểậ , ãẽẽ ẩ ẻãẩ ẽẻẩẻÔ
ẩ ẩẩãậ èểã. ứễ, ễ ẻẩẻẩè Ôẩ ễ èẩã ã-
ễậ ể, ã ậể ễ ể ããể Eẽẽểể, ễẩ ễễễẩ Ôẽããể ễể
ễ ôẻẩẻằ, èÔẩ ễ ẽãễ ẩẽễ ễ Kẽ Ôẩẻãể O ễẩẩ-

èÔểễ ẻèễ (The Demon-Haunted World). [Mẩã ẻãẩ ễ ẩễ Ô ẩ
Ôểã ẩẽễ ãểễẩậ èãễẽễã, è ẽễ O ẻãẻ ễẽễẩè ễ ãể-
ềễ (The Mismeasure of Man), ã Ôẩ ểã ễèễẽễ ậ èẩ
èễ Ôễẩễ ễ ẩèãã.]
H ãểãẻãẩậã ễ ẻẩẻẩèễ ễ ểèãẩẻ ễ ẻãẩ
ậẩẻ ễ Ôẩ ẩ ậ ậể ấậèậ ậ ễ ảãẻẽ ễẩ
ểễẩ ểãẩ ôẻèể ẻãẽãèẩÔằ, ậẽã ẻãẩ ẽãè èễểãẩẻễ
ẻãẩ èễểãẩẻ ễ. H ãễểẩậã, Ôểã ẩèã ễ ễẽẻẽậậ ậể
ẩễã ậ ể ễể ẽãểậ èã ããể èễểã ễ ãểềẩểễ
ễ, ểãẩ ễ ẩễ ãẽễ ễ ẩểậ ễÔ ậ Ôẽẩậ. ảã ẩ
ãễẻậẻ ãã ẻãẩ è ãẽễ ễ, Ôẩ ềẩ ễể Homo sapiens
èẩã ể ễậễèÔểễ ễã ể ậể ẩễã ễ ẩễ ễ ễ -
ễ, ãẽẽ ẻãẩ ể ẻ èễấ ễẽẻẽậậ ậ ậèẩể ẩ-
ấãẩã.
ứễ, ãè èã ẻèể ẻãẽãèẩÔ, ẩ ễễẽễẩẻ
ểã. Oẩ ễẩ è ễ ễễễ ẻấèã ẻãẩ ễè ễậễể ễ
ậể ẻããễấ ẻãẩ ậ ããậã ễ ẻãẩ ậể ẻãẽễểậ ẻãẩ ậể
ểèãẩẻ ãểãậ. Âể ã ẽã ểã ẩãề ããểẩã ẩẻã ẩã
ậể ẻãã ậ ẻễẩể èã ẽ, ãể ẻẩãẩ ậẽã ẩã ậể
ẽẩẻẩẻ ẻẽậễểễèẩ èẩã ấậ ôẻẻẻẩểậ ã ểẩã ẻãẩ ã ểẩãằ
ãẽề ẩã èẩã èậ ễãèễẩẻ ẻẻểẩẻậã ậ ẽẩễã ể
ẻấẽễ ễ ẩậẻ ểã ẻẽ ãậẩậ ẩãấễẩẻÔ ã
ẻể ễ èễể èã ậ ẽẽễẩẻ èã . ẻãẩ ểã Ôẩ ễ
ậèã, èã ẩẻãểễ ẩã ẩ ẩễ ãẻãễểèã ấẩẻãẽậ ãẽẽ ẻãẩ
ẩã ẩ ẻẩểậẩẻ ẩ ễ ẻãẩ Ôểẩã, ẽ ễ ểễèã
ẻễẩễ ẩãểẩẻễ, ểãẩ ậ ậẻã, ễ ãẽễ, ậ ểẩẻ ậấ-
ểẩã ẻ... Kãể ể ấềẩ ễÔ ẻãẽã ễ ẽậèèã ã, ậẽã ễể
ẻẽẩè ãểèã ễ ễ ẽễ ậ ẩã èã ậ ấậ, ã ễể
ẽể ảễ (Alexander Pope), ễể ếẽễ ễẩậ ễ Ôãấ ã èÔ-
ã ễ 18ễ ãẩềểã:

AễèÔểễ ễể ẩè ãể èẩã èÔậ ấậ
ểã ẽèã ẻễẩể ễấ ẻãẩ ãã ễãễ
KÔèãẩ ễ ãểèễỉ ãèãểễ ểã ẩ ểã ẩỉ
Aèãểễ ễ ềèã ễể ểễ ễ ểã ẩãẽÔẩỉ
ểểậèÔểễ ẩã ễể ểãễ, ẻèểễ ẩã ểã ấẽẽẩ.
*
Yễể ễ èểễ èÔã ẩãấ ễ èễễể ểã èã ễậễể ểã
ẽềễè ã ậ ẻễẩể ễ èã ễ ậể ễãểèÔểậ ã ẻãẩ ẻã-
ãễấẩẻậã ậể ẽ èã ẻểậ ễ Ôểểậ ẩ ãễấễ,
ã ẻểẩã ể èãẩềể, ậ ễẽã ẻãẩ ã ễẽễẻãềèãã. H ậẩẻ ãẩễ-
Ôẩã ãễẽ ễ ềễ ãããậễ ãẽễ, ễ ã èểễ ễ è
ể ãẻ. Tễ ễ èẽẩề ẩè èã Ôẩ ểã ễÔẽẩ ã
ậể Ôẽẽễậ ẽ ậ ãểềẩểậ ểậậ. Âẩẩ ãể ể ậẩèễễẩễ-
è è ãậậã ậể ãểềẩểậ ẽễẩẻ ẩã ểã ãểãẻãẽễè ẻãẩ ểã
ểễè ậ ấẩẻ ãèãẩẻậã ẻãẩ, ẻãẩể, ểã ãẻễẽễễè ẩ
ẽễẩẻÔ ểÔẩ ậ ểềậ ã, ề ễẩ ẩ èã ểã Ôễể ãễ-
Ôẽèã, ã ậậễè ã ẩ ấễ ểèẩ ễ ããẽễẩèễ,
ễ ễèãểẩèễ, ậ ãểễềậậ ôãẽậẩểằ ậ ẻãẩ ã ậể ẻã
ã ấãẩểèểã ãểãấẻậ ểÔẩ ễ: ậ èẩấễ ễ ẽễ. H
ẽễẩẻ ể ãễẽ ãẽề Ôểã èẽễ ẻễèèẩ ậ ấậ èãỉ ể ể-
èẩ, ậ ẽễẩẻ ãễẽ ẻãẩ ậ ậã èã ã ẻểậ ậ ãẩậ ẻãẩ ẩẻể-
ểậ ậ ể èãềể ễ ểễ èễẩẩ ểã ểãẩ ãễÔẽèã ậ ẻ-
ẩãã ể ểãẩậèể. O ẻẩẻẩè ãễẽ ễ ãẽễ ậ ẽễ-
xii IATI OI ANÊPứảOI ảITEYOYN E ảAPAENA ảPAMATA
*
Placed on this isthmus of a middle state / A being darkly wise and rudely great /
He hangs between; in doubt to act or rest; / In doubt to deem himself a god, or beast;
/ In doubt his mind or body to prefer; / Born but to die, and reasoning but to err.
ẩẻ ãÔểãểẩ ễể ễãểèÔểễ ãểễễẽễẩè ẻãẩ ẻ ễễ ểãẩ Ôểã
ã ã ẻẽẩẩ ẩã ậể ãểềẩểậ ẻãẩ ậ ẽẽễẩẻ ãẩễÔẩã.

O Mẩẻẽ Ôè (Michael Shermer), ẩẻấãẽ èẩã ã ẩ ẻễ-
ấã ãèẩẻãểẩẻÔ ễãểềẩ ẻẩẻẩềể ẻãẩ ểãèẩẻ ãẻẩẩ
ẻãẩ ễẻẩèẩễấễ ậể ậã ã ậ ẽẩễẩẻ èễấ ễ ễ-
ễ ẽễ, ểãẩ èẩã ậèãểẩẻ ễẩẻậã ậ ãèẩẻãểẩẻ ậèẩã
. Tễ ẩẽễ ã, ễ ãểãấÔãẩ ẩ èễ ẻãẩ ẩ èẩ ễ,
ẻãề ẻãẩ ậể ãểẽ ễ ẩẻ è ậể ẽẻẩẻậã ể ãểễễẽễ-
ẩẻềể ễãẩềể, ễấÔẩ Ôểãể ãẩẽễễ ãễẽễẩè ễ ẩ Ô ẻãẩ ẩ
ẩãẩ ểã ẻểẩ ãẻèậ ễ ẻẩẻẩè.
ểậèã ễ ẻẩểèãễ Ôẩ ểã ểẩ ậ ãẽãẩ ậ ẩ ãểẩèễ ậ
ẽã ểãẩ ậ ể ãểậậ. BẽÔ, ã ậ ẩè ễ èẩã
ẻã ã ấãẩểèểã ãềã ôẽããằ èễ ểã ểèãềẩ ậ ễè ẻãẩ
ậ ẽẩễã ậ ããẻậẩẩẻ ãểẽễã è ẻểã ễẩèÔểể ôểãèẩ-
ẻềể ãểễễẽễẩèềểằ ễ ãẽểễ, ãể ẽ.. ễ ẻểẩ ể èã-
ẩềể, ễấẽễè ểã ẩẻèã ẩấẽãẻ ẻãẩ ểã ẩẻểễè ẻã-
ễ ããẩ ậể ẻããậ ậ ẻÔậ.
Tễ ẩẽễ ễ Ôè èã èãấÔẩ, ã ẩấễ ễẩãẻÔ ãẽẽ ãẩễ-
ậè ẩềẩ ễãẩềể ễ ểểễẩễẽễẩẻ ẩễ ôẻễ-
ậèÔểễằ (ã ậể ãễã ẽễẩẻễ ẻãẩ èẩẩẻễ ẩễèÔểễ) ãểễ-
ễẽễẩèễ ễ ậèẩễẩèễ
*
ẻãẩ ậ ãèấẩậậ ễ Oẽễẻãềèã-
ễ
**
ẻãẩ ã ẻ ẩễ ẩẻểể èẩấễÔ ãểễẩ ể ã-
ẽẩềể ãễấễẩềể ẻãẩ ễ ẻểậẩễ ể èãẩềể ểãẩ ậ -
ẩẻ ấễã ẩã ẩ ããểẩẩẻÔ ôẽãằ ẻãẩ ẩã ậ ễãẽẩẻ ẻãẻễễ-
ậậ ãẩẩềể (ẽậèã ễễ ãẻ, è ãẩẻÔ ễẻẩ),
ẻãẩ èẽẩã ẻẽèãẻã ễ èãẩẻ, ề ểã ẻããể ãẩãểậậ, ẻãẩ ễ
ẽễ ấãẩểèểễ ểã ãễẻ ậ èễấ èẩã ãẻễẩã ểèễã ãẩẻể,
ãể ẻãẩ ã ểãẩậèãẩẻ ễậ ããã ấễẩèÔểể, ẻãậễẩềể.

ậể ãèãẩẻậã ẩãÔễè Ôểã èểễ ậèãểẩẻ ẽễ ẩã ểã
ãểẩèễè Ôễẩễ ããẽễẩèễ ậể ẩã ậ ẽễẩẻ. ậ -
ễểậ Aèẩẻ, è, ễẩ ểẻ ể èã ểễễể, ãấễ ãẻèã ẻãẩ èẩã
ẻãẽễễãậ èấểẩậ ã ậèễấẩẽ ễẻ-ễ Oprah ẻãẩ Donahue (ễ Ô-
è ậể ẩậ ẻãẩ ã ễ, è ễẽậèãẩẻ ãễÔẽèã, ễ
ẩễ ẩấẩ ễ ẩẽễ ễ ẻã ã Ôẩã ã) ẩÔẩ èểễể
Âê ÂĂê ảê xiii
*
..M.: Aểãẽẩẻ ẩã ễể ậèẩễẩè, ẽ. MÔễ Tễ.
**
..M.: M ễể ễ Oẽễẻãèã (Holocaust), ễ ãấÔã ểểễ ễể ẻã
ẩè ể Eãể ã ễ ểã ậ èãểã ẻãẩ ẩ èãểễẻãễèể ề-
, èã 1933 ẻãẩ 1945, ễ ẻễấềậẻ è ậ ẽèểậ Tẽẩẻ Đậ, è ậể
ễễã ẩẩậẻ ậ ẽậ ễẽậ ễ ãẻễ ẽậèễ.
ôểãẻẩẻằ ãẻ ẻãẩ ẩ ậể ãããậậ ãểẽậ. ẩ, ẽễẩể,
ễấẽễè ểã ễãễè ẩễ. Mễễè ểã ễ ẻểễè,
Ôẩ ểã ễ ẻểễè ẻãẩ ã ễ ẻểễè. ếẽẽ Ôễè ẻẩ ậèã-
ểẩẻÔ ểẻ, èẩẻÔ ẻãẩ èẽ ã ãễấẩ ễ Aểềãễ Âẩẻã-
ậễ ẻã ễ ậèẩễẩèễ ề ễ èãẻèã, ễẩẻ ễ,
ễ-ããẩềể ẻãẩ ãèãễễẩềể.
Tã ẻãẽã ẽã èã Ôễểãẩ ã ễ ễẽễẩễ ể ãẩẻềể ẩ-
ậèễểẩẻềể èể ẩẩ ễã ể ểãẩ ẩẩẻễ ã ậể ẻã-
ẩèÔểậ ẩãèãẩẻ ểẩẻ ậ ôẩẽ ấẽằ
*
ẩãẩẻãã ẻãẩ ã
ẩ èẽẩềẩ ããậậẩãẻÔ èễ ậ ãẩẩẻ ãểẽậ. -
ể ẻ ễểễ ãểễễẽễẩè èễ ểã ểẩẻậ è ã ã ễẩ-
ẩềậ ẩậèễểẩẻ ãẽã, ể ã ậẩèễễẩậễể ễã. Êã
ãểãấÔ, ẩã ãẩèã, èẩã ậ ễ è ãấễ ễẩẻ (ẻã-
ề èãẩ ãÔã ể ãẩẩẻễ ãẩẩễ): ậ ããẻẩẻ, ẽậể è Ô-

ãể ẻ ẽễẩẻ, ẽã ẩẻễẩểểã è ã ãẩẩẻ ẻểã ễèã ễ
ễểãẩ ậ ẩẻãểậã ễèẩẽã, èÔ ôẩẻễẽểềểằ (ãểềể ễ
ẩễểãẩ ẩ èễễể ểã ẻãễậễể ã ẻẽã Ôễẩể ãẩẩẻềể
ãèể ể ễ ẽậẻễẽẩễ ể ễẽễẩ, ề ểã ấễể ẩ-
ấễã èậểèãã), ể ãểẩèậẻ è ãẻ ẻẩẻẩè (èÔểã -
ểễ èễ èẩ ẻẽãẩẻ ããẻẽễẩẻ ẻẽễ) ễ ễẩ ẩễẩ
ẩẻễẽểÔ ẽậẻễẽễễãể èậểèãã ễ ễẩ ễể ẽãể ểã ãẻễ-
ễể (ôMãè ' ããề, ẽèãẩ ễ ễÔ ể ã èễÔẩ ểã ễ ễ
ằ). ãể è ẻễẩễẩ ẩẻễẽểÔ, ããèÔểễẩ ã ễ ễểễ
ẻểẩ èãẩềể ễ ậ ẻ ễẽèãễ ậ ễãẽẩẻ ẻã-
ẻễễậậ ậể ãẩẩẻ ậẽẩẻã, Ôẻẩểãể (ẩãểể ãểậã) ẩ ẻãẩ ễ ã-
ẩè ã Ôẩ ểã Ôẩ ãèễẩã ãẩẩễẽễã, ẩãể ểã ẽậẻễẽễễể
ẻãậễ èÔ ậ ễ-ẩẻẽể ễ
.
, ã ễ ôãềễằ ề-
ễ ẽã èãậẻ ấẩẽậ, ẻãề ãẻễ ễể ễ ããễãể
ẻãẩ ểễẩễểãể ã ãẩẩ ễ ẻãậễậẻãể ẩẻã ẻãẩ ậẻãể ã ẩ-
ẻãẩã. Tễ ậèã ẽậẻ èÔ ẻẽãẩẻềể ôẩẽ ấẽềểằ ẩãèể
(ẽậễấễ ễ èểễ ễ ãẩẩẻ ễèễ èễễ ểã ểẩ, ẻãẩ ẩ
ễ ẩẻễẽể, ễÔ ể èấãểậẻãể ã ôèậểèããằ, ểề ẽậễấễ
ễ ã èễễ ểã ểẩ ễ ẩẻễẽể, ẻãẩ ẩ ễ ãẩẩẻ ễèễ,
èấãểễểãể ể ã ôèậểèããằ ã), ẩ è ễễ ậ ể
ễểÔể ễ ãể ậ ễấÔẩ ễ, ẽ ậ ẻããậ ễ ãẩẩ-
ễ ễ ậèã ãẩẻ, ẻãẩ ẩã ểã (ãấễ ẻãể ể èễ-
xiv IATI OI ANÊPứảOI ảITEYOYN E ảAPAENA ảPAMATA
*
..M.: ảẩãèãẩẻ ểẩẻ ễ ấãèãẩ ậể ễẽễã, ẻã ậể ễễã ễ-
ễ ẩãèãẩ ễ ã ễãẽẽèểã Ôãậ ễèã ểễể ễẩễẩ ẻãẩ
ẻẩểãẩ ậể ẩãèãẩẻ ẩãẩẻãã.
Âê ÂĂê ảê xv

ểã ẩ ãẽã èẩã Ôễẩã ấẩẻ ẻãậễã, ãẻèã ẻẩ ãể ã-
Ôẩ ẽ ẻããẩ ẻẩ ễ ẽễẩ ễẩ ểẩậễ ẻểậễ èã-
ẩềể ễẽ ẻãẽ ểễể).
H ãểậẩẻ ẩẻểã ễ ểễẩ ễể ẻẩẻẩè ễấẽãẩ ậể ể-
ậ , Ôã ã ậể ãểãẻãẩậ ễ, èễ ểã ậ èễểã
ểậậ ậẽã ễÔậ ềể ẩẩèềể. Âể ểãẩ,
è, Ôẩ ễ ẩẽễ ã ễ ẻãẽ ãễẩẻểẩ. H ẻẩẩẻ ãểã-
ậ ểãẩ ễ ẽãẩễ ể ẩãấễẩẻễ èễểÔẽễ èậểã, ể ểãẩ
ãẽề èẩã ẻậậ èậểẩèễ. Tễ ẩãấễẩẻ èễểÔẽễ ểãẩ ễ ẩễ ễ ễ-
ẽễ, ểãèÔểễ è ậể ậẩẻ ãẩễÔẩã ã ễ ẩã
ẽã ễ ãẽễ ễ ểềẩ ễÔ ễ ẽãểậ èã.
ảPOĐOO
E ĐIO THN OảPA
Tậ ÂÔã, 2 Oẻễ 1995, ẩã ềậ ấễ ậ ẻã ẩễã ễ,
ễ ễẻ-ễ ậ ã ễểấ
*
(Oprah Winfrey) ẻẩã ễẻ-
ẻẽậèÔểậ èẩã ẩẩẻ ễ ôããẩèễằ (psychic). Đãể Pèã
AẽÔã (Rosemary Altea, ãẽèãẩẻ ềểèễ) ẻãẩ ẩẩãể ẩ
ẩẻễẩểể è ễ ểẻễ. Tễ ẩẽễ ễ ẩ ẩẻ è ãể
ễể ãểẩễ ẩẩè O A ẻãẩ ễ Pễ: Mẩã ểẩãẻ ãẽậẩ-
ể ẩễã (The Eagle and the Rose: A Remarkable True Story) ẩẻãể
ậ ẩ ề Ôẩ ễ ẻããẽễ ẽể ể ấậèể New York
Times ẻãẩ Wall Street Journal ẩã ẻèễ ễè (ễ ôAằ ểãẩ ẻ-
ễẩễ Iểẩểễ ễ ôểèã-ễậằ ậ AẽÔã ẻãẩ ậ ẩã ậ AẽÔã -
ểãẩ ễ ôPễằ). H ã ẻểậ ậể ẻễè ậẽềểễểã ẩ ễẻẽ-
ậ ẻẻẩèÔểậ ẩẩẻ èểễ ẻãẩ èểễ ẩ ãẻễ ẻãẽễ ẻãẩ Ôèẩ-
ễẩ ấẽễẩ ậ ãể ããẻậẩ ậể AẽÔã èã ã ẩ ễã
ãễ ễể ềễ ễ ããẩèễ. ậ ểÔẩã, ễẩ ããễ ễ
ễ ãẽãể èẩẻ ẽ ã Ôểã ểễ ẩèÔểễ ậể ễậễèểậ

èÔã, ễ Ôẩể ậể AẽÔã ữ Ôữ èễ Ôểã èẩẻ ãẻễã-
ẩễ, ẻểèÔểễ ẻễẩễ ẩãèÔẩèã ễẽẻãễẩẻã ễ ẩẻễ, ểã
ẻểẩ ãểãèậ ẩ, ểã ểẩẻễẽễ ãẻãã ẻãẩ, ễ ẻãẩ ễ,
ểã ểẩ ẻãẩ ẻễẩ ẻẻẩèÔể ẽậễấễ ẩã ễẽããậèÔểễ
ẻẽẩể ể èẽềể ễ ãẻễãậễ. M ậể ễễẽ ễ ểễ, ậ
AẽÔã ẩ ểã ôễẽẩằ è ễ ẻễẩể ậ ễ ễểẩễ. ôM Ôã-
ẻãể ề èÔã ẻễẩễ ããậèÔểễ ễ ễ ã ểẩè;ằ, ôBẽÔ-
Ôểãể ểã ểã Ôẻãẩ ễằ, ôY ẻãẩ ẻễẩã ẻã;ằ ẻ.ễ.ẻ.
*
..M.: ểã ã ã èẽậ ãèãẩẻậã ẩể ễẻ-ễ ẩ HảA.
Aểã è ễ ẩễ ããẩÔ ễ Ô ããẻễẽễ-
ẩ, ậ AẽÔã ãễãể ããề. Tễ ãẻễãẩễ ể ậ ã ã
ễẩã ễ ẩããể ẩã ểã ôèãểÔẩằ ẩ ẽậễấễ ễ ẽ. T-
ẽẩẻ, ễ èÔễ ậ ẻễè, Ô ẩểã. Aấễ ẻẽ èẩã èẽẩẻậ -
ểãẻã, èẩễẻèèÔểậ ã èẩã ẻèã, ậ AẽÔã ãểãẻễể ậ -
ểãẻã ã ẩ ậ èậÔã ậ ã ẻãẻểễ. H ểãẻã ẩ ểã
ấểẩ ẻãẩ ểã ẻẽãẩ. EẩẽÔễể, ễÔ ậ AẽÔã, ễ ểã ẽã ậ
ểãẻã ãể ẩễ ậ ẻãẩ ễể ããễẽễãể ẻễẩ ãễấẩ ễ
Ô ểã ẩ ẩẻ è ẩ ễÔ ẻãẩ ậể ẻãẩÔã ễ. Eẻểễ ã-
ãÔậẻ ể Ôẩ ãể ã èãã ẻãẩ ễèễẽễậẻ ậ ẽ-
ậ ẩễã ễ. Tễ ãẻễãẩễ èểẩ ểãễ, ậ ã ể
ẩ ểã ẩ. H AẽÔã Ô ẽễèÔẩ ẻãẩ Ôẻãể ễẽÔẩ.
M ậ èãểậễẻậậ, èẩã ểãẻã ậẻềậẻ ẻãẩ ãểãẻễể -
Ôẽẩ ẩã ểã ẻẩ ậể AẽÔã, ãẽẽ ẩ ẽÔễể ẩ ẩã ẩ
ẩẻãểậÔ ậ.
Eề ẻểẩ ậể ễ ễ ễ ẻẩẻẩ. Tẩ èÔ ẩể ậ èãểậ-
ễẻậậ ậ ẻễè, è ậẽÔấểễ èã ã ẩ ããễ ậ
ã. ẻẽậẻậ ễ ễ ẻậ ễ ẩễẩẻễ Skeptic ể ẻãể ãẻễ-
ậ Pèã AẽÔã, ậ ể ẽ ãã ễẩèããể ểã ẩ ẻễẩ-
ễể ẽẽễể ểã ẻãẽÔẩ ễ ễ. T, ễÔ ểã Ô ẩ ậể AẽÔã, ậ

ẩÔãã ãẻẩề ễể ễ è ễể ễễễ ôãẩằ. H ãã-
èễ Ôẩẽ ãèÔ ễ ãễễẩẻ ẩẩẩễ. ã ẽã ẽ ễ èễ
ậẻãể, ậã ẩ ã ễ ễ ãẻễãẩễ èẽẩ ããẻễẽễẩ
ã èễễ ểã ễ ẩ ẽ.. ễ ôKễ ậ Mããằ
*
, ễ Xẽễể,
ễễễ èấãểẩãể ễ ẻÔểễ ã ẻễẩễ èểãẽẩ
**
ễ Ô-
ẩ ểã ôẩãẩằ ẻãẽ ễ ãẻễãẩ ễ. ĐÔễểã ôẩãẩằ, ểểễề
ậ ậ ậ ễẻẩèãèÔểậ ểẩẻ ậ ôãểểậằ, ẻã ậể ễễã ễ
èểãẽẩ Ôẩ ểẩẻÔ ẩ èÔẩ ểã ẩ ẻễẩễể ễ ã ãã-
ểẩ ãÔễểã ểểãẩã ẽậễấễ ễ ễ ẩÔễể ểã -
ểẩ ểã ôẩãẩ ậ ẻÔậằ ễ ẻẻẩèÔểễ ã. Aể ẩèểẩ ẩ
ẩ, ẻễ ã ẩ Ôểãể ôễằ. ôM ãể ẻãẻểễ ễ
ểèễểã; Âẩẩ ểẩề Ôểãể ểễ ề ễ ễ ằ. ãẩ ễ ã ãã-
ểẩ: ôẻãẩãẻ ễễẽằ. ôKãẩãẻ ễễẽ; ã ậ ễ -
ểễ ễ ễằ. , ôãẩểễèãẩ ểẩè, ẻễẩã ẻã ẻ -
2 IATI OI ANÊPứảOI ảITEYOYN E ảAPAENA ảPAMATA
*
..M.: KÔểễ ễ èễ ẻãể ểã ããẻễẽễẩ ããẩ ããẻ-
ẽễềể ẻãẩ ẽẽể ôèểằ.
**
..M.: mentalist, ôễẽễễ-ããẻẽễằ, ễ ễễễ ậẩèễễẩ ễẽễ-
ẩẻ ẻãẩ ẽẽã ểèãã ẩã ểã èãểẩ ẩ ẻÔẩ, ểã ẩãẩ ẻẽẩ è-
èãã ẻ.ẽ.
; BẽÔ ẻẩ ãể ẻã ể ể, ễèẩ ẽèểậ ằ ẻ.ễ.ẻ.
Ôểã ãẻễãẩễ 250 ãểềể, èễẩãã ã ãểẩễãẩ ẻ -
ểậẩèÔểậ ãẩã ãểễ.
Oẩ ãẩẻÔ ãÔ ậ ôãểểậằ ểãẩ ãẽÔ: ã è ểẩẻậ

(ãễẻẩểậẩẻ ãèãã, ểẩèễ, ẻãẩãẻÔ ễễẽÔ, ẻãẻểễ),
ẻã ậ ậậ ẩậ (ôÔẽẩ ểã Ôẩ ããẩ ễẽằ,
ôèễ ẽÔẩ ểã ã ể ễấÔẩ ẩãằ, ôể ễểẩ ẽÔễểằ) ẻãẩ èậể
ể ẩ ễ ãẻễãẩễ ã èãẩ ẩ ẩ ẻãẩ ẩ ẩ ãễ
ã (ôảề ẩ ãể ẻãẻểễ;ằ, ôảề ẻ ễ ểễè ậ;ằ). ảề
è ã èễễ ậ Pèã AẽÔã ểã Ôẩ, ểã ẩ, ẩ ậ èậ-
Ôã ậ ẻẻẩèÔểậ ểãẻã ểẩ ã ẻãẻểễ ẻãẩ ẩ ễ ẩễ
ậ ãểậễ ẩã ậể ẻãẩÔã ễ; ẩã ậể ã, ẩã ễ 250 ãÔ
èÔã ễ ễểẩễ ẻãẩ ẩã ã ẻãễèèẩã ể ậẽãềể, ậ AẽÔã Ôèễẩ-
ã ểã ẩẻễẩểể èãẩ è ễể ẻèễ ể ểèể.
H ậậ Ôẩ Ôãẩã ểã ẻểẩ è ễể ẻèễ ã, ẩ è ễể ôẽẽễằ.
Nã, ậể ẩã èã, ẻãề ãẩểã ã ễ ểễễễ ễ ễểẩễ,
Ôậẻã ậể ẩã ẽẩèễểã è èẩẻễ ã ễ ẻãẽèÔểễ ậ ẻễ-
è, èã ể ễễể ãể ậ ẻẻẩèÔểậ ểãẻã ẻãẩ ễ ẩễ ậ. Kã-
ậ ẩẻẩã ậ ẩãễè ãểÔấãể ẩ ãể ểãểậ ãẽãẩã
è ậể AẽÔã ẻãẩ ãể ẻẽậ ã ễ ããễ ậ ã ẩã ểã èễẩ-
ãễể ậể èẩã ễ è ễ ậẽãÔ. Mẩã ẻãẩ ẻãểÔểã ể
ể ậ èẩẻ ã ẽễèÔẩã, ậ AẽÔã è ểã ậẩèễễẩẩ
ậ ểẩèã ậ è ậ ểãẻã ẻãẩ ã ã ẩ ãể, ề ểã ẽ-
ềẩ ậể ẽãã ẩè ã ậể ẻããẻã. ẩẻ, èẽậã ậể ẻ-
ễè ẩã ậ ậậ ẻểậ, ãẽẽ, ễ ẻãẽậ èễ, ậ ểãẻã ã-
ểậẻ ẩ ễÔ ểãểậ è ậể AẽÔã ẻãẩ ễ èÔễ ã ậ ẻ-
ễè ẻậẻ.
Âể ẩ ậ AẽÔã ãã ểẩậ ễ ẻễẩể ậ ậẩèễễẩ-
ềểã ểẩẻÔ ôãểểậằ. Nễè ẩ èẽẽễể ẩ ểã ẩẩ ẩẽẩ-
ẻẩể ẩ ẩ ẩ ôããẩẻÔ ểèẩằ ậ ẻãẩ, ãểễẽã, Ôèã-
ểã ôẩãẩằ è ã ễẽẽÔ ễẻẩèÔ. H ẩã ẩãẩ ẩ ã -
ểã ẻểậãể ễể NễÔèẩễ ễ 1981, ãể ẩấẩ: ôểậã
ể Ôểã ẻãẩ ễể ã ểã Ôẻãẩ ẽẩ ễ ẻẩ ẻãẩ ểã è ẻễẩ-
. ảã ẩ èẩễẻễẩèẩèÔểậ, ẻãẽãã ãèÔ ẩ ể ãể ẻễẩễ ẽ-

èã ậ ấãểãã èễ, ẻễẩã ễểẩẩẻ ẩẻểã èÔã ậ ểãằ (1995, .
56). A ẻ ẻãẩ Ôã, ãễẻãẽẩ ễ ẩẽễ ậ, ẻểậ èẩã
èãẻễểẩã ẩãẩẻãã ôãểễèãễằ ễ ãễ ậ ậể ẩãểậã
ãậ ể ẻèễ ể ểèể, èÔ ểễễèẩẻềể ããẩể,
ẩ ễểễèễể ễẩ ễẽễẩ ậẽã ễãẩềể è ấãểèãã, -
ẩểễ ããậèÔểã ã, ễ èấãểễểãẩ ẻãề ểÔãẩ ẻãể
ảPOĐOO 3
ã ã ểễ ẻãẩ ậ ãễậ èẩẻẩẩẻềể èậểẩềể ãểẩ-
èẩ. ứễ, èẩẽễè ẩã ễểẻẩã ễ ãễể èễẽễ
ẩã ểã ễể ễấ ẩã ãểềễ ễ ãễể è ễ ôẻễẽễÔậ-
ằ ễ ẻãểễ, ãẻ ẻễẩã ẩãẩãẻ ẩã ẩã ểã ễ ẻểẩ ểã
ểễể. H ậ ẻãẩ ậ èẩấễ ậ AẽÔã ẩãèễấềậẻãể èÔ
ẽẩễẩẻ ậậ ễ ãậẻ èẩã èãẽậ ãểãẽễã ẩã-
ẩẻãã ểậ ễẽẽÔ ễẩ ãễ, ãẽẽ ãẻÔ ẩ ề
ãÔ ểã ẩãèễấềễể ẻãẩ ểã ẩãẩểễể ậể ãẻẩẻ ậ. H ẩẻ
ãểãậ, ậ èễấ ểễẩãèÔểể ẽãềể, ẩãẩèÔểể ểã ẽậ-
ềễể èÔẩ ẻãẩ 200 ễẽẩã ẩã ẻ ểểậậ, ãể Ôểã èậãểẩè
ẩẻãể ểã ểẩẩ ậể ậ ẩ ểèẩ ậ ẻãẩ ểã ậể ểãểẩ ễ
ểã ôãẻễểẩằ ẩ èểãẽẩẩẻÔ ậ ẩậ.
Tễ ẩễ èẽẽễể ẩẩ ẻãẩ ẩã ễể ẻễấãễ ããẩ, ễể ãấễ
ậể ôãểểậằ ễể TÔẩè Bãể ảãẻ (James Van Praagh) ễ ễễễ
èể ễẽẻẽậễ ấậể ểãễ ễ ẻễẩể ễ ễ ểễễẩẻ
*
ễẻ--
ễ ễ ãèẩẻãểẩẻễ ậẽễẩẻễ ẩẻễ NBC H ẽẽậ ẽ (The Other
Side), ềễ ễể ẻÔã Ôểã ẽẽễ ãèèã ậ ãèẩẻãểẩẻ ậẽ-
ãậ, ã ếẽã èẩã (Unsolved Mysteries). Iễ ề Ôẩể ã ậ ãễ-
ẻẽậ: M ẻẽãể ểã ẻã Ôểã èẩễ è ểểÔã ẽẽã ễèã. ậ
ểÔẩã ậậẻ ã ễể Bãể ảãẻ ểã èẩẽẩ ẩã ễể ẻãÔểã ã èã,
ểễểã ẽễẩ ãè ẩ Ôểã ããậèÔểễ èã ễ. Eã -

ể ểãã è ễ ããễ ề ểã ểãẩ ễễ ẩ ễ Bãể ả-
ãẻ ể ã ểềẩ ẻ ể ễÔể ễã ẩã ẻãểÔểãể èã. (ảÔãể ễ
ẩ ểãẩ ểễèậÔ ãẽèãẩẻ ẩễẩẻ ậèễãấẩẻễ èẻ-
ẩểẻ, ề ểã èễễể ểã ẻểễể ãẩẩẻ Ôẻ ễẽÔẩ è -
ậ ậể ậẽẩẻã, ễ ấẽễ, ậể ểậã ẻãẩ ễể ễ ẩãèễể, ễẩèÔểễẩ è-
ểãẽẩÔ ấểễể ễ ậèễ ểã ểễể ễểèãã ẩẩẩẻễ ểÔẻẩ
ẩã ểã èễể ẽễèÔẩ ẩẻ è ậ ẽãềể ãẻễãềể ễ.)
ôãểểậằ ễ àãể ảãẻ ã Ô ẽễẩể ểã ểẩ ẻãèã ẻ
ể ễÔể ẽậễấễã. H ẩãẩẻãã ẩẻ 11 ề ẻãẩ èẩ-
ẽèãể ãẻ ẩãẽèèãã ẩã ẻãấÔ ẻãẩ ẩã ểã ẩèễè ẻẩ, Ôểã
èẽễ ẩẽẩèèã ẩã èậèẩãể ấãậ ẻãẩ ãẻÔ ẩãẻễÔ ậ èã-
ểậễẻậậ ẩã ểã ãẽẽễể ễẩ ểẩẻễ ễ ấẩẽè. O Bãể ảãẻ ểễẩ
ễ ãèèã è èẩ ềã ôểễễẩẻằ èễẩẻ ẻãẩ ãễẽễẩẻÔ ã-
4 IATI OI ANÊPứảOI ảITEYOYN E ảAPAENA ảPAMATA
*
..M.: NÔã ễ (New Age . ểễễẩẻ, -, -): Oểễèãã ẻễẩểểẩẻ
ẻểậậ ễ 20ễ ãẩềểã ẩ HảA, ậ ễễã èấểã è ễ ẽẩẻ Merriam-
Webster ậ Ôèểậ ẻãẩ ậ ãễẽễể ẩấễ Ôểểễẩ ẻãẩ ẩÔ ẻ
ã ãểãễẽẩẻÔ ẻãẩ ẩãể ãèẩẻãểẩẻÔ ããẩ ẻãẩ ậ ễễã ễẩ ểãễ-
ẽẩ ẻểễểãẩ ẩấễã ã ẻãẩ Ôèãã, ểãẩ ễ ễẽẩè, ậ ãểậ-
ã ẩã ậ ấậ, ậ ểèãẩẻậã ẻãẩ ậ èãấẩẻ.
ểãậ, ề ểã èã ễễẩèẩ ẩã ễ ãẩ ậể ôẽẽậằ ẽ.
Oẩ ễẩ ễ ãể ẻ ậẽ ẻãẩ ễ ẩễ ấãẩểãể ểã èẩ
èã èã, ãể ểã èễễ ôểã ểẩềẩ ễể ểễ èãằ.
A ã ẩã èÔẽậ ậ ễèã, ễ Bãể ảãẻ ẻèã ậể ãẩ-
ẩễẽễã ễ ãểễ èÔ èẩã ểẩẻ ễ Ôẽã ẩã ềậ ấễ.
ẩ ễ ễ ễ ẻấẽẩ ễ ẽÔễểã ôểẩề Ôểãể ểễ ềằ ẻãẩ ã-
ãậễ ậể ãểãậ ễ ễềễ ễ ễễễ ãểãể. Tậể -
ậ ấễ ễ ễ Ôẻãể, ểẩậễễậã ễ ẩã: ễẩ ẩễẩ ểễẩ
ãểễể ã ễẽèãã ễ ễểãẩ è ậể ẻãẩ, ễ ểèễể

ễể ẻÔấãẽễ, ãểậã ã ậ ẻẻẩèÔểậ ãẩẩễẽễã (.. ẻãẩã-
ẻ ễễẽ, ẻấãẽẩẻ ẩẩễ, ẻãẻểễ ễ ểèễểã, ểẩè, ềậ
ãễẻẩểậẩẻ ãậèã). OẩèÔểã èÔẽậ ễ ẻễẩểễ ể ãểÔããể ẻã-
ẽễ, Ôẩ ể è ểã ẽẩ ễã ẻãẩ ễ ãểãẻễể: ôĐèãẩ. ếèã
ể ễ Ôãẩ, ể ễ Ôãẩằ ễ ẩễ ã è è
ẻèã ãẻÔ ẽễèÔẩ, ẻãề ẻãẩ ậ ẻẻẩèÔểậ ãẩẩễẽễã ã-
ểễ ẩ è èễẽẽ ãễ. Tẩ ề ễ ề ẻãÔ-
ãấã ễể ãẩè ể ôẩằ ẻãẩ ể ãểậẩẻềể ểèể ễ ẩÔã.
Yãể ễẽ ẩ ã ẻã ãễậèÔể ẻẩèẩ, ẻãẩ ề-
ẻã èểễể ẩậèÔể. O ẻãÔểã ã èễễ è ẽậ ẻậậ, ãể -
ãẻ ểễ ậ ẩ ễ ẻãẩ Ôãẽẽ ãẻÔ ẩ, ểã ã
ẻããấÔẩ ễ ẻãẽ è ễể Bãể ảãẻ.
ảããậã ậ ẩ, ẻã ậ ẩẻẩã ể ẩãẻễềể ễ èã-
ễ ẩã ãẽẽã ễ ấẩẽè, ễ Bãể ảãẻ Ôẩãể ẻễÔểã è ễ ẻãẽ-
èÔểễ. ôTẩ Ôấ ề;ằ, ềậ ãểèểễ èẩã ểãẻã. Tễ
Ôẽẩ ẩã ậ èậÔã ậ. MẩẻÔ ôãểãểềẩằ è ễ -
ẩãẩẻ ã, ễ Bãể ảãẻ ẩ ẻãẩ ậ ểãẻã ẻểậ: ôBẽÔ-
èẩã ểãẻã ểã Ôẻãẩ ễ, è ểãẩ ậ èậÔã ễ;ằ. ả-
ểã ẩã èãã ểã ẩ. ảễÔấ ẽậ ẽễ ã
ããậèÔểã èã ã èã ễể ẩã ã ẽậ èãỉ èã ããễể
ãẻèãỉ ể ễấÔễể ẩãỉ Ôẽễể ểã èã ẩèÔểễẩ. Tẩ ẽẽễ ã
èễễ ểã ẩ; ôO ãÔã ễ ể ã ễ ẩ ễÔ ẩ ẻãÔ-
ễ ãễẻểậ ễằ; O ễ èẩã ểã ểãẻã ẻễ-
ãễẻẩểậẩẻ ậèã. O Bãể ảãẻ ậ : ôÊÔẽẩ ểã Ôẩ
ẩ ã ãểããểằ. ậể ãèãẩẻậã ãể ậ ããểẩãèÔ-
ểậ ẻãẩ, ấẩẻ, ềậ ậể ểậ ã ẩậèÔểậ. Aẽẽ, -
ậã èễ ậể ẻèã, ễ Bãể ảãẻ ể ễÔẽ ãễẽ -
ễã. Âể ậ ểãẩ ậ ããểẩãèÔểậ. Aẽề ậ ẩ ẻ-
ễẩã èÔã ã ãểããể. Kãẩ ẩ è' ã; Tẩ ẽẽễ ểã ậ Ôẽ; ả
ã Ôèể ã ẩã ễ ẽễẩễ ậ ậ; A ã ãể ẻãẩ ãẩẩ-

ẻ ããểễ, ãẽẽ ẻãẩ ễẽễẩẻ ễ.
ảPOĐOO 5
Âãèãẩẻậ ẩè ậ ậèÔã ãể ãể ễ Bãể ảãẻ ẻ ễ
ểễèã ễ ẩễ ể ãểểễ, ễ ễễễ ễẽễấễểậ ã èẩã è-
èễã. ôBẽÔ ễ èèã Kằ, . ôKÔẩể, è, Kể;ằ H èậÔã ã-
ẻèÔểậ ẻãẩ è èèểậ ấể ãểậ: ôNãẩ, KÔẩểằ. Mểãè ẽễẩ
Ôẻẽậẻễẩ. M è ã ẩ ậ èậÔã ấễễ ã ễể ẽãẩ-
è ậ Ôểãể ã ẻẻễ è ễ èèã K ãèèÔểễ è ẩãèểẩã èã-
ễ ấểễ. ãể Ôẻãểã ã ậ ẩãậ, ễ Bãể ảãẻ ãểậẻ
ễÔẩ ễể ẻẻễ. MÔã 11 ề èãểậễẻậậ ẻãẩ ẩẽễẻễ-
Ôểã ã ẩãẽèèãã ãễẻẽãẩ ểã èậể ễể ễÔẩ. Eề ễể
ã ề ẻãẩ ể ã ễể ẻểễ, ễ ãẽèãã;
ảẩễ ẻẩ ã ẩ èểãẽẩẩẻÔ ểẩẻÔ ậ AẽÔã ẻãẩ ễ Bãể
ảãẻ, èễ ẻểậãể ễ ểẩãấÔễể ễẩ ãểẩẩ ễ ẻễẩểễ. O ẻãÔểã
èễ ểã èẩ ẩ ểẩẻÔ ậ ôãểểậằ èÔã èẩ ềã. -
ểẩẻ ẽẩễ, ẩẩ ãễ ễ ễễễ ãểãẩ Ôẽễể ểã ẽẩ-
ễ. ẽã ã èÔẽậ ễ ẻễẩểễ ậ èãểậễẻậậ ể ếẽể èậ-
ể, ẻ ã èÔểã, ẽãể ễ Bãể ảãẻ ểã ẩ. Eãể Ôẽẩ ẩã
ểã ẩẻễẩểểễể è ễ ããậèÔểễ ễ. ẩ ểểẩ ễ Ô-
ãể è ậể èấểẩậ ễ Bãể ảãẻ, ẻãẩ ễẩ ểểÔã ãẩẻèểễẩ ẻ-
ấậẻãể ẩẻ ẩã ẩ ẩẻãểậÔ ễ, ãẻèậ ẻãẩ ẻểễẩ ễ ẩ -
ẩềẩ ễ ẻããấãểề ãễẩ. H ẻậ èẩã ã ẩ ãẩ-
ẻèể ẩã ẻãẩ ễẽễấễểậ ẩể ã ễẽ ẻãẩ ẻãẩ ậ ãểễ-
èã ể ẩ ãẻèậ ễẩã ẩã ậể ãậã ễ ễẽễấểễ, ễ
ẻãể ẩã ẩ ẽễèÔẩ ễ ẻẽèãễ. H èậÔã ẩ ã ễẻ-ễ
ễẻ-ễ, ểễểã ãểèÔểã ẩã ẻễẩã ễẩã, ề ểã ểễ-
ẩ ễể ấễểẩ ậ ẻậ ậ. O Bãể ảãẻ ẩ ậể ẻãẩ ậ ãể
ễ ãẽẩ ậể ẽậ. ảẩÔã ậ ẻậể ễ ẻẽèãễ: Ôểãể ểã -
ể ã èẩã ểã ẻễÔẽã ểã ậ ẩẩ ẻãẩ ểã ậ èããẩềểẩ. H ãấ-
ậ ễ ẩ ậ ểẩèèÔểậ èậÔã ễ ẻẽèã. (ẽễẩ ềậãể ẩ-

ã ễ ẩ ẻ ễể ễ ãểễ, è ểã ễ , ẻãề
ôằ ễ ẻễẩể ễ ễểã ễ ễ ẻãẩ ễ ẻấẽẩ ễ, ậ èậÔã
ẩ ã ẻẽã ể ễể ẽãẩè ậ, ễẩẻểễểã Ôẩ ẩ ễ ẽãẩ-
è ậ ẻậ ậ ẻễ. èễể ễ èểễ ễ ãẻèậ èãể ễ ẩ-
ãẩẻ ã ãể ễ Bãể ảãẻ ễ ậẩèễễậ.)
M ậ èãểậễẻậậ ậ ẻễè, Ôẩể ấãể ễ Bãể ả-
ãẻ ễ ểẩẩ ẽễ, ẻ ã èÔểã. M ễẻẽãể ẽễẩ-
ể ểã ậ ẩ ểẩãẻÔ ễ ẩ. ãể ểÔẽẩ ễ ậ-
ã ễẩễ èãẩ, ẩã ẩẻèễể ẻ ẻãẩ ề ẽẩễ ậ ôãểểậằ,
ễẩ ẩễ ễẽẽễ ể ấểậẻ ểã ểễẽậẻãể, èẩẻễ è ậẻềậẻãể ẻãẩ
Ôấãể. Mẩã ểãẻã è ẻễã ãậ ẻãẩ èễ ôể ểãẩ -
ằ ểã ẻããÔấ ẩ ẽ ễ ẻèễ èÔã ậể ễểậ ễ.
6 IATI OI ANÊPứảOI ảITEYOYN E ảAPAENA ảPAMATA
Eề ẽễẩể ẻãẩ ễ ẻẽẩ ẩã ậể ẻããểậậ ễ ấãẩểễèÔểễ. H
ểãẩ èậ ãễã ẻãẩ ããẩậ, ã ẩ ễễ ễèãẻẩẻ-
ậ ểãẩ ễ ễ, ễ ểễ ẻãẩ ễ ễ ễ ãểễ èã. ẩã Ôểãể ễ-
ểẩ, ãẻèã ẩễ ểãẩ ễ ấễ ãểễ ễ ãẩẩễ ễ, ẻẩ ễ ẻ-
ểẩ ễ Ôễể ễ èẩã Ôễẩã ãềẽẩã ẩẩãã ẩ ã
Ôễể ểã ễ ễấÔễể ễẩ ẩấễễẩ ããẩÔ. ậể ậ ậ
ãèãẩẻậã, ẽễẩ ẩểèã ẩễẩ. ểãậễè ẻãậãẩẻÔ
ãẩậ èÔểẩễè ẻãẩ ãễ, ãễẽễ ẻãẩ ããẩÔ.
Oẩ ẻẩẩẻÔ èã ẩẻãểậ ểễểãẩ ã ậể Ôẽãậ ậ ậ
ẻãẩ ậ ẽã ễ ễấÔễểãẩ ãểãẻễấẩậ ẩã ã èẽã ậ ậ
. Âể ã ãể Ôễễ, ễ ểãễ ểã èậể ểãẩ ẻãẩ ễ Ôẽễ; Âể ã
ãể Ôễễ ểã èễễãè ểã ãểãèẩẽễè è ã ããậèÔểã èã
ã, è ễể ểã ễ; ãẩ Ôãẩã ã ãể! ễể ãấễ ãÔ
ẩ ẩè, ễẩ ẻẩẻẩÔ ể ẩãấÔễể ẩẽễ ã ễ ôẩễằ.
Eểãẩ èẩã ãểãẩậ, ãểềẩểậ ãểẻậ. Ôểãể ẻèễ ễ ậ ẩậ
ãể ãẩẩẻ ãÔãẩậ, ễẩ ễểễ èã, ãểễ ễể ẽãểậ, ãểÔ-
ãể ậể ậ ẻễẩã èÔẽẽễã ẻãẩ ễể ẻèễ ể ểèể.

ãể ẽễẩể èã ẽễẩ ẻãẩ ấễẩèÔểễẩ, ễ ễèậ ậ ẽã
ể Ôẩ ã ểã èã ễ èẩãể ẽẽậ , ễấÔễểã Ô ẻãẩ
ẩ ẩễ ãÔ ãễẩ. H ãểềẩểậ ẩã ã ấễểẩ ẩã ã -
ãẩÔ, ããậ ẻãẩ ễ ễẩậ ẽể ảễ (Alexander
Pope) ễ Âễẻèẩễ ãểềễ (ôEssay on Manằ, Eẩễẽ I, 1.95):
Aẩềểẩã ãểãẽẩ ậ ẽã ậể ãểềẩểậ ẻãẩỉ
ễ ểễ ễÔ ể ểãẩ, èã ểã èÔẽẽẩ ễ ểã ểẩ
ẽễậèÔểễ.
ểậ ậ ã ễ ẩ ậ èãẻẩ,
ẻẩ ậã ẻãẩ èẩẽ èẩã èÔẽẽễã .
*
H ẽã ã ểãẩ ễ ẻểẩ ẽễ èã ẻẩẻẩÔ ẻãẩ ẩễ ểã
ễậẽểèã ãểậã èẩã, ểã ãểãậễè ểèãẩẻ ểậ-
èã Ôểã ẽẩẻ èãể, ểã ẩèễè ậể ããểãã ẻãẩ ểã ẽễè
èễ ẻãẩ ểã ẻẽậễể ễẩ ễễẻ èã ẩã ậể ãẩểẩậã.
A ểãẩ ẻểễ ễ ềểẩ ễ ãểềễ, ể ẻãẩ ểãẻ,
ểèãẩÔ, ẻễễ ậ ôNÔã ễằ ẻãẩ ậẽễẩẻễ ã-
ãẩÔ ễ ễấÔễể èẩã ôấãễẩẻằ èấểã: ậể ãẩểẩậã
ãểẽẽãèã è ậể ẽễẩã ậ ậ ẩã èã (ẻãẩ, ể,
ậể ẽấểậ ậ Ôậ èã).
ảPOĐOO 7
*
Hope springs eternal in the human breast; / Man never Is, but always To be blest.
/ The soul, uneasy, and confind from home, / Rests and expatiates in a life to come.
H ẽã è ãểãẽẩ ãẩềểẩã ễ ẩã ễ ẩèễể ễ ẻãẩ ẩã
ễ ẻẩẻẩÔ. Mã èãễể ã èẩã, ễ èãể è ễẻãẽ
Ôễ, Ôễ è ễẻãẽ ẻãẩ ậ ẩẻãểậã ễ ãểềẩểễ ễ ểã
ãểẩ ã ễẽẽ èÔã ễ èẩẻ ễểẩẻ ẩậèã. Aểãậễ-
è ậể ããểãã è ẩ ẽẽễẩẻÔ èã ễẩ ẻãẩ ã ẩãễểẩẻ èã
ẩèããỉ ễễẻễè ẻãẩ è ễẩ ẽ èã ẩã ãẩểẩậã ểã ẻ-

ẽậễể.
Tễ ẩẽễ ã èẩẽẩ ẩã ãểềễ ễ èèễểãẩ ãèấ
ễẩẩ ẻãẩ ẽ, ãẽẽ ễ ẩ ãẻễẽễễể è ễẽ ẩãấễẩẻÔ
èễ. Mẩẽẩ ẩã ậ ẩẻẩậ èã ẩèậ ẻãẩ ễẩèậ,
ẩễã ẻãẩ ễễã ẻãẩ ẩã ậ ậèãã ậ ẩãấễ ã. Aể ẻãẩ
ẻ ẻấẽãẩễ èễ ểã ẩãã ãểậã, ẽã èã ãễẻãẽễể
ậ ễậã ể ããễẽễẩẻềể ểèể ẻãẩ ậ ãẩậậẩãẻ
ãểẽậậ (ESP), ể UFO ẻãẩ ể ããềể ã ẩểễ, ể ấã-
ểãèể ẻãẩ ể ễẩẩèÔểể ẩẩềể. ứễ, Ôã ã ẽã ã,
ễ ẻẻẩèÔểễ ẩẽễ ãễẽãẩ è ãèấẩẽèểã Ôèãã ễ ể -
ẻễểãẩ ẻã ãểẻậể ễ ẻễẩểểẩẻ ẩềẩễ ẻãẩ ã ễễã ểÔãẩ ểã
Ôễể ẽãÔ ẩã ậể ẻễẩểểã ểÔẩ: è ậể ãễẻãẽễèểậ ẩ-
èậ ễ ậèẩễẩèễ ẻãẩ ậể ẻã ẽÔậ èậểã ậ àẽễ, è ậể -
ểậậ ễ Oẽễẻãềèãễ ẻãẩ ậể ẽã ễ ẽễ, è ậ ấẽ ẻãẩ ễể
ẻậ ấã (IQ), è ễể ễẽẩẩẻ èẩè ẻãẩ ậể ãẻễẩ, è ẩ
ễể ôèãẩễấễằ ễ ễấễễễểãẩ ã ậẩẻễẽễẩẻễ ãểẩ-
ẻễ ẻãẩ èãẩẻÔ (.. ã ễ ểễèễ ể ôãểãẻềèểểằ ãểã-
èểể, ậể ẻãẻễễậậ ễ ểÔãẩ è ããểẩẩẻÔ ẽễ ẻãẩ
ễ ôẩẻễẽểÔằ). ẩ ẩềẩ ãÔ, ậ ẩễễẩ ẩãấễ ể-
ããẩ ễể ễ ễ ẻÔãẩ.
Aẽẽ ẩễ ã ẽã ã ễẽ ẩễ ễ ẩẽễ ểãẩ
Ôểã ãểậẩẻ ẩã ễ ểèã ậ ẩèậ ẻãẩ ẩã ậ ã ễ ẻ-
ẩ ậ ểậậ ể èẽể èậể ễ ẻèễ, ãẻèã ẻãẩ ãể ễẩ
ễẩẩẻÔ ããểẩ èễẩễể èãẻẩểÔ. ểèãẩẻ ẩÔẩã ểãẩ
ễ èẩ, ẩ ễ ễễẩè. Zễè ậể ễ ậ ẩèậ. A
ểãẩ ẽẽ ễ ẽễ ễ ễẩ ễẩè ãẻèễể ễẩ ãễẽễ-
ểãẩ è ãÔ Ôễể ẩ ễẩ ẩÔ ễ Ôẩ ễẽẩễể ểã ấãểễểãẩ
ẩậèễểẩẻÔ, ễèÔểễ ẩ èÔẽẩễ ẽễ ậ ãẽẩã ễể ễẽẩẩè
èã ểãẩ ậ ẩèậ. Oẩ ẩễẩ ã è Ôấễè Ôểã ễ -
ậ ậể ẩèậ, èẩã ễậậ ẩ è ẻễẩễể ễ ậ ẩèậ ã

ẽẩ ã ẻẩã ã ã ễẽèã èã ễ AIDS, ễể ẽậ-
è, ễể ẻãẻểễ, ậ ãểậ, ẩ ẻãẩễẩ ẻ..ẽ. Mẩẻễ èẽẩã
ẩãẻãÔễểãẩ ã ễễẻ ễ ẩậèễểẩẻ ấãểãã ẩã Ôểã
èÔẽẽễể ậãẩ: ã ẻããểễè ểãểễểễẽễẩẻễ ễẽễẩÔ
8 IATI OI ANÊPứảOI ảITEYOYN E ảAPAENA ảPAMATA
ễ ã ẩẻễể ẻãã ẻãẩ ãểã, ã ãẽấễể ẻ ễã
ãÔểẩã ẻãẩ ã èã ẩãậễể ậể ậẽẩẻã ễ Ôẽễè.
ểề, ậ ẽã ãểãẽẩ ãẩềểẩã ẩ èểễ ẩã ễ ểèãẩÔ,
ễ ậẻẽậễ, ễ ễãễ ậ NÔã ễ ẻãẩ ễ ããẩ-
Ô, ãẽẽ ẻãẩ ẩã ễ ẽẩÔ, ễ ẩèễể ẻãẩ, ểãẩ, ãẻèã ẻãẩ ẩã
ễ ẻẩẻẩÔ. ÂẩãấÔễè, è, ễ ậể ậ ể ẽể èã.
H ềậ ễèã ãểềể ậẩèễễẩ ậể ẩèậ ẻãẩ ậ ẽễẩẻ ễ
ậ ểãẩ ễẽẩẻ ẻãẩ ẩ ãễẩ ễ ể ậ ểãẩ. ẩã ậể ễèã ã-
, ẻ ễ ẽẽễẩèễ ểãẩ ãễẻễ, ãẻ ểã ẻẽậềểễể ậ ã-
ẩ ẩèÔểậ ãểềẩểậ ãểẻậ ẩã ãẩậã. ẩã;
ậể ễã ậ Ôẽẩ ễ, ễẩ ểễẩ ãểÔãể ậể ẩẻãểậã
ểã ểễể ẻãẩ ểã ẻễể ẩ èã ãèể ẻãẩ ễểể
ễ ẩẽẽễể ễ (.. ã ấẩã ễ ẻễãẽễể ểãẩ ẻãẽ ểã ãễ-
ấễểãẩ ) ẻãẩ ễẩ ẽÔễể ẩẻãểễ ễ ểã ãểãẻãẽễể ẩ ấậ-
ãể ẻãẩ ễ ẩễ ãễểễ. Oẩ ãễểễẩ ãễ èã è.
Tễ ẽậèã Ôẻẩãẩ ễ ẩ ậ ãẩẩễẻãẩẻ ẻÔậ ể ểãẩ ãẽậậ. K-
ểễè ẩ, ãÔ ểãẩ ãẻÔ ẩ. Oẩ ẽãểãèÔể -
ẩ ểãẩ ễ ẩềể: ễẩ ề ãểậẩẻÔ ẻễềểễể (.. ã ấ-
ẩã ễ ẻễãẽễể ểãẩ ãẽã)ỉ ễẩ ề ẩẻÔ ãẽề ẻễễể
ểễ ẻãẩ ểÔẩã (.. ễ ễ ậ ễ ã ãèãẩ ậể ậãã).
Mã èÔểẩ èẩã ẻẽậễểễèẩ ề ẩẻềể ể ễẩ ểễễèẩ-
ẻÔ ããẩẩ ểễểãẩ ấãểèãã ẩểễẩỉ ễẩ ễẩ Ôểã
ẩễ ẩ ễấẽễểãẩ ểèãã ễẩẩỉ ễẩ ẻẩẩ ể Ôểễ
èậểễểãẩ ẩẻểã ậ ảãểããỉ ã ẻẩÔ ẻễẩể ễểềể ễể
ẽãểậ ếậ èậểễểãẩ ãẩẻểẩậ ãểềẩểễ ễềễ ễ Ôẩ

ẻããẻã ã ẩểễ ễẽẩẩèễ. H ậẻẩẻ ậ ậ-
ẩ ậể ãểẽậậ: ậ ôãễãằ ãễẽẩèể ẻễẩã ẽễẩẻ
ềèãã ẻẽãèểãẩ ẻèẩễ ã Âậèẩễã. H ãễã ã-
ẩãã ễ Xẽ ẩã ậể ểậ ể Eãể ậèãểẩ
ểã èậể ễÔ Ôễẩã ẩãã ểậ. èèãẩẻÔ
ẩãẩ ễãễèẩẻềể èãẩể ẻãẩ ãễểễèẩẻềể ậèãẩèềể èã-
ễể Ôểãể ấ ậèẩễ ễ èãểễ. Aẩã ểãẩèãã ẻãẩ
ãểãèểẩ ễèể ã ểậ ẻãẩ ã ậể ẻãễậậ ễ ã-
ẻã ậ ẩẻẩã ậ ễãã èẽễểãẩ ẻã
èểè ãẩẩẻ ễãẽẩẻ ẻãẻễễậậ, ã ậể ãễã ễẩể
ễ ểã ẩãẩềểễể ẻẩ Ôễẩễ.
Oẩ ẩèễể ẻểễể ẻãẩ ãễ ã ôề ẩẻằ ấẽèã ễ
ễẩ èÔễễẩ è ậ ẩèậ ểãẩ ẩẩẻ ẩãèÔể ề ểã ã
ãẽấễể. Aể ậ ậ ậ ểậậ, ẩã ểã ễè Ôểã -
ấãễ ẻãẩ ãèãẩẻ ãẩèã ề ẩẻễ ấẽèãễ, ể
ảPOĐOO 9