Hợp tác công tư trong cung ứng dịch vụ y tế tại việt nam thực trạng và giải pháp (17)

84

được đầu tư nhiều hơn. Với hình thức này, khu vực tư nhân sẽ thuê lại tài sản/tiện
ích/cơ sở hạ tầng sẵn có từ cơ quan Nhà nước để khai thác, vận hành và cung ứng
dịch vụ y tế.
Theo hợp đồng cho thuê, tiền thuê phải được thanh toán một khoản cố định
cho cơ quan Nhà nước mà không phục thuộc vào tình hình hoạt động kinh doanh.
Do đó, khu vực tư nhân sẽ chịu hoàn toàn những rủi ro mà quá trình kinh doanh
mang lại. Hình thức cho thuê này có những đặc điểm như sau:
- Các tài sản/ cơ sở hạ tầng vẫn thuộc quyền sở hữu của Nhà nước.
- Nhà đầu tư tư nhân được nhượng quyền và sẽ khơng nhận được bất kỳ
khoản phí cố định nào từ Nhà nước mà nguồn thu chủ yếu đến từ các khoản phí thu
được từ người bệnh. Vì thế, lợi nhuận của khu vực tư nhân sẽ phụ thuộc vào doanh
thu đến từ việc cung cấp dịch vụ và chi phí vận hành, bảo trì.
- Nhà nước đã chịu trách nhiệm đầu tư, xây dựng nên tài sản, vì thế sẽ chịu
rủi ro đầu tư, còn các rủi ro hoạt động sẽ được chuyển giao sang khu vực tư nhân.
- Trách nhiệm cung cấp toàn bộ dịch vụ trong khu vực cụ thể sẽ do đối tác tư
nhân được nhượng quyền đảm nhiệm, bao gồm: việc điều hành; bảo dưỡng; thu phí;
quản lý hệ thống và thực hiện các nghĩa vụ, trách nhiệm liên quan đến chất lượng
dịch vụ mà mình cung cấp. Trái lại, Nhà nước phải chịu trách nhiệm thiết lập nên
các quy chuẩn về chất lượng dịch vụ và tiêu chuẩn hoạt động, song song với việc
lựa chọn đối tác tư nhân phù hợp, đáp ứng được các tiêu chí hoạt động đề ra (thơng
qua đấu thầu). Đặc điểm mấu chốt của hình thức cho thuê này chính là vai trị của
người cung cấp dịch vụ đã chuyển giao từ Nhà nước sang cho người điều tiết, quản
lý giá và chất lượng dịch vụ.
Hình thức này đặc biệt có hiệu quả trong việc khuyến khích các nhà khai thác
nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời giảm chi phí để có được lợi nhuận cao hơn.
Chính sự đa dạng và phong phú trong hình thức của PPP, Nhà nước cần nhanh
chóng hồn thiện một khung pháp lý đầy đủ, rõ ràng, minh bạch và hiệu quả đối với
các loại hình PPP để có cơ sở triển khai trong thực tiễn, cũng như thu hút nhà đầu tư
tư nhân vào lĩnh vực y tế.

85

3.2.2. Hồn thiện khung luật pháp và chính sách về cung ứng dịch vụ y tế
Hoàn thiện khung pháp lý thống nhất và đồng bộ là nhiệm vụ cấp thiết và quan
trọng của Nhà nước nhằm phát triển thị trường dịch vụ y tế nói chung và áp dụng cơ
chế PPP nói riêng. Khi xây dựng khung luật pháp này, Nhà nước cần chú trọng
quyền lợi và lợi ích của hai bên công và tư với mục tiêu cuối cùng của cung ứng
dịch vụ y tế chính là thỏa mãn nhu cầu của người dân. Chính vì thế, cần đặc biệt
chú ý đến quyền lợi của người tiêu dùng dịch vụ (người bệnh) trong quá trình xây
dựng pháp luật, hoạch định chính sách. Trong đó, người bệnh cần phải nhận được
đầy đủ thông tin về giá cả cũng như chất lượng dịch vụ sẽ nhận được, trước khi đưa
ra lựa chọn về người cung cấp dịch vụ y tế cho mình.
Có thể thấy, việc bất đối xứng trong thơng tin là một trong những khó khăn
lớn nhất của người tiêu dùng dịch vụ y tế. Vì vậy, Nhà nước phải đảm bảo tính
minh bạch trong thơng tin cơ bản liên quan đến hoạt động cung cấp dịch vụ y tế để
người tiêu dùng dịch vụ có thể an tâm và tin tưởng khi lựa chọn dịch vụ. Thông qua
kinh nghiệm của một số nước tiên tiến như Singapore, việc công khai giá cả và quy
trình điều trị là biện pháp hữu hiệu để làm giảm tình trạng bất đối xứng trong thơng
tin cho người bệnh. Do đó, Bộ Y tế Việt Nam cũng có thể cơng khai các thơng tin,
dữ liệu về số lượng, chất lượng, độ an toàn của các dịch vụ y tế đang cung cấp
thông qua website hoặc các phương tiện truyền thông khác. Điều này sẽ củng cố độ
tin tưởng, nâng cao quyền lợi cho người dân, cũng như tạo sức ép về tính minh
bạch, rõ ràng đối với các cơ sở y tế nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ và nâng cao
trách nhiệm với tồn xã hội.
Khơng dừng lại đó, các cơ quan quản lý Nhà nước cũng cần chuẩn hóa các
tiêu chuẩn trong khám, điều trị và kiểm tra, giám sát chất lượng dịch vụ y tế, như:
- Công bố các quy định về kiểm định chất lượng, và xây dựng một đơn vị
kiểm định chất lượng dịch vụ độc lập.

- Ban hành quy chế về việc công nhận kết quả chiếu, chụp, xét nghiệm tại các
cơ sở y tế khác nhau có giá trị đồng bộ, giúp tiết kiệm nguồn lực quốc gia và chi phí
cho người bệnh.


86

- Hoàn thiện hệ thống hướng dẫn điều trị chuẩn, các quy trình chun mơn về
các bệnh viện đều thực hiện được
3.2.3. Hồn thiện một chính sách ưu đãi hấp dẫn hơn với nhà đầu tư
Các gói chính sách ưu đãi hỗ trợ của Chính phủ phải đủ sức hấp dẫn, mang
tính khả thi để thu hút được nhiều chủ đầu tư, cũng như có nhiều hình thức hỗ trợ
phong phú, đa dạng về: chi phí vận hành (phí duy tu, bảo dưỡng, thu phí,...), vốn
đầu tư (vốn góp ban đầu), bảo lãnh các khoản vay, bảo lãnh doanh thu tối thiểu, các
chính sách ưu đãi về thuế quan, tỷ giá,... Bên cạnh đó, để tăng tính hấp dẫn, Nhà
nước có thể cam kết bù đắp những tổn thất khi rủi ro bất khả kháng xảy ra để bảo vệ
các nhà đầu tư bằng các hình thức như cho phép gia hạn thời gian nhượng quyền
hoặc bù đắp chi phí bằng tiền mặt hay các gói hỗ trợ khác.
3.2.4. Cải cách, đổi mới cơ chế tài chính trong y tế
Việc cải cách cơ chế tài chính trong thời gian tới cần tập trung vào những yếu
tố sau:
Bước đi quan trọng đầu tiên trong việc cải cách cơ chế tài chính trong y tế là
nghiên cứu và đổi mới chính sách BHYT sao cho phù hợp, đồng bộ hơn với cách
tính phí dịch vụ y tế. Cần nghiên cứu sâu các kinh nghiệm của nước bạn về BHYT,
từ đó tìm tịi ra điểm phù hợp với nền kinh tế nước ta, áp dụng sao cho phù hợp, thu
hút tốt hơn sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân vào cung ứng dịch vụ y tế cho
những bệnh nhân có thẻ BHYT. Thêm nữa, BHYT cũng cần đa dạng hóa các mệnh
giá khác nhau để người dân có thể lựa chọn các gói bảo hiểm theo tuổi tác, tình
trạng sức khỏe và khả năng chi trả của mình.
Cách tính phí dịch vụ cần được thay đổi để tính đúng, tính đủ chi phí theo tinh

thần của Nghị quyết 46, Nghị định 85 và Nghị định 15 của Chính phủ.
Thơng qua hình thức mua và hỗ trợ thẻ BHYT, Nhà nước thực hiện việc cấp
ngân sách cho đối tượng thụ hưởng. Việc thanh toán bảo hiểm y tế sẽ theo định suất
để giảm thiểu tình trạng lạm dụng thuốc, dịch vụ.


87

Cần thực hiện cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công cho cả
các cơ sở y tế công lập và tư nhân. Thay đổi phương pháp phân bổ ngân sách phù
hợp với kết quả đầu ra và theo hoạt động của cơ sở y tế đó.
3.2.5. Nhận định rõ ràng vai trò của Nhà nước trong lĩnh vực y tế
Nhà nước luôn là người chịu trách nhiệm toàn bộ và cuối cùng trước nhân dân
về cả chất lượng và số lượng các dịch vụ y tế. Các dịch vụ mang tính chất hàng hóa
cơng thuần túy như: chăm sóc sức khỏe ban đầu, y tế dự phòng và tuyên truyền giáo
dục về phòng chống dịch bệnh là những lĩnh vực dịch vụ y tế mà Nhà nước bắt
buộc phải đảm nhiệm. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng gánh vác trách nhiệm đảm bảo
cho người dân nghèo, ở các địa phương khó khăn, vùng sâu vùng xa được tiếp cận
với hệ thống dịch vụ y tế; ban hành các cơ chế ưu tiên theo vùng địa lý; tạo lập các
cơ chế ưu tiên ngân sách cho các tuyến xã [50]. Để thực hiện được vai trị đó, Nhà
nước cần củng cố, quy hoạch mạng lưới các cơ sở y tế của mình, trong đó phải xác
định xem địa phương nào cần phát triển y tế công, địa phương nào cần tập trung đẩy
mạnh khu vực tư nhân tham gia vào các dự án PPP.
Tại Việt Nam, có đến hơn 70% dân số sống tại các vùng nông thôn, vùng sâu
vùng xa với điều kiện kinh tế, môi trường sinh hoạt và tiêu chuẩn vệ sinh còn thấp,
nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm (như: sốt rét, đậu mùa, lao phổi hay
HIV/AIDS) là rất cao. Đứng trước thực tại này, Chính quyền các địa phương cần
xem xét nghiêm túc về việc áp dụng các dự án PPP như một giải pháp, công cụ thúc
đẩy, tăng cường sự đầu tư, hợp tác của tư nhân vào lĩnh vực y tế công cộng này.
Thông qua cơ chế nhượng quyền, các đơn vị tư nhân có thể thực hiện chương trình

về tập huấn cộng đồng, chẩn đoán và chữa những bệnh thơng thường, từ đó hạn chế
sự lây lan của bệnh dịch cũng như nâng cao nhận thức về y tế của cả cộng đồng.
Tuy vậy, Nhà nước vẫn phải chịu trách nhiệm chính, tồn bộ đối với các dịch
vụ y tế tối thiểu (là các dịch vụ mà sức khỏe cộng đồng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực
nếu khơng có nó). Với lâm sàng và cận lâm sàng, cần thiết kết các dự án PPP sao
cho hạn chế càng nhiều càng tốt các động cơ với mục tiêu vì lợi nhuận của đối tác
tư nhân. Từ kinh nghiệm quốc tế và thực tế cho thấy, tiền lương đảm bảo, thu nhập


88

của đội ngũ cán bộ y tế hợp lý thích đáng, mà không phụ thuộc vào mức lợi nhuận
thu được từ các dịch vụ y tế mà họ đang cung ứng là giải pháp hữu hiệu nhất để đạt
được mục tiêu này.
Ngoài ra, với bài học từ các nước bạn, Nhà nước cần sớm xem xét thu hút sự
hợp tác, đóng góp của khu vực tư nhân trong cung ứng dịch vụ hạ tầng y tế, nhằm
giảm bớt tình trạng cơ sở hạ tầng vật chất nghèo nàn và quá tải tại các bệnh viện
như hiện nay. Đặc biệt, Chính phủ cũng cần nghiên cứu kỹ các cơ chế đã được sử
dụng để thu hút khu vực tư nhân vào cung ứng và duy tu bảo dưỡng cơ sở hạ tầng
lớn cho hệ thống y tế Việt Nam.
Tóm lại, Nhà nước vẫn ln là chủ thể chính chịu trách nhiệm cuối cùng về
dịch vụ y tế, đặc biệt là lĩnh vực y tế cơng cộng. Bên cạnh đó, cũng rất cần mở rộng
quan hệ, hợp tác với khu vực tư nhân để tận dụng tối đa thế mạnh của họ vào cung
ứng dịch vụ y tế, cũng như học tập bạn bè quốc tế để nâng cao chất lượng của toàn
hệ thống y tế.
3.2.6. Đổi mới cơ chế hoạt động và quản trị các cơ sở y tế công
Để các bệnh viện công trở thành chủ thể cung ứng dịch vụ khám, chữa bệnh
cho toàn xã hội, tự chịu trách nhiệm, đảm bảo an toàn và chất lượng, Nhà nước cần
thay đổi tư duy về phương pháp quản trị như mơ hình doanh nghiệp, theo hướng:
- Cơ sở y tế công tự chịu trách nhiệm trong các vấn đề chuyên môn theo quy

chế, quy chuẩn do cơ quan quản lý Nhà nước ban hành.
- Xây dựng cơ chế quản lý đầu vào và đầu ra minh bạch, công khai các khoản
thu, chi, thu nhập (bệnh viện có thể cơng khai rõ ràng tất cả những gì mà doanh
nghiệp yêu cầu).
- Nhà nước không can thiệp vào hoạt động quản lý điều hành, vận hành, bao
gồm: tổ chức bộ máy, tài chính, nhân sự. Mà thơng qua Hội đồng quản lý, bệnh viện
sẽ được giao nhiệm vụ quyết định và chịu trách nhiệm về: nhân sự, tuyển dụng;
quản lý tài sản nhà nước giao; quy mơ, số khoa phịng; phân cơng khám, chữa bệnh;
mua sắm thuốc, vật tư; đấu thầu; đầu tư, hợp tác đầu tư; liên doanh, liên kết; chi trả
thu nhập.