SANG THU

SANG THU
Không phải Thu mà là Sang thu. Thi nhân muôn đời yêu mến mùa thu,cũng
không hiếm trờng hợp say sa trớc những đổi thay của tạo vật khi đất trời giao chuyển.
Đọc Sang thu của Hữu Thỉnh, thêm một lần ta đợc thởng thức vẻ đẹp của sự cảm
nhận tinh tế, những rung động của một tâm hồn nhạy cảm nghệ sĩ lúc thu sang. Nhng
sẽ chẳng có mấy ý nghĩa khi xúc cảm ấy chẳng mang nét duyên riêng. Ngời ta từng
nói về Hữu Thỉnh với chất dân gian trong thơ. Quả vậy, ở đây, sự độc đáo bắt đầu
bằng "hương thu":
Bỗng nhận ra hơng ổi
Phả vào trong gió se
Không phải lá ngô đồng, không phải hơng cốm mới, không phải hoa cau rụng,
mùa thu bất chợt hiện diện với hơng ổi chín thơm lựng trong gió hanh se. Hai chữ phả
vào vừa gợi ra cái bất chợt trong cảm nhận, vừa gợi ra một cách thực thể cái hơng
thơm của ổi, lại vừa gợi ra sự vận động nhẹ nhàng của gió.Hai dòng thơ:
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Từ “chùng chình” gợi ra sự lay động của cây lá, vẻ t lự của lòng ngời, cái man
mác của không gian chớm thu. Sao lại là hình nh chứ không phải là chắc chắn? Một
chút nghi hoặc, một chút bâng khuâng, có cái gì đó không thật rõ ràng. Đúng là một
trạng thái cảm xúc của thời điểm chuyển giao. Cảm xúc ấy tiếp tục lan toả, mở ra
trong cái nhìn xa hơn, rộng hơn:
Sông đợc lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Sự vận động của mùa đợc cụ thể hoá bằng những sắc thái đổi thay của tạo vật.
Đó là vẻ "dềnh dàng" của dòng sông, cái "bắt đầu vội vã" của cánh chim và, thật đặc
biệt, đám mây mang trên mình cả hai mùa. Tất cả đang hoà trong khúc biến tấu giao
mùa. Có cái gì đang mơ hồ xâm chiếm, đang thay thế, đang mờ đi, nhạt ra, đang trôi:
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Không có gì hiện ra thật sắc nét, không có gam màu tương phản nào, ngay cả ở
hai nửa của một đám mây thuộc về hai mùa khác biệt. Không phải vẻ đẹp của mùa hạ,

cũng không phải vẻ đẹp của mùa thu, mà là vẻ đẹp của chính sự chuyển mùa, vẻ đẹp
của tâm hồn con ngời gần gũi, giao cảm với thiên nhiên để lắng nghe và dự cảm:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Khoảnh khắc giao mùa đợc cảm nhận bắt đầu từ hơng ổi phả trong gió se chùng
chình qua ngõ, cái "hình như" của lòng ngời, vẻ dềnh dàng của sông, vội vã của
chim, và đến đây là nắng, là ma, là sấm, hàng cây. Cha hết hẳn cái nắng của mùa hè
nhng những cơn ma đã không còn ào ạt. Hai chữ "bao nhiêu" nghe nh say mê, nh
luyến tiếc. Nắng lắm thì ma nhiều. Đó là đặc điểm của mùa hè. Nhưng nắng vẫn còn
mà mưa thì đã vơi dần. Vơi dần thì không chỉ là mưa ít đi mà còn là mưa ít nước đi.
Đây cũng là dấu hiệu của sự chuyển mùa. Rồi đây, nắng sẽ hanh hao, mưa sẽ trở nên
hoạ hoằn. Khi ấy mới thực sự là thu. Tưởng chừng chỉ là những câu thơ tả cảnh mà
thực ra là kín đáo bộc lộ xúc cảm giao mùa, những rung động ngọt ngào của lòng
ngời trong mối luyến giao thấm quyện với thiên nhiên. Với hai câu cuối của bài thơ:
Sấm cũng bới bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Bài thơ khép lại với hình ảnh sấm và hàng cây vừa có tính tả thực vừa mang ý nghĩa
ẩn dụ, gợi ra những suy t thâm trầm. Cuối hạ - đầu thu, khi đã không còn những cơn
ma xối xả thì sấm cũng bớt bất ngờ và dữ dội. Hàng cây đứng tuổi là hàng cây đã qua
bao cuộc chuyển mùa? Không biết chính xác là bao nhng chắc cũng đủ để điềm nhiên
trớc những biến động. Tựa như con ngời lịch lãm, từng trải có thể bình tâm, đạt đợc
trạng thái ôn tồn trớc những vang chấn của ngoại cảnh.
Với hình ảnh thơ tự nhiên, không chau chuốt mà giàu sức gợi cảm, thể thơ năm
chữ vắt dòng tạo ra những liên tởng thú vị, nhà thơ Hữu Thỉnh đã thể hiện một cách
đặc sắc những xúc cảm tinh tế trớc bớc chuyển giao của mùa.
Trong làng thơ dân tộc, đã và sẽ có nhiều bài thơ thu hay. Nhưng có lẽ sẽ chẳng ai
biết mà lại quên được một chớm “Thu sang” của Hữu Thỉnh – một mùa thu nhẹ
nhàng, nữ tính, trông qua như một cô thôn nữ mộc mạc mà sao lại đằm thắm khó
quên đến thế !