Chiến lược kiến trúc doanh nghiệp (1)

Lờinóiđầu
Chúngtơibắtđầunghiêncứukiếntrúcdoanhnghiệptừnăm
1995,tuynhiênkhiấychúngtơichỉnghĩmìnhđangnghiêncứusự
chuyểnđổicủacơsởhạtầngcơngnghệthơngtin.Năm1998,chúng
tơinghiêncứutriểnkhaicáchệthốngdoanhnghiệp.Năm2000,
chúngtơilạinghiêncứuvềkinhdoanhtrựctuyến.Nhưngcũngchính
vàonămđó,chúngtơichợtnhậnthấyrằngtấtcảcácnghiêncứuđó
vềcơbảnđềutậptrungvàomộtchủđề:kiếntrúcdoanhnghiệp.
Chúngtơiđãnhậnthấymộtmơhìnhxunsuốtcácnghiêncứucủa
mình,trongđócácdoanhnghiệpthơngminhvàđạtlợinhuậncao
tiếnhànhtheocáchthứckháchẳn.Cácdoanhnghiệpnàycamkếtđi
theomộthướngvậnhànhvàhọsửdụngITđểsốhóacamkếtđó.Họ
ngàycàngtrởnênlớnmạnhhơn,linhhoạthơnvàsinhlờihơn,trong
khicácdoanhnghiệpkhácvẫnđang“laotâmkhổtứ”tìmhiểuxem
mìnhcầnphảilàmgì.
Hầuhếtcácnỗlựcđểxácđịnhkiếntrúcdoanhnghiệptrướcđây
đềuthuộcvềbộphậnITcủadoanhnghiệp.Tuynhiên,việccácnỗlực
kiếntrúcITkhơngđạthiệuquảtrongcácdoanhnghiệplớnđãkhiến
chúngtơiphảisuynghĩtrongsuốtnhiềunămtrời.Theoquanđiểm
củachúngtơi,cácnỗlựcITtrongqkhứqxarờithựctiễnkinh
doanh,chúngdựadẫmvàocácsơđồqchitiết–màcácsơđồnày
lạitrơnggiốngmạchđiệnhơnlàcácbảnmơtảkinhdoanhvàdođó,
chúngchẳngmấytácdụng.Chúngtơiđãrấtthấtvọngbởivìkhơng
thểtạorađượcbướcđộtphátrongviệctìmhiểuvàcảitiếncácnỗlực
kiếntrúcITkhinghiêncứuvàgiảngdạy.Chođếnhơmnay…
Lúcnày,rõràngvấnđềcủachúngtơinằmởcấpđộphântích.
NhưAlbertEinsteintừngnhậnxét:“Nhữngvấnđềquantrọngmà
chúngtađốimặtkhơngthểđượcgiảiquyếtởcùngmộtcấpđộtưduy
đãtạorachúng.”VấnđềmàcácnỗlựctìmhiểukiếntrúcITcủa
chúngtơigặpphảilàởchỗmứcđộphântíchhồntồnsai.Nóphải

tậptrungcaođộhơnvàokiếntrúcdoanhnghiệp,tứclogictổchức
cácquytrìnhkinhdoanhlõivàcơsởhạtầngITphảnánhtínhchuẩn
hóavàtíchhợpcủamơhìnhhoạtđộngtạidoanhnghiệp.Kiếntrúc
doanhnghiệpsuychocùngchínhlàhaikháiniệm:tíchhợpvàchuẩn
1


hóaquytrìnhkinhdoanh.Tómlại,kiếntrúcdoanhnghiệpkhơng
phảilàmộtvấnđềIT–đâylàvấnđềkinhdoanh.
Bướcđộtphátrongsuynghĩcủachúngtơiđãdẫnđếnsựmâu
thuẫnrõrệt.Trongmộtthếgiớikinhdoanhđangbiếnđổinhanh
chóngchưatừngthấy,cácdoanhnghiệphoạtđộnghiệuquảnhấtđều
xâydựngđượcmộtnềntảngvữngchắc–họđãsốhóacácquytrình
lõivàđưachúngvàonềntảngvậnhành.Chínhnềntảngvữngchắcđã
giúpcácdoanhnghiệpnàyhoạtđộnghiệuquảvàlinhhoạthơnsovới
nhữngđốithủcạnhtranh.Vớichuỗicungứngtồncầu,áplựcphải
đưasảnphẩmrathịtrườngnhanhhơn,đốimặtvớinhiềuquyđịnh
hơncũngnhưnhữngthayđổimạnhmẽvềđặcđiểmnhânkhẩuhọc
vàcácucầucủakháchhàng,cácdoanhnghiệpkhơngthểdựđốn
đượctươnglai.Tuynhiên,họvẫncóthểquyếtđịnhđượcđiềugìsẽ
làmhọvữngmạnh.Vàsauđó,họcóthểtạoramộtlõiổnđịnhcóchi
phíthấpnhưngchấtlượngcaotrongmộtthếgiớibấtổn.Mộtkhilõi
đãđượcsốhóaphổbiến,cácdoanhnghiệpxuấtsắcsẽdễdàngnắm
bắtcơhộitiếptheo,trongkhicácđốithủcạnhtranhvẫnđangvấp
ngã.
Cácdoanhnghiệphiệuquảnhấtxácđịnhcáchhọtiếnhànhkinh
doanh(mơhìnhhoạtđộng)cũngnhưthiếtkếcácquytrìnhvàcơsở
hạtầngquantrọngđốivớihoạtđộnghiệntạivàtươnglai(kiếntrúc
doanhnghiệp),việcnàyđịnhhướngchonềntảngvậnhànhcủahọ
pháttriển.Sauđó,cácdoanhnghiệpnàytậndụngnềntảngcủahọ,

đưavàocácđềxuấtmớiđểcủngcốnềntảngvữngchắchơnvàsử
dụngnónhưmộtvũkhícạnhtranhđểnắmbắtnhữngcơhộikinh
doanhmới.Khảnăngnàytrởthànhmộtlợithếcạnhtranhbởichỉcó
mộtsốítcácdoanhnghiệpthựchiệntốtviệcnày–chúngtơiướctính
chỉkhoảngdưới5%.
Mụctiêucủacuốnsáchlàlýgiảivềnhữnggìcácdoanhnghiệp
xuấtsắcđãthựchiệnnhằmgiúpnhữngdoanhnghiệpkháccóthểhọc
hỏivàcảitiến,điểnhìnhnhư7-ElevenJapan,CEMEX,Dow
Chemical,INGDIRECT,MetLife,SchneiderNational,ToyotaMotor
Europe,UNICEF,UPS...Cuốnsáchnàybànvềnhữngyếutốgiúpmột
doanhnghiệpthànhcơng.Lẽdĩnhiên,xétchocùngchínhconngười
mớitạorasựkhácbiệt.Nhữngnhânviêngiỏichínhlàngườithiếtkế
mơhìnhhoạtđộng,xâydựngnềntảng,vậnhànhvàcảitiếnnó.Song
họcầnđượcđịnhhướng,chỉđạovàkhenthưởngđểpháthuytốiđa
khảnăngcủamình.Cuốnsáchnàydànhchocácnhàquảnlýkinh
2


doanhvàIT,nhữngngườihiểuđượcvấnđềkinhdoanhvàmuốndẫn
dắtdoanhnghiệphướngtớixâydựnggiảipháp–mộtnềntảngvận
hànhđượcsốhóadànhriêngchodoanhnghiệp.
Nghiêncứucủachúngtơi
Nhữngvấnđềtrìnhbàytrongcuốnsáchnàylàkếtquảcủamột
loạtcácdựánnghiêncứuvềkiếntrúcdoanhnghiệptạihơn200
doanhnghiệp(và256doanhnghiệpkháckhichúngtơinghiêncứuvề
hoạtđộngđiềuhànhIT)từnăm1995đến2005.Hầuhếthoạtđộng
nghiêncứuđượctiếnhànhtạiTrungtâmNghiêncứuHệthống
Thơngtin,thuộcTrườngquảntrịkinhdoanhSloan,MIT;nghiêncứu
vềchâuÂuđượctiếnhànhbởiDavidRobertsontạiIMD.Cácnghiên
cứuchínhbaogồm:

Nghiêncứutrườnghợpvềviệctriểnkhaicáckhảnăngcơsởhạ
tầngmới,hệthốnghoạchđịnhtàingundoanhnghiệpvàcácđề
xuấtkinhdoanhtrựctuyếncủa18doanhnghiệpdoJeanneRoss,
MichaelVitalevàPeterWeillthựchiệntừnhữngnăm1995đến
2005.Cáctrườnghợpnghiêncứutậptrungvàonhữngchuyển
đổidẫntớicáckhảnăngITmớivàtrongmộtsốtrườnghợplà
đượcthúcđẩybởicáckhảnăngITmới,baogồmAustraliaPost,
BradyCorp.,ChaseManhattan,chínhquyềnthủđơWashington,
DowCorning,GTECH,JCPenney,Johnson&Johnson,Manheim
Auctions,MetLife,SchneiderNational,TexasInstruments,
Travelersvà5doanhnghiệpkhác.
Nghiêncứutrườnghợptại8doanhnghiệpvềmốiquanhệgiữa
chiếnlượckinhdoanhvàITdoJeanneRossvàPeterWeillthực
hiệntừnăm2001đến2002.Chúngtơiđãnghiêncứucáchcác
doanhnghiệppháttriểncáckhảnăngITđểđápứngchiếnlược
kinhdoanh,cũngnhưcáchcácbộphậnITpháttriểnvàquảnlý
kiếntrúcdoanhnghiệp,baogồmAirProductsandChemicals,
CitibankAsiaPacific,DeltaAirLines,Dupont,MerrillLynch,
NestléUSA,ToyotaUSAvàUPS.
Nghiêncứutrườnghợpvềkiếntrúcdoanhnghiệptại16doanh
nghiệpởMỹvàchâuÂudoDavidC.Robertson,JeanneRoss,
GeorgeWestermanvàNilsO.Fonstadthựchiệnnăm2002.
ChúngtơiđãnghiêncứucáchkiếntrúcITđãtạođiềukiệncũng
nhưkìmhãmcácđềxuấtkinhdoanh,cáchdoanhnghiệpxác
3


địnhvàquảnlýcácchuẩnkinhdoanhvàcơngnghệ.Chúngtơiđã
phỏngvấnCIO(1),kiếntrúcsưIT,haitrưởngdựánvàmộtsố
nhânviênkháctạiAkzoNobel,BICGraphicEurope,BT,

CampbellSoupCo.,CanonEurope,CarlsonCompanies,ING
DIRECT,Marriott,Novartis,Panalpina,PartnersHealthCare,
Pfizer,Sécheron,SwisscomMobile,TetraPakvàToyotaMotor
MarketingEurope.
Khảosáttại103doanhnghiệpđểđánhgiákếtquảkiếntrúcdo
JeanneRossvàNilsO.Fonstadthựchiệnnăm2004.Chúngtơi
đãxemxétkỹlưỡngcáckhoảnđầutưIT,hoạtđộngquảnlýkiến
trúc,trưởngthànhkiếntrúccùngcáckếtquảvềITvàkinh
doanh.
KhảosátvềcácđềxuấtthngồiquytrìnhkinhdoanhvàITtại
80doanhnghiệpđượcthựchiệnbởiJeanneRossvàCynthia
Beathnăm2004,kếthợpvớiLorraineCosgrovethuộctạpchí
CIOMagazine.Chúngtơiđãxemxétkỹlưỡngcácdịchvụđược
thngồi,đặcđiểmcủacácdịchvụnày,quanhệgiữanhàcung
cấp–kháchhàng,cáchệquảkiếntrúcvàkếtquả.
Nghiêncứutrườnghợpvềhệquảkiếntrúctừhoạtđộngth
ngồitại80doanhnghiệp,doJeanneRoss,CynthiaBeath,Jeff
SamplervàNilsO.Fonstadthựchiệnnăm2004và2005.Chúng
tơiđãnghiêncứuvaitrịcủakiếntrúcdoanhnghiệptrongcác
quyếtđịnhvàkếtquảthngồitạicáccơngtyCampbellSoup
Co.,CarlsonCompanies,DowChemical,eFunds,JMFamily
Enterprises,Tecnovatevàhaidoanhnghiệpkhác.
NghiêncứutrườnghợpdoDavidC.RobertsonvàNilsO.
FonstadthựchiệntạiToyotaMotorMarketingEurope,BT,ING
DIRECTvà15doanhnghiệpkhácvềcácvấnđềchủyếuxoay
quanhviệcthiếtlậpcácmơhìnhliênkếthiệuquả.
Thêmvàođó,chúngtơithamkhảocácnghiêncứuvềhoạtđộng
điềuhànhIT,trongđócómộtnghiêncứuvềviệcđiềuhànhhiệu
quảITdoPeterWeillcùngnhiềuđồngnghiệpkhácthựchiệntừ
năm2001tới2004.Chúngtơinghiêncứuhơn300doanhnghiệp

tại23quốcgia,vàcóhơn25nghiêncứuchunsâu.Chúngtơi
đãnghiêncứucáchcácdoanhnghiệpđưaranămquyếtđịnhIT
cơbản,trongđócókiếntrúc,đồngthờiđolườnghiệuquảhoạt
4


độngđiềuhànhvàtàichính.

Đốitượngđộcgiả
Cuốnsáchnàyđượcviếtchogiớilãnhđạo,nhữngngườitừngtự
hỏitạisaochỉcómộtsốdoanhnghiệp–chứkhơngphảilàcácdoanh
nghiệpkhác–cóthểvậnhànhxuấtsắcvàdựatrênđócóthểxây
dựngtínhlinhhoạtcũngnhưkhảnăngsinhlời.Chúngtơisẽmơtả
tầmnhìnvàcácbướcđểthiếtkếkiếntrúcdoanhnghiệp,thiếtlậpnền
tảngvậnhành,đồngthờinhấnmạnhvaitrịcủacácnhàquảnlýkinh
doanhvàIT.Chúngtơisẽthảoluậnvềcácquyếtđịnhkiếntrúcdoanh
nghiệpvớiđầyđủcácchitiếtđểhướngdẫntriểnkhai.
Chúngtơikhuyếnkhíchcáclãnhđạocấpcao,cácnhàchiếnlược,
cácnhàquảnlývềhoạtđộng,marketing,tàichínhvàITnênđọccuốn
sáchnàyvàthảoluậnvềcáchthứcxâydựngnềntảngvậnhànhcho
doanhnghiệpcủamình.Đểđơngiảnhóavềmặtngơnngữ,chúngtơi
chỉsửdụngthuậtngữcơngty/doanhnghiệp.Tuynhiên,cácnhậnxét
trongcuốnsáchnàyvẫnphùhợpvớitấtcảcácloạihìnhtổchức–dù
quymơlớnhaynhỏ,lợinhuậnhayphilợinhuận,vàtổchứcchính
phủ.Mụcđíchcủachúngtơilàthuhúttrítưởngtượngvàtháchthức
nhữnggiảđịnhcủacácnhàquảnlýthuộctấtcảcácngànhkhixây
dựngnềntảngvậnhành.

5

Chiếnlượckiếntrúcdoanhnghiệp–nền
tảngđểcạnhtranhvàpháttriểnbềnvững
ỞViệtNam,kháiniệm“Táicấutrúcdoanhnghiệp”kháphổbiến,
nhưng“Kiếntrúcdoanhnghiệp”lạiítđượcbiếttới.KhácvớiTáicấu
trúcdoanhnghiệp,Kiếntrúcdoanhnghiệplàsựtíchhợpvàchuẩn
hóacácquytrìnhkinhdoanh.NókhơngchỉliênquanđếnIT,mà
chínhlàcáchthứctậndụngcácứngdụng,quytrìnhvàtàingun
mạngđểđạthiệusuấtcaohơnvàsinhlợichotồndoanhnghiệp.
Kiếntrúcdoanhnghiệplàviệctổchứchợplýcácquytrìnhkinh
doanhvàcơsởhạtầngIT,thểhiệncácucầuchuẩnhóavàtíchhợp
củamơhìnhhoạtđộngtrongdoanhnghiệp.Kiếntrúcdoanhnghiệp
giúpcácgiámđốccótầmnhìndàihạnvềcácquytrình,hệthốngvà
cơngnghệđểcácdựánriênglẻcóthểxâydựngđượccáckhảnăng–
chứkhơngphảichỉđểđápứngcácnhucầuhiệntại.
Trongcuốnsáchnày,JeanneW.Ross,PeterWeillvàDavidC.
Robertsonsẽhướngdẫncáchthứcthiếtlậpnềntảngvậnhànhcủa
doanhnghiệp,đồngthờiđưaracácnghiêncứutrườnghợpvềcách
nhữngcơngtyhàngđầuthếgiớixâydựngvàvậnhànhkiếntrúc
doanhnghiệpnhư7-ElevenJapan,CEMEX,UPS,DowChemical,
INGDIRECT,Toyota,…
Cuốnsáchmơtảcáchthiếtkếvàxâydựngnềntảnghạtnhâncủa
cácquytrìnhvàhệthống,cáchsửdụngchúngđểduytrìsựpháttriển
bềnvững.Mọicơngtyđềuvậnhànhbằngcáchsửdụngnhiềuhệ
thốngvàquytrìnhđiềuhànhhàngnghìnhoạtđộnghàngngày.Cách
thứccáchệthốngvàquytrìnhnàyđượcxâydựng–tứclàkiếntrúc
củadoanhnghiệp–sẽhỗtrợhoặccảntrởviệcthựcthichiếnlượcđề
ra.
Trongthếgiớikinhdoanhđangbiếnđổinhanhchóngchưatừng
thấy,nhữngdoanhnghiệphoạtđộnghiệuquảnhấtđềuxâydựng

đượcmộtnềntảngvữngchắc–sốhóacácquytrìnhcốtlõivàđưa
chúngvàonềntảngvậnhành.Chínhnềntảngvữngchắcđãgiúp
nhữngdoanhnghiệpnàyhoạtđộnghiệuquảvàlinhhoạt.Kiếntrúc
doanhnghiệpsẽlàvũkhígiúpcácdoanhnghiệpnắmđượcnhữngcơ
6


hộikinhdoanhmớivàvượtlênđốithủcạnhtranh.
Trongnhiềunămqua,cácdoanhnghiệpViệtNamhầunhưmới
chỉtậptrungvàopháttriểnhệthốngbánhàng,tăngdoanhthuvà
kiếmtìmlợinhuậnchứchưadànhnhiềuthờigian,tiềnbạcchoviệc
xâydựngvàpháttriểnhệthốngquảntrịdoanhnghiệp.Tơitinrằng,
tớiđây,cộngđồngdoanhnghiệpViệtNamsẽnhanhchóngtriểnkhai
vàápdụngnhữngcáchthứcđểxâydựngmộthệthốngkiếntrúc
doanhnghiệpphùhợp.Đâylàcuốnsáchrấtkhónhưngđầyhấpdẫn.
Saukhiđọcxongcuốnsách,tơitinrằngcácgiámđốcdoanhnghiệp
cũngnhưtơisẽcóđộnglựcmạnhmẽđểquantâmnhiềuhơnđến
KiếntrúcdoanhnghiệpvànỗlựcxâydựngmộtKiếntrúcdoanh
nghiệpthậtsựchodoanhnghiệpmình.
Đâylàmộttrongnhữngcuốnsáchnổibậttrongbộsáchcủa
HarvardBusinessSchoolmàAlphaBookscùngcácđốitáchợptác
xuấtbản.Chiếnlượckiếntrúcdoanhnghiệpsẽlàcuốnsáchrấtcógiá
trịvớicácgiámđốccấpcao.
HàNội,tháng1/2010
NguyễnCảnhBình
GiámđốcCơngtySáchAlpha

7

Chương1-Đểthựcthichiếnlược,trướchết
phảixâydựngnềntảng
Bạncócảmthấynhânviêncủamìnhphảilàmviệcngàycàng
nhiềumàcơngtyvẫncứthụtlùi?Bạncónhânviêngiỏi,bạnđầutư
kỹcàng,vàbạntinmìnhcómộtchiếnlượcphùhợp.Bạntheodõithị
trường,lắngnghekháchhàngvànhanhchóngphảnứngtrướcnhững
hànhđộngcủađốithủ.Tómlại,bạnđãlàmtấtcảnhữnggìmàcáctài
liệuvềquảntrịđãhướngdẫn,nhưngvẫnkhơngthểtiếnlênphía
trước.
Đâykhơngphảilàdấuhiệukhảquanchotươnglai.Nhưbạn
thấy,cácdoanhnghiệpTrungQuốcngàycàngthâutómhoạtđộng
sảnxuấthếtlĩnhvựcnàyđếnlĩnhvựckhác.CácdoanhnghiệpẤnĐộ
ngàycàngcungcấpnhiềudịchvụhơn.Cácđốithủcạnhtranhnhỏvà
linhhoạttrênkhắpthếgiớiđangtừngbướcthâutómcácphânkhúc
phùhợptrongthịtrườngcủabạn.Cạnhtranhngàycàngtrởnên
khốcliệt.
Tuynhiên,mộtsốdoanhnghiệp–mộtsốđốithủcạnhtranhcủa
bạn–cóvẻnhưkhơngchỉsốngsótmàcịnlớnmạnh.Trongmơi
trườngcạnhtranhtồncầukhắcnghiệt,cácdoanhnghiệpnhưDell,
INGDIRECT,CEMEX,Wal-Martvàmộtsốkhácđanglớnmạnhvà
kiếmđượcnhiềulợinhuận.Cácdoanhnghiệpnàycónhânviênlàm
việchiệuquảhơn,thulợinhuậncaohơntừcácđầutưvàthànhcơng
hơnvớicácđềxuấtchiếnlược.Vậyhọđangthựchiệnđiềugìtheo
cáchkhácbiệt?
Theochúngtơi,cácdoanhnghiệpnàyhoạtđộngtốthơnvìhọcó
mộtnềntảngvậnhànhtốthơn.Họđãápdụngcơngnghệvàocácquy
trìnhđểcóthểvậnhànhcáchoạtđộnglõicủadoanhnghiệpmộtcách
hiệuquảvàổnđịnhhơn.Cácdoanhnghiệpnàyđãphảiđưaranhững
quyếtđịnhcứngrắntrongviệclựachọnhoạtđộngnàohọphảithực
thithậttốt,họđãtriểnkhaicáchệthốngITcầnthiếtđểsốhóacác

hoạtđộngđó.ViệcnàybiếnITtrởthànhmộttàisản,chứkhơngphải
làmónnợ,vàdođótạolậpmộtnềntảnggiúpdoanhnghiệptrởnên
linhhoạt.
8


ChúngtơiđãtiếnhànhkhảosátvềITvàquytrìnhkinhdoanhsử
dụngITcủa130doanhnghiệpMỹvàchâuÂu.Trongsốđó,34%đãsố
hóaquytrìnhlõicủadoanhnghiệp.Sovớiđốithủcạnhtranh,các
doanhnghiệpnàythunhiềulợinhuậnhơn,sớmtungsảnphẩmrathị
trườnghơn,đồngthờiđạtđượcgiátrịnhiềuhơntừcáckhoảnđầutư
IT.Cácdoanhnghiệpnàydễdàngtruycậpdữliệuchungvềkhách
hànghơn,gặpítrủirohơnvớinhữngsaihỏngcủahệthốngtốiquan
trọng,và80%banquảntrịcấpcaohàilịngvớicơngnghệ.Khơngchỉ
vậy,cácdoanhnghiệpđãsốhóacácquytrìnhlõicủamìnhcóchiphí
ITgiảmhơn25%.Đólànhữngíchlợimànềntảngvậnhànhhiệuquả
cóthểmanglạichodoanhnghiệp.
Ngượclại,12%doanhnghiệpmàchúngtơikhảosátlạikhơngcó
đượcsựquantâmđúngđắncủabanquảntrị;cáckhoảnđầutưcơng
nghệđổvàohàngnghìndựán(cólẽ)phùhợpvớicấpđộđịaphương
hơnlàvớicácmụctiêucủatồndoanhnghiệp.48%doanhnghiệp
kháccắtgiảmchiphíITkhơnghợplýsonglạichưatìmđượccách
làmgiatănggiátrịcủaIT.Trongkhiđó,mộtsốítcácdoanhnghiệp
dẫnđầuđangdựavàomộtnềntảngvậnhànhđểđưachúngtiếnxa
hơn.
Thốngkêđãchothấy,cácdoanhnghiệpsởhữumộtnềntảngvận
hànhvữngchắcngàycànglợithếhơnsovớicácdoanhnghiệpkhác.
Trongcuốnsáchnày,chúngtơisẽmơtảcáchthứcthiếtkế,xâydựng
vàsửdụngmộtnềntảngvậnhành.Dựatrênkhảosátvànghiêncứu
tìnhhuốngvớihơn400doanhnghiệptạiMỹvàchâuÂu,chúngtơisẽ

cungcấpnhữngquanđiểmvàcơngcụgiúpcácnhàquảnlýcóthể
nhậndạngcáchoạtđộnglõicủamình,sốhóachúngđểphùhợpvới
chiếnlượcdoanhnghiệpcũngnhưkhaitháctriệtđểnềntảngvận
hànhđểdoanhnghiệptrởnênlinhhoạtvàthuđượcnhiềulợinhuận
hơn.

Thếnàolànềntảngvậnhành?
Conngườithựchiệnhàngloạtcáchoạtđộngquantrọngvàkhá
phứctạpmàkhơngcầnphảiđộngnão,chẳnghạnthở,nghe,nuốt
hoặcnhìn.Vớikinhnghiệm,conngườidầndầncóthểthựchiệncác
hoạtđộngphứctạphơnnhưđibộ,đixeđạp,láixehayphacàphê.
Banđầu,cáchoạtđộngnàyđịihỏichúngtaphảitậptrungvàtừng
9


bướcthíchnghi,songchẳngbaolâusau,nódầntrởthànhbảnnăng
thứhaicủachúngta.Theothờigian,mỗingườipháttriểnnhữngkỹ
năngkhácnhau.Nhạcsỹcótàiluyệntậppiano,vậnđộngviêngiỏi
chơibóngrổ,đầubếpnổitiếngchuẩnbịnhữngbữaăntuyệtvời.Mỗi
kỹnăngriêngbiệtnàyđềubaogồmcáchoạtđộngđượclặpđilặplại
đềuđặnmàmộtngườikhơngchunkhócóthểthựchiện,cịncác
chungialạicóthểthựchiệnmàkhơngcầnphảisuynghĩ.Vìcác
chungiakhơngcầntậptrungvàocáchoạtđộnglặpđilặplạitrong
lĩnhvựccủamình,nênhọcóthểchútâmvàoviệcđạtđượcchất
lượngcaonhất.
Cácdoanhnghiệpkhơngcómộtbộócđểđiềukhiểncáchoạt
độngnhưconngười.Cáchoạtđộngđơngiảnnhưgửihóađơn,nhận
đơnđặthànghaygửibưukiệnđềudễdànggặpsaisót–mặcdùđã
đượctiếnhànhtrongmộtthờigianđángkể.Đểbanquảntrịcóthể
tậptrungvàocáchoạtđộngquantrọngnhưphụcvụkháchhàng,

nắmbắtnhữngcơhộikinhdoanhmớivàpháttriểncácsảnphẩm
mới,cácnhàquảnlýphảigiảmthiểuthờilượngtiêutốnvàocáchoạt
độnghàngngày.Cácdoanhnghiệpcầntựđộnghóanhữnghoạtđộng
nàyđểchúngcóthểđượcthựchiệnchínhxácvàcóthểdựđốn,mà
khơngcầnphảisuynghĩ.
Chẳnghạn,mộtnhàsảnxuấtcầncóthơngtinrõràngvềđơnđặt
hàngcủakháchhàng,cácsảnphẩmđãgửiđi,hàngtồnkho,nguồn
dựtrữngunvậtliệuthơ,hànghóađangtrongqtrìnhsảnxuất,
cáchóađơnđãgửiđi,cácthanhtốnđãnhậnđượcvàhàngloạtdữ
liệuliênquanđếngiaodịchcủakháchhàng–chỉđểvậnhànhđượcở
mứctốithiểu.Mộtsaisóttrongbấtkỳphầndữliệunàocũngsẽảnh
hưởngxấuđếnhoạtđộngtàichính,mứcđộhàilịngcủanhânviên
hoặcmốiquanhệvớikháchhànghaynhàcungcấp.Đâylàkhâucần
mộtnềntảngvậnhành.Nósẽsốhóacácquytrìnhhàngngày–vốn
khơngđượcphépsaisót–đểchúngcóthểhoạtđộngchínhxácvàcó
thểdựđốn.Cácdoanhnghiệpxuấtsắcnhấtsẽvượtrakhỏicácquy
trìnhhàngngàyvàtựđộnghóacáctínhnăngriêngmàđốithủcạnh
tranhkhơngcóđược.
Nềntảngvậnhànhmà7-ElevenJapan(SEJ)xâydựngđãgiúp
đưachuỗicửahàngtạphóanàytrởthànhtậpđồnbánlẻlớnthứ
támtrênthếgiới.Nóchophéptừngcửahàngtrongsố10nghìncửa
hàngthànhviêntựquảnlýhàngtồnkhomàvẫnxoayvịngđượcmột
lượnglớncácmặthàngthựcphẩmtươisống.Mấuchốtcủanềntảng
10


vậnhànhmàSEJsửdụnglàmộthệthốnggồm70nghìnmáytínhcó
nhiệmvụthuthậpdữliệucủatừngkháchhàngvàtừngmónhàngđã
bántạimỗiđiểmbánhàng.Mỗingày,dữliệutạitừngđiểmbánhàng
lạiđượcphântíchđểsửdụngchosánghơmsau.Cácquytrìnhđược

sốhóakhácchophépmỗicửahàngcóthểđặtvànhậnhàngbalần
mỗingày.SEJhuấnluyệntồnbộ200nghìnnhânviêncủamìnhsử
dụngdữliệusẵncótừđiểmbánhàng,sảnphẩm,thờitiếthaythơng
tinvềđịaphươngđểđặthàngtừdanhsáchcácsảnphẩmhiệncó,
đồngthờidựđốnvềcácsảnphẩmtiềmnăng.NềntảngcủaSEJtạo
điềukiệnchocácnhânviênliênhệvớinhàsảnxuấtđểpháttriểnvà
kiểmtrachấtlượngcácsảnphẩmmới.Vàkếtquả?Trungbìnhtại
mỗicửahàng7-ElevenởNhậtBảncótới70%cácsảnphẩmđược
bánramỗinămlàmặthàngmới.
Tómlại,nềntảngvậnhànhlàcơsởhạtầngITvàcácquytrình
kinhdoanhtựđộnghóacáckhảnănglõicủadoanhnghiệp.Cũngnhư
conngười,nềntảngvậnhànhcủamộtdoanhnghiệppháttriểndần
dần–thườngbắtđầutừmộtvàidịchvụhạtầngcơbản(chẳnghạn
thmướnnhânviên,hoạtđộngthumua,dịchvụmáytínhvàthơng
tinliênlạc),sauđótiếntớicácquytrìnhgiaodịchcơbản(bánhàng,
thanhtốncáckhoảnnợ)vàcuốicùngbaogồmcáckhảnăngkinh
doanhriêngvàđặcbiệtcủadoanhnghiệp.Việcxâydựngmộtnền
tảngkhơngchỉtậptrungvàocáckhảnăngđặcbiệtđểcạnhtranhmà
cịnvàoviệchợplýhóavàsốhóacácquytrìnhhàngngày–vốnrất
cầnthiết–màdoanhnghiệpphảithựchiệntốtđểtồntạitronglĩnh
vựckinhdoanh.
Nghịchlýthay,việcsốhóacácquytrìnhkinhdoanhkhiếntừng
quytrìnhriênglẻtrởnênítlinhhoạthơn,trongkhilạilàmcho
doanhnghiệptrởnênlinhhoạthơn.Đốivớiconngười,thậtkhơng
dễgìthayđổiđượcsứcmạnhcơbắp,phảnxạvàkỹnăngcủamộtvận
độngviêngiỏi.Tấtcảnhữngkhảnăngđótạochovậnđộngviênmột
nănglựcđặcbiệtnhằmphảnxạ,ứngbiếnvàsángtạotrongmơnthể
thaomàanhtađãlựachọn.Tươngtựnhưvậy,việcsốhóacácquy
trìnhkinhdoanhđịihỏiphảiđưaracácquyếtđịnhrõràngvềcáckhả
năngcầnthiếtđểthànhcơng.Mộtkhicácquytrìnhnàyđượctriển

khai,banquảntrịsẽkhơngcịnphảibậntâmvàoviệc“chữacháy”
nhữnghoạtđộngmanglạiítgiátrị,họcóthểtậptrungpháttriểnvà
giatănglợinhuận.Cácquytrìnhsốhóacịncungcấpthơngtinhồn
chỉnhhơnvềkháchhàngvàdoanhsốsảnphẩm,cungcấpýtưởng
chocácsảnphẩmvàdịchvụmới.Nềntảngvậnhànhtạonênnền
11


tảngchosựcảitiến.

Nềntảngvậnhànhcủabạnhiệuquảkhơng?
Khithamquanhàngchụcdoanhnghiệp,chúngtơiđãnhậnthấy
nhữngdấuhiệucảnhbáorằngcácdoanhnghiệpnàykhơngcómột
nềntảnghỗtrợchochiếnlượccủahọ.Nhữngphátbiểudướiđâytừ
cáclãnhđạocấpcaolàmộtvàidấuhiệuchothấyđiềuđó:
Nhữngbộphậnkhácnhautrongdoanhnghiệpcủachúngtơiđưa
racáccâutrảlờikhácnhauchocùngmộtkháchhàng.
Đápứngucầutheoquyđịnhhoặctheobáocáolàcảmộtvấn
đềlớnđốivớichúngtơi,nóđịihỏibanquảntrịphảithúcđẩy
cũngnhưphảiđầutưmạnhvềcơsởhạtầng.
Hoạtđộngkinhdoanhcủachúngtơiquảthựcthiếulinhhoạt–
mỗiđềxuấtchiếnlượcmớiđềuđịihỏiphảibắtđầutừđầu.
ITlúcnàocũnglàkhâutrìtrệnhất.
Cácquytrìnhkinhdoanhkhácnhautrongdoanhnghiệpcùng
hồnthànhmộthoạtđộnggiốngnhau,nhưngsửdụnghệthống
riêngbiệt.
Thơngtincầnthiếtđểđưaracácquyếtđịnhthenchốtvềkhách
hànghoặcsảnphẩmkhơngcósẵn.
Mộtphầnquantrọngtrongcơngviệccủanhânviênlàlấydữliệu
từhệthốngra,thaotáctrêndữliệurồinhậplạivàohệthống.

Banquảntrịcấpcaoengạiviệchọpbànvềcácvấnđềliênquan
đếnIT.
ChúngtơikhơngrõITcómanglạigiátrịđángkểchodoanh
nghiệphaykhơng.
Nhữngphátbiểunàychothấycácdoanhnghiệpkhơngcómột
nềntảnghiệuquảsẽphảichịunhiềumốiđedọanguyhiểmvềsức
12


cạnhtranhcũngnhưvấnđềquảnlý.
Mộtnềntảngvậnhànhhiệuquảphụthuộcvàosựđiềuchỉnhchặt
chẽgiữacácmụctiêukinhdoanhvàcáckhảnăngIT.Theohướngđó,
hầuhếtcácdoanhnghiệptriểnkhaicácquytrìnhkinhdoanhvàhệ
thốngITtheocáchthoạtnhìncóvẻhiểnnhiênvàhợplý.Đầutiên,
banquảntrịxácđịnhmộtđịnhhướngchiếnlược;sauđóbộphậnIT,
màđiềukiệnlýtưởnglàcùngvớibanquảntrịdoanhnghiệp,thiếtkế
mộttổhợpcácgiảiphápIThỗtrợchođềxuấtnày;vàcuốicùng,bộ
phậnITphânphốicácphầnmềm,dữliệuvàcơsởhạtầngcơngnghệ
đểtriểnkhaicácgiảipháp.Quytrìnhnàybắtđầulạitừđầumỗikhi
banquảntrịđưaramộtđềxuấtchiếnlượcmới.
Quytrìnhnàysailầmítnhấtởbađiểm.Thứnhất,chiếnlược
thườngkhơngđủrõràngđểcóthểtriểnkhai.Nhữngphátbiểuchung
chungvềtầmquantrọngcủa“tínhhợplựcđịnbẩy”hay“tiếnđến
gầnkháchhàng”rấtkhótriểnkhai.Vìvậy,doanhnghiệpxâydựng
cácgiảiphápITchứkhơngphảicáckhảnăngIT.Thứhai,ngaycảkhi
chiếnlượcđủrõràngđểtriểnkhai,doanhnghiệpcũngsẽtriểnkhai
tuầntựtừngphầnmột.Mỗiđềxuấtchiếnlượcđưaramộtgiảipháp
ITriêng,mỗigiảipháplạisửdụngmộtcơngnghệriêng.Thứba,vìIT
lnphụthuộcvàocácđềxuấtchiếnlượcmớinhất,ITlúcnàocũng
làkhâutrìtrệ.ITkhơngbaogiờcóthểtrởthànhmộttàisảnđịnh

hướngcáccơhộichiếnlượctrongtươnglai.
Hình1-1Khảnăngtừcáchthứctruyềnthốngtớicácgiải
phápIT

13


Hình1-1chothấyhậuquảmàcáchthứcpháttriểnITcũđãtạora
–mộttậphợpcácsilo(nhữngcảntrởtiêucựcgiữacácbộphậntrong
cùngmộtdoanhnghiệp).Nếutínhriênglẻthìcácứngdụngnàyhoạt
độnghiệuquả.Tuynhiên,khigộplạithìchúnggâycảntrởchodoanh
nghiệptrongviệcphốihợpcácquytrìnhvềkháchhàng,nhàcungcấp
vànhânviên–nókhơnghìnhthànhđượcmộtnềntảngvậnhành.
Cịndữliệu,mộttrongnhữngtàisảnquantrọngnhấtcủadoanh
nghiệpthìbịchắpvá,dễsaisótvàkhơngđượccậpnhật.Doanh
nghiệpthườnglấytừcácsilovàtổnghợpdữliệutừcáchệthống
khácnhauthànhmộtkhodữliệu(đámmâytrongHình1-1),nhưng
khodữliệunàychỉmangtínhthamkhảovìnókhơngcóđượcdữliệu
vớithờigianthựctừcácứngdụngkhácnhau.
CácđườngnguệchngoạctrongHình1-1phảnánhnhữngnỗlực
đểkếtnốicáchệthốngtáchbiệtthànhmộtquytrìnhtừAđếnZ.Một
lãnhđạoITthuộcmộtngânhàngđầutưchobiết80%lậptrìnhmáy
tínhcủadoanhnghiệpnàychỉđểliênkếtcáchệthốngkháchẳnnhau
chứkhơngphảiđểtạorađượccáckhảnăngmới.Ơngtakhốclác
rằngnhânviêncủamìnhcóthểkếtnốicáchệthốnglạivớinhauđể
khơngaiphảiđộngtayvàocácgiaodịch–mỗiquytrìnhtừAđếnZ
nàykếtnốicácứngdụngsilolạivớinhau.Songơngtachorằng:
“Chúnghoạtđộnglàcảmộtphépmàu.”Cuốicùng,chínhviệcthiếu
14

mộtnềntảngvậnhànhđãbiếndoanhnghiệpnàytrởthànhmiếng
mồibéobởđểthâutóm.Ngàynay,cáchệthốngnàyđangbịthaythế
bằngcáchệthốngcủadoanhnghiệpthâutómchúng.
Khơngcónhiềudoanhnghiệpmuốndựavàophépmàu.Họ
muốnápdụngcơngnghệđểhỗtrợchắcchắncácquytrìnhhiệntại.
Khơnggìhơn,doanhnghiệpmuốncơngnghệhiệntạicóthểgiúptạo
dựngcáckhảnăngtrongtươnglai.Họcầnđitheomộthướngkhác
trongviệctriểnkhaicácquytrìnhkinhdoanhdựavàoIT.

Làmthếnàoxâydựngmộtnềntảngvậnhành?
Nềntảngvậnhànhlàkếtquảcủaviệcchọnlựakỹlưỡngcácquy
trìnhvàhệthốngITđểchuẩnhóavàtíchhợp.Giốngnhưconngười
phảihọccáchđixeđạp(vàkhihọcthìphảitậptrung),cácquytrình
đượcđưavàonềntảngvậnhànhcầnnhậnđượcsựtậptrungcaođộ
–ítnhấtlàtrongmộtthờigiannhấtđịnh.Cuốicùng,cácquytrình
kinhdoanhhàngngày–giốngnhưđixeđạp–sẽtrởthànhtựđộng.
Kếtquảcóthểdựbáođược.Nềntảngvậnhànhtiếnthêmmộtbước
nữa.Đặcđiểmriêngcủadoanhnghiệptrởnênrõrànghơn,cácnhà
quảntrịcóthểchútâmvàotươnglai.
Đểxâydựngmộtnềntảngvậnhànhhiệuquả,cácdoanhnghiệp
cầnnắmvữngbanguntắccơbảnsau:
1. Mơhìnhhoạtđộng.Mơhìnhhoạtđộnglàmứcđộcầnthiếtcủa
sựtíchhợpvàchuẩnhóaquytrìnhkinhdoanhtrongviệccung
cấphànghóavàdịchvụtớikháchhàng.Cácdoanhnghiệpkhác
nhaucómứcđộtíchhợpquytrìnhkhácnhautừcácđơnvịkinh
doanhkhácnhau(chẳnghạn,cácđơnvịkinhdoanhchiasẻdữ
liệuđếnmứcnào).Tíchhợpgiúpthựchiệnhồnchỉnhcácquy
trìnhtừđầuđếncuối,vàsựtậptrungduynhấtvàokháchhàng,
songnóđịihỏicácđơnvịkinhdoanhkhácnhauphảicóchung

mộtcáchhiểuvềdữliệu.Dođó,cácdoanhnghiệpcầnđưaracác
quyếtđịnhcơngkhaivềtầmquantrọngcủaviệctíchhợpquy
trình.Banquảntrịcũngphảiquyếtđịnhmứcđộchuẩnhóaphù
hợpchoquytrìnhkinhdoanh(vídụ,cùngmộtquytrìnhsongkhi
đượcthựchiệntạicácđơnvịkinhdoanhkhácnhausẽgiống
nhauđếnmứcnào).Chuẩnhóaquytrìnhnângcaohiệuquảcho
15


tồndoanhnghiệpnhưnglạihạnchếcáccơhộiđểđiềuchỉnhcác
dịchvụtheoucầukháchhàng.Mơhìnhhoạtđộngđịihỏimột
sựcamkếtvềcáchthứcdoanhnghiệpsẽvậnhành.
2. Kiếntrúcdoanhnghiệp.Kiếntrúcdoanhnghiệplàviệctổchức
hợplýcácquytrìnhkinhdoanhvàcơsởhạtầngIT,phảnánhcác
ucầuvềchuẩnhóavàtíchhợpcủamơhìnhhoạtđộngtrong
doanhnghiệp.Kiếntrúcdoanhnghiệpcungcấpmộttầmnhìndài
hạnvềcácquytrình,hệthốngvàcơngnghệđểcácdựánriênglẻ
cóthểxâydựngđượccáckhảnăng–chứkhơngphảichỉđểđáp
ứngcácnhucầuhiệntại.Cácdoanhnghiệpsẽphảitrảiquabốn
giaiđoạnkhihọccáchvậndụngkiếntrúcdoanhnghiệpvàoviệc
thiếtkếcácquytrìnhkinhdoanh:Silo,Chuẩnhóacơngnghệ,Tối
ưuhóalõivàĐơnthểdoanhnghiệp.Khidoanhnghiệpbướctừ
giaiđoạnnọsanggiaiđoạnkia,nềntảngvậnhànhcủanósẽngày
càngmangtầmquantrọngchiếnlượchơn.
3. MơhìnhgắnkếtIT.MơhìnhgắnkếtITlàhệthốngcơcấuđiều
hànhđểđảmbảohoạtđộngkinhdoanhvàcácdựánITđạtđược
cácmụctiêucủađịaphươngcũngnhưcủatồndoanhnghiệp.
MơhìnhgắnkếtITnàytácđộngđếncácquyếtđịnhvềdựánsao
chokiếntrúcdoanhnghiệpcóthểhướngdẫncácgiảiphápriêng
lẻ.MơhìnhgắnkếttạonênsựliênkếtgiữacácmụctiêuvềITvà

kinhdoanhtrongmộtdựánlạivớinhau,đồngthờiphốihợpcác
quyếtđịnhvềITvàquytrìnhkinhdoanhởnhiềucấpđộtổchức
khácnhau(vídụ:tồndoanhnghiệp,từngđơnvịkinhdoanh
hoặctừngdựán).Đểđạtđượcđiềunày,mơhìnhthiếtlậpcác
mốiliênhệgiữacácquyếtđịnhITởcấpcao,vídụnhưxétđộưu
tiêntrongdựán,thiếtkếquytrìnhtồndoanhnghiệpcũngnhư
cácquyếtđịnhởcấptriểnkhaidựán.
Hình1-2Xâydựngvàứngdụngnềntảngvậnhành

16


Hình1-2minhhọacáchthứccácdoanhnghiệpcóthểvậndụng
banguntắctrênđểxâydựngvàứngdụngnềntảngvậnhành.Dựa
vàotầmnhìnvềcáchthứcdoanhnghiệpsẽhoạtđộng(mơhìnhhoạt
động),cáclãnhđạokinhdoanhvàITcóthểxácđịnhnhữngucầu
kiếntrúccơbảncủanềntảngvậnhành(kiếntrúcdoanhnghiệp).Sau
đó,khicáclãnhđạokinhdoanhxácđịnhđượccácđềxuấtkinh
doanh,mơhìnhgắnkếtITsẽchỉracáchtừngdựáncóthểhưởnglợi
từnềntảngvậnhànhhoặcđónggópvàonềntảngđó.

17


Tạisaonềntảngvậnhànhlạiquantrọng?
Nghiêncứucủachúngtơichothấycácdoanhnghiệpcómộtnền
tảngvữngchắcđạtđượclợinhuậncaohơn,nhanhchóngtungsản
phẩmrathịtrườnghơnvàcóchiphíITthấphơn.Cáckếtquảnàylúc
nàocũngcólợivàkhơngbịảnhhưởngbởithờigian–nócógiátrịtừ
20nămtrướcvàvẫngiữvữnggiátrịtrong20nămtới.Tuynhiên,

nhiềunghiêncứugầnđâynhấnmạnhtầmquantrọngngàycànggia
tăngcủanềntảngvậnhành.Ngàynay,cácdoanhnghiệpkhơngcó
nềntảngvữngchắcsẽphảiđốimặtvớinhiềurủiromàcáchđây10
nămchưahềtồntại.
Cáchệthốngcủadoanhnghiệpngàycàngphứctạpcó
thểkhiếncáchoạtđộngtrởnêncứngnhắc
Cáchệthốngtạicácngânhàngđầutưphứctạpđếnnỗicólẽsẽlà
mộtphépmàunếuchúnghoạtđộng.Cáchệthốngcũcùngnhauvận
hànhđểđápứngtừngđềxuấtkinhdoanhmộtcáchcứngnhắcvàvà
tốnkém.CơnbùngnổInternetđãphơibàysựcứngnhắccủamơi
trườngcơngnghệvàquytrìnhtrongcácdoanhnghiệp,vốnlàmcho
họkhơngthểthíchnghivớicáckênhmới.Sựcứngnhắcnàykhơng
phảilàkếtquảcủamộtnềntảngvậnhànhđượcsốhóa.Đólàhậu
quảkhicáchệthốngqphứctạpđếnnỗibấtkỳthayđổinàocũng
đềuđịihỏinhữnghệthốngliênquanphảikếtnốilại.Việcpháttriển
vàkiểmtracáckhảnăngmớitrongmộttrườngphứctạpnhưvậyrất
tốnthờigian;mỗithayđổiđềutrởnênmạohiểmvàtốnkém.
Sựphứctạpkhơngmanglạithêmgiátrị.Hầuhếtcácnhàquảnlý
cóthểliệtkêdanhsáchcácquytrìnhhọthựchiệntheonhiềucách
khácnhautạicácbộphậnkhácnhau,sửdụngcáchệthốngkhác
nhautrongdoanhnghiệp.Vìngàycàngcónhiềuđốithủxơngxáosử
dụngcácquytrìnhvàhệthốngđượcchuẩnhóatrongcácdịngsản
phẩm,dịchvụhayđơnvịkinhdoanhnênviệchiệuquảthấptạoratừ
nhữngsựkhácnhaumàkhơngcógiátrịlàcảmộtbấtlợilớn.CIOcủa
mộttậpđồnsảnxuấttrịgiá5tỷđơ-lachobiếtviệctriểnkhaitồn
cầubamơ-đuncủamộthệthốnghoạchđịnhtàingunlớntrongtập
đồn(từkhâusảnxuấtđếnvậnchuyển,từsổsáchkếtốnđếnbáo
cáo,từkhiđặthàngđếnkhitrảtiền)đãloạibỏđược450ứngdụngvà
3.150giaodiện,chủyếubằngcáchbỏđiphầntrùnglặp.Việctriển
khaicácquytrìnhchuẩnhóavàsốhóarấttốnkém,đặcbiệtlàcác

18


quytrìnhliênquanđếnsựthayđổivềtổchức,songnómanglại
nhiềulợiíchkhihệthốngtrởnênđơngiảnhơn,vậnhànhíttốnkém
hơnvàdoanhnghiệptrởnênnhạybénhơn.
Tínhlinhhoạtcủadoanhnghiệpngàycàngphụthuộc
nhiềuvàonềntảngvậnhành
Tínhlinhhoạtcủadoanhnghiệplàmộtucầuchiếnlược.Trước
thựctếsựtồncầuhóangàycàngmạnhmẽ,quyđịnhnhiềuhơn,thời
gianchutrìnhnhanhhơn–tấtcảđịihỏiphảinhanhchóngthayđổi
cácquytrìnhtổchức.Cácnhàquảnlýkhơngthểdựđốnđiềugìsẽ
thayđổi,songhọcóthểdựđốnđiềugìkhơng.Vànếusốhóađược
nhữngđiềukhơngthayđổi,họcóthểtậptrungvàonhữngđiềuđang
thayđổi.Bằngcáchnày,nềntảngvậnhànhtrởthànhnềntảngcủasự
linhhoạt.
Cónhiềudạnglinhhoạt,songmộtchỉbáocủanólàphầntrăm
doanhthucóđượctừcácsảnphẩmmới.Nghiêncứucủachúngtơivề
147doanhnghiệpđãchỉrarằngtừnăm1998đếnnăm2002,trung
bình24%doanhthulàbắtnguồntừcácsảnphẩmmớiđượcđưara
trongbanămgầnđây.Nhưngtỷlệnàygiữacácdoanhnghiệprất
khácnhau–mặcdùcùnghoạtđộngtrongmộtngành.Chẳnghạn,
tronghoạtđộngsảnxuất,tỷlệtrungbìnhlà24%.Tuynhiên,1/3
doanhnghiệpcótrên50%doanhsốtừcácsảnphẩmmớiđượcgiới
thiệutrongbanămtrởlạiđây.Cácdoanhnghiệplinhhoạtnàycũng
cótỷlệsốhóacácquytrìnhlõicaohơn.Mặcdùcónhiềucáchgiải
thíchvềsựkhácnhautrongcùngmộtdạnglinhhoạt,thìviệccóđược
mộtnềntảngvậnhànhsốhóađãchophépcácnhàquảnlýtạicác
doanhnghiệpnàydànhnhiềuthờigianhơnđểnghiêncứuxemsản
phẩmnàosẽthànhcơngvàsauđótungchúngrathịtrường.

Mơitrườngquốcgiavàchínhtrịhiệntạiđịihỏidoanh
nghiệpphảicótínhnguntắc
Mộtsốdoanhnghiệplnphảiđốimặtvớinhữngthayđổiliên
tụccủacácđiềuluật,nhưĐạoluậtSarbanes-Oxley(2),BaselII(3),
HIPAA(4).Khicácdoanhnghiệptrởnêntồncầuhóahơn,họsẽphải
tntheocácquyđịnhvềbáocáongàycàngphứctạphơn.Mộtsố
lĩnhvực,đặcbiệtlàytếvàtàichính,phảiđốimặtvớicácluậtlệvà
quyđịnhkhácnhauthuộccácvùngkhácnhaungaytrongcùngmột
19


quốcgia.
Đốivớinhiềudoanhnghiệp,cácquyđịnhmớiđồngnghĩavới
việcphảichithêmnhiềutiềnmàkhơngmanglạithêmgiátrịnào.
Nhưngcácdoanhnghiệpcónềntảngvậnhànhvữngchắcsẽcóđược
thơngtinrõrànghơnvàkhảnăngtruycậpdữliệunhanhhơn.Chẳng
hạn,mộtlãnhđạocủacơngtydịchvụtàichínhđãnhậnxétrằngĐạo
luậtSarbanes-Oxleykhơnglàmthayđổibấtkỳđiểmnàotronghệ
thống;dữliệucầnthiếtđãcósẵnnhờvàocácquytrìnhsốhóamà
cơngtyđãtriểnkhai.Cácdoanhnghiệpcóthểkhơngdựđốnđược
cácquyđịnhmới,songhọcóthểtăngxácsuấtcácdữliệuđượcu
cầuđãsẵncóhoặcdễdàngtíchlũy.
Xâydựngmộtnềntảngsẽítmạohiểmvàtiếtkiệmhơn
Nhiềunhàquảnlývớikinhnghiệmtriểnkhaicáchệthốnghoạch
địnhtàingundoanhnghiệpvàocuốithậpniên1990engạirằng
việctriểnkhaicácbiệnphápcảitiếnlàviệclàmđầytốnkémvàmạo
hiểm.Tuynhiên,nhưchúngtơisẽnêuởChương6,hầuhếtcác
doanhnghiệpkhơngphảiđầutưmạnhvàonềntảngcủahọ.Nềntảng
vậnhànhcóthểđượctriểnkhaitheotừngdựán.Bằngcáchđầutư
thơngminhhơn,chứkhơngphảinhiềuhơn,cácdoanhnghiệpcóthể

sửdụngcácdựánđangtriểnkhaiđểtừngbướcxâydựngnềntảng
vậnhànhcủamình.Vàmộtkhinềntảngnàyđượcxâydựng,chiphí
ITsẽgiảmdầnvàhiệuquảkinhdoanhsẽgiatăng,đầutưbanđầusẽ
cólãi.
Làmthếnàonềntảngvậnhànhtạoragiátrịdoanh
nghiệp?
Đểminhhọakháiniệmnềntảngvậnhànhvàkhảnăngtácđộng
củanólêndoanhnghiệp,chúngtơiđưarahainghiêncứutìnhhuống
cụthể.ĐầutiênlàUPS,mộtcơngtynổitiếngtrongviệcsửdụngIT
vàocácquytrìnhkinhdoanh.UPSđãxâydựngvàứngdụngnềntảng
vậnhànhcủacơngtytừcuốithậpniên1980.
UPS:Xâydựngcácdịchvụmớidựatrênmộtnềntảng
vữngchắc
Vàokhoảngnăm1986,banquảntrịcấpcaocủaUPSlongạirằng
cơngtykhơngcókhảnăngđốiphóvớicácsángkiếnthịtrườngdựa
20


trêncơngnghệcủacácđốithủcạnhtranh.UPSđãchiếmlĩnhthị
trườngvậnchuyểnbưukiệnởMỹtrong80nămhoạtđộng,songban
quảntrịnhậnthấyUPScầnphảicókhảnăngITvữngmạnhđểcóthể
cạnhtranhtrongtươnglai.Trongsuốt10nămsauđó,UPSđãxây
dựngmộtmơhìnhhoạtđộngchophépcơngtynắmbắtđượccáccơ
hộitrênthịtrườngtồncầukhơngchỉtronglĩnhvựcvậnchuyểnbưu
kiệnmàcịnvớinhiềulĩnhvựcliênquan.
Mặcdùmốiquantâmbanđầulàvềvậnchuyểnbưukiện(chẳng
hạnbáocáobưukiệnđangởnơinàotrongqtrìnhvậnchuyển),
UPSquyếtđịnhphảixâydựngnềntảngvậnhànhbaogồmcáckỹ
thuậtcơngnghiệphiệncó(Hình13).Cơngtyđãthnhiềukỹsư
cơngnghiệpđểnghiêncứuhiệuquảvàthiếtkếcácquytrìnhkinh

doanhtốiưu.Cáckỹsưcơngnghiệpnàyđãđưaranhữngquytrình
hiệuquảchohàngloạthoạtđộngtạiUPS,baogồmcảviệcngườilái
xedùngchânnàođểbướclênxetrước.Cơngtytriểnkhaicácquy
trìnhnàythànhcácchuẩntồncầu.Dođó,khicơngtythảoluậnvề
cácucầucủakhảnăngIT,tấtcảnhữngngườiđưaraquyếtđịnh
quantrọngđềuthấyrõrằngcáchệthốngcầnphảihỗtrợchocácquy
trìnhchuẩntồncầucủaUPS.Thêmvàođó,banquảntrịnhấttrí
rằngbảnchấtcủahoạtđộngvậnchuyểnbưukiệnđịihỏicáchệ
thốngphảiđượctíchhợpcao,nhằmgiúpbưukiệntránhbịthấtlạc
trênđườngvậnchuyển.
Hình1-3NềntảngvậnhànhcủaUPS

21


CIOmớivànhânviêncủaUPSđãpháttriểnmộtkiếntrúcdoanh
nghiệpthểhiệnđượcmụctiêucủacơngty.Tínhchấtcơbảncủakiến
trúcdoanhnghiệpnàylàđặcđiểmkỹthuậtđốivớimộtcơsởdữliệu
duynhấtdànhchobưukiện.VịCIOnàykhơngmuốncónhiềucơsở
dữliệuvìnóđedọatínhđồngnhấtcủanó.Độingũnhânviêncủa
CIOcũngnhấnmạnhnhucầucầnphảicókhảnăngthơngtintồn
cầuđểdữliệuvềbưukiệncóthểđượcnhậpvàtruycậptừbấtkỳnơi
nàobưukiệnđượclấyhoặcnhận.Cơngtyđãxâydựngcácquyđịnh
nghiêmngặtvềcácchuẩnkiếntrúc,ITđượctraoquyềnthựcthicác
quyđịnhnàybấtcứkhinàomộtviphạmcóthểlàmgiảmtínhantồn
22


hoặchiệuquả.
Vềmặtquytrìnhkinhdoanh,banquảntrịcấpcaoxácđịnhbốn

quytrìnhlõi:vậnchuyểnbưukiện,pháttriểnsảnphẩm,quảnlýquan
hệkháchhàngvàquảnlýthơngtinkháchhàng.UPSđãchuẩnhóa
cácnhiệmvụvớicácquytrìnhđóthíchhợpđếnmứccácđềxuấtmới
cóthểthúcđẩynhữngkhảnănghiệntại.Bắtđầutừviệctheodõibưu
kiệnvàcácquytrìnhlõiliênquan,UPSđãtậndụngcáchệthốngvà
khảnăngquytrìnhtrướchếtbằngcáchbổsungcáckênhmới,chẳng
hạnnhưInternet.Sauđó,UPSmởrộngcácdịchvụmới.Chẳnghạn,
FlexGlobalViewchophépkháchhàngnhậnđượcthơngbáongay
trướckhibưukiệnđượcchuyểnđếnvàtheodõiqtrìnhbưukiện
đượcvậnchuyểntạicáccơngtyvậntảihoặcđốitáccủaUPS.Flex
GlobalViewcũngthơngbáochokháchhàngnếubưukiệnđếntrễ.
Dựatrêncáckhảnăngnày,UPSđãpháttriểntừmộtcơngtychun
vậnchuyểnbưukiệntrởthànhmộtcơngtythươngmạitồncầu.
UPSTradeDirect,mộttrongnhữngsảnphẩmmớicủacơngty,cung
cấpdịchvụtíchhợpđểgiaonhậntậncửacácbưuphẩmquốctế,bao
gồmtổnghợphóađơn,mơigiớihảiquanvàgiấyphépcũngnhưtheo
dõibưukiệnquốctế.
CácsángkiếncủaUPSđãxâydựnghoặctậndụngdựatrênnền
tảngvậnhànhsẵncóvàtạoracáccơhộimới.Vớitầmquantrọng
chiếnlượccủaITtạiUPS,cáclãnhđạoITthườngthamgiavàocác
cuộcthảoluậnchiếnlược,đồngthờiđưaracácsảnphẩmvàdịchvụ
mớidựatrêncáckhảnăngsẵncó.NóivềđónggópcủabộphậnIT
trongcáccuộcthảoluậnnày,MikeEskew–CEOcủaUPS–nhậnxét:
“TơilnnhậnđượcnhữngđiềungạcnhiênthúvịnhưvậytừIT.”
NgạcnhiênthúvịtừIT–UPSquảđãcóđượcmộtnềntảngvậnhành
vữngchắc.
WashingtonD.C:Cungcấpdịchvụtậptrungvàokhách
hàng
Trongcuốnsáchnày,chúngtơichủyếuđềcậptớinhucầucủa
cácdoanhnghiệp.Cácnguntắccủanềntảngvậnhànhđềuphùhợp

vớicácdoanhnghiệpnhànướcvàtưnhân,cáccơquanchínhphủvà
cáctổchứcphilợinhuận.Cácmụctiêuhoạtđộngvàcácchuẩnđo
hiệuquảcóthểkhácnhautùytheotừngloạitổchức,songnhucầu
phảitạođiềukiệnđểhoạtđộnghiệuquả,ổnđịnhvàlinhhoạtthìđều
giốngnhau.ChínhquyềnĐặckhuColumbia(5)đãxâydựngmộtnền
23


tảngvậnhànhtừnăm1999.Cáctổchứcthuộccáchìnhthứckhác
nhaucóthểdễdànghọchỏikinhnghiệmtừviệcnày.
Ngoạitrừhệthốngtrườngcơng,WashingtonD.C.có21nghìn
nhânviênvànguồnngânsáchlà5,4tỷđơ-la,domộtnhàcầmquyền
cấpcaocủathànhphốđiềuhành,ngườiđượcchỉđịnhvàphảichịu
tráchnhiệmvớithịtrưởngvàhộiđồngcủaD.C.Cótấtcả74cơquan
hoạtđộngcungcấpdịchvụ,trongđócó10cơquancungcấpcácdịch
vụhànhchínhtrungtâm(nhưhoạtđộngthumua,nguồnnhânsự,
cơngnghệthơngtin,cácdịchvụluậtpháp)và74cơquancungcấp
cácdịchvụtươngtácvớikháchhàng(nhưthựcthiluậtpháp,dịchvụ
dànhchotrẻemhaygiaothơng).KhiAnthonyWilliamsđượcbổ
nhiệmchứcthịtrưởngvàotháng1/1999,D.Cđangphảigánhkhoản
nợnửatỷđơ-la.Cácdịchvụcơngởđâybịxếpvàohạngchótsovới
cácthànhphốlớnkhác,hoạtđộngđiềuhànhcơngviệchànhchính
củathànhphốnằmtrongtaymộthộiđồngđượcliênbangchỉđịnh.
Cáccơngdânlnthanphiềnvềcácdịchvụkémchấtlượng:quy
trìnhđăngkýxeơtơcóthểkéodàicảngày,cácchủdoanhnghiệpnhỏ
thườngphảithchungiađểđạidiệnchodoanhnghiệptạimột
“matrận”gồmcácphịngbanởcơquanchịutráchnhiệmbảovệ
ngườitiêudùng(DepartmentofConsumerandRegulatoryAffairs).
NgàithịtrưởngWilliamsđãcamkếtxoayngượctìnhthếvàcải
thiệncácdịchvụdànhchocáccơngdânthànhphốvàkháchtham

quan.CTO(6)SuzannePecknhậnthấyrằngtrongdịchvụcơng–khác
vớimộtdoanhnghiệp–cáckháchhàngcủathànhphốkhơngđược
phéplựachọnmàbắtbuộcphảilàmviệcvớicáccơquannhànước.
Nếungườidânmuốncógiấyphép,thẻcăncướchaytrảtiềnthuế,họ
phảilàmviệcvớicáccơquannhànước.Mụctiêucủachínhquyềnlà
khiếnchocáchoạtđộngnàycàngdễchịuvàđạthiệuquảcao.Từđó,
vịCTOđãápdụngmộttậphợpcácnguntắchoạtđộngkhitiếpxúc
vớicửtri:
Duynhấtmộtcửa.Tấtcảcáccơngdânđềuđượctậptrungở
cùngmộtcửatrungtâmđểhọkhơngphảilangthangtìmkiếm
trongsố74cơquan.
Đảmbảođượcgiảiquyết.Phảiđảmbảovớimọicơngdânlàmột
khiucầucủahọđãđượcđưaraxemxétthìnósẽđượcgiải
quyết,dùvấnđềđóthuộccơquannàohoặcliênquanđếnbao
nhiêucơquan.
24