(Luận án tiến sĩ) Bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
-----------------------------------------------------

TRẦN THỊ THÚY

BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CỦA SINH VIÊN
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÙNG BẮC TRUNG BỘ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Nghệ An - 2021


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
-----------------------------------------------------

TRẦN THỊ THÚY

BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CỦA SINH VIÊN
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÙNG BẮC TRUNG BỘ
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số chuyên ngành: 9310201

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Bùi Văn Dũng
TS. Nguyễn Hữu Quyết

Nghệ An - 2021

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn
đầy đủ theo quy định.
Tác giả


MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
MỤC LỤC ............................................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU TRONG LUẬN ÁN .................................. iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN.............................. v
A. MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1
B. NỢI DUNG ...................................................................................................... 6
Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ........................................................................ 6
1.1. Những nghiên cứu liên quan đến bản lĩnh chính trị và bản lĩnh chính
trị của sinh viên các trường đại học................................................................. 6
1.2. Khái quát kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học đã cơng
bố và những vấn đề luận án tiếp tục nghiên cứu giải quyết .......................... 20
Kết luận chương 1 ......................................................................................... 23
Chương 2. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CỦA SINH VIÊN .............................................................................................. 24
2.1. Một số khái niệm có liên quan ............................................................... 24
2.2. Nội dung bản lĩnh chính trị của sinh viên .............................................. 32
2.3. Những yếu tố cơ bản tác động đến bản lĩnh chính trị của sinh viên ...... 44
2.4. Sự cần thiết tăng cường rèn luyện bản lĩnh chính trị của sinh viên ....... 52

Kết luận chương 2 ......................................................................................... 57
Chương 3. THỰC TRẠNG BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CỦA SINH VIÊN
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÙNG BẮC TRUNG BỘ HIỆN NAY ............. 58
3.1. Khái quát về các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ ............................ 58
3.2. Những ưu điểm và hạn chế về bản lĩnh chính trị của sinh viên các
trường đại học vùng Bắc Trung Bộ hiện nay ................................................ 65
3.3. Những vấn đề đặt ra đối với bản lĩnh chính trị của sinh viên các
trường đại học vùng Bắc Trung Bộ hiện nay .............................................. 112
Kết luận chương 3 ....................................................................................... 118
Chương 4. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG RÈN
LUYỆN BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CỦA SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG
ĐẠI HỌC VÙNG BẮC TRUNG BỘ HIỆN NAY ........................................ 119
4.1. Bối cảnh và quan điểm tăng cường rèn luyện bản lĩnh chính trị của
sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ ....................................... 119


4.2. Một số giải pháp tăng cường rèn luyện bản lĩnh chính trị của sinh
viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ hiện nay ................................ 127
Kết luận chương 4 ....................................................................................... 148
C. KẾT LUẬN ................................................................................................. 149
D. DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ
ĐÃ ĐƯỢC CƠNG BỐ .................................................................................... 151
E. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................. 152
F. PHỤ LỤC..................................................................................................... 167
Phụ lục 1. KẾ HOẠCH KHẢO SÁT ĐỀ TÀI ............................................ 167
Phụ lục 2. PHIẾU KHẢO SÁT ................................................................... 168
Phụ lục 3. TỔNG HỢP KẾT QUẢ LẤY PHIẾU KHẢO SÁT .................. 173


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU TRONG LUẬN ÁN

Trang
Biểu đồ 3.1. Đánh giá vai trò lãnh đạo của Đảng đối với cách mạng Việt Nam...... 66
Biểu đồ 3.2. Tầm quan trọng của việc tập các mơn lý luận chính trị........... 67
Biểu đồ 3.3. Mức độ hứng thú khi học các môn lý luận chính trị ............... 67
Biểu đồ 3.4. Sinh viên quan tâm đến pháp luật .......................................... 69
Biểu đồ 3.5. Nhiệm vụ của sinh viên trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ..... 71
Biểu đồ 3.6. Tinh thần yêu nước, ý chí tự hào dân tộc của sinh viên .......... 73
Biểu đồ 3.7. Đánh giá về niềm tin chính trị của sinh viên hiện nay ............ 75
Biểu đồ 3.8. Sinh viên xác định lý do phấn đấu vào Đảng .......................... 77
Biểu đồ 3.9. Lý do sinh viên bầu (bỏ phiếu) cho ứng cử viên đại biểu Quốc hội .... 77
Biểu đồ 3.10. Quan niệm về hoạt động tình nguyện của sinh viên .............. 78
Biểu đồ 3.11. Hành trang cần có của sinh viên trong hiện nay ................... 81
Biểu đồ 3.12. Nhận xét về mức độ quan trọng của những kỹ năng mềm ..... 84
Biểu đồ 3.13. Nhận xét về mức độ tham gia các hoạt động xã hội của sinh viên .... 86
Biểu đồ 3.14. Ứng xử văn hóa của sinh viên khi sử dụng mạng xã hội ....... 88
Biểu đồ 3.15. Động lực thúc đẩy sinh viên lựa chọn ngành đang học ......... 91
Biểu đồ 3.16. Quan niệm về yếu tố quyết định thành công ......................... 92
Biểu đồ 3.17. Sinh viên tiếp nhận thông tin trên không gian mạng ............. 93
Biểu đồ 3.18. Thái độ của sinh viên đối với các hành vi tiêu cực và vi
phạm pháp luật của người khác ................................................................. 94
Biểu đồ 3.19. Nhận xét về hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên . 102
Biểu đồ 3.20. Mục đích học tập hiện nay của sinh viên ............................ 105


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

Phần viết tắt

Phần viết đầy đủ

1

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

2

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

3

NXB

Nhà xuất bản

4

TW

Trung ương

5

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

TT


1
A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sinh viên Việt Nam là nguồn lực chủ yếu trong thời đại kinh tế tri thức, là
bộ phận thanh niên ưu tú, có tri thức, sáng tạo, sống có ước mơ, hồi bão, có lý
tưởng; là lực lượng quan trọng, kế thừa, phát huy thành quả cách mạng của
Đảng, của dân tộc. Trong bối cảnh đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng
tiến bộ khoa học và công nghệ, nhất là những thành tựu của cuộc Cách mạng
công nghiệp lần thứ tư, hơn lúc nào hết, bên cạnh việc trang bị tri thức khoa học
sâu rộng cho sinh viên, cần đặc biệt coi trọng rèn luyện bản lĩnh chính trị
(BLCT) để họ tiếp tục “tham gia tích cực sự nghiệp xây dựng đất nước Việt
Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh, dân chủ, cơng bằng, văn minh” [72; tr.22].
Trong suốt tiến trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn
đánh giá cao vai trị của sinh viên và ln quan tâm đến cơng tác giáo dục và rèn
luyện bản lĩnh chính trị, nâng cao lý tưởng cách mạng để góp phần xây dựng
nguồn lao động chất lượng cao đáp ứng sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước. Đảng ta luôn coi trọng giáo dục thế hệ trẻ về: “lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lịng u nước, lịng tự hào dân tộc, ni
dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm đối
với đất nước, với xã hội; xây dựng mơi trường, điều kiện học tập, lao động giải
trí, rèn luyện để phát triển lành mạnh, toàn diện, hài hịa cả về trí tuệ, thể chất và
giá trị thẩm mỹ” [39; tr.168].
Sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội đã và đang tạo ra thế hệ sinh viên
mới với nhiều đức tính và phẩm chất tốt đẹp. Đại hội Hội Sinh viên Việt Nam
lần thứ X (2019 - 2023) đã đề ra tôn chỉ phấn đấu của sinh viên Việt Nam đó là
“Bản lĩnh, học tập, sáng tạo, tình nguyện, hội nhập, phát triển” [72; tr.50]. Trong
những năm qua, phát huy truyền thống của tuổi trẻ, lực lượng sinh viên Việt

Nam đã không ngừng phấn đấu, đạt nhiều thành tích trong học tập, nghiên cứu
khoa học, trau dồi đạo đức cách mạng, rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng.
Tuy nhiên, mặt trái của nền kinh tế thị trường và q trình tồn cầu hóa
ngày càng sâu rộng đã làm cho một bộ phận sinh viên có biểu hiện non kém về
năng lực, dao động về lập trường, không chịu khó phấn đấu, thiếu dũng khí
vươn lên để khẳng định bản thân. Với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi và thiếu sự
trải nghiệm thực tiễn, sinh viên dễ bị cuốn hút bởi cái lạ, cái mới, dễ rơi vào cạm


2
bẫy của cái xấu, cái phản giá trị từ những tác động bên ngồi. Trong những năm
tới, tình hình thế giới sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; khoa học, công
nghệ và kinh tế tri thức phát triển mạnh mẽ, mức độ tồn cầu hố ngày càng sâu
rộng. Bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, đất nước ta vẫn cịn nhiều khó khăn,
thách thức trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thế hệ trẻ đặc biệt là
sinh viên tiếp tục là đối tượng, mục tiêu mà các thế lực thù địch tập trung lơi
kéo, kích động, chia rẽ.
Vùng Bắc Trung Bộ bao gồm 6 tỉnh từ Thừa Thiên Huế trở ra đến Thanh
Hóa, mỗi địa phương có ít nhất 01 trường đại học (trừ tỉnh Quảng Trị). Cùng với
các trường đại học trên cả nước, các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ đặc biệt
coi trọng việc giáo dục và rèn luyện bản lĩnh chính trị của sinh viên. Đã có lớp
lớp sinh viên được trang bị vững vàng về lập trường chính trị, năng lực chính trị,
phẩm chất chính trị, dũng khí chính trị, những “Sinh viên 5 tốt” kiên định, quyết
tâm vượt mọi thử thách để thực hiện mục tiêu học tập vì ngày mai lập nghiệp.
Trước những tác động khách quan từ mơi trường xã hội và từ chính bản thân
sinh viên, bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ
vẫn còn một số hạn chế, thiếu sót cần được nghiên cứu và tháo gỡ. Mặt khác,
vấn đề rèn luyện bản lĩnh chính trị của sinh viên cịn vắng bóng những cơng
trình khoa học nghiên cứu chuyên sâu nhằm đưa ra các giải pháp hữu hiệu góp
phần phát huy tính tích cực xã hội; ngăn chặn và phòng ngừa những tác động

tiêu cực từ đời sống xã hội đến bản lĩnh chính trị của sinh viên. Vì vậy, “cần
phải rất quan tâm rèn luyện bản lĩnh chính trị; khơng để sinh viên phai nhạt lý
tưởng cách mạng, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân
tộc” [72; tr.18].
Nhận thức được tầm quan trọng của đề tài dưới cả góc độ lý luận và thực
tiễn, nghiên cứu sinh lựa chọn nghiên cứu: “Bản lĩnh chính trị của sinh viên các
trường đại học vùng Bắc Trung Bộ” làm luận án Tiến sĩ ngành Chính trị học.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lý luận về bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học
vùng Bắc Trung Bộ; từ đó, đánh giá thực trạng, đề xuất quan điểm, giải pháp
nhằm tăng cường rèn luyện bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học
vùng Bắc Trung Bộ.


3
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đề tài luận án.
- Làm rõ những vấn đề lý luận về bản lĩnh chính trị của sinh viên.
- Đánh giá thực trạng bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học
vùng Bắc Trung Bộ, xác định những vấn đề đặt ra đối với bản lĩnh chính trị của
sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ.
- Xây dựng quan điểm và đề xuất giải pháp tăng cường rèn luyện bản lĩnh
chính trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn về bản lĩnh
chính trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ. (Tập trung

nghiên cứu sinh viên đại học hệ chính quy tập trung).
- Về khơng gian: Nghiên cứu bản lĩnh chính trị của sinh viên đại học hệ
chính quy tập trung, qua khảo sát tại 05 trường đại học: Trường Đại học Hồng
Đức; Trường Đại học Vinh; Trường Đại học Hà Tĩnh; Trường Đại học Quảng
Bình; Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế.
- Về thời gian: Luận án nghiên cứu số liệu trong khoảng thời gian từ năm
2015 đến năm 2020.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, pháp
luật Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về thanh niên, sinh viên.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp lịch sử và logic được sử dụng để làm rõ cơ sở lý luận về
bản lĩnh chính trị của sinh viên; phân tích thực trạng những ưu điểm, hạn chế;
nguyên nhân thực trạng bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học vùng
Bắc Trung Bộ trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến năm 2020; xây dựng
quan điểm và đề xuất giải pháp cơ bản nhằm tăng cường rèn luyện bản lĩnh
chính trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ.


4
Phương pháp phân tích được sử dụng để nghiên cứu tài liệu thứ cấp bao
gồm các tài liệu trong nước và ngồi nước về bản lĩnh chính trị và bản lĩnh chính
trị của sinh viên; Nghiên cứu tài liệu thứ cấp về khái niệm, các nhân tố cấu
thành nội dung, những yếu tố ảnh hưởng bản lĩnh chính trị của sinh viên. Xác
định nhóm vấn đề tương ứng với các nhóm tài liệu cần thiết, chọn lọc các nội
dung quan trọng có liên quan; so sánh và đối chiếu với mục đích nghiên cứu đề
tài để đánh giá, khái quát và đưa ra những nhận định riêng.
Phương pháp điều tra xã hội học được sử dụng để đánh giá thực trạng bản
lĩnh chính trị của sinh viên tại 05 trường đại học ở 05 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ.

Tổng số sinh viên được lựa chọn khảo sát là 1.036 người đại diện cho các nhóm
ngành sư phạm, kiến trúc và xây dựng, kinh doanh, công nghệ - thông tin, luật,
nông - lâm - ngư nghiệp. Tác giả tập trung khảo sát những biểu hiện bản lĩnh
chính trị của sinh viên đó là lập trường chính trị của sinh viên, phẩm chất chính trị
của sinh viên, năng lực chính trị của sinh viên, dũng khí chính trị của sinh viên.
Để phân tích thực trạng bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học
vùng Bắc Trung Bộ ở chương 3, ngoài số liệu khảo sát xã hội học, tác giả sử
dụng Báo cáo Đại hội Hội Sinh viên các trường đại học nhiệm kỳ 2020-2023;
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các trường đại học nhiệm kỳ 2020-2025; Nghị
quyết Đại hội Đảng bộ các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ nhiệm kỳ 2020-2025; Nghị
quyết Đại hội Hội Sinh viên Việt Nam lần thứ X (nhiệm kỳ 2018-2023); các báo
cáo của Hội Sinh viên Việt Nam từ năm 2016 đến nay.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả sử dụng kết hợp các phương pháp
nêu trên để tổng hợp, so sánh, khái quát, hệ thống hóa... để làm rõ các luận cứ,
luận chứng, các yếu tố cấu thành bản lĩnh chính trị của sinh viên, đánh giá thực
trạng, xây dựng quan điểm và đề xuất giải pháp tăng cường rèn luyện bản lĩnh
chính trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ.
5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
5.1. Câu hỏi nghiên cứu
Luận án được thực hiện xuất phát từ những câu hỏi nghiên cứu sau:
- Những nhân tố nào tạo thành bản lĩnh chính trị của sinh viên?
- Bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ
biểu hiện như thế nào trong thời gian qua?
- Những vấn đề gì đang đặt ra đối với bản lĩnh chính trị của sinh viên các


5
trường đại học vùng Bắc Trung Bộ?
- Những giải pháp nào đối với việc tăng cường rèn luyện bản lĩnh chính
trị của sinh viên các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ?

5.2. Giả thuyết nghiên cứu
Bản lĩnh chính trị của sinh viên do bốn nhân tố cơ bản cấu thành, đó là lập
trường chính trị, phẩm chất chính trị, năng lực chính trị, dũng khí chính trị. Với
những ưu điểm và hạn chế về bản lĩnh chính trị, các trường đại học vùng Bắc
Trung Bộ, cần có những giải pháp nhằm tăng cường rèn luyện bản lĩnh chính trị
của sinh viên.
6. Những đóng góp mới của đề tài
6.1. Những đóng góp về lý luận
- Xây dựng một khung lý thuyết khoa học tương đối hồn chỉnh về bản
lĩnh chính trị của sinh viên để luận giải và làm rõ bản lĩnh chính trị của sinh viên
các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ. Cung cấp một cách tiếp cận mới trong
việc nghiên cứu bản lĩnh chính trị và bản lĩnh chính trị của sinh viên.
- Luận án góp phần làm phong phú thêm vào hệ thống các chủ trương,
chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục và rèn luyện sinh viên nói chung; về
rèn luyện bản lĩnh chính trị của sinh viên nói riêng.
6.2. Những đóng góp về thực tiễn
- Luận án là cơ sở lý luận quan trọng để các trường đại học vùng Bắc
Trung Bộ xây dựng các chủ trương, kế hoạch tăng cường rèn luyện bản lĩnh
chính trị của sinh viên.
- Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các tổ chức, đoàn thể và
cá nhân tham gia công tác giáo dục sinh viên Việt Nam hiện nay.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
phần nội dung của luận án được trình bày thành 4 chương, 11 tiết.


6
B. NỢI DUNG
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

CĨ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Những nghiên cứu liên quan đến bản lĩnh chính trị và bản lĩnh
chính trị của sinh viên các trường đại học
1.1.1. Những nghiên cứu liên quan đến bản lĩnh chính trị
Bản lĩnh chính trị là một phạm trù tổng hợp thể hiện nhiều đức tính và
phẩm chất của con người. Khi con người đạt đến một trình độ nhận thức chính
trị nhất định và ổn định thì có thể có bản lĩnh chính trị. Vấn đề bản lĩnh chính trị
thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. Dưới các
cách tiếp cận khác nhau, nhiều văn bản, tài liệu, cơng trình khoa học đã được
ban hành và cơng bố có liên quan đến bản lĩnh chính trị.
1.1.1.1. Những nghiên cứu ở ngoài nước
Sách tham khảo
- M.I.Calinin (1973), Giáo dục cộng sản [21]. Cuốn sách nhấn mạnh một
trong những phương pháp giáo dục chủ nghĩa cộng sản quan trọng là sử dụng và
phát huy hiệu quả vai trò của giáo dục đối với ý thức con người. Tác giả cho
rằng, giáo dục và bồi dưỡng những phẩm chất cao quý đó là một yếu tố hết sức
quan trọng trong sự nghiệp giáo dục chủ nghĩa cộng sản; cần phải đến với từng
người, đánh giá họ, làm nổi bật những mặt tốt của họ bởi vì khơng thể chỉ giáo
dục dựa trên mặt tiêu cực.
- V.A.Xukhơmlinxki (1983), Hình thành niềm tin cộng sản cho thế hệ trẻ
[176]. Cuốn sách đã nghiên cứu cơ bản về giáo dục niềm tin cộng sản cho thế hệ
trẻ là học sinh phổ thông (từ lớp 1 đến lớp 11). Để hình thành niềm tin, tác giả
cho rằng, quá trình giáo dục kết hợp giáo dục nhà trường với xã hội, lý luận với
thực tiễn, học đi đơi với hành, thơng qua đó hình thành niềm tin cho thế hệ trẻ
vào tương lai, vào chế độ cộng sản chủ nghĩa. Niềm tin là nguyên nhân, là động
lực bên trong để con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách, góp phần xây
dựng xã hội mới - xã hội cộng sản chủ nghĩa. Tác giả cũng đã tập trung trình bày
khá sâu sắc về mối quan hệ giữa trí tuệ và đạo đức ở thế hệ trẻ và cho rằng sự
phát triển về mặt trí tuệ phải phục tùng sự phát triển về mặt đạo đức, làm cho
mặt đạo đức thêm sâu sắc.

7
- Cục Cán bộ, Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc
(2005), Công tác tuyên truyền tư tưởng trong thời kỳ mới [25]. Cuốn sách có
tính chất giáo khoa nghiệp vụ chun ngành cơng tác tư tưởng nói chung, cơng
tác tun truyền nói riêng về vai trị, vị trí, nhiệm vụ của cơng tác lý luận và
kinh nghiệm, kỹ năng cơng tác tun truyền tư tưởng... Trong đó, cuốn sách đã
đề ra những vấn đề cơ bản về nhiệm vụ và yêu cầu đối với công tác giáo dục lý
luận. Đặc biệt, tác giả nhấn mạnh công tác dạy học lý luận, đổi mới cách thức,
biện pháp dạy học lý luận Mác - Lênin cho sinh viên các trường đại học trong
giai đoạn hiện nay.
- Stephen M.R.Covey, Rebbecca Merrill (2010), Tốc độ của niềm tin
[140]. Cuốn sách đã nghiên cứu sâu vấn đề niềm tin đến tận cội nguồn của nó và
đưa ra nhiều giải pháp để xây dựng niềm tin lâu dài và bền vững. Tác giả cho
rằng, niềm tin chính là sự tin cậy, trái nghĩa với nó là sự nghi ngờ. Nếu biết mở
rộng niềm tin sáng suốt đúng lúc và đúng cách, con người sẽ làm chủ được hoàn
cảnh và đạt được những thành tựu đáng kể trong cuộc sống. Mặc dù không bàn
sâu về niềm tin chính trị mà chỉ bàn về niềm tin theo cách hiểu rộng nhất của từ
này, đây vẫn thực sự là nguồn tài liệu bổ ích để phân tích sâu hơn một trong
những yếu tố cấu thành bản lĩnh chính trị của sinh viên.
Các cơng trình nghiên cứu ở trên cho thấy, các nhà nghiên cứu không trực
tiếp bàn về bản lĩnh chính trị mà đề cập đến một trong những nội dung của bản
lĩnh chính trị đó là niềm tin, giáo dục chủ nghĩa cộng sản và cơng tác tun
truyền tư tưởng trong tình hình mới. Đây là nguồn tài liệu tham khảo để tác giả
làm rõ nội hàm khái niệm bản lĩnh chính trị.
1.1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước
Sách tham khảo
- Bùi Đình Phong (Chủ biên, 2014), Bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh
[131]. Cuốn sách đã trình bày nguồn gốc hình thành, một số nội dung cơ bản của

bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh; bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh trong thời đại
ngày nay. Tác giả cho rằng, bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh là bản lĩnh của
Người đã đưa dân tộc Việt Nam ra khỏi bế tắc về lí luận cách mạng, thức tỉnh
nhân dân về con đường cứu nước, giữ vững nền độc lập dân tộc và tìm hướng
phù hợp lãnh đạo đất nước, lãnh đạo xã hội phát triển đi lên. Nói cách khác, đó
là bản lĩnh tìm đường, dẫn đường và thiết kế tương lai cho dân tộc Việt Nam. Để


8
làm rõ mục đích nghiên cứu, tác giả đã đưa ra khái niệm về bản lĩnh và bản lĩnh
chính trị. Những nội dung quan trọng của bản lĩnh chính trị đó là: sự vững vàng,
kiên định trong quan điểm lập trường chính trị, khơng dao động trước bất cứ tác
động bên ngoài nào; sự nhạy bén trước những diễn biến nhanh chóng, những
thay đổi mang tính bước ngoặt, bất ngờ; sự đúng đắn, độc lập sáng tạo trong
việc giải quyết các vấn đề nảy sinh; sự vững vàng về lập trường, sắc sảo trong
đánh giá và tìm phương sách giải quyết.
- Trần Thành (Chủ biên, 2006), Bản lĩnh chính trị với năng lực của cán bộ
lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay [144]. Cuốn sách
đã làm rõ được khái niệm bản lĩnh chính trị và sự cần thiết phải thống nhất giữa
bản lĩnh chính trị với năng lực lãnh đạo, quản lý của cán bộ trong hệ thống chính
trị, những yêu cầu và biểu hiện của sự thống nhất đó trong điều kiện hiện nay ở
nước ta. Tác giả đã cho rằng, bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán bộ được quy
định ở khí chất và phẩm chất, năng lực, trong đó, phẩm chất chính trị là yếu tố
quy định nghiêm ngặt bản lĩnh chính trị. Khơng đủ phẩm chất chính trị thì khơng
thể có được bản lĩnh chính trị vững vàng, dẫn tới suy nghĩ và hành động sai lầm.
Đặc biệt, tác giả đã khẳng định, bản lĩnh chính trị được hình thành, phát triển do
các yếu tố: thứ nhất, những tiền đề tâm - sinh lý của bản thân người cán bộ; thứ
hai, thông qua sự tự giáo dục, rèn luyện của bản thân người cán bộ cũng như sự
giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội; thứ ba, được hình thành, rèn luyện,
phát triển trên nền văn hóa chính trị của bản thân người cán bộ đó; thứ tư, được

hình thành, trau dồi, rèn luyện trên cơ sở kinh nghiệm hoạt động thực tiễn chính
trị của chính đội ngũ cán bộ; ngoài ra, là các yếu tố tổ chức, yếu tố phong trào…
- Hồ Bá Thâm (2006), Xây dựng bản lĩnh thanh niên hiện nay [143]. Cuốn
sách đã khẳng định bản lĩnh là nhân tố rất quan trọng trong phát triển nhân cách,
phát triển tài năng và đảm bảo cho thành công trong sự nghiệp và cuộc sống.
Tác giả cho rằng, bản lĩnh là một nhân tố cơ bản nằm giữa đức và tài, hội tụ cả
đức và tài nhưng lại là một nhân tố độc lập tương đối, khơng thể thay thế. Đặc
biệt trong cơng trình này, tác giả đã làm rõ khái niệm, cấu trúc bản lĩnh của
thanh niên; làm rõ nội dung, giải pháp xây dựng bản lĩnh chính trị của thanh
niên hiện nay.
Bài viết trên Tạp chí có chỉ số ISSN
- Nguyễn Đức Thắng (2016), “V.I.Lênin với vấn đề nâng cao bản lĩnh


9
chính trị và trình độ trí tuệ của người cộng sản” [146]. Bài viết đã khẳng định,
ngay sau cách mạng tháng Mười Nga thành cơng, chính quyền Xơ Viết vừa ra
đời đã phải đối mặt khó khăn thách thức rất lớn. Những nguy cơ mới do các
phần tử cơ hội tìm mọi cách chui vào bộ máy Đảng và chính quyền Nhà nước để
trục lợi. Một bộ phận cán bộ, đảng viên lây nhiễm bệnh “kiêu ngạo cộng sản”, sa
sút về lập trường, bản lĩnh chính trị, quan liêu hóa, thiếu trung thực, thối hóa
biến chất, sách nhiễu nhân dân. Để bảo vệ và giữ vững chính quyền cách mạng,
V.I.Lênin đòi hỏi mỗi người cộng sản phải ra sức tự học tập, rèn luyện, làm cho
học thức không nằm trên giấy. Mỗi đảng viên cộng sản phải chấp hành nghiêm
nguyên tắc tập trung dân chủ, giữ vững bản lĩnh chính trị trong đấu tranh với các
phần tử cơ hội, xét lại để bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa (CNXH),
bảo vệ chính quyền Nhà nước.
- Phạm Ngọc Anh (2017), “Bản lĩnh và trí tuệ Hồ Chí Minh trong việc
vượt qua những thách thức lịch sử” [4]. Bài viết đã khẳng định bản lĩnh Hồ Chí
Minh là bản lĩnh sống, bản lĩnh làm người và kết tinh lại ở tầng sâu nhất, bền

vững và sáng chói. Bản lĩnh văn hóa, bản lĩnh Hồ Chí Minh được thơi thúc và
định hình từ truyền thống của gia đình sĩ phu, khoa bảng, được hun đúc từ
truyền thống dân tộc, ra đi tìm đường cứu nước với hai bàn tay và nghị lực phi
thường được nung nấu từ trái tim yêu nước mãnh liệt của người thanh niên
Nguyễn Tất Thành (Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh). Bản lĩnh Hồ Chí Minh kết
thành giá trị, có sức phát sáng, bởi nó hàm chứa tính hợp lý, hợp quy luật.
- Nguyễn Ngọc Hà (2020), “Khơng ngừng rèn luyện, nâng cao bản lĩnh
chính trị - một nhân tố quyết định thành công của Đảng Cộng sản Việt Nam”
[181]. Bài viết đã nêu rõ sự thành cơng của một đảng chính trị phụ thuộc vào
nhiều nhân tố. Với tư cách là một đảng chính trị, nhân tố có ý nghĩa quyết định
đến thành bại của đảng chính là bản lĩnh chính trị. Tác giả đã khẳng định, bản
lĩnh chính trị chính là nhân tố tổng hợp của lập trường chính trị, phẩm chất chính
trị, năng lực chính trị, dũng khí chính trị. Bản lĩnh chính trị thể hiện ở sự vững
vàng, kiên định, khơng dao động trước mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù; quyết
tâm phấn đấu, vượt mọi thử thách mà cuộc sống đặt ra để đạt được mục tiêu đã
định. Bản lĩnh chính trị thường lộ diện rõ ràng ở các bước ngoặt lịch sử, trong
các tình thế hiểm nghèo mà đảng chính trị gặp phải.
- Nguyễn Văn Huyên (2016), “Bản lĩnh chính trị của cán bộ chủ chốt


10
trong hệ thống chính trị trước yêu cầu mới” [80]. Bài viết khẳng định bản lĩnh
không chỉ thể hiện ở một số yếu tố riêng biệt nào đó mà là một chỉnh thể tổng
hòa tất cả các yếu tố của một con người năng động - sáng tạo - hiệu quả, mà nổi
trội nhất là sự cứng rắn, tính kiên định, độc lập khẳng định quan điểm của chính
mình. Tác giả đã chỉ ra các yếu tố hợp thành cơ bản nhất của bản lĩnh đó là: Khí
chất, phẩm chất, năng lực.
- Tống Đức Thảo, Nguyễn Thị Hoài Thu (2021), “Nâng cao bản lĩnh
chính trị của thanh niên Việt Nam thời kỳ hội nhập và tồn cầu hóa hiện nay”
[142]. Bài viết đã khẳng định thanh niên có vai trị to lớn trong việc khẳng định

bản lĩnh Việt Nam, xây dựng cơ đồ Việt Nam xứng tầm thời đại. Các tác giả nêu
rõ yêu cầu đối với thanh niên hiện nay đó là phải có lý tưởng XHCN, có tâm
trong, trí sáng, hồi bão lớn; phải có tri thức về mọi mặt, có năng lực tiếp thu và
sáng tạo... có trình độ học vấn và trình độ chun mơn nghiệp vụ cao; phải có
đạo đức cách mạng; phải xây dựng và rèn luyện cho mình ý chí và tinh thần
cách mạng... tựu chung lại là cần phải có bản lĩnh chính trị vững vàng để góp
phần cùng tồn Đảng, tồn dân và tồn qn thực hiện thành cơng sự nghiệp đổi
mới đất nước.
Bản lĩnh chính trị là kết quả của quá trình rèn luyện và phấn đấu của mỗi
cá nhân, hay nói cách khác, bản lĩnh chính trị ln gắn với cá nhân, ln mang
tính chủ thể. Bản lĩnh chính trị không phải là sự tổng hợp mà là tổng hòa của
nhiều kết quả đạt được của cá nhân, tạo nên giá trị của mỗi cá nhân, tạo dấu ấn
riêng biệt giữa cá nhân này với cá nhân khác. Nghiên cứu về bản lĩnh chính trị
gắn liền với từng cá nhân, có khá nhiều cơng trình đề cập đến: Phạm Thanh
Ngân (1999), Bản lĩnh chính trị bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới [122]; Binh
chủng Hoá học (2003), Xây dựng bản lĩnh chính trị cho bộ đội Hố học làm
nhiệm vụ phịng chống bạo loạn lật đổ trong tình hình hiện nay [14]; Nguyễn
Mạnh Hải (Chủ biên, 2006), Nâng cao bản lĩnh chính trị của đội ngũ phi cơng
qn sự đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới [60]; Trần Văn Phịng
(2005), “Bản lĩnh chính trị của người cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ta hiện
nay” [132]; Vũ Văn Thưởng (2013), “Xây dựng bản lĩnh chính trị cho đội ngũ sĩ
quan trẻ - Một số vấn đề cần tiếp tục quan tâm” [152]; Lê Hữu Nghĩa (2016),
“Bản lĩnh chính trị của mỗi cán bộ, đảng viên trong thời kỳ cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa và hội nhập quốc tế” [123]; Ngô Thị Khánh (2017), “Nâng cao bản


11
lĩnh chính trị cho đội ngũ giảng viên các trường cơng an nhân dân” [90];
Nguyễn Đình Tu (1996), Nâng cao bản lĩnh chính trị của sĩ quan trẻ quân đội
nhân dân Việt Nam hiện nay [163]; Đào Văn Mừng (2009), Nâng cao bản lĩnh

chính trị của đội ngũ cán bộ điệp báo chiến lược bất hợp pháp hiện nay [120];
Lương Thanh Hân (2012), Phát triển bản lĩnh chính trị và tri thức khoa học của
giảng viên trẻ khoa học xã hội nhân văn ở các trường sỹ quan Quân đội nhân
dân Việt Nam hiện nay [63]…
Như vậy, đối với mỗi con người, bản lĩnh là đức tính cần thiết quyết định
sự vững vàng, tính kiên định, sự độc lập chủ động trong hành động trước những
khó khăn, thử thách của cuộc sống. Đối với Đảng Cộng sản và cán bộ, đảng
viên, bản lĩnh chính trị là phẩm chất chính trị tuyệt đối cần thiết, đặc biệt là
trong giai đoạn hiện nay; sự vững vàng, kiên định, không dao động trước mọi
tình huống; sự quyết tâm phấn đấu, vượt mọi khó khăn gian khổ để hoàn thành
tốt nhiệm vụ; sự kiên quyết đấu tranh với mọi biểu hiện cá nhân chủ nghĩa, kịp
thời ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống,
những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của một bộ phận cán bộ, đảng
viên; chủ động nhận diện và kiên quyết đấu tranh chống lại mọi âm mưu và
hành động “diễn biến hịa bình” của các thế lực thù địch… Các cơng trình
nghiên cứu trên là tài liệu để tác giả tham khảo một số nội dung cơ bản về bản
lĩnh và bản lĩnh chính trị, từ đó soi chiếu nội dung liên quan đến bản lĩnh chính
trị của sinh viên.
1.1.2. Những nghiên cứu liên quan đến bản lĩnh chính trị của sinh viên
các trường đại học
1.1.2.1. Những nghiên cứu ở ngoài nước
Sách tham khảo
- Viện nghiên cứu thế giới của Nhật Bản (1983), Nghiên cứu về sự phát
triển ý thức của thanh niên đo lường những chỉ báo về đời sống cá nhân, lao
động, thái độ đối với những vấn đề chính trị - xã hội; thu thập những chỉ báo về
đời sống và lợi ích cá nhân [171]. Trong nội dung cuốn sách, phòng nghiên cứu
thanh niên tiến hành khảo sát lấy mẫu nghiên cứu ở 11 nước theo lứa tuổi từ 18 24: Bao gồm Nhật Bản, Mỹ, Anh, Cộng hòa Dân chủ Đức, Pháp, Thụy Sĩ, Thụy
Điển, Nam Tư, Philippin, Hàn Quốc, Braxin. Kết quả nghiên cứu cho thấy,
thanh niên đóng vai trị quan trọng trong việc ủng hộ, hướng dẫn các phong trào

12
xã hội vốn đã có cơ sở rộng rãi ở khắp các nước. Đó là một lực lượng tiềm tàng
để động viên tuổi trẻ và rất quan trọng đối với việc giải quyết tình trạng bất ổn
trong tương lai.
- Ninel Olessitch, Victor Privalov (1982), V.I.Lênin, các học sinh và cuộc
cách mạng [126]. Các tác giả cho rằng, ý thức chính trị của sinh viên Nga khơng
ai có thể phủ nhận, họ là lớp người có khả năng cách mạng lớn lao, họ hăng hái
tham gia vào các sự kiện cách mạng dân chủ tư sản ở Nga lần thứ nhất (19051907). Để chứng minh nhận định đó, V.I.Lênin và Đảng Cộng sản Bơnsêvích
Nga đã tìm cách đưa lực lượng sinh viên vào hàng ngũ đồng minh với giai cấp
công nhân và đã chứng minh được tính đúng đắn của nó. Sinh viên Nga có nghị
lực khát khao vươn tới những giá trị mới, họ có ý thức chính trị tốt nếu như định
hướng ngay từ đầu cho họ, họ sẽ là lực lượng đồng minh đáng tin cậy của giai
cấp công nhân trong cuộc đấu tranh chống chế độ cũ.
- V.A.Xukhơmlinxki (1983), Giáo dục con người chân chính như thế
nào? [175]. Dưới hình thức những lời khuyên bảo của nhà giáo dục đối với trẻ
em, thanh thiếu niên và những lời của tác giả nói với các nhà giáo dục, trước hết
là với các thầy giáo, cô giáo, cuốn sách đã trình bày một cách cụ thể, sinh động,
hấp dẫn các phạm trù đạo đức, các nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức cùng
phương pháp hình thành chúng trong học sinh. Nhấn mạnh giáo dục đạo lý làm
người, tác giả coi đó là một điều hệ trọng bậc nhất đối với thế hệ trẻ, từ trẻ thơ
trong giáo dục mầm non đến thanh thiếu niên trong giáo dục phổ thông và đại
học. Tác giả đã đề cập đến sự hoàn thiện và phát triển của nhân tính là chức
năng cơ bản của giáo dục đạo đức mà chỗ sâu sắc nhất của nhân tính đó là sự
qn mình, là làm cho đứa trẻ sớm biết quan tâm tới niềm vui và nỗi đau của
người khác, rằng nó cần phải sống tốt đẹp, lương thiện và tử tế, vì nó cần cho
những người khác, nó sống vì người khác. Thiết nghĩ, cái chiều sâu trong nhân
tính đó cũng chính là cội nguồn sức mạnh tạo nên bản lĩnh chính trị. Quá trình
giáo dục đứa trẻ tuân thủ các chuẩn mực đạo đức cũng đồng nghĩa với việc giáo
dục bản lĩnh làm người. Chính vì vậy, đây là một trong những tư liệu quý giá

giúp tác giả bước đầu đưa ra những nhận định, nghiên cứu về những yếu tố tác
động đến bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học.
- M.Lê-pê-kin (1975), Leninist principles of teaching youth education
(Những nguyên lý Lêninnít về giáo dục thanh niên) [180]. Dựa trên cơ sở học


13
thuyết Mác - Lênin về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với việc giáo dục thanh
niên, tác giả đã luận giải làm rõ nội dung những nguyên lý Lêninnít về giáo dục
thanh niên; phương pháp, hình thức và kinh nghiệm trong cơng tác giáo dục
đồn viên thanh niên của Đồn Thanh niên Cộng sản Lênin Liên Xơ. Trong đó,
tác giả đã phân tích sâu sắc những nguyên tắc cơ bản về sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản Liên Xô đối với Đồn Thanh niên Cộng sản Liên Xơ.
- M.I.Calinin (1982), Bàn về thanh niên [22]. Bằng những trải nghiệm
trong công tác thanh niên, tác giả đã đúc rút những kinh nghiệm quý báu trong
công tác giáo dục thanh niên, đồng thời ông cũng đưa ra những yêu cầu cụ thể
về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của cán bộ làm cơng
tác thanh niên nói chung, cán bộ đồn nói riêng. Tác giả cho rằng, trong công
tác thanh niên, không được phép sao chép một cách thiếu suy nghĩ những
phương pháp của “người lớn tuổi”, cũng khơng dùng mệnh lệnh hành chính mà
chúng ta thường gặp trong các tổ chức kinh tế… Việc coi thường những đặc
điểm của lứa tuổi chỉ có thể làm cho cơng tác đồn bị khơ héo, cằn cỗi đi, chỉ có
thể làm cho thanh niên khiếp sợ và xa lánh Đoàn.
- Tham khảo kinh nghiệm giáo dục tư tưởng đạo đức của thanh niên, sinh
viên các trường đại học Trung Quốc có cơng trình của tác giả La Quốc Kiệt
(2003), Tu dưỡng đạo đức tư tưởng [95]. Cuốn sách là một tài liệu tham khảo
quý cho việc nghiên cứu bản lĩnh chính trị của sinh viên hiện nay. Phần lời tựa
của cuốn sách khẳng định: Trong tình hình hiện nay, cơng tác giáo dục, đào tạo,
cùng với việc dạy chữ thì việc dạy người, việc rèn luyện tu dưỡng đạo đức, lối
sống cho sinh viên trở thành vấn đề đặc biệt quan trọng. Cuốn sách cũng khẳng

định trong tình hình mới, để giáo dục đạo đức tư tưởng yêu cầu sinh viên các
trường đại học phải kiên trì “bốn thống nhất”: thống nhất giữa học tập khoa học
văn hóa với tăng cường tu dưỡng tư tưởng; kiên trì sự thống nhất giữa thực hiện
giá trị bản thân và phục vụ nhân dân, Tổ quốc; kiên trì sự thống nhất giữa học
tập lý luận tri thức trong sách với tự thân đi vào thực tiễn xã hội; kiên trì sự
thống nhất giữa xây dựng lý tưởng cao đẹp và thực hành phấn đấu gian khổ.
Mặc dù không trực tiếp bàn đến bản lĩnh chính trị của sinh viên, nhưng những
vấn đề mà tác giả đặt ra là những liệu cứ quan trọng để nghiên cứu sinh phác
thảo nên cấu trúc bản lĩnh chính trị của sinh viên các trường đại học ở nước ta
hiện nay.


14
Bài viết trên Tạp chí khoa học
- Hồ Tự Lực (2004), “Tư duy mới về giáo dục lý luận chính trị của các
trường đại học” [101]. Bài viết đã khẳng định vai trò quan trọng của chủ nghĩa
Mác - Lênin, của cơng tác giáo dục lý luận chính trị đối với đối với nhận thức và
hành động của sinh viên. Từ thực tế cơng tác giáo dục lý luận chính trị cho sinh
viên các trường đại học, tác giả chỉ ra các vấn đề cần tiếp tục đổi mới nhằm nâng
cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị: Kiên trì vai trị chỉ đạo khơng thay đổi
chủ nghĩa Mác - Lênin, bảo đảm phương hướng đúng đắn trong công tác giáo
dục đại học; lấy sự chỉ đạo của chủ nghĩa Mác - Lênin, phát huy tốt hơn nữa
công tác giáo dục lý luận chính trị.
- Indira Rystina, Zhaniya Kussainova (2014), Comparative Analysis of
National Youth Policy in Different Countrie (Phân tích so sánh về Chính sách
Quốc gia Thanh niên ở các nước khác nhau trên thế giới) [180]. Từ thực trạng
thanh niên các nước trên thế giới, nhất là các nước đang phát triển, các tác giả đã
khuyến khích thanh niên thực hiện các quyền của mình trong những điều kiện
hoàn cảnh phù hợp. Tác giả cũng đã đưa ra các tiêu chuẩn quốc tế về Chính sách
quốc gia về thanh niên; phân tích tồn cầu về hành động để thúc đẩy chính sách

quốc gia thanh niên; phân tích so sánh các đất nước đã thực hiện Chính sách
quốc gia đối với thanh niên. Theo nhận định của các tác giả thì sự tham gia của
thanh niên là một yếu tố cốt lõi trong sự phát triển, thực hiện và đánh giá các
chính sách thanh niên. Tác giả đã đưa ra các tiêu chuẩn, điều kiện và các bước
cho việc thực hiện các chính sách về thanh niên. Đây là những gợi ý quan trọng
để nghiên cứu sinh nghiên cứu về việc thể chế hóa đường lối của Đảng thành
chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với sinh viên các trường đại học.
Luận án tiến sĩ
- Mao Lộ (2014), Giáo dục tư tưởng chính trị cao học và nghiên cứu xã hội
hóa chính trị cho sinh viên trong thời đại mới [100]. Cơng trình đã đề cập đến các
phương pháp cơ bản trong việc thúc đẩy giáo dục chính trị tư tưởng trong trường
đại học và các mục tiêu quan trọng trong việc tiến hành xã hội hóa chính trị cho
sinh viên ở Trung Quốc hiện nay. Trên cơ sở phân tích hiện trạng, tác giả luận án
đã đề xuất một số giải pháp cơ bản tăng cường giáo dục lý tưởng chính trị, thúc
đẩy xã hội hóa giáo dục chính trị cho sinh viên; triển khai việc giáo dục chính trị
tư tưởng, xây dựng văn hóa học đường, các chương trình ngoại khóa, đa dạng hóa


15
phương tiện dạy học trong các trường đại học ở Trung Quốc.
Qua các cơng trình ngồi nước ở trên cho thấy, các tác giả đã nghiên cứu
về thanh niên, sinh viên dưới nhiều góc độ khác nhau nhưng đều khẳng định họ
là lực lượng tiên phong trong các phong trào xã hội ở các quốc gia. Thanh niên,
sinh viên được nghiên cứu nhiều đức tính, nhiều phẩm chất cần có để trở thành
con người chân chính, để trở thành cơng dân hữu ích cho tương lai của mỗi đất
nước. Mặc dù bản lĩnh chính trị là tổng hợp những đức tính và phẩm chất quan
trọng để đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ đặt ra cho thanh niên, sinh viên trong mọi
thời kỳ cách mạng, tuy nhiên, chưa có cơng trình nào đề cập đến vấn đề này một
cách trực tiếp. Qua góc nhìn của các nhà nghiên cứu cho thấy, biểu hiện khá rõ
nét quan điểm và định hướng công tác giáo dục thanh niên, sinh viên ở một số

quốc gia hiện nay.
1.1.2.2. Những nghiên cứu ở trong nước
Sách tham khảo
- Trần Thị Anh Đào (Chủ biên, 2010), Công tác giáo dục lý luận chính trị
cho sinh viên Việt Nam hiện nay [46]. Cuốn sách dựa trên cơ sở nghiên cứu lý
luận và thực tiễn để tìm ra những giải pháp khả thi để góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên, nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu
nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước. Các tác giả đã phân tích một số đặc điểm của sinh viên: thứ nhất,
trình độ nhận thức, hiểu biết các vấn đề chính trị - xã hội của sinh viên rộng
nhưng chưa sâu; thứ hai, thế giới quan và nhân sinh quan của sinh viên chưa ổn
định; thứ ba, phẩm chất chính trị, đạo đức của sinh viên tương đối tốt; thứ tư,
năng lực tư duy và năng lực hành động của sinh viên có nhiều triển vọng.
- Dỗn Thị Chín, Lê Thị Thảo (Chủ biên, 2016), Giáo dục lối sống cho
sinh viên Việt Nam hiện nay theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh (qua khảo sát một số trường đại học tại Hà Nội) [24]. Dựa trên cơ sở kết
quả đánh giá và khảo sát về lối sống của thanh niên, sinh viên Việt Nam hiện
nay ở một số trường đại học tại Hà Nội, cuốn sách làm rõ hơn công tác giáo dục
lối sống cho sinh viên theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, những
phương hướng, biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác này. Trong
chương III: Phương hướng và giải pháp giáo dục lối sống cho sinh viên Việt
Nam hiện nay theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, các tác giả đã


16
đưa ra những giải pháp mang tính định hướng quan trọng trong việc bồi dưỡng
con người mới XHCN trong sự nghiệp cách mạng hiện nay.
- Trần Hậu Tân (Chủ biên, 2020), Xây dựng lối sống tích cực của sinh
viên trước tác động của cách mạng xã hội hiện nay [141]. Cuốn sách trình bày
một số vấn đề lý luận, thực tiễn về xây dựng lối sống tích cực của sinh viên

trước tác động của mạng xã hội cũng như yêu cầu và giải pháp cơ bản xây dựng
lối sống tích cực của sinh viên trước tác động của mạng xã hội hiện nay.
- Bùi Thị Cần (Chủ biên, 2020), Giáo dục sinh viên Việt Nam theo gương
bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh trong thời kỳ hội nhập [23]. Cuốn sách đã khẳng
định giáo dục bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ trong đó có sinh
viên là một vấn đề có ý nghĩa sâu sắc. Hiện nay, đất nước ta đang trong giai
đoạn đẩy mạnh quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, với những thời cơ xen lẫn
những thách thức lớn, đòi hỏi sinh viên phải khẳng định được bản lĩnh chính trị
của mình một cách vững vàng. Đặc biệt, các tác giả đã khảo sát thực trạng giáo
dục sinh viên theo gương bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh ở Trường Đại học
Vinh theo nội dung sau: Giáo dục các quan điểm chính trị Hồ Chí Minh; giáo
dục ý chí, nghị lực kiên cường và tinh thần độc lập, tự chủ, sáng tạo trong học
tập, rèn luyện; giáo dục niềm tin chính trị; giáo dục tinh thần dũng cảm, dấn
thân, dám làm và dám chịu trách nhiệm; giáo dục tinh thần kiên định, linh hoạt
“dĩ bất biến, ứng vạn biến”.
Bài viết trên Tạp chí có chỉ số ISSN
- Phan Thị Phương Anh và Trần Thị Như Tuyến (2017), “Thực trạng cơng
tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên hiện nay và một số giải pháp mang
tính định hướng” [5]. Trên cơ sở phân tích thực trạng, các tác giả đã đề ra một số
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho
sinh viên. Trong đó, đáng chú ý là giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
đối với cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên.
- Bàn về định hướng giá trị cho sinh viên trong giai đoạn đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước có cơng trình: Mai Thị Quý (2018), “Xác định
hệ giá trị cần định hướng cho sinh viên trong điều kiện hiện nay” [138]; Nguyễn
Thái Sơn (2016), “Nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và
định hướng giá trị cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay” [139]. Các tác giả đã
khẳng định yêu cầu và sự cần thiết của công tác định hướng cho sinh viên hiện

17
nay là hết sức quan trọng nhằm hạn chế những tác nhân tiêu cực ảnh hưởng đến
nhân cách, lí tưởng của những chủ nhân tương lai của đất nước.
- Đinh Văn Thành (2017), “Nâng cao bản lĩnh chính trị cho sinh viên các
trường công an nhân dân trong giai đoạn hiện nay” [145]. Bài viết khẳng định
nâng cao bản lĩnh chính trị cho sinh viên các trường cơng an nhân dân có vai trị
đặc biệt quan trọng góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ công an nhân
dân vững mạnh về chính trị, tư tưởng, giỏi về chuyên mơn, nghiệp vụ. Xác định
bản lĩnh chính trị là nhân tố cần thiết, là cái cốt nên việc bồi dưỡng, nâng cao
bản lĩnh chính trị cho cán bộ, chiến sĩ công an nhân dân phải được tiến hành
ngay, phải thực hiện thường xuyên, liên tục. Trên cơ sở phân tích các yếu tố ảnh
hưởng, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị cho
sinh viên các trường cơng an nhân dân. Trong đó, cơng tác giáo dục lý luận
chính trị, tư tưởng là nội dung cốt yếu, là cơ sở, nền móng vững chắc để rèn
luyện bản lĩnh chính trị cho sinh viên các trường công an nhân dân.
- Tổ chức nghiên cứu Love Frankie, Công ty Indochina Research (2020),
Báo cáo nghiên cứu thế hệ trẻ Việt Nam [158]. Báo cáo nghiên cứu Việt Nam
đang trong cơng cuộc đổi mới tồn diện đất nước với nhiều chính sách kinh tế và
xã hội được đưa vào từ những năm 1980 cho đến thời điểm có những thành cơng
trong ứng phó với đại dịch COVID-19 được thế giới ghi nhận. Báo cáo nghiên
cứu về thế hệ trẻ Việt Nam trong đó có sinh viên bao gồm các nội dung như giáo
dục, cơ hội việc làm, tương tác kỹ thuật số và triển vọng quốc tế, nghiên cứu
chia sẻ nguyện vọng và mối quan tâm của những người trẻ tuổi trên khắp đất
nước và cách họ dự định hình thành một tương lai tốt đẹp hơn.
Luận án tiến sĩ
- Vũ Thị Phương Lê (2012), Định hướng giá trị của sinh viên sư phạm
trong các trường đại học vùng Bắc Trung Bộ hiện nay [94] đã khẳng định tầm
quan trọng của định hướng giá trị đối với sinh viên sư phạm. Tác giả đã làm rõ
những vấn đề đặt ra trong định hướng giá trị của sinh viên sư phạm do có sự
thiếu nhất qn, thậm chí mâu thuẫn trong định hướng giá trị của một số sinh

viên sư phạm; do số sinh viên sư phạm thực sự chung thủy, tâm huyết với nghề
dạy học đang giảm dần; do định hướng giá trị của sinh viên sư phạm trong các
trường đại học vùng Bắc Trung Bộ đang hình thành những nhóm trái ngược
nhau. Trên cơ sở đó, tác giả đã đưa ra ba nhóm giải pháp chủ yếu: Thứ nhất, xây


18
dựng mơi trường sư phạm mang tính nhân văn dựa trên nền tảng các giá trị; thứ
hai, tăng cường giáo dục gia đình và giáo dục xã hội; thứ ba, nâng cao ý thức tự
giáo dục, tự đánh giá, tự rèn luyện của sinh viên sư phạm.
- Bàn về ý thức chính trị của sinh viên được đề cập đến trong cơng trình:
Phạm Đình Kh (2016), Ý thức chính trị của sinh viên ở nước ta hiện nay thực trạng và những vấn đề đặt ra [91]; Cơng trình đã làm rõ những vấn đề lý
luận về ý thức chính trị của sinh viên, thực trạng ý thức chính trị của sinh viên,
trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên
trong các trường đại học, cao đẳng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Trong đó,
tác giả đã xác định những vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao ý thức chính trị
của sinh viên Việt Nam hiện nay xuất phát từ trong nội tại bản thân sinh viên; từ
mơi trường giáo dục, xã hội và từ những chính sách liên quan trực tiếp đến quá
trình học tập và rèn luyện của sinh viên.
- Lê Thị Hà (2017), Đổi mới phương thức lãnh đạo của các tỉnh ủy vùng
Bắc Trung Bộ đối với công tác thanh niên giai đoạn hiện nay [62]. Cơng trình
đã khẳng định Bắc Trung Bộ là “vùng đất thép” của Tổ quốc, là địa bàn có tầm
quan trọng đặc biệt đối với sự ổn định và phát triển của cả nước. Để khai thác và
phát huy tiềm năng hiệu quả của vùng, cần phải phát huy mạnh mẽ nguồn nhân
lực, nhất là thanh niên - lực lượng chiếm hơn 30% dân số và 55% lực lượng lao
động. Tuy nhiên, tình hình thanh niên cũng đang diễn biến phức tạp, một bộ
phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm đến tình
hình đất nước. Bên cạnh đó, tác giả cịn chỉ ra một số hạn chế về trình độ học
vấn, thiếu kiến thức và kỹ năng trong hội nhập quốc tế; tính độc lập, chủ động,
sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng u

cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội
trong thanh niên đang gia tăng và diễn biến phức tạp…
- Nguyễn Quang Hùng (2018), Niềm tin chính trị của sinh viên Việt Nam
hiện nay [84]. Cơng trình đã xây dựng và áp dụng một khung lý thuyết khoa học
tương đối hoàn chỉnh về niềm tin chính trị với tư cách là một nhân tố cấu thành
của văn hố chính trị để luận giải và làm rõ niềm tin chính trị của sinh viên. Tác
giả nghiên cứu niềm tin chính trị của sinh viên bao gồm các khái niệm, cơ chế
hình thành, cấu trúc, đặc điểm và chức năng. Tác giả đã phân tích và làm rõ khái
niệm, đặc điểm sinh viên, trong đó, tác giả nhấn mạnh đặc điểm nổi trội: thứ