Tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh lớp 3

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
UBND TỈNH PHÚ THỌ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG

TRẦN THỊ THU HÀ

BÁO CÁO THỰC TẬP
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
CHO HỌC SINH LỚP 3

Phú Thọ, tháng 4 năm 2023


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

UBND TỈNH PHÚ THỌ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG

TRẦN THỊ THU HÀ

BÁO CÁO THỰC TẬP
TỔ CHỨC HOẠT CÁC ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH LỚP 3

GV HƯỚNG DẪN: TS. TRẦN ĐÌNH CHIẾN

CƠ SỞ THỰC TẬP:
TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐINH TIÊN HOÀNG
VIỆT TRÌ- PHÚ THỌ

Phú Thọ, tháng 4 năm 2023

LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan đây là báo cáo thực tập do cá nhân em thực hiện
trong thời gian thực tập tại Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng - Việt Trì - Phú
Thọ. Các thơng tin số liệu và nội dung trong báo cáo là trung thực, đảm bảo
độ tin cậy.
Xác nhận của cơ quan nơi thực tập

Học viên
(Ký và ghi rõ họ tên)

Trần Thị Thu Hà

1


LỜI CẢM ƠN
Mở đầu bài báo cáo này cho em được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban
lãnh đạo nhà trường cùng quý thầy cô giảng viên trường Đại học Hùng
Vương, Thầy Trần Đình Chiến đã tận tình giảng dạy và đã tạo điều kiện cho
em trong những lúc học và rèn luyện ở trường.
Em xin chân thành cảm ơn! Ban giám hiệu trường Tiểu học Đinh Tiên
Hoàng và các thầy cơ giáo của nhà trường đã tận tình giúp đỡ em trong suốt
bảy tuần thực tập. Các thầy cô không những truyền kinh nghiệm tổ chức hoạt
động trải nghiệm mà còn tạo điều kiện để chúng em được vận dụng những
kiến thức và kế hoạch xây dựng hoạt động trải nghiệm vào thực tế học sinh
khối 3 của trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng nhằm giúp em hoàn thành bài
báo cáo thu hoạch này.
Quả thực là: “ Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Đúng là như vậy

qua bảy tuần đi thực tập tuy thời gian không dài nhưng em đã học được rất
nhiều kinh nghiệm từ các thầy cơ và từ đó vận dụng những ý tưởng của mình
vào thực tế trong các giờ hoạt động trải nghiệm. Từ đó tổ chức vận dụng sáng
tạo linh hoạt trong các giờ học khác.
Cuối cùng cho em xin kính chúc tất cả các thầy cơ có thật nhiều sức
khỏe, thật nhiều hạnh phúc và may mắn trong cuộc sống và trong sự nghiệp
mình đã chọn.
Em xin cảm ơn các thầy cô rất nhiều!

2


MỤC LỤC
Contents
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................1
1. Lý do lựa chọn chủ đề thực tập:“Tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho
học sinh lớp 3”..................................................................................................1
2. Giới thiệu khái quát về trường tiểu học Đinh Tiên Hoàng............................3
3. Kế hoạch thực tập..........................................................................................5
PHẦN II: PHẦN NỘI DUNG CHÍNH..........................................................8
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA CHỦ ĐỀ TỔ CHỨC CÁC HOẠT
ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH LỚP 3.......................................8
1.1. Cơ sở lí luận...............................................................................................8
1.1.1. Khái niệm “Hoạt động trải nghiệm” và “Tổ chức Hoạt động trải
nghiệm” cho học sinh tiểu học.........................................................................8
1.1.2 Một số hình thức tổ chức HĐTN..............................................................9
2.2. Tổ chức các HĐTN trong dạy học tiểu học:............................................11
2.2.1. Nguyên tắc tổ chức các HĐTN ở tiểu học:...........................................11
2.2.2. Quy trình tổ chức HĐTN trong dạy học tiểu học.................................13
2.2.3. Một số hình thức HĐTN của HS lớp 3 trường Tiểu học Đinh Tiên

Hoàng..............................................................................................................16
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TỔ CHỨC CÁC HOẠT
ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH LỚP 3.....................................20
2.1. Tổ chức các HĐTN trong Chương trình giáo dục Tiểu học....................20
Bảng 2.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV, PHHS, LLCĐ về tầm quan
trọng của HĐTN..............................................................................................20
2.2.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch HĐTN cho học sinh.............................21
2.3. Đánh giá chung thực trạng quản lí hoạt động trải nghiệm cho học sinh tại
Trường Tiểu học Đinh Tiên Hồng- Việt Trì- Phú Thọ..................................22
2.3.1. Những mặt đã đạt được.........................................................................22
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân............................................................22
2.4. Một số biện pháp quản lí hoạt động trải nghiệm cho học sinh tại Trường
Tiểu học Đinh Tiên Hoàng - Việt Trì - Phú Thọ.............................................23
2.4.1.Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh và
các lực lượng giáo dục về tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm............23

3


2.4.2. Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng- Việt Trì- Phú Thọ theo định hướng phát
triển năng lực...................................................................................................24
2.4.3. Tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ, chuyên môn cho cán bộ quản lí và giáo
viên để tố chức hoạt động ưải nghiệm cho học sinh Trường Tiểu học Đinh
Tiên Hoàng – Việt Trì – Phú Thọ đạt hiệu quả...............................................26
2.4.4. Chỉ đạo thực hiện đa dạng hóa các loại hình trải nghiệm cho học sinh 27
2.4.5. Nâng cao vai trò chủ thể của học sinh trong hoạt động trải nghiệm.....28
2.4.6. Đảm bảo các điều kiện, phương tiện để thực hiện hoạt động trải nghiệm
……………………………………………………………………………….29
2.5. Mối quan hệ giữa các biện pháp...............................................................31

2.6. Kết quả thu được qua việc nghiên cứu tổ chức các HĐTN cho học sinh
lớp 3.................................................................................................................31
PHẦN III: PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.............................................34
1. Kết luận.......................................................................................................34
2. Một số kiến nghị..........................................................................................35

4


DANH MỤC VIẾT TẮT
CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ

HĐTN

Hoạt động trải nghiệm

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

CBQL

Cán bộ quản lí

PHHS

Phụ huynh học sinh

THCVĐ

Tình huống có vấn đề

LLCĐ

Lực lượng cộng đồng

5


PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn chủ đề thực tập:“Tổ chức các hoạt động trải
nghiệm cho học sinh lớp 3”.
Tư tưởng giáo dục về học qua trải nghiệm (experiential education) đã
xuất hiện sơ khai từ thời cổ đại, song nó chỉ thực sự phát triển và trở thành
một tư tưởng giáo dục chính thống và phát triển thành học thuyết khi có
những cơng trình nghiên cứu của các nhà tâm lí học, giáo dục học nổi tiếng
trên thế giới. Từ cuối thế kỉ XIX, xuất hiện mô hình dạy học trải nghiệm đầu
tiên trên thế giới là mơ hình về nghiên cứu ứng dụng và đào tạo thực nghiệm
của nhà tâm lí học Kurt Lewin. Lewin nhấn mạnh tới sự kết hợp chặt chẽ giữa
lí thuyết và thực hành. Ơng thấy rằng, việc học có thể đạt hiệu quả tối đa khi
có mối quan hệ chặt chẽ giữa kinh nghiệm cá nhân và việc phân tích giải
quyết nhiệm vụ học tập. Nhắc đến học thuyết giáo dục trải nghiệm, phải nhắc
đến quan điểm “học qua làm, học bắt đầu từ làm” của John Deway. Với triết
lí giáo dục đề cao vai trò kinh nghiệm, từ giữa thế kỉ XX, ông đã đưa ra được

quan điểm về vai trị của kinh nghiệm trong giáo dục. Ơng cũng chỉ ra rằng,
kinh nghiệm giúp nâng cao hiệu quả của giáo dục bằng cách kết nối người
học, kiến thức học với thực tiễn cuộc sống, vì thế cần đưa các loại bài tập như
nghề làm vườn, dệt, mộc... vào nhà trường. David Kolb nghiên cứu chu trình
học từ trải nghiệm. Theo ông, các bước của học tập trải nghiệm bao gồm kinh
nghiệm cụ thể, quan sát phản chiếu, khái niệm hóa và thử nghiệm tích cực.
Ngồi ra, cịn phải kể đến rất nhiều các nhà giáo dục học hiện đại như
Willingham, Conrad và Hedin, Druism, Owens và Owens, Karen Warren....
Đối với các nước có nền giáo dục phát triển, đặc biệt là các nước tiếp cận
chương trình giáo dục phổ thơng theo hướng phát triển năng lực, HĐTN được
quan tâm và triển khai dưới nhiều góc độ. Trong khu vực châu á, từ năm
1973, học tập trải nghiệm đã được Hồng Kông áp dụng thông qua việc dạy

1


học qua hoạt động tham quan, dã ngoại. Tư tưởng này tiếp tục phát triển ở các
nước châu á khác như Singapore, Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc...Tổ chức
HĐTN có một bước tiến quan trọng hơn khi vào năm 2002, chương trình
“Dạy học vì một tương lai bền vững” đã được UNESCO thơng qua. Trong
chương trình này có phần quan trọng về học qua trải nghiệm sáng tạo.
Ở Việt Nam, từ thời kì đầu của nền giáo dục, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
nhấn mạnh: “Học đi đơi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà
trường gắn liền với xã hội.” Mặc dù cũng đã được vận dụng trong nhiều loại
hình trường, song lí thuyết về hoạt động trải nghiệm sáng tạo vẫn cịn vơ cùng
mới mẻ. Dự thảo chương trình giáo dục phổ thơng tổng thể ra đời, trong đó
xuất hiện khái niệm mới “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo”. Trong dự thảo nêu
rõ, theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thơng sau 2015 thì các
mơn học, chun đề học tập và HĐTN được cấu trúc thành một hệ thống
chỉnh thể, thống nhất từ cấp tiểu học đến cấp trung học phổ thông. HĐTN

dành cho tất cả các học sinh từ lớp 1 đến lớp 12 giúp HS vận dụng những tri
thức, kiến thức, kĩ năng, thái độ đã học từ nhà trường và những kinh nghiệm
bản thân vào thực tiễn cuộc sống một cách sáng tạo. Có thể nói, mặc dù
HĐTN đã xuất hiện và phát triển từ lâu trên thế giới nhưng ở Việt Nam thì
đây vẫn cịn là một hình thức mới mẻ, đang trên đường khẳng định dần vị thế
của mình trong giáo dục bởi tính tích cực của nó.
Đối với các trường Tiểu học HĐTN là hình thành cho học sinh thói
quen tích cực trong cuộc sống hằng ngày, chăm chỉ lao động; thực hiện trách
nhiệm của người học sinh ở nhà, ở trường và địa phương; biết tự đánh giá và
tự điều chỉnh bản thân; hình thành những hành vi giao tiếp, ứng xử có văn
hố; có ý thức hợp tác nhóm và hình thành được năng lực giải quyết vấn đề.
Với mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con
người phát triển tồn diện, những con người có đủ năng lực cần thiết, đáp ứng
sự đỏi hỏi của cuộc sống hiện đại. Việc giáo dục một con người toàn diện
2


khơng chỉ giáo dục cho các em có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc
các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao
động mà còn phải giáo dục cho các em có kỹ năng sống tốt hơn và trở thành
con người linh hoạt, sáng tạo, có văn hóa. Biết xử lý các tình huống một cách
đúng đắn, khoa học hợp với đạo lý người Việt Nam. Giúp các em thích ứng
với cuộc sống xã hội hiện tại, với những tác động của tự nhiên, xã hội. Thúc
đẩy các em học sinh tham gia các hoạt động mang tính xã hội, phát huy nhân
tố tích cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng mơi trường sống thân thiện,
tích cực ở địa phương. Đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện; phù hợp với
quan điểm giáo dục đó là: Học để biết; học để làm; học để tồn tại; học để
chung sống.
........

Muốn phát triển tồn diện cho học sinh thì phải thực hiện đồng bộ giữa

các HĐTN sáng tạo thông qua các hoạt động văn hoá xã hội, và vui chơi giải
trí có mối quan hệ hữu cơ với cơng tác giáo dục trong giờ lên lớp, các hoạt
động văn hố xã hội, vui chơi giải trí bao gồm các HĐTN sáng tạo do Nhà
trường và Liên đội tổ chức và thực hiện. Tâm lý học đã chỉ ra rằng: “Nhân
cách chỉ có thể hình thành thơng qua các loại hình hoạt động phong phú đa
dạng”. Trong khi đó các giờ học trên lớp của học sinh chỉ được hoạt động có
một mặt đó là học tập. Như vậy chỉ giáo dục các em học tập trong lớp là chưa
đủ mà cần phải mở rộng ra ngồi lớp học. Có như vậy các em mới phát triển
toàn dịên. Vậy phải tổ chức như thế nào để các em ngày càng tích cực tham
gia các HĐTN? Đây là điều mà mỗi giáo viên có tâm huyết đều phải trăn trở,
với ý nghĩa đó em chọn đề tài: “Tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho
học sinh lớp 3 ” để nghiên cứu.
2. Giới thiệu khái quát về trường tiểu học Đinh Tiên Hoàng
Trường Tiểu học Đinh Tiên Hồng (phường Nơng Trang, thành phố
Việt Trì) tiền thân là Trường Phổ thơng cơ sở Dệt được thành lập vào tháng 8

3


năm 1982. Xuyên suốt hành trình 40 năm xây dựng và trưởng thành, tập thể
nhà trường luôn nêu cao tinh thần gương mẫu, trách nhiệm, phát huy truyền
thống đoàn kết, nỗ lực sáng tạo, đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện, ươm mầm và chắp cánh cho ước mơ của bao thế hệ học trò. Lan tỏa giá
trị u thương, xây dựng mơi trường học tập an tồn, nỗ lực đổi mới phương
pháp giáo dục, Trường Tiểu học Đinh Tiên Hồng ln là điểm sáng của giáo
dục tiểu học Đất Tổ.
Đội ngũ giáo viên tâm huyết, yêu nghề được tiếp sức bởi điều kiện cơ
sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại đã trở thành nền tảng vững chắc để

gần 2.600 học sinh Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng học tập, chinh phục tri
thức, chắp cánh ước mơ. Qua mỗi năm, chất lượng giáo dục toàn diện của
trường ngày càng được nâng cao, các hoạt động học tập theo chương trình của
Bộ Giáo dục và Đào tạo được đảm bảo, triển khai có hiệu quả chương trình
giáo dục phổ thơng mới.
Với mục tiêu hình thành một thế hệ học sinh năng động, tự tin, phát
triển toàn diện cả về “đức - trí - thể - mỹ”, Trường Tiểu học Đinh Tiên Hồng
khơng chỉ chú trọng việc truyền dạy kiến thức, mà còn đẩy mạnh rèn luyện
đạo đức, kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp cho học sinh, thực hiện có hiệu quả
cuộc vận động xây dựng nhà trường thân thiện, học sinh tích cực. Cùng với
việc thành lập và duy trì hiệu quả hoạt động của các Câu lạc bộ, những hoạt
động tập thể như múa hát, chơi trị chơi được nhà trường duy trì thường xuyên
trong những giờ chào cờ, tiết học ngoại khóa, thiết thực tạo niềm vui, hạnh
phúc cho giáo viên và học sinh.
Thực hiện mục tiêu của Nghị Quyết số 29 – NQ/TW về Đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, các hoạt động giáo dục ở trường Tiểu học
cần được tổ chức theo hướng tăng cường sự trải nghiệm, nhằm phát huy tính
sáng tạo cho học sinh, tạo ra các môi trường khác nhau để học sinh được trải

4


nghiệm nhiều nhất, đồng thời là sự khởi nguồn sáng tạo, biến những ý tưởng
của học sinh thành hiện thực để các em thể hiện hết khả năng sáng tạo của
mình.
Trong những năm vừa qua, trường Tiểu học Đinh Tiên Hồng – Việt
Trì – Phú Thọ đã chủ động thực hiện việc dạy học trải nghiệm ở tất cả các
phân mơn trong các tiết dạy dưới nhiều hình thức tổ chức khác nhau, đặc biệt
là hình thức trải nghiệm thực tế để rèn luyện và phát triển các kỹ năng sống
của trẻ ở một khơng gian mở ngồi nhà trường. Việc học tập ở không gian mở

không chỉ giúp học sinh hịa mình với thiên nhiên, tìm hiểu trực tiếp các con
vật, cây cối, trải nghiệm khám phá đối tượng bằng nhiều giác quan mà cịn
hình thành trong trẻ lối sống tình cảm, u thiên nhiên, mơi trường, …đồng
thời dạy trẻ trách nhiệm với bản thân và môi trường sống xung quanh.
Ngoài ra, việc dạy học với các hoạt động trải nghiệm cịn giúp học sinh
thích thú hơn với việc tự mình lĩnh hội kiến thức,“học mà chơi, chơi mà học.”
Với những những kiến thức em đã học tại Trường Đại học Hùng
Vương cùng với sự hướng dẫn nhiệt tình của Thầy Phạm Đình Chiến và nền
tảng tham gia các HĐTN của học sinh trong trường đã giúp em rất nhiều về
đề tài nghiên cứu “Tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh lớp 3. ”
3. Kế hoạch thực tập.
TT
1

Tuần
Tuần 1

Nội dung công việc
- Gặp BGH nhà trường đến thực tập trao đổi về

(27/2 – 03/3) nội dung thực tập tại trường.
- Nghe báo cáo về tình hình giáo dục của nhà
trường.
- Nghe báo cáo về công tác dạy- học của nhà
trường .
- Làm quen với học sinh khối lớp 3.
5

Ghi chú

- Tìm hiểu ban cán sự lớp và thành viên các lớp 3
trong trường.
TT

Tuần

Nội dung công việc
- Dự giờ hoạt động trải nghiệm của học sinh khối
3.
- Tiếp tục tìm hiểu định hướng hoạt động trải
nghiệm của từng lớp để lựa chọn những nội dung
phù hợp với thời điểm hiện tại.
- Trao đổi với thầy cô, học sinh để đưa ra những

3

Tuần 3
(13/3 – 17/3)

căn cứ đánh giá từng tiêu chí các hoạt động trải
nghiệm của từng học sinh.
- Quan sát học sinh khi tham gia các hoạt động trải
nghiệm của lớp.
- Tìm hiểu, ghi chép những thắc mắc của học sinh
khi tham gia hoạt động trải nghiệm của tập thể, hỗ
trợ giúp đỡ những học sinh còn e dè, nhút nhát,
chưa hòa đồng với tập thể.
- Xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động trải
nghiệm cho học sinh lớp 3.

- Bám sát, tìm hiểu các thành viên lớp để xây dựng
kế hoạch hoạt động phù hợp với tâm lí của học
sinh trong lớp.

4

Tuần 4

- Trao đổi với giáo viên chủ nhiệm lớp về kĩ năng,

(20/3 – 24/3) thái độ được hình thành ở học sinh và các mức độ
đạt được khi tham gia hoạt động của mỗi học sinh
để có những điều chỉnh kịp thời sau mỗi hoạt
động trải nghiệm cho các em.
- Liên lạc với phụ huynh tìm hiểu về ứng dụng của
học sinh khi vận dụng những trải nghiệm cá nhân.

6

Ghi chú


TT

Tuần

Nội dung công việc
- Trao đổi với giáo viên chủ nhiệm về kế hoạch tổ
chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh lớp 3
theo 4 nội dung: Hoạt động hướng vào bản thân;

Hoạt động hướng đến xã hội; Hoạt động hướng
đến tự nhiên và Hoạt động hướng nghiệp.
- Tổ chức các hoạt động nhằm giúp học sinh phát

6

Tuần 6
(03/4– 07/4)

huy được sự sáng tạo và khả năng thích ứng với
cuộc sống, định hướng môi trường và nghề nghiệp
tương lai.
- Trao đổi với phụ huynh để họ nắm được học đi
đôi với hành”, tổ chức các hoạt động linh hoạt,
mang lại lợi ích thiết thực cho học sinh. Đây là
mơn học được kết nối giữa nhà trường, gia đình và
xã hội đáp ứng mục tiêu giáo dục hiện nay.
- Lên lớp trao đổi tổ chức các hoạt động trải
nghiệm cho học sinh lớp 3.
- Kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình

7

Tuần 7

tổ chức các hoạt động trải nghiệm nếu phát hiện

(10/4 – 14/4) ra sai sót thì kịp thời điều chỉnh.
- Hồn thiện thiết kế một chương trình hoạt động
trải nghiệm cụ thể cho học sinh lớp 3.

- Hoàn thiện hồ sơ thực tập gửi cán bộ hướng dẫn

7

Ghi chú


PHẦN II: PHẦN NỘI DUNG CHÍNH
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA CHỦ ĐỀ TỔ CHỨC CÁC HOẠT
ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH LỚP 3.
1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Khái niệm “Hoạt động trải nghiệm” và “Tổ chức Hoạt
động trải nghiệm” cho học sinh tiểu học
Để tìm hiểu đầy đủ về thuật ngữ “Hoạt động- trải nghiệm”là gì trước
tiên phải hiểu rõ thế nào là Hoạt động học tập?
Hoạt động học tập là q trình hoạt động có mục đích, có ý thức, có
động cơ và mang tính tự giác của người học, dưới sự hỗ trợ, hướng dẫn, cố
vấn của người dạy, nhằm đạt được mục tiêu học tập. Hoạt động học tập là quá
trình diễn ra hoạt động nhận thức của người học, mà tư duy chính là một yếu
tố cơ bản của loại hình hoạt động này.
Trải nghiệm Theo Wikipedia, trải nghiệm là tiến trình hay là quá trình
hoạt động năng động để thu thập kinh nghiệm, trên tiến trình đó có thể thu
thập được những kinh nghiệm tốt hoặc xấu, thu thập được những bình luận,
nhận định, rút tỉa tích cực hay tiêu cực, khơng rõ ràng, cịn tùy theo nhiều yếu
tố khác như mơi trường sống và tâm địa mỗi người.
Trải nghiệm có nhiều dạng khác nhau, tùy thuộc vào các tiêu chí khác
nhau như phạm vi diễn ra hoạt động, đặc điểm của hoạt động hay nội dung
giáo dục thông qua hoạt động... Học tập thông qua trải nghiệm là học tập
thông qua sự phản ánh về việc làm, thường tương phản với học vẹt, giáo
khoa. Học tập trải nghiệm có liên quan nhưng không đồng nhất với giáo dục

thực nghiệm, học tập hành động, học tập khám phá hay học tập dịch vụ. Khi
tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh tiểu học, không nhất thiết phải là
hoạt động quy mô lớn, ở ngoài trời,. . . mới được gọi là trải nghiệm. Khi học

8


sinh trực tiếp tham gia vào các hoạt động trên lớp học, được tương tác với con
người, sự vật, được làm những cái mới mẻ mà trước đó chưa từng làm, chưa
từng nói, qua đó lấy được kinh nghiệm cho bản thân cũng là trải nghiệm.
Thêm vào đó, khơng phải khi học sinh hoạt động chân tay, chạy nhảy,..mới
gọi là trải nghiệm. Việc các em tư duy, động não về những cái chưa biết, cái
mới cũng được cho là trải nghiệm. Từ quan điểm này khi tổ chức hoạt động
trải nghệm cho học sinh nói chung, hoạt động trải nghiệm sáng tạo nói riêng,
giáo viên khơng nên cứng nhắc về thời gian, địa điểm hay quy mô thực hiện.
Vậy HĐTN là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế
và hướng dẫn học sinh thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế thể
nghiệm cảm xúc tích cực, chủ động thực hành, tự tạo kiến thức, hình thành kĩ
năng và thái độ cho bản thân dưới tổ chức, sự hướng dẫn của thầy cô giáo.
Tổ chức HĐTN cho học sinh tiểu học là tạo ra các hoạt động giáo dục,
trong đó học sinh được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong nhà trường hoặc
trong xã hội dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, qua đó phát triển
tình cảm, đạo đức, các kĩ năng và tích lũy kinh nghiệm cá nhân. Mỗi hoạt
động này mang tính tổng hợp của nhiều lĩnh vực giáo dục, kiến thức và kĩ
năng khác nhau.
1.1.2 Một số hình thức tổ chức HĐTN.
HĐTN diễn ra rất linh hoạt và mềm dẻo (về địa điểm, thời gian, quy
mô, nội dung,...) nên có thể nhìn nhận HĐTN dưới các góc độ khác nhau:
- HĐTN có thể là một hình thức tổ chức dạy học: như vậy, ở đây,
HĐTN sẽ là một trong số các hình thức tổ chức dạy học, giáo dục để tổ chức

các hoạt động giáo dục, là một “cách” để học sinh chiếm lĩnh tri thức, kĩ
năng, kĩ xảo, hình thành năng lực, phẩm chất.

9


- HĐTN có thể được hiểu là một nội dung giáo dục: như vậy, nó sẽ là
nội dung rất lớn, bao gồm nhiều nội dung nhỏ khác như: đời sống xã hội, văn
hóa – nghệ thuật, thể thao, khoa học kĩ thuật, . . . được nhà giáo dục thiết kế
nhằm phát triển nhân cách một cách toàn diện cho học sinh.
- HĐTN có thể được hiểu là bản chất của một hoạt động: như vậy,
HĐTN là hoạt động có mục đích, đối tượng,. . . cụ thể:
+ Chủ thể: Học sinh và các lực lượng liên quan.
+ Đối tượng: Tri thức, kinh nghiệm xã hội, giá trị, kĩ năng xã hội.
+ Mục tiêu: Giáo dục toàn diện và phát huy tốt tiềm năng, khả năng
sáng tạo của mỗi học sinh.
+ Kết quả: Hệ thống các kĩ năng, năng lực, phẩm chất.
- HĐTN cũng có thể được hiểu như một mơn học, giống với quan điểm
trong dự thảo Chương trình giáo dục tổng thể. Như vậy, nó sẽ có nội dung,
phương pháp, hình thức, cách đánh giá,. . . được thiết kế cụ thể, nhằm mục
tiêu phát triển toàn diện nhân cách học sinh.
Như vậy, bản thân HĐTN được có thể được nhìn nhận dưới nhiều góc
độ khác nhau tùy vào quan điểm, nghiên cứu của mỗi người. Với mỗi cách
nhìn, nó lại được tổ chức thực hiện theo cách khác nhau. Trong nghiên cứu
này, em nhìn nhận HĐTN như một hình thức tổ chức dạy học tích cực. Do đó,
em quan niệm: HĐTN là một hình thức hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự
hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, học sinh được tham gia trực tiếp vào
các hoạt động học tập thực tiễn khác nhau của môi trường xung quanh với tư
cách là chủ thể của hoạt động, được thể hiện sự sáng tạo của bản thân, qua đó

10


tăng cường kiến thức, hình thành và phát triển kĩ năng, xác định giá trị, phát
triển năng lực, nhân cách phù hợp cũng như tiềm năng sáng tạo của bản thân.
2.2. Tổ chức các HĐTN trong dạy học tiểu học:
Trong nhà trường tiểu học hiện nay, việc tổ chức các HĐTN phụ thuộc nhiều
vào sự chủ động, tự giác của nhà trường và đội ngũ giáo viên, vì lẽ đó, việc tổ
chức hình thức hoạt động này cịn khá hạn chế, đơn điệu. Nếu các HĐTN
được tổ chức với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, tích hợp trong các hoạt
động học tập một cách hợp lí sẽ góp phần nâng cao hiệu quả học tập tích cực
đối với học sinh.
2.2.1. Nguyên tắc tổ chức các HĐTN ở tiểu học:
Để tổ chức các HĐTN một cách có hiệu quả, cần tuân thủ theo một số
quy tắc nhất định sau đây:
a. Đảm bảo tính trải nghiệm và phát huy khả năng sáng tạo của học
sinh tham gia hoạt động
Đây là yếu tố cơ bản thể hiện điểm khác biệt cũng như ưu thế của hoạt
động trải nghiệm sáng tạo với các hoạt động học tập khác, đó là tính trải
nghiệm và tính khám phá. Học sinh được tham gia các nội dung mới mẻ,
gắn liền với cuộc sống, thực tiễn xung quanh. Trong yêu cầu của HĐTN
phải chứa đựng các tình huống có vấn đề làm nảy sinh những băn khoăn,
thắc mắc của HS, đòi hỏi các em phải vận dụng linh hoạt các kinh
nghiệm, kiến thức, kĩ năng sẵn có của mình trong việc giải quyết vấn đề.
Sự trải nghiệm được thể hiện ở tất cả các khâu của hoạt động, từ chỗ học
sinh được chủ động lên ý tưởng, chuẩn bị, tổ chức tiến hành hay đánh giá,
nhận xét.

11

Một đặc điểm tất yếu của hoạt động trải nghiệm sáng tạo đó là giáo
viên phải phát huy được khả năng sáng tạo của học sinh với các cấp độ
khác nhau. Trong quá trình trải nghiệm, cùng tham gia một hoạt động với
mục tiêu như nhau nhưng mỗi cá nhân, mỗi nhóm học sinh phải có khơng
gian để thể hiện khả năng sáng tạo của mình. ở đây, học sinh được tự lên
ý tưởng, bàn bạc, thảo luận để thực hiện ý tưởng đó giáo viên có vai trị
quan sát, động viên và giúp đỡ, gợi ý kịp thời để học sinh hoàn thành
nhiệm vụ.
b. Đảm bảo mục tiêu giáo dục
HĐTN mang tính tích hợp cao, cả về nội dung, phương pháp thực hiện
cũng như kết quả đạt được. Các HĐTN này không chỉ cung cấp cho học
sinh kiến thức, kĩ năng bài học yêu cầu mà còn giúp rèn luyện, hình thành
ở học sinh các năng lực, phẩm chất cần thiết cũng như bồi dưỡng khả
năng sáng tạo. Khi tổ chức một HĐTN cần xác định rõ mục tiêu giáo dục
cần đạt được, ưu tiên những năng lực và phẩm chất cốt lõi trong từng hoạt
động, có phương án đánh giá và kiểm tra cụ thể. Việc xác định mục tiêu
chung chung, ôm đồm sẽ làm hạn chế hiệu quả hoạt động, gây khó khăn
khi thực hiện.
C .Đảm bảo tính vừa sức
Đảm bảo tính vừa sức là nguyên tắc quan trọng khi tổ chức cấc hoạt
động giáo dục cho học sinh tiểu học nói chung và HĐTNT nói riêng. Mỗi
một HĐTN cần chứa đựng một chuỗi các tình huống có vấn đề (THCVĐ),
đưa người học vào q trình tư duy tự giác, có mong muốn và có niềm tin
rằng mình có khả năng giải quyết những vấn đề mà trước đây mình chưa
từng đối mặt hoặc chưa từng chứng kiến. Nói một cách khác, các tình
huống có vấn đề được đưa ra phải nằm trong vùng phát triển trí tuệ gần
nhất của trẻ (theo L.S. Vygotxki), đi trước sự phát triển và hướng dẫn sự
phát triển. Các THCVĐ cần được xây dựng dựa trên các định hướng: tôn
12

trọng vốn sống của trẻ, xây dựng việc dạy học và giáo dục trên mức độ
khó khăn cao và nhịp độ học nhanh, nâng mức độ khái quát hay làm cho
trẻ có ý thức về tồn bộ q trình học tập.
d. Đảm bảo sự thống nhất giữa vai trò tự giác, tích cực, độc lập, sáng
tạo của học sinh và vai trò chủ đạo của giáo viên: Nguyên tắc này đòi hỏi
việc tổ chức HĐTN vừa phải phát huy được vai trị chủ thể tích cực, độc
lập, sáng tạo của học sinh, vừa phải đảm bảo vai trò tổ chức, hỗ trợ, điều
khiển của giáo viên. Vai trò chủ thể tích cực của học sinh được thể hiện ở
chỗ: các em tự giác, chủ động tham gia vào nhiều giai đoạn của hoạt
động, thể hiện bản thân, có ý thức trong việc vận dụng, phát huy những gì
đã học được, phát huy tối đa tư duy phản biện, tư duy sáng tạo trong q
trình giải quyết các tình huống có vấn đề gặp phải. Khi tổ chức hoạt động,
giáo viên cần hướng dẫn, phỗ biến công việc cụ thể, kịp thời để học sinh
nắm được nhiệm vụ được giao. Trong khi hoạt động diễn ra, giáo viên
phải tích cực quan sát, chú ý để có thể giúp đỡ, động viên hoặc định
hướng cho học sinh một cách kịp thời. Nguyên tắc này được đưa ra nhằm
nhấn mạnh sự kết nối chặt chẽ giữa vai trò của người giáo viên và học
sinh khi tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo. HĐTN địi hỏi sự chủ
động cao của HS song khơng vì lẽ đó mà giáo viên “bỏ mặc” cho học sinh
tự quyết định, tự thực hiện các nhiệm vụ mà khơng định hướng và kiểm
sốt.
2.2.2. Quy trình tổ chức HĐTN trong dạy học tiểu học
Để đảm bảo tính hiệu quả, sau khi thiết kế một HĐTN có sự tham gia ý
kiến của HS và các lực lượng giáo dục khác (nếu cần), khi tổ chức một hoạt
động trải nghiệm sáng tạo, người giáo viên nên đi theo một quy trình nhất
định, bao gồm các bước như sau:
Bước 1: Giới thiệu hoạt động trải nghiệm, mục đích hoạt động

13