Các câu hỏi ôn thi hsg về cơ cấu dân số môn địa lý

Cơ cấu dân số
1. Tại sao cơ cấu dân số theo giới và theo tuổi là 2 loại cơ cấu quan
trọng nhất trong nghiên cứu dân số?
- Tuổi và giới là 2 đặc trưng trong dân số học và có vai trò quan
trọng về mặt xã hội, kinh tế và sinh học. Phần lớn các hành vi XH
đều có mối tương quan chặt chẽ với tuổi và giới.
- Cơ cấu dân số theo giới:
- Hiện nay, khi phân tích cơ cấu dân số theo giới, người ta không chỉ
chú ý tới khía cạnh sinh học mà cịn cả khía cạnh xã hội như vai
trò, vị thế, quyền lợi, trách nhiệm của giới nam và giới nữ.
- Cơ cấu dân số theo giới ảnh hưởng tới phân bố SX, tổ chức đời
sống XH và hoạch định chiến lược phát triển KT - XH của các
nước. Nơi có nhiều nam hơn nữ thì phát triển mạnh những ngành
cần nhiều nam và ngược lại (...); chiến lược phát triển kinh tế - xã
hội theo vùng và ngành cũng cần tính đến lực lượng lao động nam
và nữ, mỗi quốc gia có số nam và số nữu quá chênh lệch với nhau
sẽ gây ra nhiều vấn đề xã hội đáng lưu tâm và cần phải giải quyết.
- Cơ cấu dân số theo tuổi: cho biết tình hình sinh, tử; tuổi thọ, khả
năng phát triển dân số và nguồn lao động của 1 nước; làm cơ sở để
đề ra các chính sách dân số, kinh tế phù hợp đối với từng quốc gia
theo từng giai đoạn nhất định. VD: nước có dân số già cần …,
nước có dân số trẻ cần …
2. Giải thích tại sao gia tăng dân số tự nhiên ở các quốc gia trên thế giới
không giống nhau?
- Gia tăng dân số của các quốc gia trên thế giới không giống nhau do
tỷ suất sinh và tỷ suất tử không giống nhau, bắt nguồn từ sự khác
nhau của các nhân tố tác động đến tỷ suất sinh và tỷ suất tử ở các
nước (phân tích các nhân tố tác động và làm rõ sự khác nhau, đặc
biệt là ở nhóm nước phát triển và đang phát triển)
3. Tại sao nhiều nước châu Âu hiện nay có cơ cấu dân số già? Ảnh
hưởng của điều này tới khủng hoảng nợ công đang diễn ra ở châu

Âu?
- Khái niệm: cơ cấu dân số già
- Giải thích:
+ Do trình độ phát triển KT-XH (...)
+ Do tâm lý xã hội (...)
+ Do nguyên nhân khác


4.

5.

-

6.

- Ảnh hưởng: Làm gia tăng nợ công, gây nguy cơ vỡ nợ công ở các
nước châu Âu do chi phí lương hưu và phúc lợi XH lớn …
Tác động của cơ cấu dân số theo tuổi với sự phát triển kinh tế - xã
hội ở nhóm nước đang phát triển?
- Thuận lợi: Nguồn dự trữ lao động dồi dào, đủ lực lượng để phát
triển kinh tế - xã hội.
- Khó khăn: Số người trẻ (trong độ tuổi đi học đông) => nhu cầu
giáo dục (nhiều qg csvc chưa đủ để đáp ứng nhu cầu này); vấn đề
việc làm (thiếu việc làm…);...
Tại sao nói sự phân bố dân cư phản ánh tổng hợp các nhân tố tự
nhiên và kinh tế - xã hội?
- Các nhân tố tự nhiên ảnh hưởng rõ nét đến phân bố dân cư:
khí hậu, nguồn nước, địa hình, đất đai, tài ngun
+ Khí hậu: Nơi khí hậu ấm áp, ơn hồ => dân cư tập trung

đơng; nơi có khí hậu khắc nghiệt dân cư thưa thớt.
+ Nước: Nơi có nguồn nước dồi dào => dân cư đơng
+ Địa hình bằng phẳng, đất đai màu mỡ => dân cư đơng; vùng
núi cao, địa hình hiểm trở => dân cư thưa thớt.
+ Tài nguyên: Tuỳ thuộc theo từng loại tài nguyên mà dân cư
sẽ phân bố khác nhau (...)
Nhân tố KT-XH: Trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; tính chất
nền kinh tế
+ Nơi có trình độ phát triển sản xuất cao => dân cư đơng
+ Tính chất nền kinh tế: HĐ công nghiệp => dân cư tập trung đông
hơn HĐ nông nghiệp. Các ngành CN khác nhau có mật độ dân cư
khác nhau. Trong nơng nghiệp, HĐ trồng trọt đông dân hơn HĐ
chăn nuôi…
+ Lịch sử khai thác lãnh thổ: Khu vực khai thác lãnh thổ lâu đời dân
cư sẽ đông hơn nơi mới kthac
+ Các dòng chuyển cư cũng tác động tới sự phân bố dân cư.
Vì sao cơ cấu dân số theo giới ở các nước không giống nhau?
- Cơ cấu dân số chịu tác động của nhiều nhân tố (...) => các nhân tố
ở các nhóm nước khơng giống nhau (...)
- Tự nhiên - sinh học:
+ ở nước đang phát triển có cơ cấu dân số trẻ, số người trong
độ tuổi sinh đẻ nhiều => trẻ em nam > nữ
+ Do tuổi thọ trung bình của nữ > nam => Các nước phát triển,


dân số già, nhiều người già thì số nữ > nam.
- Phong tục tập quán, tâm lý xã hội:
+ Đang pt: Trọng nam khinh nữ + tiến bộ của KHKT giúp chọn lọc
giới tính khi sinh => nam nhiều hơn.
+ Phát triển: Bình đẳng giới hơn.

- Tính chất nền kinh tế:
+ Đang pt: nông nghiệp => cần nhiều lao động thể lực
+ Pt: Cơng nghiệp => SD nhiều máy móc và ít lđ thể lực hơn; đời
sống cao; vị thế phụ nữ cao hơn