Dt thalassemia t8 21

DI TRUYỀN VÀ
PHỊNG BỆNH THALASSEMIA
BSCKII. Vũ Hải Tồn
1


2


Thalassemia?
•
•
•
•

Là bệnh lý huyết học
Bệnh lý hồng cầu
Bệnh lý huyết sắc tố
Do giảm hoặc mất khả năng tổng hợp chuỗi alpha globin
hay beta globin

3


Thalassemia?
• Là bệnh di truyền lặn trên NST thƣờng
• Có hai thể chính: alpha thalassemia và beta thalassemia
• Mức độ nặng nhẹ tùy theo kiểu đột biến gen

4

Globin gene locus
Beta globin gene

Alpha globin gene


α-Thalassemia
- Giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng tổng hợp chuỗi alpha globin

- Đột biến phổ biến là mất đoạn 1 hoặc cả 2 gen alpha globin
- Đột biến điểm tuy không phổ biến nhƣng đa dạng (>100 đb).
HbQS (cd 125)
HbCS (cd 142) (T>C)
HbPakse (cd 142) (A>T)


Đột biến α-Thalassemia
Condition

Phenotype

Normal

Genotype

Example
1
1

(/)

2
2

Fetal death

Hb Bart’s hydrops fetalis

(--/--)

(--SEA/--SEA)

Moderate

Hb H disease

(--/-)

(--SEA/-3.7)
(--SEA/-4.2)

Severe

HbH hydrops

(--/T)

(--SEA/-HbCS)
(--SEA/-HbQS)

1

2

Mild

- Thal trait 1

(--/)

(--SEA/)
(--THAI/)
(-3.7/-3.7)
(-4.2/-4.2)

1

2

1

2

1

2

1
1

2
2

(-/-)
Carrier

- Thal trait 2

(-/)

(-3.7/)
(-4.2/)

2


β-Thalassemia
- Giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng tổng hợp chuỗi beta globin.
- Có khoảng 290 đột biến.
- Đột biến phổ biến là đột biến điểm, liên quan đến sự thay thế các nucleotid.
HbS

HbE

6 8/9 17 19 26 27/28
-31 -30 -29 -28

IVS2#654
35 41 41/42 43 56 71/72 83

121 123/125 126 136 147

3'

5'
Exon1

Exon2

IVS1#1
IVS1#5

Exon3


Đột biến β-Thalassemia
Phenotype

Severity

Mutation

Absense of β-globin production

β0

Codon 17
Codon 41/42
Codon 71/72

Codon 95
IVS1-1
IVS1-5

Residual production of β-globin

β+

IVS2-654

Reduce β chain

β++

HbE
-28
-88
-90


MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP
DI TRUYỀN BỆNH THALASSEMIA


Bố mẹ bình thƣờng (khơng mang gen bệnh)
→ 100% con sinh ra bình thƣờng


• Nếu bố hoặc mẹ mang gen bệnh, thì xác suất có 50% số con
sinh ra mang gen bệnh, 50% bình thường

Nếu cả bố và mẹ đều mang gen bệnh: xác suất
có 25% con sinh ra bị bệnh thalassemia, 50%
con mang gen bệnh và 25% con bình thƣờng


Nếu bố hoặc mẹ bị bệnh thalassemia, ngƣời cịn
lại bình thƣờng: Toàn bộ số con sinh ra đều
mang gen bệnh


Nếu bố hoặc mẹ bị bệnh thalassemia, ngƣời còn lại
mang gen bệnh:
xác suất 50% số con bị bệnh thalassemia,
và 50% số con mang gen bệnh


Bố mẹ đều là bệnh nhân thalassemia:
100% con sinh ra bị bệnh thalassemia


PHỊNG BỆNH CHỦ ĐỘNG
• Sàng lọc gen bệnh cho các thành viên trong gia đình
ngƣời bệnh
• Sàng lọc trƣớc hơn nhân
• Sàng lọc trƣớc sinh

17

Một số phương pháp sàng lọc trước sinh
1. Chẩn đoán trƣớc sinh:
+ Chẩn đốn trƣớc sinh có xâm lấn: gai nhau (tuần 11-14); dịch ối (tuần 16-20);
mẫu máu cuống rốn (ngồi tuần 18)
+ Chẩn đốn trƣớc sinh khơng xâm lấn: NIPT (Non Invasive Prenatal Testing)
dựa trên DNA thai nhi tự do trong huyết tƣơng của mẹ, sớm nhất từ tuần thứ 7.
2. Chẩn đoán trƣớc làm tổ:
+ Chẩn đoán trực tiếp: sinh thiết phơi
+ Chẩn đốn gián tiếp: phân tích di truyền liên kết

18


CASE STUDY

19


Thành phần huyết sắt tố bình thƣờng:

20


Trường hợp 1:
CHỒNG

VỢ

21

Trường hợp 2:
CHỒNG

VỢ

22


Trường hợp 3:
CHỒNG

VỢ

23


Trường hợp 4:
CHỒNG

VỢ

24


Trường hợp 5:
CHỒNG

VỢ

25