Bài giảng nghiệp vụ ngân hàng trung ương chương 3

13/05/2014 1
NGHIỆP VỤ NHTW
GVC.ThS.Nguyễn Thị Minh Quế
Trường Đại học Kinh tế quốc dân
Chương 3
Nghiệp vụ phát hành và
Điều hòa tiền mặt
của NHTW
13/05/2014 2
Luật NHNN 2010, Chương 3, Mục 2,
Điều 17.Phát hành tiền giấy, tiền kim loại
1. Ngân hàng Nhà nước là cơ quan duy
nhất phát hành tiền giấy, tiền kim loại
của nước Cộng hoà XHCN Việt Nam.
2. Tiền giấy, tiền kim loại do Ngân hàng
Nhà nước phát hành là phương tiện
thanh toán hợp pháp trên lãnh thổ nước
Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
13/05/2014 3
Luật NHNN 2010, Chương 3, Mục 2,
Điều 17.Phát hành tiền giấy, tiền kim loại
3. Ngân hàng Nhà nước bảo đảm cung
ứng đủ số lượng và cơ cấu tiền giấy,
tiền kim loại cho nền kinh tế.
4. Tiền giấy, tiền kim loại phát hành vào
lưu thông là tài sản "Nợ" đối với nền
kinh tế và được cân đối bằng tài sản
"Có" của Ngân hàng Nhà nước.
13/05/2014 4
Nghị định 96/2008/NĐ-CP,
Điều 2. Nhiệm vụ và quyền hạn của NHTW


Khoản 14. Về việc thực hiện các nghiệp
vụ Ngân hàng Trung ương:
a) Tổ chức in, đúc, bảo quản, vận chuyển
tiền; thực hiện nghiệp vụ phát hành,
thu hồi, thay thế và tiêu hủy tiền;
Phát hành tiền là một chức năng riêng
có , một nghiệp vụ độc quyền của NHTW,
được pháp luật quy định.
13/05/2014 5
Điều 2. Nhiệm vụ và quyền hạn của NHTW

Trong mỗi quốc gia, NHTW là cơ quan duy
nhất chịu trách nhiệm chính, thay mặt CP để
phát hành tiền pháp định, tiền này có hiệu
lực lưu thông bắt buộc trong toàn quốc.

Đơn vị chịu trách nhiệm phát hành trong
NHTW là Cục Phát hành và Kho quỹ: có
nhiệm vụ tham mưu, giúp Thống đốc thực
hiện chức năng quản lý Nhà nước và chức
năng NHTWvề lĩnh vực phát hành và kho
quỹ theo quy định của pháp luật.
13/05/2014
1. Nguyên tắc phát hành tiền
1.1. Phát hành tiền theo nguyên tắc có
sự bảo đảm bằng vàng (chế độ phát
hành theo dự trữ vàng)
1.2. Phát hành tiền theo nguyên tắc có
sự bảo đảm bằng giá trị hàng hóa (chế

độ phát hành tiền pháp định)
13/05/2014 7
1.1. Phát hành tiền theo nguyên tắc
có sự bảo đảm bằng vàng

CP quy định việc phát hành tiền phải
dưa vào dự trữ vàng. Vàng trở thành
hàng hóa bảo đảm cho giá trị của tiền
giấy. NHTW cho lưu hành tiền giấy với
một khối lượng giá trị tương đương dự
trữ vàng.

NHTW bảo đảm và cam kết rằng người
có tiền giấy có quyền đổi ra vàng bất cứ
lúc nào nếu họ muốn.
13/05/2014 8
1.1. Phát hành tiền theo nguyên tắc
có sự bảo đảm bằng vàng

 Tiền giấy được định nghĩa là Giấy Nợ
của NHTW, dùng để thay thế cho những
đồng tiền vàng hay bạc trong lưu thông
trước đây. Tiền giấy lúc này được gọi là
tín tệ vì cơ sở để nó được lưu hành đó
là lòng tin của nhân dân vào việc tiền
giấy có thể đổi ra vàng bất cứ lúc nào.
13/05/2014 9
1.1. Phát hành tiền theo nguyên tắc
có sự bảo đảm bằng vàng


Phát hành tiền theo nguyên tắc bảo đảm
bằng vàng có ưu điểm là không xảy ra
lạm phát, nhưng nhược điểm là hạn chế
số lượng tiền phát hành, trong khi nhu
cầu của nền kinh tế lại cần có nhiều tiền
để phục vụ sản xuất và lưu thông hàng
hóa.
13/05/2014 10
1.2. Phát hành tiền theo nguyên tắc
có sự bảo đảm bằng giá trị hàng hóa

Thực chất nguyên tắc này là việc xác
định số lượng tiền cần thiết đưa vào lưu
thông. Xuất phát từ chức năng của tiền
tệ là phương tiện lưu thông, nên cơ sở
của việc phát hành tiền là dựa trên
quan hệ lưu thông hàng hóa.
13/05/2014 11
Khối lượng tiền cần thiết cho lưu thông
được xác định dựa trên các yếu tố:

- P: Mức giá bình quân của hàng hóa tại
thời điểm đang xét trong nền kinh tế

- Y: Tổng số lượng các đơn vị hàng
hóa,SP, DV do nền kinh tế tạo ra

- V: Tốc độ lưu thông trung bình của
đồng tiền trong nền kinh tế


- M: Khối lượng tiền cần được tạo ra cho
nền kinh tế.
13/05/2014 12
Các phương trình về
lượng tiền cung ứng

MV = PY (1)
P.Y

M = (2)
V
M Y

L = = (3)
P V
13/05/2014 13
Quan điểm của Fisher (2,3)

“Nhà nước và NHTW chỉ nên phát
hành thêm tiền vào lưu thông khi và
chỉ khi có những đơn vị hàng hóa,
SP, DV tăng thêm trong nền kinh tế.

Ngược lại, nếu số lượng SP được tạo
ra ít hơn trước thì phải rút bớt tiền
về nếu muốn giữ cho giá cả tiếp tục
ổn định”.
13/05/2014 14
Cơ sở cho việc phát hành tiền của
các quốc gia


Trong XH hiện đại, mọi thứ đều là hàng hóa:
Trái phiếu CP hay TP DN, vàng, ngoại tệ,
SDR, các chứng thư, tài sản khác,… đều là
những tài sản mà CP, các DN hoặc cá nhân
có thể sử dụng nó để thế chấp vay tiền.

Khi CP, DN hoặc nước ngoài mang các tài
sản như vậy đến ký quỹ tại NHTW để xin
vay. Khi đó Tài sản Có của NHTW tăng lên,
và để cân đối với TS Có, NHTW phải tăng TS
Nợ tương đương với giá trị của các tài sản ký
quỹ, bằng cách phát hành thêm tiền.
13/05/2014 15
Cơ sở cho việc phát hành tiền của
các quốc gia

Việc xác địnhkhối lượng tiền cần phát
hành của NHTW không còn lệ thuộc vào
khối lượng vàng dự trữ, mà lệ thuộc vào
yêu cầu của nền kinh tế, cụ thể là nguồn
bảo đảm cho khối lượng tiền trong lưu
thông ở một thời kỳ nhất định là khối
lượng hàng hóa và DV được SX ra và
đưa vào lưu thông trong thời kỳ đó.
13/05/2014 16
Để thực hiện nguyên tắc này
NHTW xác định khối lượng tiền
phát hành tăng thêm hàng năm
dựa trên cơ sở các yếu tố:


Tốc độ tăng trưởng kinh tế (% GDP
tăng thêm),

Sự biến động của giá cả (Tỷ lệ %
lạm phát dự kiến),

Tốc độ lưu thông tiền tệ dự tính
13/05/2014 17
2. Các kênh phát hành tiền
của NHTW
2.1. Phát hành tiền qua kênh Chính phủ
2.2. Phát hành tiền qua kênh tín dụng
2.3. Phát hành tiền qua kênh thị trường
mở
2.4. Phát hành tiền qua kênh thị trường
vàng và ngoại tệ
2.5. Phát hành để cân đối Bảng CĐTS
13/05/2014 18
2.1. Phát hành tiền qua kênh
Chính phủ

Nếu CP vay tiền của NHTW, NHTW
phải tạm ứng cho NSNN hoặc mua
trái phiếu của CP

Nếu CP vay nước ngoài bằng hàng
hóa, vàng hoặc ngoại tệ; những tài
sản này đem về nước sẽ được ký
quỹ tại NHTW để đổi thành nội tệ

chi tiêu.
13/05/2014 19
2.2. Phát hành tiền qua kênh
Tín dụng
NHTW cho các NHTM vay dưới các
hình thức:

Thế chấp hoặc ứng trước

Cầm cố các chứng từ có giá

Tái chiết khấu các thương phiếu và
các GTCG
Qua đó khả năng cung ứng tín dụng
của các NHTM tăng lên
13/05/2014 20
2.3. Phát hành tiền qua kênh
Thị trường mở

Khi mua các chứng khoán ngắn hạn,
NHTW bơm tiền vào nền kinh tế

(Xem Bảng CĐTS NHTW tóm tắt)
13/05/2014 21
2.4. Phát hành tiền qua kênh
thị trường vàng và ngoại tệ

Khi NHTW mua vàng, ngoại tệ trên
thị trường, làm tăng dự trữ ngoại
hối và vàng tại NHTW, đồng thời

làm tăng khối lượng tiền tệ trong
lưu thông
13/05/2014 22
2.5. Phát hành để cân đối
Bảng CĐTS

Khi có sự gia tăng không chủ động của
các khoản mục bên TS Có, NHTW phát
hành thêm tiền để tăng TS Nợ nhằm
cân đối giữa TS Nợ và TS Có.

Vàng và ngoại tệ từ nước ngoài vào
trong nước được sử dụng dưới dạng ký
quỹ để vay trên NHTW, nên cần bơm
tiền vào lưu thông

13/05/2014 23
3. Sơ đồ phát hành và điều hòa tiền mặt
trong hệ thồng NH ở một số quốc gia
3.1. Ngân hàng Trung ương Pháp
3.2. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản
3.3. Ngân hàng Trung ương Trung
quốc

(Tham khảo trong Giáo trình)
13/05/2014 24
4. Nghiệp vụ phát hành và tổ chức điều
hòa tiền mặt trong Hệ thống NHNN VN
4.1. Cơ sở phát hành tiền
4.2. Tổ chức in, đúc tiền, vận chuyển

và bảo quản tiền
4.3. Tổ chức phát hành và điều hòa
tiền mặt
4.4. Tổ chức thu hồi, thay thế tiền,
tiêu hủy tiền
13/05/2014 25