ba yêu cầu đối với thông tin

Ba yêu cầu
đối với thông tin
Lương Ngọc An
Tuần báo Văn Nghệ
A. Một số thể loại thông tin
thường gặp

Thông tin đại chúng (thông tin báo chí)

Báo cáo

Tin thông báo
1. Sự giống nhau giữa các thể loại

Tin = mới

Tin = thật

Tin = nhanh

Tin = đáp ứng nhu cầu của người đọc

Biết

Hiểu

Sử dụng
2. Sự khác nhau giữa các thể loại

Khác nhau về đối tượng tiếp nhận thông tin


Tin báo chí = nhiều người đọc có trình độ khác nhau

Thông tin báo cáo = ít người đọc với trình độ giống nhau

Thông báo = đối tượng cụ thể

Khác nhau về mối quan hệ giữa người viết với
người đọc

Báo cáo = tương tác trực tiếp

Báo chí = tương tác gián tiếp
3. Những yêu cầu đầu tiên
đối với người viết tin

Xác định thông tin để làm gì?

Xác định rõ người tiếp thu thông tin là
ai?

Xác định rõ thể loại thông tin cần sử
dụng
B. Ba cấp độ
trong một thể loại thông tin
Kể cả tin báo chí và Báo cáo đều có 3 cấp độ
như sau:

Thông tin cơ bản

Thông tin mở rộng


Thông tin gợi mở
1. Thông tin cơ bản là gì?

Là sự kiện mang tính thời sự mà mọi người
cùng quan tâm

Là thông tin trả lời đủ 4 câu hỏi:

Ai?

Việc gì?

Ở đâu?

Thời gian nào?
Chú ý: Nếu chưa trả lời đủ 4 câu hỏi này nghĩa là chưa
đáp ứng đủ một đơn vị thông tin

Cách sử dụng thông tin cơ bản

Đặc điểm chung của
thông tin

Hấp dẫn

Ngắn gọn

Đáp ứng càng nhanh
nhu cầu của người

đọc càng tốt

Cách sử dụng

Chọn yếu tố hấp dẫn
(hoặc quan trọng)
nhất trong câu trả lời
để đưa lên đầu tiên
Ví dụ về thông tin cơ bản
2. Thông tin mở rộng là gì?

Là thông tin cơ bản (1 đơn vị thông tin)

Trả lời thêm các câu hỏi:

Việc đó diễn ra như thế nào?

Địa điểm, nhân vật, thời gian đó có gì đặc biệt

Những nội dung liên quan đến việc đó là gì?
Ví dụ về thông tin mở rộng

Thông tin cơ bản:

Thông tin mở rộng:
3. Thông tin gợi mở là gì?

Là một thông tin mở rộng

Có thêm phần đánh giá, bình luận, dẫn

chứng mở rộng của người viết về nội dung
của sự việc để giúp người đọc tự liên hệ
đến các nội dung khác nằm ngoài thông tin
cơ bản, nhưng vẫn trong ý định của người
viết
Gợi mở của người viết thể hiện
như thế nào?
a. Gợi mở bằng đánh giá?

Đánh giá trực tiếp

Là ý kiến của bản thân người viết về sự việc vừa
được kể lại

Đánh giá gián tiếp

Là đưa ý kiến của người khác vào thay cho ý kiến
của mình

Có thể thay ý kiến của nhân vật bằng các văn bản
hoặc trích dẫn thông tin đánh giá từ các nguồn khác

Những nội dung cần đánh giá:

Kết quả sự việc

Tính ảnh hưởng của sự việc

Tương lai sẽ như thế nào


Kiến nghị của người viết hoặc người trong cuộc
Khi đưa ý kiến của người khác vào
bài viết cần chú ý những gì?

Người có ý kiến phải trực tiếp tham gia vào
hoặc được chứng kiến sự việc

Người có ý kiến phải là người am hiểu về vấn
đề mà câu chuyện thể hiện

Người có ý kiến phải có quan điểm riêng

Người có ý kiến phải đồng ý cho phép đưa ý
kiến của mình vào bài viết

Ý kiến trích dẫn phải thể hiện quan điểm của
người viết (đồng ý hay không đồng ý với quan
điểm đó)
b. Gợi mở bằng liên hệ

Liên hệ trực tiếp

Các ví dụ có bối cảnh, nguyên nhân và kết
quả tương tự

Liên hệ gián tiếp

Các ví dụ có bối cảnh tương tự nhưng kết
quả khác


Các ví dụ có kết quả tương tự nhưng xuất
phát từ nguyên nhân, bối cảnh khác
c. Gợi mở bằng cách đặt câu hỏi

Về bản chất, đặt câu hỏi cũng là một sự
binh luận của người viết

Nguyên tắc đặt câu hỏi: Phải đầy đủ cơ
sở để người đọc có ngay câu trả lời
theo mục đích của ngươif viết
Vì sao lại có thông tin gợi mở

Bản chất của thông tin (Cung cấp khả
năng sử dụng cho người đọc)

Khẳt năng nhận thức của người đọc
(Kết hợp với kinh nghiệm và trình độ của
người đọc để tạo nên những lớp nghĩa
sâu hơn cho thông tin)
Ví dụ về thông tin gợi mở

Đánh giá trực tiếp

Đánh giá gián tiếp

Gợi mở bằng liên hệ
Bài tập về viết tin

Viết tin cơ bản


Viết tin mở rộng

Viết tin đánh giá
C. Những yêu cầu tiếp theo
đối với người viết tin

Xác định rõ yêu cầu và đặc điểm của nội
dung định thông tin

Xác định rõ khả năng và yêu cầu của người
đọc

Yêu cầu về cách diễn đạt
1. So sánh đặc điểm của thông tin
Thể loại tin

Cấu trúc 2 phần

Phần quan trọng
nhất được đưa lên
đầu.
Các thể loại khác

Cấu trúc 3 phần

Phần quan trọng
nhất nằm ở kết
luận
Từ đặc điểm, lựa chọn thể loại thông
tin cần thiết

Tin báo chí

Tin nhanh

Tin mở rộng

Tin đánh giá
Báo cáo

Báo cáo đột xuất

Báo cáo hoạt
động

Báo cáo tổng kết
2. Xác định khả năng & yêu cầu của
người đọc

Nguyên tắc

Hiểu được người đọc cần gì để đưa tin cho đầy
đủ

Tôn trọng người đọc để họ có thể tiếp thu thông
tin một cách hiệu quả nhất, không mệt mỏi, không
nhàm chán

Tự xác định những quy ước chung trong
nhận thức của người đọc và người viết


Thông tin cơ bản

Thông tin hỗ trợ
Hiểu được người đọc cần gì
là thế nào?
Người đọc

Người đọc là người
tiếp nhận báo cáo
(thành viên các CLB,
cán bộ dự án…)

Người đọc là độc giả
khác

Trình độ

Nơi sinh sống

Mối quan tâm
Thể loại

Báo cáo: Chú trọng
thông tin cơ bản, hạn
chế thông tin hỗ trợ

Báo chí: Chú trọng
thông tin hỗ trợ, cân
đối thông tin cơ bản
cho phù hợp với nhu

cầu