văn hóa kinh doanh chương 3 đạo đức kinh doanh

L/O/G/O
VĂN HOÁ KINH DOANH
VŨ DƯƠNG HOÀ
KHOA KINH TẾ – ĐHKTKTCN

Khái luận về đạo đức kinh doanh
Các khía cạnh thể hiện của đạo đức kinh doanh
Phương pháp phân tích và xây dựng đạo
đức kinh doanh
CHƯƠNG 3: ĐẠO ĐỨC KINH DOANH
Các vấn đề đạo đức kinh doanh toàn cầu

1. Khái luận về đạo đức kinh doanh
1.1. Khái niệm đạo đức: là tập hợp các nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội
nhằm điều chỉnh, đánh giá hành vi của con người đối với bản thân và
trong quan hệ với người khác và với xã hội.
1.2. Khái niệm đạo đức kinh doanh: là một tập hợp các nguyên tắc,
chuẩn mực có tác dụng điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn và kiểm
soát hành vi của các chủ thể kinh doanh. ( vd 3.1 )

NGƯỜI TRỒNG VẢI LO LẮNG (VD3.1)
Cảnh dưa hấu tràn ngập ở cửa khẩu Tân Thanh hồi đầu hè vẫn đang ám
ảnh các nhà trồng vải Việt nam khi vài tháng nữa loại trái cây đặc sản này vào
mùa thu hoạch. Tình cảnh quả vải chẳng khác quả dưa hấu là mấy. Người
trồng vải lo sợ tình trạng bấp bênh của thị trường Trung Quốc trong khi đây
là thị trường xuất khẩu chính ( trên 90%) của Việt Nam. Hiện nay, thị trường
trong nước chỉ tiêu thụ quả vải tươi mà khả năng bảo quản vải tươi của Việt
Nam chỉ được 3 ngày. Trong khi đó công nghệ chế biến lạc hậu, không đáp
ứng được yêu cầu của khách hàng và các thị trường khó tính. Chính vì vậy,
dù Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã cùng các địa phương có trồng

vải họp bàn tìm cách tiêu thụ vải cho mùa vụ năm nay, nhưng bà con trồng
vải vẫn chưa hết lo vì ta chưa chủ động được đầu ra, còn giải pháp cho khâu
chế biến mới chỉ ở mức cải tiến quy trình kỹ thuật cho các lò sấy thủ công.
Đạo đức kinh doanh của các DN đảm bảo tiêu thụ đầu ra của sản
phẩm?

1.3.1. Khái niệm trách nhiệm xã hội của DN: Là cam kết của
dn đóng góp cho việc phát triển kinh tế bền vững, thông
qua việc tuân thủ chuẩn mực về bảo vệ môi trường, bình
đẳng về giới, an toàn lao động, quyền lợi lao động, trả
lương công bằng, đào tạo và phát triển nhân viên, phát
triển cộng đồng… theo cách có lợi cho cả dn cũng như
phát triển chung của xã hội
1.3. Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội:

Kinh tế
Đạo đức
Nhân văn
Pháp lý
1.3.2. Các khía cạnh của trách nhiệm xã hội
VD3.2

TAXI TÂN HOÀNG MINH ( VD3.2 )
Kể từ khi đổi mới nền kinh tế, thị trường taxi Việt Nam cũng sôi động hẳn lên,
các hãng taxi liên tục cải tiến thay đổi để phục vụ và thu hút nhu cầu của khách hàng.
Thị trường taxi Hà nội đã có trên 10 hãng taxi cạnh tranh nhau quyết liệt. Giá taxi bình
quân giảm rõ rệt. THM là một hãng lớn, có uy tín ở thị trường Sài Gòn, nay đã chuyển
sang đầu tư vào thị trường Hà nội. Mục tiêu đề ra là trong 3 năm sẽ độc chiếm thị
trường Hà nội, đánh bật một số hãng khỏi thị trường này, phá thế độc quyền của một số
hãng này. Đến nay, THM đã phát triển khá mạnh với chiến lược phá giá và tập trung

vào chất lượng dịch vụ.
Trong những tháng đầu năm 2003, HL là một hãng taxi đối thủ của THM đã
thực hiện một đòn đánh táo bạo. Đó là phá nhiễu hệ thống mạng điều hành taxi bằng
tần số sóng viễn thông khiến hệ thống này của THM bị tê liệt trong nhiều giờ đồng hồ.
Vụ việc này đã xảy ra nhiều lần. Mỗi giờ không điều hành được, hệ thống taxi sẽ gây
thiệt hại cho THM hàng chục triệu đồng và mất uy tín với khách hàng.
Hãy phân tích trách nhiệm xã hội của DN trong tình huống trên?

1.4. Vai trò của đạo đức kinh doanh trong QTDN

Đạo đức kd góp phần điều chỉnh hành vi của các chủ thể kd

Đạo đức kd góp phần vào chất lượng của DN

Đạo đức kd góp phần vào sự cam kết và tận tâm của nhân viên (VD 3.3 )

Đạo đức kd góp phần làm hài lòng khách hàng

Đạo đức kd góp phần tạo ra lợi nhuận cho DN ( VD 3.4 )

Đạo đức kd góp phần vào sự vững mạnh của nền kinh tế quốc gia

CÔNG TY CÀ PHÊ STARBUCKS (VD3.3)
Kinh nghiệm của công ty Starbucks ủng hộ ý kiến rằng đối xử với các nhân viên công
bằng sẽ nâng cao năng suất và lợi nhuận. Starbucks là công ty đầu tiên nhập khẩu các nông sản
để phát triển những quy định bảo vệ công nhân thu hái hạt cà phê tại các nước như Costa Rica.
Starbucks đã đưa ra những lợi ích tuyệt vời và kế hoạch cổ phần hoá sở hữu cho tất cả các
nhân viên, thậm chí ngay cả khi hầu hết họ đều là những công nhân làm việc bán thời gian.
Chính sách mang lại lợi ích cho công nhân của Starbucks mở rộng và tốn kém hơn nhiều so với
các công ty đối thủ. Các nhân viên có vẻ đánh giá rất cao những nỗ lực của công ty: kim ngạch

hàng năm của công ty là 55% và doanh thu, lợi nhuận tăng 50% một năm trong 6 năm liên tục.
Một khách hàng mua một tách cà phê của Starbucks có thể tin tưởng rằng những người thu
hoạch và chế biến cà phê được công ty đối xử rất công bằng. Starbucks còn thể hiện sự tận tâm
với các nhân viên của mình trong các điều khoản của công ty “ chúng ta nên đối xử với nhau
với lòng tôn trọng và danh dự ”. Cũng đáng lưu ý là Starbucks còn cho mỗi công nhân 1 pond
cà phê miễn phí mỗi tuần. Công ty cũng làm rõ với các cổ đông là công ty phải tìm ra cách xây
dựng các giá trị cho nhân viên của mình.

HẬU QUẢ CỦA MỘT VÀI CÔNG TY( VD3.4 )
- Columbia/HCA đã phải chịu một sự giảm sút nghiêm trọng về giá
cổ phiếu và doanh thu sau khi bị phát hiện lừa đảo Chính phủ một cách
hệ thống trong dịch vụ chăm sóc sức khoẻ. Các nhân viên và các khách
hàng cũng phàn nàn rằng công ty không quan tâm đến lợi ích của họ
trong những hoạt động của mình. Các nhân viên phải làm việc vượt quá
khả năng của họ, và khách hàng( các bệnh nhân) phải chi trả cho các dịch
vụ họ không cần hoặc bị chuyển sang một bệnh viện khác nếu họ không
có khả năng chi trả. Khi những hành vi sai trái này của công ty bị đưa ra
công luận, danh tiếng của tập đoàn đã bị huỷ hoại hoàn toàn chỉ trong vài
tháng.
- Công ty Sears cũng phải chịu sự giảm sút này vì các chi nhánh sản
xuất ô tô của công ty đã bán những bộ phận không cần thiết trong các
cửa hàng sửa chữa của mình.
- Beech –Nut đã để mất khách hàng sau khi bán một sản phẩm nước
quả ép đề ngoài nhãn là 100% nguyên chất nhưng thực ra chỉ là các chất
hoá học có mùi táo.

Đạo đức trong quản trị nguồn nhân lực
Đạo đức trong hoạt động Marketing
Đạo đức trong hoạt động tài chính,
kế toán

Xem xét trong các
Xem xét trong các
chức năng của DN
chức năng của DN
2. Các khía cạnh thể hiện của đạo đức kinh doanh

Đạo đức trong quản trị nguồn nhân lực (VD3.5)
Đạo đức trong quản trị nguồn nhân lực (VD3.5)
1
2
3
Đạo đức trong tuyển dụng, bổ nhiệm, sử dụng lao
động.
Đạo đức trong bảo vệ người lao động.
Đạo đức trong đánh giá người lao động.

GIẢI QUYẾT LAO ĐỘNG DÔI DƯ THẾ NÀO? ( VD3.5 )
Khách sạn Rạng Đông khi cổ phần hoá gặp khó khăn trong giải quyết lao
động. Để đáp ứng được yêu cầu của khách hàng, nhân viên khách sạn phải trẻ,
khoẻ, nhanh nhẹn, hoà nhã, lịch sự, ứng xử có văn hoá và đối với một số bộ phận
phải có trình độ. Trong số lao động hiện có rất ít người đáp ứng được yêu cầu
này. Theo cách thông thường thì có mấy biện pháp giải quyết như sau:
- Tuyển lao động mới đáp ứng đòi hỏi của thị trường và cho những người còn lại
thôi việc hoặc chuyển công tác.
- Tuyển dụng thêm một số người mới, cho đi đào tạo lại một số có khả năng phát
triển. Số lao động còn lại cho chuyển công tác hoặc nghỉ việc.
- Tuyển chọn lao động mới đáp ứng nhu cầu của thị trường, đồng thời mở thêm
nghề mới để thu nạp số lao động dôi dư. Những ai tự nguyện nghỉ việc thì giải
quyết theo chế độ.

Đạo đức trong hoạt động marketing
Marketing và phong
trào bảo hộ người
tiêu dùng (vd3.6)
Các biện pháp
marketing phi đạo
đức (vd3.7)
1
2

CÔNG TY SỮA VINAMILK (VD3.6)
Bà Mai Kiều Liên, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Vinamilk cho hay, về thông tin sản
lượng sữa bò tươi hiện nay chỉ thay thế được từ 22 - 25% sản lượng sản xuất sữa của Vinamilk
là tính cho tất cả các dòng sản phẩm của công ty như các loại sữa bột, sữa chua Còn riêng đối
với loại sữa tươi (sữa nước) tiệt trùng thì bà Liên khẳng định dùng 99% sữa bò tươi cho sản
phẩm sữa tươi tiệt trùng nguyên chất, từ 70 - 80% cho sản phẩm sữa tươi tiệt trùng có màu &
mùi như dâu, sôcôla và đường.
Về lý do không ghi rõ thành phần là bao nhiêu % sữa bò tươi, bao nhiêu % sữa bột trên bao
bì bà Liên cho rằng đây là bí quyết sản xuất (công thức riêng) của công ty. Tuy nhiên, bà Liên
cũng công bố trong thời gian tới Vinamilk sẽ ghi cụ thể các thành phần này để người tiêu dùng
an tâm.
Bên cạnh đó Vinamilk cũng thừa nhận ghi từ “nguyên chất” trên bao bì sữa tươi là không phù
hợp với qui định ghi nhãn. “Từ ngày 10/10/06 chúng tôi đã gởi công văn đến cơ quan chức
năng xin điều chỉnh nhãn mác” - Bà Liên cho biếm thêm.
Theo đó, “Sữa tươi tiệt trùng nguyên chất” của Vinamilk sẽ đổi lại thành “Sữa tiệt trùng”; “Sữa
tươi tiệt trùng khác (dâu, sôcôla, đường)” sẽ thành “Sữa tươi tiệt trùng”.
Được biết, năm 2005 tổng số sữa tươi từ đàn bò tại VN là 193 triệu lít Công ty Vinamilk đã thu
mua hơn 90 triệu lít, chiếm khoảng 49%. Trong 9 tháng đầu năm 2006 Vinamilk đã thu mua 68
triệu lít sữa tươi, sản xuất được 79 triệu lít sữa nước và dự kiến sẽ thu mua khoảng 100 triệu lít
sữa bò tươi trong năm 2006 này

QUẢNG CÁO NHẰM VÀO TRẺ EM (VD3.7)
Chiến lược quảng cáo của một vài công ty đều nhằm vào đối tượng trẻ em vì tuy các
em không phải là người trực tiếp mua sản phẩm nhưng là động lực quan trọng thúc
đẩy cha mẹ tiêu dùng. Lợi dụng đặc điểm này, nhiều nhà kinh doanh đã tấn công
vào các em nhằm moi tiền của bố mẹ. Thâm độc hơn, nhiều hãng sản xuất thuốc lá
đã chuẩn bị cho thị trường tương lai của mình bằng cách kích thích, quảng cáo,
khuyến khích trẻ em hút thuốc. Họ biết rằng những trẻ em hút thuốc từ bé sẽ trở
thành người nghiện thuốc khi lớn lên và sẽ làm nô lệ phục vụ cho lợi ích của chúng.

Đạo đức trong hoạt động kế toán, tài chính
Những hành vi cạnh
tranh thiếu lành
mạnh (vd3.8)
Hành vi cho mượn
danh kiểm toán viên
để hành nghề
1
2

KIỂM TRA XE WAVE ALPHA ( VD3.8 )
Bao nhiêu phần trăm linh kiện của Wave Alpha do hãng Honda Việt
Nam lắp ráp có xuất xứ từ Trung Quốc? Đây không chỉ là mối quan tâm
của người tiêu dùng vì tuần này, một đoàn thanh tra Nhà nước đã bắt đầu
cuộc kiểm tra chính thức để giải đáp câu hỏi trên.
Nguyên do của cuộc điều tra là vì Hiệp hội Xe đạp -xe máy cho rằng
tỷ lệ linh kiện nhập từ Trung Quốc của loại xe này cao hơn so với tuyên
bố của hãng Honda, ít nhất là 12% so với con số 4%. Hiệp hội khiếu nại
lên Chính phủ chỉ đạo thanh tra Nhà nước làm rõ vụ việc. Giá bán xe
Wave Alpha khá thấp, chưa đến 11 triệu đồng, làm các công ty lắp rắp

khác khó cạnh tranh và đã tạo ra phản ứng nói trên của Hiệp hội. Cuộc
kiểm tra dự kiến kéo dài khoảng 30 ngày.
Trong khi đó, hãng Honda Nhật đã quyết định thay Tổng Giám đốc
Honda Việt Nam, ông Takehino Nakajima bằng ông Hiroshi Sakeguchi.

2. Các khía cạnh thể hiện của đạo đức kinh doanh
Xem xét trong
quan hệ với các
đối tượng hữu
quan
Chủ sở hữu
Người lao động
Khách hàng
Đối thủ
cạnh tranh

3. Phương pháp phân tích và xây dựng
đạo đức trong kinh doanh

Phân tích các hành vi đạo đức trong kinh doanh

Xây dựng đạo đức trong kinh doanh

4. Đạo đức kinh doanh trong nền kinh
tế toàn cầu
Xem bảng 3.7, 3.8 GT
4.1. Hệ thống đạo đức toàn cầu
4.1. Hệ thống đạo đức toàn cầu
4.2. các vấn đề đạo đức kinh
doanh toàn cầu

4.2. các vấn đề đạo đức kinh
doanh toàn cầu

Tham nhũng
và hối lộ
Phân biệt
đối xử
Các vấn
đề khác
Các vấn đề đạo đức kinh doanh toàn
cầu

Một số
nước ít
tham
nhũng
nhất
Đan mạch
Nigeria
Phần lan
Thuỵ điển
New Zealand
Cameron
Comlombia
Nga
Tham nhũng và hối lộ
Một số
nước
nhiều
tham

nhũng
nhất

Các vấn đề khác
Phân biệt
giá cả
Quyền
con người
Viễn thông
và CNTT
Ô nhiễm
môi trường
Các sản phẩm
có hại

L/O/G/O
Thank You!
www.themegallery.com