Báo cáo đề tài khoa học kĩ thuật dành cho học sinh trung học phổ thông, đề tài nước rửa bát sinh học

CUỘC THI SÁNG TẠO THANH THIẾU NIÊN, NHI ĐỒNG
.................2023

CUỘC THI SÁNG TẠO
THANH THIẾU NIÊN , NHI ĐỒNG .................2023

Tên sản phẩm: NƯỚC RỬA BÁT SINH HỌC

Họ và tên tác giả:
1.
2.
Trường: THCS .................
Họ và tên giáo viên hướng dẫn:
Số điện thoại:

................., tháng 5 năm 2023


1

THUYẾT MINH VỀ SẢN PHẨM DỰ THI SÁNG TẠO THANH
THIẾU NIÊN NHI ĐỒNG HUYỆN LỤC NAM 2023

Tên dự án: NƯỚC RỬA BÁT SINH HỌC
Lĩnh vực nghiên cứu: Sản phẩm thân thiện với môi trường
Họ và tên học sinh:
Người hướng dẫn:
Đơn vị: Trường THCS
Thời gian thực hiện: Từ 03/2023
Địa điểm thực hiện: Phịng thí nghiệm trường THCS .................
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài
Với sự phát triển của xã hội hiện nay con người trở lên tất bật hơn
trong công việc để đáp ứng nhu cầu ăn nhanh, vui chơi giải trí thì hàng
qn khu nghỉ dưỡng được xây dựng nhanh chóng kéo theo đó là nhiều
vấn đề đặc biệt vấn nạn ô nhiễm môi trường. Để thu dọn xử lý làm sạch
mới lại các đồ dùng trong nhà hàng qn ăn thì khơng thể thiếu được đó là
nước rửa chén bát. Hiện nay có rất nhiều loại nước rửa bát nhưng mỗi loại
lại được sử dụng những cơng thức riêng tạo ra từ các chất hóa học, tạo
nhiều bọt chi phí để sản xuất ra là rất lớn cần công cụ máy mọc phức tạp,
ẩn chứa những tác hại khôn lường làm da tay khô, bong da và bị nấm, gây
độc cho các sinh vật ảnh hưởng đến môi trường sống.
Mặt khác được sinh ra từ con nhà thuần nông, bản thân em thấu hiểu
hơn ai hết nỗi vất vả cực nhọc của cha mẹ cũng như những người thân


2

trong gia đình phải làm chăm sóc cây trồng để tạo ra sản phẩm thu hoạch
tốt. Tuy nhiên được mùa mất giá đó là những nỗi lịng của gia đình em nói
riêng và người dân lao động làm nơng nghiệp nói chung. Và một trong
những loại cây trồng đó là cây quất, quả quất thu hoạch chỉ đắt vào vụ
xuân T2 -> T5 trong năm, còn lại rất rẻ thậm trí thương lái khơng mua.
Thực tế cho thấy có thể tận dụng những ngun liệu tưởng chừng như
khơng có giá trị như tro bếp trong việc xử lí các dụng cụ sinh hoạt trong
gia đình.
Chính vì vậy xuất phát từ tình hình thực tế trên em đã tận dụng
những nguyên vật liệu, dễ kiếm, mạnh dạn tạo ra “nước rửa bát sinh
học”, thực hiện nhiều chức năng làm sạch bát đũa xoong nồi, các loại thủy
tinh, đồ dùng trong gia đình...khử mùi hơi tanh, dầu mỡ làm các đồ dùng
ln sạch bong sáng bóng.

2. Mục tiêu, nội dung nghiên cứu
Mục tiêu:
Tạo ra 1 loại nước rửa chén bát có tính ưu việt hơn rất nhiều so một
số loại nước nước rửa chén có trên thị trường
Tận dụng nguyên liệu giải quyết vẫn đề thực tiễn nâng cao hiệu quả
kinh tế không gây ô nhiễm môi trường.
Nội dung nghiên cứu:
Tạo ra một loại nước rửa chén, bát phục vụ nhu cầu thiết yếu trong
sinh hoạt của con người có tính ưu việt hơn một số loại nước rửa bát khác.
3. Tính sáng tạo và tính ứng dụng của đề tài
Tính sáng tạo:
+ Tạo ra một loại sản phẩm nước rửa chén có giá thành rẻ, tính tẩy
rửa cao, khử mùi hơi tanh tốt, hương thơm dễ chịu, an toàn cho người sử
dụng và các sinh vật khác, thân thiện với môi trường.


3

+ Nước rửa bát sinh học được tạo ra từ những nguyên liệu rẻ tiền rễ
kiếm, tận dụng lúc thu hoạch quất đúng vụ nhưng giá rất rẻ chỉ 2000 đồng/
1kg quất hoặc quất trái vụ nhưng chọn lọc quả quất xấu, sâu sần sùi. Hoặc
dịp tết quất cảnh không ăn được nên có thể tận dụng làm nước rửa bát sinh
học.
+ Sử dụng tro bếp kết hợp với quả quất như chất bảo quản sản phẩm
tăng khả năng làm sạch, luôn giữ đồ dùng như mới, hạn chế khả bám rỉ các
ố vàng trên đồ dùng trong gia đình cũng như kéo dài thời gian bảo quản
sản phẩn.
- Tính ứng dụng: Sản phẩm nước rửa bát sinh học hoàn tồn có thể áp
dụng vào thực tế trong thực hiện các công việc nội trợ như như rửa chén,
bát xoong nồi, đặc biệt xử lý để chế biến các lại cá da trơn như lươn, trạch,

trê... không gây nhớt, làm sạch và có mùi thơm dễ chịu an tồn cho người,
động vật và mơi trường sống.
- Tính mới của mơ hình: Tạo ra hỗn hợp nước rửa chén bát đa năng hội tụ
kinh nghiệm của dân gian (từ quả quất (hoặc có thể thay thế vỏ chanh, vỏ
cam) và tro bếp), chi phí thấp khơng gây độc hại như các loại nước rửa
chén bát trên thị trường.
PHẦN II: NỘI DUNG THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
1. Nội dung nghiên cứu
1.1. Vật liệu nghiên cứu
- Thiết bị
+ Ống đong 10ml, 100ml: 2 cái
+ Cốc 500ml: 1 cái
+ Bếp : 1 cái


4

+ Nồi số 30: 1 cái
+ Máy say sinh tố
- Thành phần
+ Quả quất: 1kg
+ Dịch chiết tro bếp: 1 lít
1.1.1. Đặc điểm của quả quất
Thành phần: Dịch quả quất chứa pectin 10%, vitamin C 0,13-0,24%,
Fe 5,1mg%, Cu 0,8mg%, đường, acid hữu cơ và chất fortunelin. Vỏ quả
quất chứa tinh dầu gồm 25 thành phần, trong đó beta -pinen 2,7%, sabinen
2,8%, limonen 8,4%, b-ocimen 0,3%, linalol 1,55 và 80% trọng lượng là
nước.
Ngồi ra trong thành phần của quả quất cịn chứa rất nhiều các hợp
chất flavonoid, phytosterol và tinh dầu. Một số hợp chất flavonoid của trái

cây có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm kháng khuẩn. Mặt khác vỏ
quả quất chứa tinh dầu có mùi thơm dễ chịu giúp giữ ẩm mềm da tay và
lưu lại hương thơm trên tay, trên vật dụng cần tẩy rửa và trong khơng khí,
bên cạnh đó trong quả quất có chứa rất nhiều axit citric có khả năng đánh
bay vết bẩn bám trên vật dụng.

Quả quất


5

1.1.2. Đặc điểm của tro bếp
Tro bếp là những phần tro màu trắng xám, sót lại sau q trình chúng
ta nấu nướng, đun đốt bằng than, củi, rơm rạ. Từ xưa con người đã biết sử
dụng tro bếp như một công cụ trong tẩy sạch quần áo và các đồ dùng trong
Tro bếp

gia đình và trong nấu ăn vì trong tro bếp chứa 1 hàm lượng muối nhỏ theo
PGS Trần Hồng Cơn, Khoa Hóa - Trường Đại học Khoa học Tự Nhiên
(ĐHQG Hà Nội) phân tích tác dụng của nước tro bếp với khả năng diệt
khuẩn, tẩy rửa chất bẩn trên quần áo, đồ dùng gia đình thì trong thành phần
của tro bếp chứa calci, kali, kiềm và kiềm thổ... bản chất của kiềm có thể
kéo theo những chất khơng tan trong nước vì vậy nó có khả năng loại bỏ
dầu mỡ và vết bẩn bên cạnh đó trong tro có chứa nitơ tồn tại ở dạng hợp
chất. Ngồi ra chúng cịn chứa nhiều ngun tố hóa học khác rất có ích
cho cây trồng như kali (K), magie (Mg), sắt (Fe), canxi (Ca), phốt pho (P),
bo (Bo), lưu huỳnh (S)…hàm lượng muối trong tro bếp tương đối nhiều
tồn tại muối KCL và K2CO3 mà muối lại có khả năng kháng khuẩn và khử
mùi hoàn hảo ngoài hiệu quả tẩy rửa, khử mùi cịn có tính chất nhẹ dịu với
mọi làn da

6

1.2. Tiến hành thí nghiệm
1.2.1. Thử nghiệm để xác định cơng thức pha chế
Thí nghiệm: Cân 500 g quả quất rửa sạch cắt làm đơi, sau đó đem đun sơi
với 1 lượng tro bếp nhất định (Vml) để nguội say nhuyễn lọc bỏ bã thu
được dịch chiết mỗi thí nghiệm được lặp lại 3 lần. Sau đó sử dụng dịch
chiết để thử tính tẩy rửa với một lượng dầu bám trên chén dĩa như nhau
cũng được lặp lặp lại 3 lần với 1 lượng chén bát khác nhau kết quả thử
nghiệm tính tẩy rửa với bát đĩa được thể hiện ở bảng sau bảng sau:
Bảng 1: Thí nghiệm tính tảy rửa trên bát đĩa
Quả
TN

quất
(g)

Nước tro
bếp (ml)

Thời gian bảo

Hiệu quả sử dụng

quản

Bát sạch, lưu lại hương 7 ngày xuất hiện
1

500

200

thơm

hiện tưởng sủi
bọt có mùi chua

Bát sạch bong, sáng bóng 35

ngày

xuất

ngay cả lượng dầu mỡ hiện hiện tượng
2

500

400

nhiều,

lưu

thơm,

tay

lại
khơng

hương mùi chua
bám

nhờn
3

500

600

Bát sạch, ít mùi thơm, tay 40

ngày

nước


7

B

A

C

khơng bám nhờn

D

E

biến

500

800

dầu mỡ nhiều, ít mùi thơm biến
tay khơng ráo nước

xuất

hiện mùi chua

Bát kém sạch với lượng 40
4

màu

ngày
màu

nước
xuất

hiện mùi chua

Qua bảng trên cho thấy khi thử nghiệm các công thức khác nhau thu
được kết quả cũng khác nhau ở thí nghiệm 1: 500 g quất + 200 ml nước tro
bếp cho hiệu quả tẩy rửa cao nhưng thời gian bảo quản sản phẩm ít nhất (6
ngày). Ở thí nghiệm 4: 500 g quất + 800 ml tro bếp tính tẩy rửa thấp nhất
nhưng thời gian bảo quản lại tương đối dài hơn 40 ngày. Với thí nghiệm 2:
500 g quất + 400 ml nước tro cho hiệu quả tẩy rửa cao nhất thời gian bảo
quản sản phẩm cũng tương đối cao. Vậy sau khi pha chế khảo sát mức tẩy
rửa thì thí nghiệm 2 cho hiệu quả cao nhất.
Như vậy có thể tóm tắt thí nghiệm như sau:
Bước 1: Lấy tro bếp cho lượng nước ngập gấp 2/3 lượng tro để 1 ngày cho
tro bếp lắng lại, vớt hết hòn to váng nổi bên trên, dùng mảng vải lọc lấy
nước trong.
Bước 2: Rửa quất sạch, cắt đôi quả quất
Bước 3: Cho 500g quất + 400 ml nước tro bếp đun nhỏ lửa 20 phút
Bước 4: Xay hỗn hợp trên dùng rây lọc lấy nước bỏ xác được hỗn hợp
nước rửa bát đậm đặc
Quy trình thực hiện được thể hiện ở hình 1:


8

Hình 3: Quy trình thực hiện nước rửa bát sinh học
A: Tro bếp được ngâm với nước trong 3 ngày; B: Vớt phần tro nổi chắt lấy
nước trong; C: Quả quất rửa sạch cắt làm đôi ngâm trong dịch chiết tro
bếp; D: Đun sủi hỗn hợp cho vào máy say, say nhuyễn; E: Loại bỏ phần
bã lọc thu được nước rửa bát đậm đặc.
1.2.2. Cách sử dụng
Sử dụng dung dịch nước rửa bát đậm đặc pha theo tỉ lệ 1:3 hòa tan 1
phần hỗn hợp nước rửa bát vào 3 phần nước sau đó rửa sạch như đối với
nước rửa bát thơng thường.

1.2.3. Chi phí sản xuất
+ 1kg quất giá: 4000 đ
+ 800 ml chiết tro bếp: 0 đ
+ Thu được: 600ml dung dịch đậm đặc nước rửa bát
+ Các chi phí khác: 1000 000 đ
Vậy để tạo ra 1 chai nước nước rửa bát sinh học đậm đặc 600 ml với
giá chỉ 5000 000 đ. Trong khi đó giá 1 chai nước rửa bát trên thị trường
dao động khoảng 25 000 – 30 000 đ với thể tích 750 ml. Như vậy nước rửa
bát sinh học chúng em tạo ra giá rẻ hơn rất nhiều.


9

1.3. Hiệu quả khi sử dụng nước rửa bát sinh học
A

B

C

D

A, B: Bát ố vàng khi sử dụng nước rửa bát thơng thường;C, D: Bát sáng
bóng sạch bong sau khi sử dụng nước rửa bát sinh học

1.4. Khảo sát độc tính của dung dịch nước rửa bát sinh học
Thí nghiệm 1: Khảo sát độc tính với cá Điêu hồng
Nhằm tìm hiểu độc tính của dung dịch nước rửa chén vừa pha chế chúng
em xây dựng thí nghiệm nhằm khảo sát độc tính đối với cá điêu hồng ở 2
nghiệm thức. Mỗi nghiệm thức 50 con cá Điêu hồng với trọng lượng từ 3 –

5 gram/con trong diện tích 5m2, ni trong 4 tuần. Quan sát màu sắc cá,
dịch bệnh, màu nước, khả năng vận động săn mồi của cá
+ Nghiệm thức 1: Đối chứng


10

Nuôi 50 con cá Điêu hồng trong nước, cho ăn ngày 2 lần lúc 8h sáng và 4h
chiều với lượng thức ăn 5%
+ Nghiệm thức 2: Thực nghiệm
Nuôi 50 con cá Điêu hồng trong nước, cho ăn ngày 2 lần lúc 8h sáng và 4h
chiều với lượng thức ăn 5%. Cho dung dịch nước rửa chén đã pha loãng
Rau mồng tơi

với nước theo tỉ lệ 1:10 vào ao nuôi mỗi ngày 1 lít.

Hình 4: Khảo sát tính độc của cá Điêu hồng với dung dịch nước rửa
bát sinh học.
Qua 2 nghiệm thức cho thấy ở 2 nghiệm thức cá đều khỏe mạnh và
tăng trọng nhanh, không bị chết hay dịch bệnh. Từ đó chứng minh dung
dịch khơng có độc tính với cá, khơng gây ơ nhiễm mơi trường.
Thí nghiệm 2: Khảo sát độc tính của dung dịch nước rửa chén với
rau mồng tơi
Để chứng minh sản phẩm thân thiện với mơi trường, nhóm chúng em
tiên hành kiểm tra độc tính với rau mồng tơi. Pha dung dịch nước rửa chén
theo tỉ lệ 1:10 tưới trực tiếp cho rau trong thời gian 4 tuần. Quan sát thấy
rau phát triển bình thường, xanh tốt, ít bệnh. Điều đó chứng minh sản
phẩm khơng có độc tính với rau mồng tơi cũng như các thực vật khác.

11

Hình 4: Khảo sát độc tính của sản phẩm với rau mồng tơi
* Lưu ý: Bã của quả quất cùng với tro bếp sẽ được ủ làm phân bón hữu cơ
cho cây trồng có thể thay thế quả quất bằng vỏ chanh, cam...
III. Khả năng áp dụng sản phẩm
Nước rửa bát sinh học có thể áp rộng rãi trong các hộ gia đình, quán
ăn...quy trình đơn giản dễ thực hiện, tận dụng được nhiều nghuên liệu.
IV. Hiệu quả của sản phẩm
+ Kĩ thuật: Dụng cụ chế tạo đơn giản, nhỏ gọn, giá thành sản phẩm
rẻ, rễ thực hiện dễ dàng pha chế và sử dụng, tẩy sạch vết bẩn dầu mỡ, cắn
chè , cà phê và khử mùi hôi, tanh có thể áp dụng đại trà giảm ô nhiễm môi
trường
+ Sản phẩm thân thiện với môi trường: Sản phẩm được chiết xuất từ
quả quất sản phẩm phụ nhanh ủ làm phân bón thời gian phân hủy nhanh,
khơng độc hại với người và động thực vật, an toàn khi sử dụng.
+ Bảo vệ da tay, không bị khô bong da hoặc bị nấm do sử dụng các
nước rửa bát chứa chất hóa học thường xuyên, không ảnh hưởng đến động
thực vật, không gây ô nhiễm môi trường.


12

+ Nguyên liệu: Quả quất xanh hoặc chín, tro bếp hoặc có thể tận
dụng những vỏ chanh, vỏ cam sau khi đã vắt kiệt nước.
+ Giá thành sản xuất thấp khơng sử dụng chất hóa học, chế tạo một
lần có thể bảo quản và sử dụng được nhiều lần.
V. Kết luận
Nước rửa bát sinh học dùng 500 g quất + 400 ml nước tro bếp với
nguyên liệu thiên nhiên không chứa chất hóa học độc hại, khơng hại da tay

đặc biệt không ảnh hưởng đến sức khỏe con người và ô nhiễm môi trường
đem lại hiệu quả tẩy rửa tốt nhất lưu lại hương thơm tự nhiên dễ chịu trên
bát đĩa.