TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP (FULL PHÂN TÍCH + NHẬN ĐỊNH TÁC GIẢ, TÁC PHẨM)

Bi quyet Chinh ph1:f.c mon Ngft van

Tran Thu:y Dtwng

,

"''

'

Ph~n 2.

,

CHlJONG TRINH KIEN THUC LOP 12
A

A

A

A

"

,

TUYEN NGON DOC Ll.\P - Ho Cht Minh
Tac gici: Chu tjch Ho Chi Minh 1<1 m9t vj lanh tv "taiba, ki~t xuat'; cua dan t<)c
Nam cling nhu tren the gioi. Ben C(;lnh d6, Nguoi con dUQC biet den voi tu each
h\ mqt nha viin, nhd tho, nha chinh lu4.n mau m1;(c. Trang sv nghi~p sang tac, Nguoi

de l(;li vo so nhfrng tac pham c6 gia trj a nhieu the lo(;li nhu truy~n, ey, thd ca, van
chinh lu~n, ... Trang d6 ban "Tuyen ngon Dqc 14-p" la mqt cing 1?iin chinh lu4.n mau m1;(c
ctay tam huyet, mqt ngh~ thu4-t 14-p lu4.n b4-c thay trong ljch sit viin hQc dan t<)c.

Vi~t

Tac phdm: Ban "Tuyen ngon d¢c lQ,p" h\ m9t van ki~n c6 gia trt Itch sfr to Ion:
La lai tuyen bo xoa bo che hq thl;Cc dan, phong kien; khdng djnh quyen t1:( chit va vj the
binh ddng cita dan tqc ta tren toan the gioi; La moe son ljch sit m14-p, tl;t do tren dat nuoc ta. Dong thai, con la lai tuyen th~ cho quyet tam chien aau,
quyet tam gift vung nen dqc 14-p tV do cua nhan dan Vi~t Nam.
Lai dan: Muon hieu va danh gia dung cac bai van, bai tho cua Chu ttch Ho Chi
Minh, tnroc het phai nam vfrng quan diem sang tac cua Nguoi. Doi voi Ho Chi Minh,
mQi van ban viet ra deu la nhfrng hanh vi chinh trt tn,rc tiep. De nhfrng bai viet cua
minh d?t hi~u qua chinh trt cao nhat, truoc khi cam but, bao gio Nguoi cling tV d;)t
ra cau hoi: Viet cho ai (doi tUQng)? Viet de lam gi (mvc dich)? Sau d6 moi quyet dtnh,
viet cai gi (n9i dung) va viet the nao (hinh thuc). Nhu v~y c6 nghia la vi~c xac djnh doi
tUqng va mt_LC dich CUa van ban chinh ld van then chot nhat trong cac sang tac cita
Bac. Khong nam vfrng dieu d6, khong the hieu dUQC chinh xac va day du tac pham
cua Nguoi tu n9i dung den hinh thuc.

de

Nam dUQC quan diem sang tac cua Bac chua dude cam nh~n chieu sau trong cau
chfr, con can phdi hieu dij,c diem ve the loc# moi tcic pham cua Nguoi, ttr van chinh
lu~n hay van tham mi, tho tuyen truyen hay tho khang chien. Ngoai ra con phai biet
phong each viet cua Nguai, net noi b4-t trong phong each viin xuoi cua
Chi Minh ld
gicin dj, trong sang, ngan gQn, sue tich.

Ho

- Trang156-


Bi quyet Chinh phtJ-c mon Ngi! van

Tran Thuy Duong

Sau hang nghin nam duoi che d~ phong
kien tan ac, hang tram niim bi ap buc boc
- Tinh hinh the gi&i: Chien tranh the gioi l~t du:oi che d~ th1;tc dan. Mila thu nam
thu hai ket thuc; Phat xit Nh~t dau hang 1945, nhan dan ta da dong long dling len
Dong minh. Tu d6, bQn thlfc dan, de lam cu<)c khoi nghla. each
thang
quoc nap sau danh nghia quan Dong Tam nam do thanh cong thang lai, gianh
minh hong xau xe Vi~t Nam. (Phia Bac la
lc# nen d~c lij,p t1;! do cho dat nu&c.
quan d<)i Quoc dan dang, tay sai cua de
Song cu<)c hoi sinh cua dan t<)c dang b~
quoc M1; phia Nam la quan d<)i Anh, nup
ke thu de dQa: "Chung toan tinh m¢t cu¢c
sau la linh vi en chinh cua Phap).
Hoan cdnh ra doi:

co

- Tinh hinh trong nu&c: Nhan dan ta
vung len gianh chinh quy~n. Va tc;ti H<)i
ngh~ toan quoc (ngay 15 thang 8 nam

1945), Dang ta nh~n d~nh: mau thuan gifra
Anh - Phap - Ml va Lien Xo c6 the khien
Anh - Ml se nhan nhUQng de Phap tro lc;ti
Dong Duong.
- Th1;tc te: Thlfc dan Phap rao riet chuan
b~ cho CUQC xam lUQC Ian thu hai, chung

reu rao du lu~n quoc te: Phap c6 cong
khai h6a Dong Duong, day von la dat bao
hQ cua Phap b~ Nh~t chiem, nay Nh~t da
dau hang dong minh, Phap duong nhien
c6 quy~n tro lc;ti Dong Duong de thay the
quan d<)i Nh~t.

am muu gac l<;ti ach no l~ tren
25 tri~u
dong baa ... , dung vo lvc thinh linh lqt do
chinh phil dan chit c¢ng hoa de dQ,t l<;ti
m¢t quan toan quyen nhu thua truac ...
Khong kheo lo, nuac ta dan ta co the bi
trong l<;ti ach no l~". Boi sau chien tranh
the gioi Ian thu hai ket thuc. Phat xit
Nh~t, ke dang chiem dong nuoc ta luc
bay gio da dau hang Dong minh. BQn
thl)'c dan, de quoc am muu sau xe Vi~t
Nam (phia Bac la quan d<)i Quoc dan
dang, tay sai cua de quoc Ml da trvc san
o bien gioi de do quan vao Vi~t Nam, tien
vao tu phia Nam la quan d<)i Anh, phia
sau la linh vien chinh cua Phap). Nhu

nhin thau muu do d6, tc;ti H<)i ngh~ toan
quoc (ngay 15 thang 8 nam 1945), Ddng ta

nh~n djnh: mau thuan giiia Anh - Phap - Nhin nh,Q,n tinh hinh: Ngay 26 thang 8 Mi va Lien Xo co the khien Anh - Mi se
nam 1945, Chu t~ch Ho Chi Minh tu chien nhan nhu:gng de PMp tro lt;ti Dong
khu Vi~t Bac tro v~ Ha NQi. Tc;ti can nha Duang. Va thlfc te Phap n1o riet chuan b~
so 48 pho Hang Ngang, Bac soc;tn ban
cho CUQC xam lUQC Ian thu hai, chung reu
Tuyen ngon D¢c lap. Ngay mung 2 thang
rao du: l~n quoc te: Phtip co cong khai
9 nam 1945, tc;ti quang truong Ba Dinh
hoa Dong Duang, d8:y von la dat bdo h~
!lch Slr, trtrOC hang Ch\].C Vc;tn dong bao,
cua Phap bi Nhij,t chiem, na:y Nhij,t eta dau
Bac dQc ban Tuyen ngon khai sinh ra
hdng dong minh, PMp duang nhien co
nuoc Vi~t Nam Dan chu C<)ng hoa.
qu:yen tro l«;ti Dong Duang de tha:y the

qudn d~i Nh,Q,t.

-Trang 157-


Bi quyet Chinh ph1;tc mon Ngfr van

Tran Thu:y Duang

Nhu nhin thau tinh hinh tht.rc

tU~n,

nga:y 26 thang 8 niim 1945, Chu tjch Ho
Chi Minh tit chien khu Vi~t Bcic triJ u~ Ha
NQi. TQ.i can nhd sfi 48 phfi Hang Ngang,

Bcic soQ.n ban Tuyen ngon D9c lap. De
dam bao tinh chinh xac va sv khach quan
tuy~t doi, Bac da moi m<)t so nguoi den
gop y va bo sung them. Ngdy mung 2
thang 9 niim 1945, tQ.i qudng truong Ba
Dinh lich sii, truac hdng ch1;tc VQ.n dong
bao, Bcic dQc ban Tuyen ngon DQc l4-p khai
sinh ra nuac Vi~t Nam Dan chu CQng hoa.

M1;tc dich sang tcic:

Van kiGn lich si'r nay dUQC dQc tnroc
quae dan dong bao, VOi m\'C dich khong
- DQc truac qufic dan dong bao va tuyen don thuan chi de khang djnh mel con la
bfi vai the giai, dij,c bi~t la nhiing the h:tc cong b{$ vai the giai U~ n~n dQC l4.p, quy~n
thu djch dang nham nhe nen d<)c l?p cua dan tQc coo Vi~t Nam, d~c biGt la nhfrng
dan t<)c ViGt Nam.
l\fc luQng thu dich va co h<)i quae te dang
mang da tam m<)t htn nfra no dtch dat
- D~p tan lu~n di~u "ham ho, sang b4.y" nuoc ta. N<)i dung cua ban Tuyen ngon
cua ke thu: Dong Duong la cua Phap, nay da d4-p tan lu4.n di~u "ham ho, sang b~y"
Nh?t dau hang dong minh thi Dong cua nhd cam quy~n PMp khi "dong dq_c"
· Duong phai tra lq.i cho Phap.
tuyen bo: Dong Duong la thu<)c dta cua

Phap, bi quan Nh?t xam chiem, nay Nh?t
da dau hang, v?y Dong Duong duong
nhien phai thu<)c quyen "baa he)" cua
nguoi Phap.
nghia (gici tri) ban Tuyen ngon D9c l4-p c11a Chu tich Ho Chi Minh
y nghia (gici tri) dfii vai lich sii:
y nghia (gici trj) dfii vai viin hQc:
- Ban "Tuyen ngon DQc l4.p" la m<)t van
- Ban "Tuyen ngon DQc l~p" lei mQt ang
ki~n ljch si'r due ket nguy~n VQng sau xa vein yeu nuac lan cua thdi d~i. Tac pham
cua dan t<)c ViGt Nam ve quyen d<)c l?p, khdng djnh mQ,nh me quy~n dQC ~p CUa
t\1' do, cling la ket qua tat yeu cua qua dan tQC, gan d<)c l?p dan tQC VOi quy~n
trinh dau tranh gan 100 nam cua dan t<)c sfing c11a con nguoi, neu cao truyen
ta de CO dUQC quyen thieng lieng do.
thong yeu nUOC, truyen thong nhan dq_o
cua con nguoi ViGt Nam.

v

- Trang158-


Bi quytt Chinh ph'l:tc mon Ngii min

Tran Thity Duong

- Ban Tuyen ngon da tuyen bo cham
dt1t che d9 thvc dan, phong kien o Vi~t
Nam va mo ra m<)t kl nguyen m6i cho
dan t<)c ta: Kl nguyen "dqc l~p - tv; do", kl

nguyen nhan dan lam chu dat nu6c.

- Ban "Tuyen ngon Dqc l~p" ld mqt ang
van chinh l~n mau m1;(C. Dung lUQng tac
pham ngan gQn, co dQng, gay an tUQng
sau sac. Ket cau tic pham mq.ch lq.c, ch~t
che; chtrng CU Cl). the, xac thl)'c; l~p lu~n
sac ben, gi<}u sue thuyet pht,Ic. Ngon ngfr
tac pham chinh xac, gQi cam, tac d<)ng
mq.nh me vao tinh cam, nh~n thuc cua
nguoi nghe, nguoi dQc.

BO Cl)C BAN TUYEN NGON DOC Ll}.P
Phan 1: Co sO' phap l)J cua bdn tuyen ngon.

Ttr dau den "Dola nhilng le phai khong ai choi cai dUQc".

Phan 2: Ca sO' thv;c tien cua bdn tuyen ngon.
Ttr "The 1na han 80 niim nay, bQn th\(c dan Phap ... " den "... dan t{)c ay phiii aUQc t'l;l
do. Dan t{)c do phai dUQC d{)c lQ,p".
Phan 3: Lai tuyen bo aqc l~p.

"Vi nhilng le tren, chung toi, Chinh phil lam thai cua nuac

Vi~t

Nam Dan chu C{)ng

hoa, trj,nh trQng tuyen bo vai the giai rang:
Nuac Vi~t Nam

co quyen huang t'l;l do va a{)c lQ,p, vas\( thQt aa thanh rn{)t nuac t\(

do, a{)c lQ,p. Toan the dan t{)c Vi~t Nam quyet aem tat ca tinh than va l'l;lc lUQng, tinh
rru;tng vacua cai

de giila vilng quyen tv do, a{)c lQ,p ay."
A

J

p

NQI DUNG KIEN THUC QUAN TRQNG
Phan 1: Ca sO' phap l)J de suy r9ng ra quyen dan tqc cua bdn Tuyen ngon.
HBi dong bao ca nu6c,
"Tat ca ntQi nguoi aeu sinh ra

co quyen binh dang. TQ-o

hoa cho hQ nhilng quyen

khong ai CO the xam phQ-m aUQc; trong nhilng quyen ay, CO quyen aUQC song, quyen t\(
do va quyen muu cau hQ-nh phuc".

Loi bat hu ay o trong ban Tuyen ngon D{)c lQ,p nam 1776 cua nu6c Mi. Suy r<)ng ra,
Cali ay CO nghla la: tat Ca CaC dan tQC tren the gi6i d~u sinh ra binh dang, dan tQC
nao ciing c6 quy~n song, quy~n sung su6ng va quy~n tv do.
Ban Tuyen ngon Nhan quyen va Dan quyen cua Cach mq.ng Phap nam 1791 cling n6i:
"Nguoi ta sinh ra t\( do va binh dang ve quyen lQi; va phai luon luon aUQC t\( do va

binh dang ve quyen lQi".

D6 la nhfrng le phai khong ai choi cai dUQC.

- Trang159-


Tran Thuy DuO'ng

Bi quyet Chinh ph1;tc mon Ngii min

Mo dau ban Tuyen ngon, Bac gQi: "Hi1i dBng bao eel nuac", hai tieng "dBng
bao" vang len lam lay d{>ng hang triGu trai tim muon dan ViGt Nam. sv "lay d<)ng" ay,
den ngay hom nay van con v~n nguyen xuc cam ("Dong bao" la each gQi cua nguoi
ViGt Nam, c6 y coi nhau nhu con chau cling m<)t to tien sinh ra, ru<)t th!t nhu anh
em cling cha cling m~). Ay v?y rna, dung tren cuong vi la Chu tjch nuoc - thay m~t
cho Chinh phu lam thai dQc ban Tuyen ngon D<)c l?p, Bac l<;li gQi nhan dan voi cai
ten th?t than m?t "Dong bao"! Lan dau tien trong ljch su, l<;li c6 vi quan vuong ton
trQng nguoi dan, nghi cho nguoi dan nhu Chu tjch H6 Chi Minh. Cau hoi rat doi m(>c
m(tC, gian dj ay UUa the hi~n S'i! ton trQng, tinh yeu thUong Ua S'i! gdn gili UOi nhan
dan; vita the hi~n tinh nhan van cao eel cua m(>t nha van hoa ki~t xuiit, m(>t nhan each
lan het long ui dan, ui nuac. N6i den Nhan dan, trong Bac luon dau dau m<)t noi
ni~m. Bac quan niGm rang: Tren doi nay khong co gi bang nhan dan, khOng co gi thay
the duqc dan nhan". Chinh vi v?y, suot doi Bac nguyGn "lam nguoi day tfJ trung thanh
cua nhan dan".
Trang phan mo dau - co so phap ly cua ban
Co sa phap lj chinh nghia cua ban
Tuyen
ngon, Chu tjch H6 Chi Minh trich dan
Tuyen Ngon: Chu t!ch Ho Chi Minh

trich dan hai ban tuyen ngon d9c hai ban Tuyen ngon cua nuoc Phap va nuoc
MI de lay co so phap ly chinh nghia cho ban
l?p cua nuoc Phap va nuoc MI:
tuyen ngon nuoc Vi~t Nam. Truoc tien h1 ban
1. Beln Tuyen ngon D(>c l~p cua Mi
Tuyen ngon D(>c l~p cua Mi (niim 1776): "Tat
(nam 1776): ((Tat ca ntQi ngu:oi sinh ra
ca ntQi nguoi sinh ra deu co quyen binh dang.
deu co quyen binh dang. Tt;to hoa dii
cho hQ nhii:ng quyen khong ai

co the

xam phQ,m dU:QC. Trong nhii:ng quyen
ay, CO quyen dUQC song, quyen sung
su6ng va quyen

tv do".

2. Beln Tuyen ngon Nhan quy~n ua
Dan quy~n cua Phcip (1791) cung da
n6i: "Nguai ta sinh ra tv do binh
dang ve quyen [Qi va phiii [uon t'l;l do
binh dang ve quyen [Qi".
¢
ViGc trich dan duQc danh gia
cao, boi nhfmg loi bat hu trong
Tuyen ngon cua nuoc cua hQ da
dUQC ca the gioi cong nh?n vi tinh
nhan van va tien bQ cua n6 v~

quy~n lQi cua con nguoi. Vi v?y, co

TQ,o hoa dii cho hQ nhii:ng quyen khong ai

the xant pht;tnt dU:QC. Trong nhii:ng quyen ay,

co
co

quyen aU:QC song, quyen sung SUOng Va quyen

tV do", sau la ban Tuyen ngon Nhdn quy~n ua
Dan quy~n ciia Phap (nam 1791): "Ngu:ai ta
sinh ra tv do binh dang ve quyen [Qi va phai
Luon tV do binh aang ve quyen LQi". Thong qua
viGc trich dan d6, Bac khang djnh quy~n d<)c
l?p, tV do cua dan t<)c ViGt Nam la di tu chinh
nhfmg loi le cua to tien nguoi Ml, nguai Phap
d~t ra trong ban Tuyen ngon cua hQ - hai ban
Tuyen ngon tung lam ve vang cho truy~n
thong tu tuong, cung nhu van h6a cua nuoc
Phap va nuoc MI, vi tinh nhan van va tien b<)
v~ quy~n lQi cua con nguoi, d~ cao con nguva n6i v~ con ngu
- Trang160-


Trdn Thuy Duong

Bi quyet Chinh phtJ.c mon Ngii viin

so phap ly chinh nghia cho y~
ehu tich Ho Chi Minh coi van hQc la mQt
quy~n dQC l~p cua dan tQC Vi~t thu vG khi lQi h~i phvng sv cho sv nghi~p
Nam cang them thuyet phl).C.
each m~ng. Nguoi cho rang: nha van cling
phai c6 tinh than xung phong nhu nguoi
ban chien si ngoai m?t tr~n. Moi cau chfr hi~n
- Y nghia clla vi~c
dan
va hfru len cling nhu m9t lo~i hinh vG khi m6i ra
Tuyen ngon bat hu CUa nuoc
doi. V~y nen, van Bac si'r dvng tuy ngan gQn
nuoc Mi:
nhung loi le giau hinh tUQng, no "noi len aU+ Neu len nhiing nguyen li chung
nhiing dieu lon bang nhiing chic nho". va vi~c
ve quyen aUtrich dan hai ban Tuyen ngon cua nu6c Phap
con nguai de khang dinh l~p tuong
va nu6c Mi cling khong nam ngoai quan diem
chinh nghia cua dan t9c; t~o vi the
d6. N6 vua la CC1 so phap ly chinh nghia cho
binh dang gifra Vi~t Nam v6i cac
quyen d(jc l~p cua dan t(jc Vi~t Nam them
nu6c Ion tren the gi6i.
thuyet pht;tc; v'lla n~u len nhiing nguyen ly
+ Dua ra nhiing li le thuyet pht;tc chung ve quyen dugc t¥ do binh acing cua con
de chuan bi tien d~ cho l~p lu~n o nguai. each l~p lu~n nay c6 tinh chien thu~t

phan tiep theo, lam co so cho ca h~ sac ben, vlra kheo leo l~i vua kien quyet nhu
thong l~p lu~n cua ban tuyen ngon.
m9t hinh thuc kh6a mi~ng doi phuong, lam
co so cho ca h~ thong l~p lu~n phia sau.
¢ each l~p lu~n nay vua co tinh
N6i ban Tuyen ngon c6 each l~p lu~n "Kheo
chien thu~t sac ben, vua kheo leo l(ti leo", boi Nguai dii nggi ca nhicng tu tuong tien
u.ua kien quyet nhu m9t hinh thuc b(j, nhiing chcin ly va truyen thong van hoa
kh6a mi~ng doi phuong.
cua hQ, dong thai to ra rat tran trQng nhfrng
Kheo leo: Boi Nguoi da ngQi ca danh ngon bat hu cua nguoi Phap, nguoi Mi,
nhfrng tu tuong tien bQ, ngQi ca cua to tien hQ de l~i; "Kien quye~" vi qua do
chan ly va truy~n thong van h6a cua gian tiep nhiic nho hQ dung co phdn b(ji to tien
Mi va Phap, ngQi ca nhfrng loi bai hu cua chinh minh, dung di ngugc f4i uoi "nhiing
trong chinh ban Tuyen ngon cua hQ. lai bat hu" dii neu, dung co lam vay ban len za
CO nhan if(tO CUa CUQC each ~ng vt ~i CUa
Kien quyet: Boi Nguoi da ngam canh
nuoc Mi, nuoc Phap dii gay d¥ng, neu nhat
bao, vi~c Mi va Phap xam ltrQc Vi~t
nhat tien quan xam ltrQC Vi~t Nam. Cach lu~n
Nam la di nguQc l~i v6i "nhilng loi
l~p cua Bac, lam chung ta nga ra chien thu~t
bat hu" trong ban tuyen ngon cua
trong tranh lu~n, de bac bo lu~n diem cua doi
minh, lam vay ban la co nhan d~o va
thu, khong c6 gi thu vi va thich dang hon la
chinh nghia cua to tien nguoi Phap
dung chinh li le cua doi thu, d6 chinh la
va nguoi MI.
thanh cong cua ngh~ thu~t "gQ,y 6ng aQ,p lung

6ng". Va vi~c dua ba ban tuyen ngon, ba nen

- Trang161-


Bi qu:yet Chinh ph1;1c mon Ngfr viin

Tu d6, Nguai dii dQ,t n~n
dQC l4-p cua dan tQC Vi~t Nam,
ngang hang ubi n~n d9c l4-p ciia
Phap ud Mi. Nguoi khang dinh voi
ffiQt tu the day tv hao cua m9t dan
t9c "co quy~n s6ng, quy~n sung
sttbng va quy~n t'l;t do".
¢

Day chinh ld S'l;t thUa ki va
phat huy cac ban Tuyen ngon trude
cua dan t9c: ban Tuyen ngon thu
nhat cua Ly Thuc1ng Ki~t: "Song nui
nu:ac Nam vua Nant if' (Nant quae
son ha) va ban tuyen ngon dQe l~p .
thit hai cua Nguyen Triii: "Til Tri~u
Dinh Ly Tran baa dai gdy nen a()c
lQ,p" (Binh Ngo aq,i cao).
¢

Tran

Thu:y Dtt<1ng

d9c I~p thu9c ba dan t9c My - Phap - Vi~t Ia
ngang hang nhati ngay phan rna dau, con c6
dt;tng y sau xa, nhac ffiQi nguoi hieu ro bon vi
the cua ffiQt nuoc nho, ngheo nhung biet
doan ket, phat buy cao dQ tri tu~ va long
quyet tam cua minh, c6 the lam nen m9t
CUQC each ffi(;lng vl d(;li vao b~c nhat the gioi.
Neu nhu ban tuyen ngon cua hai nuoc My
va Phap chi don thuan de c~p den con nguoi
nhu ffiQt sv tat yeu cua t(;lO h6a thi Chu tich
Chi Minh bang tri tu~ man ti~p va sv trai
nghi~m thVc te qua CUQC each m(;lng Vi~t
Nam da phat trien mQt each sang t(;lo gia tri
.cot loi Ve quyen dan tQC va quy~n COn nguDay la hai van de c6 moi quan h~ bi~n chling,
tac d9ng qua l?i Ian nhau. C6 d9c l~p dan tQC
thi moi c6 quyen con nguoi; ngUQc l(;li, khi
quyen con nguthi d9c l~p cua m9t dan t9c m6i thvc chat,
moi c6 y nghia th~t sv. Nguoi tung khang
dinh, nen d9c l~p, tV do rna nhan dan Vi~t
Nam gianh l?i dUQC "la hoa, ld qud cua bao
nhieu mau dii do ua bao nhieu hy UQng gang
site ud tin tuong CU.a hon 20 tri~u nhan dan
Vi~t Nam". Kin dao bon, ban "Tuyen ngon"
cua Bac duong nhu muon gQi l?i niem tV hao
Ve SV thtra ke va phat buy hai ban tuyen ngon
truoc cua dan tQC ta: Tuyen ngon thu nhat
cua Ly Thuong Ki~t: "Song nui ntebc Nam uua

Nam o" (Narn qu6c son ha) va ban tuyen ngon
d9c l~p thu hai cua Nguyen Trai: "Tu Tri~u
:Dinh Ly Tran bao dai gay n~n ·d{jc l4-p" (Binh
Ngo dq,i cao ).

Ho

- Vi~c trieh dan hai ban tuyen ngon
Vi~c trich dan hai ban tuyen ngon cua
ella nube Phcip ud nubc Mi ld m9t l~p nUde Phap va nUde MI neu chi nhin nh~n (j

luQ.n sang t.Q,o:

phuong di~n "n9i dung ud mt;te dich" thi c6 le
chung ta th~t thieu s6t khi chua nhin nh~n o

- Trang162-


Bi quyet Chinh ph1:f,C mon Ngfr van

Tran Thuy Duong

phuong di~n "hinh thuc". 0 phuong di~n
"hinh thicc", trumqt lij,p luij,n sang tq,o cua Chu tich
Chi
Minh. Boi sau khi trich dan xong, Bac con
viet: "Suy r<)ng ra, cau ay co y nghia [a: tat cd
cac dan t<)c tren the gioi deu sinh ra binh

dang, dan t<)c nao cilng co quyen song, quyen
+ Nhu v~y, dva tren hai ban tuyen sung suong va quyen t'l;l do". Nhu v~y, dl;Ca tren
ngon n6i v~ quy~n lQi cua con nguoi, hai ban tU)1en ngon noi ue qu)1en lgi cua COn
Chu tich
Chi Minh da nang len nguai, Chu tich
Chi Minh aa nang len
thclnh qu)1en lgi cua dan tqc.
thclnh quyen lgi cua dan t(jc. Nghia la ban
Tuyen ngon cua Vi~t Nam con nhan van va
¢ Bang l~p lu~n ch~t che, danh tien bQ hon ca hai ban Tuyen ngon cua nu6c
thep, li le sac ben, Nguoi da xac l~p Phap va nu6c MI. Ca CUQC doi lam each m9-ng
co so phap ly cua ban Tuyen ngon, cua minh, Bac
kinh yeu cua muon tri~u
neu cao tu tuong chinh nghi'a cua nguoi Vi~t Nam chua luc nao thoi ngh1 v~ v~n
dan tQC ta, d~t van d~ COt yeu la m~nh dan t9c, v~ quy~n tv do cho nhan dan.
d9c l~p dan t9c len hang dau.
Boi doi v6i Bac: "Toi chi co mqt ham muon,
ham muon tqt bij,c lcl lclm sao cho nuhocln tocln dqc ZQ,p, dan ta duqc hoan tocln t1:(
do, dong bclo ta ai ciing co com iin, ao Jn4c, ai
cilng dugc hQc hdnh" - "Tl! do cho dong bclo
toi, dqc lij,p cho To quoc toi, da)1 la tat cd
nhiing gi toi muon, day lcl tat cd nhicng dieu
toi hieu". Tl,!U chung l9-i, each lu~n l~p cua
Nguoi nhu duQc g6i gQn trong nhij,n dinh cila
nha tho Che Lan Vien: "Cach lQ,p luij,n ella
Chi Minh ve phia ta giong nhu mqt trai tao,
con ue phia ke thu no giong nhu mqt trai l1:(u
dq,n nhet uclo co hc;>ng chung. Nuot khong vo
mel khq,c ciing khong ra".

Phan 2: co sa th1:(c te ella ban Tu)1en ngon
The ma han 80 niim nay, b<;>n th'l;lc dan Phap lgi d1;tng la co t1:( do, binh ddng, bac ai,
den cu+ Sau khi trich, Bac lq,p luQ.n ch~t
che: "Suy rqng ra, cau ay co nghia lcl:
Tat cd cac dan t<)c tren the gioi deu
sinh ra binh dang, dan t<)c nao cilng
co quyen song, quyen sung suong va
quyen t'l;l do".

Ho

Ho

Ho

Ho

Ho

va chinh nghia.

Ve chinh trj, chung tuy~t doi khong cho nhan dan ta mqt chut t1:( do dan chu nao.
Chung thi Mnh nhiing luQ.t phap da man. Chung lQ,p ba che dQ khac nhau o Trung, Nmn,

- Trang163-


Tran Thiry DucJng

Bi quyet Chinh pht;lc mon Ngfr viin

ae

ae

Bac ngiin can ui~c thong nhat nuac nha cua ta,
ngiin can dan t{jc ta doan ket.
Chung lQ,p ra nha tit nhi~u han truc1ng hqc. Chung thdng tay chem giet nhiing nguc1i yeu
. nu6c thuang noi citata. Chung tam cac CUQC khl1i nghia ciia ta trong nhung be mau.
Chung rang bu(}c du lu,4n, thi hanh chinh sach ngu dan.
Chung dung thuoc phi~n, nlQU con de lam cho noi gi6ng ta suy nhUQ'C.

Ve kinh te, chung hoc li}t dan ta din xuang tiiy, khien cho diin ta ngheo nan, thieu
than, nUOc ta XO xac, tieu dieu. Chung cUdp khong ru(}ng diit, ham mo, nguyen li~u.
Chung giii d(}c quyen in giay bc,tc, xuat cang va nhQ,p cang.
Chung

d4t ra hang tram thu thue uo ly, lant cho dan ta, nhat la dan cay va diin buon

tro nen ban cung.
Chung khong cho cac nha tu sdn ta ngoc dau len. Chung boc l{)t cong nhan ta 1n{)t
each vo cung tan nhan.

Ve ui~c bdo h(}
Mua thu nii1n 1940, phat xit NhQ,t den xam lang Dong Duong de mo the1n can cil
danh Dong Minh, thi bQn thv;c dan Phap quy goi dau hang, md cua nude ta rude Nh~t.
Til do dan ta chiu hai tang xieng xich: Phap va NhQ,t. Til do dan ta cang

C'IJC

nan. Ket qua la cuoi nam ngoai sang dau na1n nay, til Quang Tri den Bac
tri~u dong bao

kho, ngheo

Ky, han hai

ta bj chet doi.

Ngay 9 thang 3 nam nay, Nhgt tuoc khi gioi cita quan d{)i Phap. Bqn th'l!c dan Phap
hoCJ,c la bo e~y, hoCJ,e la dau hang. The' la chang nhung ehitng khong "bdo h(}" dutrai lq,i, trong S ndm, ehitng dii ban nude ta hai lan eho NhCJ,t.
Truoc ngay 9 thang 3, biet bao ldn Vi~t Minh dii keu gQi nguai Phap lien ntinh de
chong NhQ,t. BQn thv;c dan Pha,p dii khong dap ilng, lq,i thcing tay khiing b6 Vi~t Minh
han nua. ThQ,m chi den khi thua chq,y, chung con nhdn tam giet n6t s6 dong tu chinh
trj d Yen Bai va Cao Bdng.
Ve phia each mc,tng Vi~t Nam
Tuy vQ,y, d6i udi nguai Phap, dong bao ta van giii m(}t thcii d(} khoan hong va nhan
dc,to. Sau cu{)c bien d{)ng ngay 9 thang 3, Vi~t Minh dii giup cho nhieu nguoi Phap chq,y
qua bien thuy, lc,ti euu eho nhieu nguc1i Phap ta khoi nhd giam N~t ud bdo u~ tinh
mc,tng va tdi sdn eho hq.
sv: thgt la til miLa thu nam 1940, nude ta dii thdnh thu(}c dja ciia Nh,Q,t, chi£ khong
phai thu{)c dia cita Phap nua. Khi NhQ,t aau hang Dong minh thi nhan dan ca nuoc ta
dii noi dQ,y gianh chinh quyen, lQ,p nen nuoc Vi~t Na1n Dan chu C{)ng hoa.

sv: thQ,t la dan ta tay lc,ti nude Vi~t Nam tu tay NhCJ,t, chu khong phdi tu tay Phcip.
Phap chq,y, Nhgt hang, vua Bao Dq,i thoai vi. Dan ta dii dcinh do cac xieng xich th'l!c
dan gan 100 ndm nay de gay d'l!ng nen nude Vi~t Nam d(}c lCJ,p. Dan ta lq_i aanh do che

- Trang164-


Tran Thuy Duong

Bi quyet Chinh pht;tc mon Ngii viin

a{) quan chu may 1nuoi the' ky rna lqp nen che a{) Dan chu C{)ng hoa.
Bai the cho nen, chung toi, larn thai Chinh phil cua nuac Vi~t Na1n mai, dqi bieu cho

bo thoat ly hdn quan h~ vbi Phap, x6a bo het nhiing hi~p
ky ue nuO'c Vi~t Nam, x6a bo tilt cd mQi dij.c quyen cila Phap tren.dat

toan dan Vi~t Nam, tuyen
u{Jc md Phap da
nuac Vi~t Nam.

Todn dan Vi~t Nam, tren duO'i mqt long kien quyet chong lq_i am muu cua bQn th'f!c
dan Phcip.
Chung toi tin rang cac nuac Dong minh da cong nhQ,n nhung nguyen tac dan t{)c
binh dang a cac HQi nghi Teheriing va C'l;(u Kim Son, quyet khong the khong cong nhQ,n
quyen d¢c lQ,p cua dan Vi~t Nam.

Mqt dan tqc dii gan g6c chong ach no l~ cua Phap hon 80 niim nay, mqt dan tqc da
phe Ddng Minh chong phat xit may niim nay, dan tQC do phdi duqc
t'f! do! Dan tqc do phdi dugc dqc lij,p!
1. Chu tjch H6 Chi Minh v~ch tran
Sau phan md dau day thuyet phvc, Nguai
tQi ac CUa th'f!c dan Phap.
vq_ch tran tqi cic cua th'f!c dan Phap da gay ra

doi ubi dan tqc ta bdng h~ thong cac "hanh
De v~ch tran Iu?n di~u v~ cong lao
dqng th'f!c te"'. Bdi, Nguoi xac djnh ke thu trvc
"khai hoa" cua thvc dan Phap doi voi
tiep va nguy hiem nhat de d9a n~n d(>c I?p
Dong Dudng, Nguoi da neu ro
dan t(>c ta Iuc bay gio Ia bQn thvc dan Phap
"nhung hanh a{)ng trai han vai nhan
khi chung dang hung h6n, reu rao cong lao
dqo va chinh ng hia" cua chung trong
"khai h6a" cua chung doi v6i Dong 0Udng:
suot 80 nam thong trj va do h9 nuoc
Dong Duong von la thu{)c dia cila Phap, Phap
ta v~ hai phudng di~n: Chinh trj ud
co cong khai hoa ddt nuac nay, nay tra lqi la le
kinh te.
duong nhien, khi phat xit NhQ,t aa bi Dong
minh aanh bQ,i. Trong khi "nhung hanh a{)ng
CUa chung. lQ,i trai han VOi nhan Q(l,O va chinh
nghia" trong suot 80 nam thong trj va do h9
nuoc ta tren ca hai phUdng di~n: chinh trj ud
kinh te.
chinh trf: chung tuy~t doi
chinh trj: chung tuy~t doi khong cho
khong cho nhan dan ta m9t chut t'f! nhan dan ta mqt chut t'f! do dan chu ndo:
do dan chu nao.
Chung thi hanh nhung lu(lt phap da man;
Chung thi hanh nhiing luij,t phap dii Chung lQ,p bache a{) khac nhau a Trung, Nam,
man. Chung lij,p bache dq khcic nhau Bac de ngiin can vi~c thong nhdt nuac nha cila
d Bac, Trung, Nam de ngan can vi~c ta, de ngiin ciin dan t{)c ta doan ket; Chung l(lp

thong nhat nUde nha cua ta, de ngan ra nha tu nhieu han truang hQc; Chung thang
tay chem giet nhung nguai yeu nuac thuang
can dan t(>c ta doan ket.
gan g6c dung

- Ve

ue

Ve

- Trang165-


Trcin Thuy Dudng

Bi quyet Chinh ph'l;LC mon Ngiiuan

noi cua ta; Chung tarn cac CUQC khoi nghia cua
ta trong nhilng be 1nau; Chung rang bu¢c du
luQ,n, thi hanh chinh sach ngu dan. Chung
dung thuoc phi~n, ruqu con de larn cho noi
giong ta suy nhuqc. Con dau tieng n6i cua
m<)t dan t<)c, khi phuong diGn chinh trt til
Chung rang bu(>c du lu~n, thi hdnh cam. Chinh trt la ho<;)t d<)ng trong quan hG
gifra cac giai cap, cling nhu cac dan t<)c va
chinh sach ngu dan.
CaC quae gia Vdi van de gianh, gifr, to ch(rc va
Chung dung thu6c phi~n, ntQ'u c6n si'r dvng quyen h,rc Nha nude; la sv tham gia
de lam cho noi gi6ng ta suy nhUQ'C. cua nhan dan vao cong ViGC cua Nha nude va

xa h<)i. V~y rna bQn th1_rc dan Phap tuyGt doi
khong cho dan ta m<)t chut quyen tl! do dan
chu nao. Thi'r hoi, trong gan m<)t tram nam do
h<), nhan dan ta da lam than den muc nao!
- v~ kinh te: chitng boc l(>t dan ta Khong dling lc;ti o d6, ve kinh te: Chung boc
d~n xuong tuy, khien cho dan ta l¢t dan ta den xtwng tuy, khien cho dan ta
ngheo nan, thieu thon, nude ta Xd ngheo nan, thieu than, nude ta xo xac, tieu
xac, tieu dieu.
dieu. Chung Ctidp khong ru<;)ng ddt, haJn 1no,
Chung cu<1p khong ru(>ng dat, ham nguyen li~u. Chung giu d¢c quyen in giay bQ,c,
mo, nguyen li~u.
xuat ciing va nhQ,p ciing. Chung dqt ra hang
Chung giii a(>c quy~n in giay bC;tc, tram thu thue vo ly, lam cho dan ta, nhat la
dan cay va dan buon tro nen ban cung. Chung
xuat ciing va nh~p ding.
Chung dij,t ra hdng tram thu thueuo khong cho cac nha tu siin ta ngoc dau len.
li, lam cho dan ta, nhat la dan cay va Chung b6c l¢t cong nhan ta 1n¢t each vo cung
tan nhan. Phuong diGn kinh te la m<)t trong
dan buon, tro nen ban cling.
Chung khong cho cac nha tu san nhfrng yeu to quyet d!nh S\1' phat trien CUa
ngoc dau len. Chung b6c l<)t cong m<)t dat nude. V~y rna quan xam luQc ra s(rc
nhan ta m<)t each vo cling tan nhan. b6c l<)t dan ta den t~n cling xuong tuy. Con
c::> 0 nhfrng ch(mg cu tren, li le dau cai quyen gQi la "quyen dan t¢c"? Co li:\
duQc l~p lu~n: Bang phep ai~p cau trong nhfrng nam thang tam toi ay dan ta
trite: "Chung tuy~t doi... Chung thi cling luon mong cho m<)t th(r anh sang ki
hanh... Chung lQ,p ra... Chung ta1n diGu den de x6a tan man dem u toi. Va ly
cac CUQC ... Chung dung thuoc phi~n ... tuong soi sang tren vang duong cua Chu ttch
Chi Minh la dieu rna toan dan t<)c ViGt
Chung cuiJp khong ... " t~o nen mQt
Nam

mong cho.
lien hoan lc1i t6 cao danh thep, khi~n
Chung f4p ra nha tit nhi~u hon
tru:c1ng hc;>c. Chung thdng tay chem
gi~t nhiing nguc1i yeu nu<1c thuong
noi cua ta. Chung tcim cac CUQC khoi
nghia ci':ta ta trong nhfrng be mau.

l

Ho

chitng "khong the ch6i cai aU«Jc".

- Trang166-


Bi quytt Chinh ph1;tc mon Ngfr viin

Tnin Thu:y Duong

Va bi~n phap li~t ke, hdng loq,t
Dieu lam nen sue to cao mc;tnh me cua ban
cac tqi ac md th'l:(c dan Phap eta ldm. Tuyen ngon la vi~c
Chu tich sit d¥ng l~p
Thong qua cac hinh anh an dv d6, lu4n, ly le mqt each hi~u quii, chicng minh va
ta tham dam noi dau va sv x6t xa.
ket hgp linh hoq,t cac bi~n phap ngh~ thu~t
trong van chinh lu~n. Truoc het la thu
li~t ke hang loq,t cac tqi ac cua th'f!C dan Phap,

vung mien nao cling bt tan pha, tang lop nao
cling bt b6c 19t het sue da man, tin nhan. D~c
bi~t, phep di~p cau true: "Chung... Chung ...
Chung ..." nhu de chi dich ·danh nguoi gay ra
tqi ac, kern sau moi Ian .di~p la m9t tQi ac
dUQC l~p di l~p lc;ti nhieu Ian, cac d<)ng tu giau
sue gQi hinh: "thang tay chem giet", "tam cac
CUQC khoi nghta CUa ta trong be mau", "boc l<)t
nhan nhan den tQ,n xuang tuy" ... Tat ca nhfrng
hinh anh an dl). d6, lam ta tham dam noi dau
va sv x6t xa. Ngoai ra, chung cling nhu tling
nhat buat9- giang vao dau bQn thvc dan Phap,
vao luong tri con nguoi, khien chung phai
"ngQ,rn mi~ng" rna "khong the ch6i cai duqc".
MQi t<)i ac thvc dan Phap gay ra tren dat
Hq.u qud, Bac da danh thep ket an:
"cu6i niim ngoai sang dau niim nay, nuoc Vi~t Nam dade l9-i h~u qua vo cling dau
tu Quang Tri den Biic Ki, han hai don: Cuoi niirn ngoai sang dau niim nay, tu
Quang Tri den.Bac Ky, han hai tri~u dong bao
tri~u dong bao ta bi chet doi".
ta bi che't doi m<)t each tham thuang. N9-n d6i
nam 1945, am anh den muc tUng dUQC vi: "s'l:(
huy di~t khung khiep" trong lich sit von da
qua nhieu dau thuong, mat mat. Chu ttch Ho
Chi Minh da tling dau don rna so sanh nc;tn
d6i nam 1945 a Vi~t Nam voi ton that cua
cu9c chien tranh Phap - Due. Nguoi ngan
ng9-i khi viet: "N~n d6i kem nguy hie.,m hon
nq,n chien tranh. Trong sau thang,
nguoi

chet vi d6i lJ Vi~t Nam lon hon cd
ngu«1i
chet vi chien tranh lJ Phcip trong sau niim".
- Ve vi~c "bdo hq": Phap ke cong "bao Thvc dan Phap muon ke cong rna chung da
h<)" nuoc ta nhung thvc chat chung
"bao h<) Dong Duang", nhung trong ban Tuyen
khong lam duQc.

Ho

so
so

- Trang167-


Tran Thity Duang

Bi quyet Chinh ph¥c mon Ngii viin

ngon da chi ro, nhfrng .di~u rna Phap gQi la
"cong", thlfC chat do khong ph~ti la Cong rna la
ban nude ta hai lan clio NhQt". D6 la
t9i, vi chi "trong 5 nam, chung dii ban nuac ta
vao mua thu nam 1940, Nh?t xam
hai lan cho NhQt". Lan m9t: "MiLa thu nam
lang Dong Dtrdng de mo r9ng din cu
1940, phat xit NhQt den xam lang Dong Duong
danh Dong minh... "bQn thvc dan
de rna them can ci£ aanh Dong Minh, thi bQn

Phap quy goi ddu hang 1no cila nude
thl;lc dan Phap quy goi ddu hang, mo cila nuac
ta rude NhQt. Ngay 9 thang 3 nihn
ta ru:oc NhQt", Ian thu hai: · "Ngay 9 thang 3
+ Trang 5 nam (1940 -1945): "chung

1945, khi NhQt tuac khi giai cua quan
narn nay, NhQt tuoc khi giai cua quan d¢i
d¢i Phap, bQn thvc dan Phap ho_Q,c la
Phap. BQn thvc dan Phap hoQ,c la bo chq,y, hoQ,c
bo chq,y, hoQ,c la quy goi dau hang".
la dau hang". Hdn nfra, biet bao hin Vi~t Minh

+ Nhu v?y la chung da phan b<)i
Dong minh, khong lien minh cling
Vi~t Minh de chong Nh?t, th?m chi
thang tay khung bo, giet not til
chinh trj <1 Yen Bai, Cao Bang.

keu gQi nguoi Phap lien minh de chong Nh?t.
Bon
. thuc
. dan Phap da khong dap l!ng, l<;1i
thang tay khung bo Vi~t Minh han nfra. Th?m
chi den khi thua ch<;1y, chung con nhan tam
giet not so dong tu chinh tri d Yen Bai va Cao
+ Bang each l~p di l~p l<;1i hai tt'r "sl;l
.Bang. Thvc dan Phap tuyen bo Bong Dudng
thQt": "SV thQt la til mita thu na1n la thu<)c dja cua chung va chung c6 quy~n trd
1940, nuac ta dii tro thanh thu¢c dia l(;li Dong Duong u1 Ban Tuyen ngon V(;lCh ro

cua NhQt, chi£ khong phiii la cua bang each lay di, lay l<;1i hai tt'r "sl;l thQt": "Sl;l
Phap nfla...

sv thQt la nhan dan ta dii

thQt la til ntita thu nibn 1940, nuac ta dii tro
lay lq,i Vi~t Nant til tay NhQt chi£ thanh thUQC dia cua NhQt, chi£ khong phiii la
khong phiii la tay Phap".
cua Phap nfla... Sl;l thQt la nhan dan ta dii lay
c:> Do Ia Ioi khai tu. dlit khoat,
V(;lCh tran bQ ffi~t bjp bQm CUa thlfC
dan Phap doi v6i dan t9c ta trong
suot gan ffiQt the ki qua.
2. Ngttoi neu cao niem t'l;t hdo

ue each

mQ.ng Vi~t Nam.
- Phia ta luon dicng
chinh nghia:

ue

l~p

trtti1ng

+ Vi~t Nam luon khoan hong uO'i ke
thu bj that the: giup nguoi Phap chq,y
qua bien giai, biio v~ tai san va tinh

ntq,ng cho hQ.

lQ,i Vi~t Nam til tay NhQt chi£ khong phiii la tay
Phap ". D6 Ia Ioi khai tu dlit khoat, v(;lch tran

b9 m~t bip bQm cua thvc dan Phap doi v6i
dan tQC ta trong SUOt gan ffiQt the ki qua.
con doi v6i dan t9c Vi~t Nam, m9t dan t(>c
c6 "ntQt long nang nan yeu nuac" li~u c6 xung
dang duQc huong quy~n d()c I?p, tv do hay
khong? C6 du "tu each" lam chu dat nu6c
minh hay khong? Th?t sv, n1t thua doi v6i loi
tu duy hoi nhu v?y! Boi "neu dan t9c Vi~t
Nam khong xtrng thi con dan tQC nao xl!ng
dang hon?". Dan t9c Vi~t Nam khong chi
xl!ng dang v~ m~t lich su, xung dang v~ m~t

- Trang168-


Bi quyet Chinh ph'l;tc mon Ngfr van

Tnin Thuy Duong

+ Thang lqi to lon cua each ~ng
Vi~t Nam dtrQc tong ket qua m9t
cau: "Phap chQ-y, Nh4t hang, vua Biio
DQ,i thoai vf'.

+ N guoi nhan mc;tnh thang lqi to
lon cua each mC;tng ta khi dung
phe dong minh chong phat xit. B6ng
thai, dlrt khoat bac bo S\( CO mq,t cua
Phap tren aat nuoc ta.

ue

- Tiep den, Chu t!ch H6 Chi Minh da
phu dtnh che d9 thu9c dta cua thvc
dan Phap va khang dinh quyen d9c
l~p, tV do cua dan t9c: "Tuyen b6
thoat ly han quan h~ th'l;lc dan voi
Phap, ·xoa bo het nhii:ng hi~p u:oc ma
Phap dii

ky ve nu:oc Vi~t Nmn,

xoa bo

tat cii TitQi dQ,c quyen cua Phap tren
aat nu:oc Vi~t Nam".

tinh than rna con xung dang 0 ban chat con
nguoi. Nguoi dan Vi~t Nam von yeu hoa binh,
chu9ng tv do va luon luon dling ve chinh
nghia: chung ta luon "Dem dQ,i nghia de thang
hung tan - Lay chi nhan de thay cu:ang bQ,o".
Tuy thvc dan Phap da lam tram dieu cin ac,
nhung chung ta luon khoan h6ng va nhan d~o

voi ke thu khi bi that the, "Vi~t Minh dii giup
cho nhieu ngu:ai Phap chQ,y qua bien thuy, ...
biio V~ tinh 1TIQ,ng va tai sancho hQ".
Thang lQi to Ion cua each m~ng Vi~t Nam la
nho vao sv d6ng long, kien dtnh cua m9t dan
t9c c6 truyen thong danh gi~c ngo~i xam chu
khong phai tl:r sv "biio h¢" cua Phap, dieu d6
dtrQc Bac tong ket qua cau n6i: "Phap chQ,y,
NhQ,t hang, vua Biio DQ,i thoai vj.... Dan ta lQ,i
danh do che a¢ quan chu 1nay mu:oi the ky 1na
lQ,p nen che a¢ Dan chu C<)ng hoa". Boi the

cho nen, Chu t!ch H6 Chi Minh da phu nh~n
che d9 thUQC dta cua thvc dan Phap va khang
dtnh quyen d9c l~p, tv do cua dan t9c ta:
"Tuyen b6 thoat ly han quan h~ thvc dan vai
Phap, ... xoa bo tat cii mQi dQ,c quyen cua Phap
tren dat nu:oc Vi~t Nam".

Phan 3: Loi tu)Jen bfi d~c lq,p tru:oc toan the gioi
Vi nhung le tren, chung toi, Chinh phil larn thai cua nu:ac

Vi~t Nam Dan chu C<)ng

hoa, trinh trQng tuyen b6 vai the giai rang:
Nuac Vi~t Nam co quyen huang tV do va d<)c lq,p, va sv thq,t aii thanh m<)t nuoc t'l;l do,
a<)c lQ,p. Toan the dan t<)c Vi~t Na1n quyet dem tat cii tinh than va lvc lUQng, tinh mQ,ng
vacua ciii de giu vii:ng quyen tv do, a<)c LQ,p ay.

+ Quyen huang d9c l~p, tv do

khong phai chi la m9t cai quyen
phai c6, khong chi la m9t tu each
can c6 rna d6 la m9t hi~n thvc.
+ B6 la khat VQng Ion nhat, manh
li~t nhat cua dan tQc Vi~t Nam. Boi

M9t dan t9c phai chtu biet bao dau kho
duoi ach thvc dan ch6ng cheo; hien ngang
chien dau cho d9c l~p, tv do cua dan t9c; anh
dung dling han ve phe B6ng minh chong phat
xit; luon neu cao tinh than nhan d~o, bac ai
thi nhat dtnh: "Dan tQC do phiii dU:QC t'l;l do!
Dan t<)c do phiii dU:Qc a<)c lQ,p". Tinh than ay

- Trang169-


Bi qu-yet Chinh ph~c mon Ngu viin

Tran Thu:y Dtt<1ng

vf}.y cho nen, dan tQC Vi~t Nam dUQC khang djnh trong Iquyet hi sinh tat ca de bao v~.
cua Chu tjch H6 Chi Minh khi Bac viet: "Nuac
Vi~t Nam co quyen huang tv; do va d¢c lQ,p, va
¢Ban "Tuyen ngon d¢c lQ,p" cua sv; thQ,t da thanh m¢t nuac tv; do, d¢c lQ,p",
Chu tjch Ho Chi Minh c6 If}.p Iuf}.n quyen d(>c If}.p, tV do rna nhan dan Vi~t Nam
ch~t che, li Ie danh thep, bang CO dUQC d6 khong phai Ia cai quyen phai CO
ch(mg xac thvc, giau sue thuyet hay m(>t tu each can c6, rna d6 la m(>t hi~n

phvc qua gi<;>ng van linh hoc_lt khi thlfC va cling Ia khat VQng Ion nhat, manh li~t
hao hung, manh li~t h1c nghiem nhat cua ca m(>t dan t(>c. Va vi the, "Toan the
trang tha thiet da tro thanh m9t ang dan t¢c Vi~t Na1n quyet dent tat ca tinh than
van chinh Iuf}.n mau illlfC.
va lv;c lUQng, tinh mqng vacua ciii de giii: vii:ng
quyen tv; do, d¢c lQ,p ay!,
Bdn Tuyen ngon DQc lQ.p cua Vi~t Nam dUCJc hinh thanh duoi ngoi but anh minh
ctia Chti tjch
Chi Minh, khong chi la tam giiiy khai sinh cho mQt Nha nuoc Vi~t
Nam theo the ch~ Dan chti - CQng hoa theo duoi my.c tieu DQc lQ.p - T'J! do - H~nh
phuc, ma con dong gop cho S'J! nghi~p gidi phong nhan lo~i mang tam UOC thai ~i.

Ho

Loi ket: Bao dai nay ta gQi "Binh Ngo dqi cao" cua Nguyen Trai la ang "thien co
hung van" va ta cung co the noi nhu the ve ban "Tuyen ngon D¢c lqp" cita Chu tich Ho
Chi Minh. BO'i do la mQt ang van dt!CJC ddn d1;Cng uoi mQt h~ thong lq,p lu4n ch4t che,
dt!a ra dt!CJC nhiing luQ_n diem, nhiing bang ChUng "khong ai choi cai atCCJC", Va dang
sau nhi1ng li le ay la m<)t tam tu tuong, tam van h6a Ion. Tat ca da quy tv ve day,
trong 1nQt van ban ngan gQn, trong sang, khuc chiet kinh nghi~m til nhieu the ki dau
tranh vi d¢c lQ,p, tv; do, vi nhdn quyen cua dan t¢c.
Nguai con hieu de'nt tuoi cha 1n~, muon tri~u nguai dan Vi~t Na1n hont nay dem
tilng SQi bqc tren ddu Bac. Cang dem, ta cang yeu sao nhii:ng SQi toe phai 1nau thea
thai gian, tham dam gio suong cua m¢t dai nguai nguy~n hi sinh tat ca vi dan, vi
nuac, nguy~n lant "ngtt<1i day to trung thdnh ctia nhan dan". Bac oi! Moi trai tim
rnuon dan Vi~t Nam lu<3n hieu rang: Moi sQi toe ay cung nhu ntoi y nghi, ntoi hanh
d¢ng, ntoi lai noi, moi cau viin, moi van tho cua Bac, deu gan bo vai VQ-n nt~nh "Dan
tQc ud Giai cap". Bay chin mita xudn tren coi dai kia, thu¢c ve chung ta han la thu¢c
ve rieng Bac ... Boi vQ,y cho nen, van chuang cua Bac, dit La tha ca hay ky, hay van
chinh luQ,n khong don thuan La nt¢t cau chuy~n mang chii: xep thanh van, 1na mang

yeu thuang, mang tam long cao ca cua Nguai xep thanh vang anh duang. DQC moi cau
chu cua Bac luu lqi la de ngam them m¢t hanh d¢ng, hieu them m¢t y nghia, nhQ,n
them nt¢t tu tuong. Va cung La de phan ddu cho rnoi giQt mau Vi~t Nam ta 1nang trong
minh them hong tuoi han, them long lanh han.

- Trang170-