Độc chất học môi trường (Lê Quốc Tuấn) - Chương 5

A
A
Û
Û
NH H
NH H
Ư
Ư
Ơ
Ơ
Û
Û
NG SINH
NG SINH
HO
HO
Ï
Ï
C CU
C CU
Û
Û
A
A
Đ
Đ
O
O
Ä
Ä
C CHA

C CHA
Á
Á
T
T
Chương 5
TS. Lê Quốc Tuấn
Khoa Môi trường và Tài nguyên
Đại học Nông Lâm Tp.HCM
A
A
Û
Û
nh
nh
h
h
ư
ư
ơ
ơ
û
û
ng
ng
đ
đ
o
o
ä

ä
c
c
cha
cha
á
á
t
t
đ
đ
o
o
á
á
i
i
vơ
vơ
ù
ù
i
i
sinh
sinh
va
va
ä
ä
t

t
9Tác động lên các quá trình trao đổi chất
của sinh vật
9Gây rối loạn chức năng
9Oxi hóa lipid và màng tế bào
9Gây đột biến, ung thư, di truyền, sinh
sản…
Ca
Ca
ù
ù
c
c
qua
qua
ù
ù
tr
tr
ì
ì
nh
nh
va
va
ä
ä
n
n
chuye

chuye
å
å
n
n
va
va
ø
ø
chuye
chuye
å
å
n
n
ho
ho
ù
ù
a
a
ñ
ñ
o
o
ä
ä
c
c
cha

cha
á
á
t
t
trong
trong
cô
cô
the
the
å
å
sinh
sinh
va
va
ä
ä
t
t
Haáp thu
Phaân taùn
Các con đường vận chuyển độc chất trong cơ thể
Phơi nhiễm
Hít thở Da
Hệ tiêu hóa
Phổi
Nang khí
Khí thải

Máu và hệ thống lim phô
(màng sinh chất)
Dòch ngoại bào
Tích lũy trong mỡ,
xương, các mô
Thận
Bài tiết Tiểu tiện
Loại thải
Miệng
S
S
ự
ự
va
va
ä
ä
n
n
chuye
chuye
å
å
n
n
va
va
ø
ø
chuye

chuye
å
å
n
n
ho
ho
ù
ù
a
a
đ
đ
o
o
ä
ä
c
c
cha
cha
á
á
t
t
trong
trong
te
te
á

á
ba
ba
ø
ø
o
o
Độc chất
Các bào quan
Màng tế bào
Phơi nhiễm
Tế bào chất
Hấp thu
Vận chuyển
Khử độc
Loại thải Tích lũy
Quá trình hấp thu, vận chuyển và loại
thải độc chất liên quan đến rất nhiều loại
màng khác nhau
Các loại màng khác nhau trong tế bào
Màng tế bào
Tế bào chất
Trung thể
Thể golgi
Nhân
Lysosome
Ty thể
Mạng lưới
nội chất
Ribosome

Mạng lưới
nội chất
Thể nhân
Màng nhân
Lổ nhân
Caỏu truực maứng teỏ baứo
Nguon: Singer and Nicolson, 1972. Science 175:720
T
T
í
í
nh
nh
cha
cha
á
á
t
t
cu
cu
û
û
a
a
ma
ma
ø
ø
ng

ng
z Thành phần lipid màng cho phép sự vận
chuyển các hợp chất qua màng
z Các cấu thành khác của màng cũng có thể di
chuyển trên màng
z Độ lỏng và độ thấm của màng phụ thuộc vào
cấu thành, tính chất hóa sinh và lý sinh của
màng
Cơ
Cơ
che
che
á
á
va
va
ä
ä
n
n
chuye
chuye
å
å
n
n
①
Thẩm thấu bò động: Thấm qua màng bởi sự
chênh lệch nồng độ
②

Lọc: Thấm qua các lổ trên màng
③
Vận chuyển đặc biệt: Nhờ các chất mang
④
Thực bào: Nuốt các chất bằng sự thay đổi
hình dạng của màng
Có 4 cách mà các phân tử nhỏ có thể
vận chuyển qua màng:
Cụ
Cụ
che
che
ỏ
ỏ
va
va
ọ
ọ
n
n
chuye
chuye
ồ
ồ
n
n
(1) (2)
(3)
(4)
Vaọn chuyeồn thuù ủoọng

Vaọn chuyeồn
chuỷ ủoọng
Ca
Ca
ù
ù
c
c
đ
đ
a
a
ë
ë
c
c
t
t
í
í
nh
nh
ly
ly
ù
ù
ho
ho
ù
ù

a
a
liên
liên
quan
quan
đ
đ
e
e
á
á
n
n
s
s
ự
ự
tha
tha
å
å
m
m
tha
tha
á
á
u
u

①
Hình dạng và kích thước phân tử
②
Độ thấm tại vò trí hấp thụ
③
Độ ion hóa
④
Tính tan trong lipid của các chất mang
điện và không mang điện
A
A
Û
Û
nh
nh
h
h
ö
ö
ô
ô
û
û
ng
ng
cu
cu
û
û
a

a
ñ
ñ
o
o
ä
ä
c
c
cha
cha
á
á
t
t
leân
leân
he
he
ä
ä
hoâ
hoâ
ha
ha
á
á
p
p
S

S
öï
öï
tha
tha
å
å
m
m
tha
tha
á
á
u
u
ñ
ñ
o
o
ä
ä
c
c
cha
cha
á
á
t
t
qua

qua
he
he
ä
ä
tieâu
tieâu
ho
ho
ù
ù
a
a
S
S
ự
ự
tha
tha
å
å
m
m
tha
tha
á
á
u
u
đ

đ
o
o
ä
ä
c
c
cha
cha
á
á
t
t
qua
qua
da
da
Giữa các tế bào
Xuyên
qua TB
Qua lổ chân lông
Qua tuyến
mồ hôi
S
S
ự
ự
phân
phân
ta

ta
ù
ù
n
n
đ
đ
o
o
ä
ä
c
c
cha
cha
á
á
t
t
9 Quá trình phân tán độc chất đến các mô phụ thuộc
vào tính chất hóa lý của độc chất
9 Là một quá trình vận chuyển thuận nghòch các độc
chất giữa máu và các mô, giữa nội bào và ngoại bào.
9 Có sự thẩm thấu các chất qua màng
9 Sự liên kết độc chất với protein
9 Quá trình đào thải (bài tiết, chuyển hóa sinh học)
cũng xảy ra đồng thời để loại thải các chất từ máu
cũng như từ các cơ quan.
Liên
Liên

ke
ke
á
á
t
t
vơ
vơ
ù
ù
i
i
protein
protein
¾Rất nhiều độc chất có khả năng liên kết với
protein
¾Một số chất có vừa có khả năng tan trong
albumin vừa có khả năng tan trong
lipoprotein
¾Các độc chất thường không có khả năng ion
hóa và dễ hòa tan trong lipid
Sự phân bố các chất diệt côn trùng trong
albumin và trong lipoprotein
Phần trăm phân bố
LDL
LDL
HDL
Thứ tự các bước chuyển hóa độc chất
Phơi nhiễm
Hấp phụ tại các lối đi vào

Phân phối đến cơ thể
Đồng hóa để
trở nên độc
hơn
Đồng hóa để
giảm độc
Đồng hóa để
kết nối sản
phẩm
Phân phối
Bài tiết
Phục hồi và
sửa chữa
Tương tác với các cao phân tử
(Protein, DNA, RNA, các tiếp nhận, )
Ảnh hưởng độc
(Di truyền, ung thư, sinh sản, đột biến, )
Ta
Ta
ø
ø
i
i
lie
lie
ä
ä
u
u
tham

tham
kha
kha
û
û
o
o
Chapter 6
Absorption and distribution of toxicants (A Textbook
of Modern Toxicology)
Chuyên
Chuyên
đ
đ
e
e
à
à
1. Nộp file word trước buổi học vào tuần tới
2. Báo cáo powerpoint vào buổi học tuần tới
3. Mỗi nhóm báo cáo 5 phút, 5 phút hỏi và trả lời