(Luận văn) đánh giá sự thích ứng với biến đổi khí hậu trong hoạt động sản xuất nông nghiệp tại xã xuân canh, huyện đông anh, thành phố hà nội

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

NGUYỄN QUỐC ĐẠT

lu
an
va
n

ĐÁNH GIÁ SỰ THÍCH ỨNG VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

p
ie

gh

tn

to

TRONG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP
TẠI XÃ XUÂN CANH, HUYỆN ĐÔNG ANH,

do
d

oa
nl
w

THÀNH PHỐ HÀ NỘI

n
va
an
lu

Chun ngành:

l
fu

60.44.03.01

lm

Mã số:

Khoa học mơi trường

PGS.TS. Đồn Văn Điếm

tz

a
nh
oi

Người hướng dẫn khoa học:

z

m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016

n

va
ac
th
si


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn tốt nghiệp “Đánh sự thích ứng với biến đổi khí
hậu trong hoạt động sản xuất nông nghiệp tại xã Xuân Canh, huyện Đơng Anh,
thành phố Hà Nội” là cơng trình nghiên cứu của bản thân tơi. Số liệu và kết quả trình
bày trong luận văn hồn tồn trung thực và các thơng tin trích dẫn đều được chỉ rõ
nguồn gốc.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

lu
an
n

va
to
p
ie

gh

tn

Nguyễn Quốc Đạt

d

oa
nl
w

do
lm

l
fu

n
va
an
lu
tz

a
nh
oi
z
m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu
n

va
ac
th

i

si


LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn, tơi đã nhận được sự
hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cơ giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè, đồng
nghiệp và gia đình.
Với lịng biết ơn sâu sắc, tơi xin gửi lời cám ơn sâu sắc tới thầy PGS TS Đoàn
Văn Điếm đã hướng dẫn và giúp đỡ tơi để có thể hồn thành đề tài này.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ
môn Sinh thái Nông nghiệp, Khoa Môi trường - Học viện Nơng nghiệp Việt Nam đã tận
tình giúp đỡ tơi trong q trình học tập, thực hiện đề tài và hồn thành luận văn.

lu

Tơi xin gửi lời cảm ơn tới ban lãnh đạo và cán bộ UBND xã Xuân Canh đã giúp
đỡ cho tôi trong thời gian đánh giá tại địa phương.

an
n

va

tn

to

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình, bạn bè đã ln bên

cạnh giúp đỡ, động viên khích lệ tơi trong suốt thời gian học tập tại Học viện Nông
nghiệp Việt Nam.

gh

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

p
ie

Tác giả luận văn

d

oa
nl
w

do
lm

l
fu

n
va

an
lu

Nguyễn Quốc Đạt

tz

a
nh
oi
z
m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu
n

va
ac
th

ii

si


MỤC LỤC
Lời cam đoan .................................................................................................................... i
Lời cảm ơn ....................................................................................................................... ii
Mục lục ......................................................................................................................... iii
Danh mục chữ viết tắt ..................................................................................................... vi
Danh mục bảng .............................................................................................................. vii
Danh mục hình .............................................................................................................. viii
Trích yếu luận văn .......................................................................................................... ix
Thesis abstract...................................................................................................................x

lu

Phần 1. Mở đầu ...............................................................................................................1
1.1.
Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................................1
1.2.
Mục tiêu nghiên cứu ..........................................................................................2
1.3
Phạm vi nghiên cứu ...........................................................................................2
1.4.
Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .......................2

an
n

va

gh

tn

to

Phần 2. Tổng quan tài liệu .............................................................................................3
2.1.
Khái quát chung về Biến đổi khí hậu .................................................................3

p
ie

do

Ảnh hưởng của bđkh đến sản xuất nông nghiệp ................................................9
Ảnh hưởng của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp trên thế giới ........................9
Ảnh hưởng của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam .......................10
Ảnh hưởng của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp vùng Đồng bằng

d

n
va
an
lu

2.4.
2.4.1.
2.4.2.

2.4.3.

Nguyên nhân của bđkh trong thời kỳ hiện đại ...................................................4
Thực trạng về biến đổi khí hậu hiện nay ...........................................................4
Thực trạng BĐKH trên thế giới .........................................................................4
Thực trạng BĐKH tại Việt Nam ........................................................................6

oa
nl
w

2.2.
2.3.
2.3.1.
2.3.2.

tz

a
nh
oi

z

2.5.
2.5.1.
2.5.2.
2.5.3.
2.5.4.

lm

l
fu

Sơng Hồng .......................................................................................................12
Thích ứng với bđkh trong sản xuất nơng nghiệp .............................................13
Khái niệm .........................................................................................................13
Các biện pháp thích ứng với BĐKH ................................................................13
Giải pháp thích ứng với BĐKH trong nơng nghiệp .........................................15
Mối liên hệ giữa nhận thức và khả năng thích ứng của người dân với
BĐKH trong sản xuất nơng nghiệp..................................................................16
Phân tích Swot .................................................................................................17

l.
ai

gm

@

2.6.

m
co

Phần 3. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu ............................................................18
3.1.
Địa điểm nghiên cứu ........................................................................................18
3.2.

Thời gian nghiên cứu .......................................................................................18
3.3.
Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................18

an
Lu

n

va
ac
th

iii

si


3.4.
3.5.

Nội dung nghiên cứu ........................................................................................18
Phương pháp nghiên cứu .................................................................................19

3.5.1.

Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp ..............................................................19

3.5.2.

Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp ...............................................................19

3.5.3.

Xử lý số liệu .....................................................................................................20

Phần 4. Kết quả và thảo luận .......................................................................................21
4.1.

Đặc điểm về điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội...........................................21

4.1.1.

Điều kiện tự nhiên............................................................................................21

4.1.2.

Đặc điểm về kinh tế - xã hội ............................................................................23

4.1.3.

Tình hình sản xuất nông nghiệp tại xã Xuân Canh ..........................................24

4.1.4.

Thuận lợi và khó khăn trong hoạt động sản xuất nơng nghiệp tại xã

lu

Xuân Canh .......................................................................................................25

an
n

va

Đánh giá xu thế biến đổi một số yếu tố khí hậu tại xã Xuân Canh..................25

4.2.1.

Xu thế nhiệt độ.................................................................................................26

4.2.2

Xu thế số ngày nắng nóng giai đoạn 1961-2014 .............................................30

4.2.3

Xu thế lượng mưa giai đoạn 1961-2014 ..........................................................30

4.3

Đánh giá nhận thức của người dân về bđkh tại xã Xuân Canh ........................33

4.3.1

Nhận thức chung của người dân về BĐKH .....................................................33

4.3.2

Nhận thức của người dân về xu thế nhiệt độ gần đây ......................................34

p
ie

gh

tn

to

4.2.

do

Nhận thức của người dân về xu thế lượng mưa gần đây .................................36

oa
nl
w

4.3.3.

Nhận thức của người dân về xuthế bão............................................................37

4.4.

Nhận thức của người dân về những ảnh hưởng của bđkh đến sản xuất

d

4.3.4

n
va
an
lu

nông nghiệp trên địa bàn xã Xuân Canh ..........................................................38
4.4.1.

tz

a
nh
oi

z

4.5.1

lm

4.5.

l
fu

4.4.2.

Nhận thức của người dân về ảnh hưởng của BĐKH đến hoạt động sản
xuất nông nghiệp tại xã Xuân Canh .................................................................38
Xác định các hiện tượng thời tiết cực đoan ảnh hưởng tới hoạt động
sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Xuân Canh............................................41
Đánh giá khả năng thích ứng của người dân đối với bđkh trong sản
xuất nông nghiệp tại địa phương .....................................................................44
Nguồn tiếp cận thơng tin về tình hình thời tiết, thiên tai của người dân
tại địa phương ..................................................................................................44
Các biện pháp thích ứng với BĐKH trong hoạt động sản xuất nơng

l.
ai

gm

@

4.5.2

m
co

4.5.3

nghiệp tại xã Xuân Canh ..................................................................................45
Đánh giá các biện pháp thích ứng với BĐKH trong hoạt động sản xuất
nông nghiệp......................................................................................................46

an
Lu

n

va
ac
th

iv

si


4.6.

Đề xuất giải pháp nâng cao nhận thức và khả năng thích ứng với bđkh
của người dân trong hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã
xuân canh .........................................................................................................51
Với những giải pháp đã được áp dụng .............................................................51
Giải pháp nâng cao nhận thức..........................................................................51
Giải pháp thích ứng và giảm nhẹ tác động của thiên tai ..................................52

4.6.1.
4.6.2.
4.6.3.

Phần 5. Kết luận và kiến nghị ......................................................................................53
5.1.
Kết luận ............................................................................................................53
5.2.
Kiến nghị..........................................................................................................54
Tài liệu tham khảo ..........................................................................................................55

Phụ lục .........................................................................................................................57

lu
an
n

va
p
ie

gh

tn

to
d

oa
nl
w

do
lm

l
fu

n
va
an

lu
tz

a
nh
oi
z
m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu
n

va
ac
th

v

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

lu
an
n

va

Nghĩa tiếng Việt

BĐKH

Biến đổi khí hậu

BVTV

Bảo vệ thực vật

ĐBSH

Đồng bằng sơng Hồng

ĐBSCL

Đồng bằng sơng Cửu Long

IPCC

Ban liên Chính phủ về biến đổi khí hậu

IMHEN

Viện Khoa học Khí tượng Thuỷ văn và Mơi trường

SXNN

Sản xuất nơng nghiệp

UBND

Uỷ ban nhân dân

WB

Ngân hàng thế giới

WMO

Tổ chức Khí tượng Thế giới

p
ie

gh

tn

to

Chữ viết tắt

d

oa
nl
w

do
lm

l
fu

n
va
an
lu
tz

a
nh
oi
z
m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu
n

va

vi

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Mức tăng nhiệt độ và mức thay đổi lượng mưa trong 50 năm qua
ở các vùng khí hậu của Việt Nam .................................................................. 7
Bảng 2.2. Diện tích có nguy cơ bị ngập theo các mực nước biển dâng
Bảng 2.3.
Bảng 2.4.
Bảng 4.1.
Bảng 4.2.

lu
an

Bảng 4.3.

va
n

Bảng 4.4.

(% diện tích) ................................................................................................... 8
Tác động của BĐKH đến hoạt động sản xuất trồng trọt .............................. 11
Cấu trúc bảng ma trận SWOT ...................................................................... 17
Bảng cơ cấu sử dụng đất tự nhiên xã Xuân Canh (đến ngày
1/10/2015) .................................................................................................... 23
Mức tăng nhiệt độ tối cao và tối thấptrên từng thập kỷ giai đoạn
1961-2014 .................................................................................................... 28
Xu hướng biến đổi lượng mưa trên từng thập kỷ giai đoạn 19612014.............................................................................................................. 31
Lịch thời vụ tại xã Xuân Canh từ 2012-2016 .............................................. 41

p
ie

gh

tn

to

Bảng 4.5. Lịch thời vụ gắn với các hiện tượng thời thiết cực đoan trong năm .............. 42

Bảng 4.6. Danh sách sự kiện thời thiết cực đoan đã trải qua trong 20-30
năm trở lại đây ............................................................................................. 43
Bảng 4.7. Phân tích SWOT biện pháp thay đổi giống cây trồng ................................. 47
Bảng 4.8. Phân tích SWOT biện pháp thay đổi giống thời gian gieo trồng ................. 47
Bảng 4.9. Phân tích SWOT biện pháp thay đổi kỹ thuật canh tác ............................... 48
Bảng 4.10. Phân tích SWOT biện pháp bảo vệ đất nơng nghiệp và hạn chế
thất thốt nước.............................................................................................. 48
Bảng 4.11. Phân tích SWOT biện pháp bảo vệ đất nơng nghiệp ................................... 49

d

oa
nl
w

do

lm

l
fu

n
va
an
lu

tz

a

nh
oi
z
m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu
n

va

vii

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

DANH MỤC HÌNH
Hình 4.1.
Hình 4.2.
Hình 4.3.
Hình 4.4.

lu
an
n

va

p
ie

gh

tn

to

Lượng mưa trung bình của các tháng giai đoạn 1961-2014 ........................ 22
Nhiệt độ tối cao trung bình theo tháng của 2 giai đoạn ............................... 26
Nhiệt độ tối thấp trung bình theo tháng của 2 giai đoạn .............................. 27
Xu hướng thay đổi nhiệt độ trung bình tối cao và tối thấp vụ xuân
giai đoạn 1961-2014 .................................................................................... 29
Hình 4.5. Xu hướng thay đổi nhiệt độ tối cao và tối thấp trung bình vụ mùa
giai đoạn 1961-2014 .................................................................................... 29
Hình 4.6. Xu hướng biến đổi số ngày nắng nóng giai đoạn 1961-2014 ...................... 30
Hình 4.7. Xu hướng tổng lượng mưa năm từ năm 1961-2014 .................................... 32

Hình 4.8. Xu hướng tổng lượng mưa vụ xuân và vụ mùa từ năm 1961-2014 ............. 32
Hình 4.9. Nhận thức chung về BĐKH của người dân xã Xuân Canh ......................... 33
Hình 4.10. Nhận thức về biểu hiện của BĐKH ............................................................. 34
Hình 4.11. Nhận thức của người dân về xu thế nhiệt độ trong vịng 30 năm
trở lại đây ..................................................................................................... 34
Hình 4.12. Nhận thức của người dân về tần suất xuất hiện các hiện tượng nắng
nóng và rét đậm ............................................................................................ 35
Hình 4.13. Nhận thức của người dân về mức độ các hiện tượng nhiệt độ
bất thường .................................................................................................... 35
Hình 4.14. Nhận thức của người dân về sự thay đổi về lượng mưa và số đợt
hạn hán ......................................................................................................... 36
Hình 4.15. Nhận thức của người dân về sự thay đổi về số lượng bão và cường
độ bão ........................................................................................................... 37
Hình 4.16. Nhận thức của người dân về ảnh hưởng của BĐKH đến diện tích
đất nơng nghiệp ............................................................................................ 39
Hình 4.17. Nhận thức của người dân về ảnh hưởng của BĐKH đến năng suất lúa............ 39
Hình 4.18. Nhận thức của người dân về ảnh hưởng của BĐKH đến thời vụ
gieo trồng ..................................................................................................... 40
Hình 4.19. Nguồn tiếp cận thơng tin thời thiết và thiên tai của người dân ..................... 44
Hình 4.20. Biện pháp thích ứng với sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa trong
sản xuất nông nghiệp tại xã Xn Canh....................................................... 45
Hình 4.21. Biện pháp thích ứng với BĐKH trong sản xuất nông nghiệp tại xã
Xuân Canh ................................................................................................... 46
Hình 4.22. Thuận lợi của người dân trong việc sản xuất nơng nghiệp thích ứng
với BĐKH .................................................................................................... 50
Hình 4.23. Khó khăn của người dân trong việc sản xuất nông nghiệp thích ứng
với BĐKH .................................................................................................... 51

d

oa
nl
w

do

lm

l
fu

n
va
an
lu

tz

a
nh
oi

z

m
co

l.
ai

gm

@

an
Lu

n

va

viii

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Biến đổi khí hậu (BĐKH) là một trong những vấn đề đang được nhiều
quốc gia trên thế giới quan tâm bao gồm cả Việt Nam và ngày càng có những
tác động mạnh mẽ tới sản xuất nông nghiệp. Xuân Canh là một xã thuộc huyện
Đông Anh, Hà Nội, với diện tích đất nơng nghiệp tương đối lớn khoảng 353,68
ha, nằm gần trung tâm Hà Nội nhưng hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa
bàn xã còn nhỏ lẻ và nhận thức cũng như hiểu biết của người dân về BĐKH còn

lu

chưa cao dẫn đến các biện pháp thích ứng cịn bị động. Luận văn này góp phần
đánh giá bước đầu về nhận thức và sự thích ứng với BĐKH trong hoạt động sản
xuất nơng nghiệp tại xã Xn Canh, từ đó tìm ra các giải pháp giúp người dân
nâng cao nhận thức và thích ứng tốt hơn với BĐKH. Để thực hiện đánh giá này,

an
n

va

p
ie

gh

tn

to

có ba phương pháp chính được sử dụng là phương pháp thu thập số liệu thứ cấp
nhằm tìm hiểu tình hình kinh tế xã hội, hoạt động sản xuất tại địa phương và
các số liệu khí tượng để phân tích các xu hướng diễn biến và sự khác biệt giữa
các giai đoạn; phương pháp thu thập số liệu sơ cấp nhằm tìm hiểu nhận thức,
các biện pháp thích ứng với BĐKH trong sản xuất nông nghiệp và những tác
động đến sản xuất nông nghiệp của các hiện tượng thời tiết cực đoan trong
những năm gần đây và phương pháp xử lý số liệu để tìm ra sự khác biệt về mặt
thống kê các yếu tố thời tiết và tìm ra xu hướng thay đổi các yếu tố thời

d

oa
nl
w

do

n
va
an
lu

lm

l
fu

tiết.Qua quá trình tìm hiểu, đánh giá từ các số liệu nghiên cứu trên và thực tế tại
địa phương, một số kết quả nghiên cứu có được như sau: Từ năm 1961 đến
2014, nhiệt độ tối thấp và tối cao trung bình ở vụ xuân và vụ mùa đều có xu
hướng tăng, tổng lượng mưa cả năm có xu hướng giảm giảm; người dân địa
phương đánh giá BĐKH có tác động mạnh mẽ đến sản xuất nông nghiệp, tuy
nhiên năng suất nông sản vẫn ổn định do hiện nay, người dân sử dụng các giống
mới có thời gian sinh trưởng và phát triển ngắn và cho năng suất cao; Người
dân đã có những thay đổi để thích ứng với BĐKH trong sản xuất nơng nghiệp,
chủ yếu là thay đổi giống cây trồng, thay đổi thời vụ gieo trồng và thay đổi kỹ
thuật canh tác; Từ đó, đề xuất các giải pháp nâng cao sự hiểu biết về BĐKH

tz

a
nh
oi

z

l.
ai

gm

@

mà BĐKH gây ra cho sản xuất nông nghiệp.

m
co

cho cả cán bộ và người dân trong xã để có thể chủ động thích ứng với tác động

an
Lu
n

va

ix

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

THESIS ABSTRACT
Climate change is one of the phenomena that have a strong impact on the
nature and human life in many countries, including Vietnam. The extreme
weather phenomena have impacted negatively on agriculture production
activities. Xuan Canh ward of Dong Anh district is located close to the heart of
Hanoi with the total cultivated land area of 353.65 ha; however, agricultural
production activities is still small-scale and local farmers are hardly aware of the
climate change, resulted to passive adaptability. This thesis comprises the initial
assessment of awareness and adaptation to climate change in agricultural

lu

production in Xuan Canh and suggestions of solutions to help farmers become

an
n

va

p

ie

gh

tn

to

more aware of and adapt effectively to climate change.The research was carried
out using three main methods: secondary data collection, primary data collection
and data analysis. Secondary data collection to understand the natural condition,
the socio economic development and the status of agricultural production at the
ward and meteorological data for analysis evolution trends and the difference
between the phases. Primary data collection is to understand awareness, adaptive

do

d

oa
nl
w

measures to climate change in agriculture and the impact on agriculture of
extreme weather events in recent years. Data analysisis to find out the difference
statistically weather factors and figure out trends in the weather elements. After
the analysis, findings are summarized as follows: (i) From 1961 to 2014, the
average low temperature and average high temperature have increased and the
total annual rainfall has decreased; (ii) Contrary to locals' belief of the climate
change's impacts on agricultural production, the productivity have remained the

same thanks to the adoption of new varieties; (iii) the people have adapted to the
climate change mainly by changing crop varieties, planting date and farming
techniques. Following the findings above, some solutions will be proposed to
improve the understanding of climate change for both local officers and the
people in the village to help them be able to proactively adapt to impacts of the

lm

l
fu

n
va
an
lu

tz

a
nh
oi

z

gm

@

climate change on agricultural production.

m
co

l.
ai
an
Lu
n

va

x

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Biến đổi khí hậu (BĐKH) là sự biến đổi của Trái đất về nhiệt độ, lượng
mưa, thiên tai, thời tiết… do sự gia tăng nồng độ của các khí nhà kính (KNK).
Hiện nay, biến đổi khí hậu đang là vấn đề được các quốc gia trên thế giới đặc
biệt quan tâm vì những hậu quả của BĐKH như: mực nước biển dâng, hạn
hán, lũ lụt, bão… ngày càng xuất hiện thường xuyên với những diễn biến khó

dự báo. Từ đó, có thể thấy, BĐKH đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến các
hoạt động tự nhiên cũng như các hoạt động sản xuất - kinh tế - xã hội của con

lu

người trên toàn thế giới.

an

Theo nghiên cứu của ngân hàng thế giới (WB, 2009), Việt Nam với bờ

va
n

biển dài và hai vùng đồng bằng lớn, khi mực nước biển dâng cao từ 0,2-0,6m

tn

to

sẽ có từ 100.000 đến 200.000ha đất bị ngập và làm thu hẹp diện tích đất sản

p
ie

gh

xuất nông nghiệp.
Hoạt động sản xuất nông nghiệp phụ thuộc chủ yếu vào các yếu tố khí hậu

oa
nl
w

do

như nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa,... Do đó, biến đổi khí hậu ảnh hưởng trực tiếp tới
các biện pháp kỹ thuật nông nghiệp, sinh trưởng và năng suất cây trồng hàng năm.

d

Xuân Canh là một xã thuộc huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Với diện

n
va
an
lu

tích đất nơng nghiệp tương đối lớn khoảng 353,68ha, nằm gần trung tâm Hà Nội
nhưng hoạt động sản xuất nơng nghiệp trên địa bàn xã cịn nhỏ lẻ và nhận thức

l
fu

cũng như hiểu biết của người dân về BĐKH cịn chưa cao. Trong những năm gần

lm

đây, khí hậu có nhiều sự biến đổi, các hiện tượng thời tiết cực đoan xuất hiện với
là thực sự cần thiết.

tz

a
nh
oi

tần suất lớn và khó dự báo, vì thế việc nâng cao nhận thức và khả năng thích ứng

Trong những năm qua, được sự chỉ đạo của Phịng Nơng nghiệp và Phát triển

z

@

Nông thôn huyện Đông Anh và UBND xã Xuân Canh, người dân xã Xuân Canh đã

gm

có những điều chỉnh trong hoạt động sản xuất nông nghiệp để phù hợp hơn với

m
co

l.
ai

những sự thay đổi của khí hậu. Tuy nhiên, sự điều chỉnh (sự thích ứng) của người
dân con mang tính chủ quan và bị động. Xuất phát từ những thực tiễn trên, tơi đã

an
Lu

chọn đề tài: “Đánh giá sự thích ứng với Biến đổi khí hậu trong hoạt động sản
xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Xuân Canh, huyện Đông Anh, Hà Nội”.

n

va

1

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
 Đánh giá nhận thức của người dân với BĐKH trong sản xuất nông
nghiệp tại xã Xuân Canh, huyên Đông Anh, thành phố Hà Nội.
 Xác định các hiện tượng thời tiết cực đoan/thiên tai ảnh hưởng đến hoạt
động nông nghiệp trên địa bàn xã.
 Đánh giá sự thích ứng của người dân với BĐKH trong sản xuất nông
nghiệp tại xã Xuân Canh, huyên Đơng Anh, thành phố Hà Nội.
 Từ đó, đề xuất những giải pháp phù hợp với bối cảnh địa phương nhằm

nâng cao nhận thức và khả năng thích ứng của người dân với BĐKH trong sản
xuất nông nghiệp.

lu
an

1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

n

va

 Phạm vi không gian: xã Xuân Canh, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội

tn

to

 Phạm vi thời gian: từ 1961–2015.

p
ie

gh

 Giới hạn của đề tài: do thời gian có hạn đề tài chỉ tập trung nghiên cứu sự
thích ứng với BĐKH trong hoạt động sản xuất lúa tại xã Xn Canh, huyện Đơng

do

Anh, Hà Nội

oa
nl
w

1.4. NHỮNG ĐĨNG GĨP MỚI, Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN
CỦA ĐỀ TÀI

d

sản xuất nông nghiệp.

lm

l
fu

n
va
an
lu

 Ý nghĩa khoa học: nghiên cứu và đánh giá sự thích ứng của người dân
trong sản xuất nông nghiệp với BĐKH. Đề xuất giải pháp phù hợp với bối cảnh
địa phương nhằm nâng cao khả năng thích ứng của người dân với BĐKH trong

tz

a

nh
oi

 Ý nghĩa thực tiễn: kết quả nghiên cứu giúp người dân địa phương quan
tâm đến các biện pháp thích ứng với BĐKH trong sản xuất nông nghiệp, giảm
thiểu những thiệt hại do thiên tai và BĐKH gây nên. Kết quả nghiên cứu là tài
liệu tham khảo có giá trị đối với cán bộ quản lý và chính quyền địa phương khi

z

@

lập kế hoạch sản xuất nông nghiệp.

m
co

l.
ai

gm
an
Lu
n

va

2

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. KHÁI QUÁT CHUNG Về BIếN ĐổI KHÍ HậU
Thời tiết: được biểu hiện bằng các hiện tượng: nắng, mưa, mây, gió, nóng
lạnh… tại bất kỳ nơi nào, thường thay đổi nhanh chóng trong một ngày hay từ
ngày này qua ngày khác hay từ năm này qua năm khác (Lê Văn Khoa, 2012).
Khí hậu: là tổng hợp các điều kiện thời tiết ở một khu vực nhất định đặc trưng
bởi các thống kê dài hạn, các biến số của trạng thái khí quyển ở khu vực đó.
Biến đổi khí hậu: là sự biến đổi trạng thái của khí hậu so với trung bình

lu

và/hoặc dao động của khí hậu duy trì trong một khoảng thời gian dài, thường là

an

vài thập kỷ hoặc dài hơn. BĐKH có thể là do các q trình tự nhiên bên trong

va

hoặc các tác động bên ngoài, hoặc do hoạt động của con người làm thay đổi

n

gh

tn

to

thành phần của khí quyển hay trong khai thác sử dụng đất (IPCC, 2007b).
Thời tiết và khí hậu cực đoan: Hiện tượng thời tiết cực đoan: là hiện

p
ie

tượng hiếm ở một nơi cụ thể khi xem xét phân bố thống kê của nó. Định nghĩa

do

“hiếm” có thể hiểu là các hiện tượng thời tiết cực đoan thơng thường được có

oa
nl
w

tần suất xuất hiện của nó nhỏ hơn 10%. Theo định nghĩa này, những đặc trưng
của thời tiết cực đoan có thể thay đổi tùy từng khu vực mà đặc trưng cho khu

d

n

va
an
lu

vực đó, nó phụ thuộc vào các yếu tố địa lý tự nhiên, bức xạ, địa hình… Hiện
tượng khí hậu cực đoan: là trung bình của số các hiện tượng thời tiết cực đoan
trên một khoảng thời gian nhất định, trung bình tự nó đã là cực đoan (Lê Văn

lm

l
fu

Khoa, 2012).

tz

a
nh
oi

Khí nhà kính: là những chất khí có chức năng cản trở bức xạ các tia sáng
có bước sóng lớn (hồng ngoại) và cho qua những tia sáng có bước song ngắn (tử
ngoại). Theo IPCC (2001), khí nhà kính vào gồm: hơi nước, khí cacbon dioxit
(CO2), khí mêtan (CH4), khí oxit nitơ (N2O), khí ozon (O3) và khí

z

gm

@

Chlorofluorocacbon (CFC).

m
co

l.
ai

Hiệu ứng nhà kính: là một q trình vật lý tự nhiên có tác dụng điều chỉnh
nhiệt độ làm cho Trái Đất trở nên ấm áp để sinh vật và con người có thể sinh
sống. Tuy nhiên, sự tăng nồng độ các khí nhà kính làm khơng khí tại tầng đối lưu
nóng dần lên và được coi là nguyên nhân chủ yếu gây ra BĐKH toàn cầu hiện

an
Lu

nay (Lê Văn Khoa, 2012).

n

va

3

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2.2. NGUYÊN NHÂN CỦA BĐKH TRONG THỜI KỲ HIỆN ĐẠI
Theo Đinh Vũ Thanh và Nguyễn Văn Viết (2013) thì nguyên nhân của sự
BĐKH hiện nay, tiêu biểu là sự nóng lên tồn cầu đã được khẳng định là do hoạt
động của con người. Kể từ thời kỳ tiền công nghiệp (khoảng từ năm 1750), con
người đã sử dụng ngày càng nhiều năng lượng, chủ yếu từ các nguồn nhiên liệu
hóa thạch (than, dầu, khí đốt), qua đó đã thải vào khí quyển ngày càng tăng các
chất khí gây hiệu ứng nhà kính, làm tăng hiệu ứng nhà kính của khí quyển, dẫn
đến tăng nhiệt độ của Trái đất.
Ngồi ra nguyên nhân thứ hai gây ra BĐKH là do nguyên nhân tự nhiên
như: do vị trí Trái Đất và Hệ Mặt Trời trong vũ trụ, sự thay đổi cường độ bức xạ

lu

mặt trời, hàm lượng khí CO2 trong khí quyển, hoạt động của núi lửa, lượng
mây,… (Lê Văn Khoa, 2012).

an
n

va

2.3. THỰC TRẠNG VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU HIỆN NAY
Theo Lê Văn Khoa (2012), các biểu hiện chính của biến đổi khí hậu trên
tồn cầu gồm:

p
ie

gh

tn

to

2.3.1. Thực trạng BĐKH trên thế giới

 Nhiệt độ trung bình, tính biến động và dị thường cùa thời tiết khí hậu

oa
nl
w

do

tăng;

 Lượng mưa thay đổi;

d

 Mực nước biển dâng do sự tan băng ở hai cực và các đỉnh núi cao;

n
va

an
lu

 Các thiên tai và hiện tượng thời tiết cực đoan như năng nóng, bão, lũ lụt,
hạn hán, giá rét,… diễn ra với tần suất, độ bất thường và có cường độ tăng lên.

lm

l
fu

2.3.1.1. Gia tăng nhiệt độ khí quyển – Trái Đất nóng lên

tz

a
nh
oi

Nhiệt độ trung bình tồn cầu tăng lên 0,85 [0,65-1,06]0C trong giai đoạn
(1880-2012). Trong đó, giai đoạn 1983-2012 là giai đoạn nóng nhất trong 1.400
năm trở lại đây tại Bắc bán cầu. Xu thế tăng nhiệt độ trong 15 năm gần đây là 0,05
[-0,05-0,15]0C/thập kỷ và được bắt đầu bằng một đợt El Nino mạnh (IPCC, 2013).

z
m
co

l.
ai

gm

@

Trong giai đoạn từ 1992-2011, các tảng băng ở Nam Cực, ở Greenland đã
mất đi hàng loạt. Các dịng sơng băng tiếp tục giảm trên tồn thế giới. Đại dương
bị axit hóa, khiếnchỉ số pH giảm đi 0,1.

an
Lu

Theo Nguyễn Đức Ngữ (2010): Trong vòng 1.000 năm qua, nhiệt độ bề mặt
trái đất có tăng, giảm khơng đáng kể và có thể nói là ổn định. Tuy nhiên, trong

n

va

4

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

vòng 200 năm trở lại đây, nhiệt độ trung bình của Trái đất đã tăng lên tới 0,30,40C trong mấy chục năm qua và hiện đang có xu hướng tăng tiếp.
Sự thay đổi nhiệt độ trung bình tồn cầu giai đoạn từ 2016 đến 2035 thì
tương đối giống giai đoạn từ 1986 đến 2005 và dao động trong khoảng 0,3-0,70C.
Trong khi đó, mức tăng nhiệt tồn cầu cuối thế kỷ 21 (1981-2100) được dự báo
là từ 1,5-20C và Bắc cực tiếp tục là vùng ấm lên nhanh chóng hơn các vùng trên
thế giới (IPCC, 2013).
2.3.1.2. Biến đổi của lượng mưa
Theo tài liệu Biến đổi khí hậu và tác động ở Việt Nam (2010) của Viện khí
tượng thuỷ văn và môi trường, trong thời kỳ 1901-2005 xu thế biến đổi của

lu

lượng mưa rất khác nhau giữa các khu vực và giữa các tiểu khu vực trên từng

an

khu vực và giữa các thời đoạn khác nhau trên từng tiểu khu vực.

va
n

Ở khu vực nhiệt đới, lượng mưa giảm đi ở Nam Á và Tây Phi với trị số xu

tn

to

thế là 7,5% cho cả thời kỳ 1901-2005. Khu vực có tính địa phương rõ rệt nhất

p
ie

gh

trong xu thế biến đổi lượng mưa là Australia do tác động to lớn của ENSO.
Ở đới vĩ độ trung bình và vĩ độ cao, lượng mưa tăng lên rõ rệt ở miền Trung

do

d

oa
nl
w

Bắc Mỹ, Đông Bắc Mỹ, Bắc Âu, Bắc Á và Trung Á. Trên phạm vi toàn cầu
lượng mưa tăng lên ở các đới phía Bắc vĩ độ 300N thời kỳ 1901-2005 và giảm đi
ở các vĩ độ nhiệt đới, kể từ thập kỷ 1990.

n
va
an
lu

2.3.1.3. Nước biển dâng

lm

l

fu

Theo Báo cáo đánh giá lần thứ 5 của Ủy ban liên chính phủ về BĐKH
(IPCC, 2013), trong giai đoạn từ 1901 đến 2010, mực nước biển trung bình tồn
cầu tăng 0,19 [0,17-0,21] m. Mực nước biển tăng lên trong thế kỷ 19 lớn hơn
nhiều so với 2 thiên niên kỷ trước đó.

a
nh
oi

tz

Kể từ Báo cáo đánh giá thứ 3 của IPCC năm 2001, đã có nhiều nỗ lực trong
việc đo lượng băng mất đi ở Greenland và sự góp phần của hiện tượng này vào
xu thế nước biển dâng. Sự tăng lên nhanh chóng của các dịng sơng băng lớn ở

z

@

m
co

l.
ai

gm

vùng vĩ độ thấp trong những năm 1996- 2000, và lan rộng đến vùng vĩ độ cao

vào năm 2005. Kết quả cho thấy tổng lượng băng tan chảy đã tăng gấp đôi so với
thập kỷ trước. So sánh sự đóng góp của lượng băng tan của Greenland đối với nước
biển dâng với ước tính của IPCC trong thế kỷ 20, các đo đạc mới lớn hơn khoảng
từ 2-5 lần.

an
Lu

n

va

5

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Tại Nam Cực, sử dụng vệ tinh GRACE, các nhà khoa học đã xác định được
sự thay đổi lớn của các tảng băng ở Nam Cực trong giai đoạn 2002-2005. Kết quả
cho thấy rằng khối lượng băng đã giảm đáng kể, với tốc độ 152 ± 80 km3/năm;
phần lớn khối lượng này từ các tảng băng phía Tây của Nam Cực. Tỷ lệ này lớn
hơn gấp nhiều lần so với dự đoán của IPCC trong bản Báo cáo thứ ba, và IPCC
cũng đã thừa nhận rằng báo cáo cuối cùng đã không xem xét đến những thay đổi

động của các tảng băng phía Tây của Nam Cực.
Báo cáo thứ ba của IPCC cho thấy từ cuối thế kỷ 19 nhiệt độ trung bình bề
mặt Trái đất đã tăng xấp xỉ 0,2-0,6oC. Thập kỷ 90 của thế kỷ 20 là thập kỷ nóng

lu
an
n

va

tn

to

nhất trong 1000 năm qua ở bán cầu Bắc. Hai giai đoạn có nhiệt độ tăng nhanh
nhất là 1910-1945 và từ 1976 đến nay với khoảng 0,15oC/thập kỷ. Mức tăng
nhiệt độ của biển chỉ bằng khoảng một nửa mức tăng nhiệt độ khơng khí bề mặt
đất. Những phân tích mới cho thấy hàm lượng nhiệt của đại dương toàn cầu tăng
lên rõ rệt từ những năm 1950, trong đó hơn một nửa lượng nhiệt tăng lên này xảy
ra ở lớp nước bên trên, tương đương với mức tăng khoảng 0,040C/thập kỷ.

p
ie

gh

Báo cáo Phát triển Con người 2007-2008 (UNDP) đưa ra dự báo nếu nhiệt
độ tăng thêm 3-4oC, 330 triệu người sẽ phải di dời tạm thời hay vĩnh viễn do lũ

oa

nl
w

do

lụt. Hơn 6 triệu người ở vùng đồng bằng thấp của Ai cập và 22 triệu người Việt
Nam có thể bị ảnh hưởng. Các quốc đảo nhỏ ở Thái Bình Dương và vùng Caribê

d

có thể bị thiệt hại hết sức nghiêm trọng. Sự thay đổi hình thái dòng chảy và hiện
tượng băng tan sẽ gây ra thêm các áp lực sinh thái, ảnh hưởng xấu đến lưu lượng
nước tưới và sự định cư của con người. Trung Á, Bắc Trung Quốc và khu vực
phía bắc của Nam Á phải đối mặt với các nguy cơ rất lớn liên quan đến sự tan
chảy của các núi băng với tốc độ 10-15m/năm ở dãy Hymalaya. Khi các núi băng
tan chảy, 7 hệ thống sông lớn của châu Á sẽ có lưu lượng tăng lên trong khoảng
thời gian ngắn, sau đó lại hạ xuống, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp nước và duy
trì nguồn cung lương thực cho hàng trăm triệu người ở khu vực Nam Á.

lm

l
fu

n
va
an
lu

tz

a
nh
oi

2.3.2. Thực trạng BĐKH tại Việt Nam

z
l.
ai

gm

@

Ở Việt Nam, kết quả phân tích các số liệu khí hậu cho thấy sự biến đổi của các
yếu tố khí hậu và mực nước biển như sau (Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2012).
2.3.2.1. Nhiệt độ

m
co

an
Lu

Trong khoảng 50 năm qua (1958-2007), nhiệt độ trung bình năm đã tăng
lên khoảng 0,5-0,70C. Nhiệt độ trung bình mùa đơng tăng nhanh hơn mùa hèvà
nhiệt độ ở các vùng khí hậu phía Bắc tăng nhanh hơn ở các vùng khí hậu phía

n

va

6

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Nam. Nhiệt độ trung bình của 40 năm gần đây (1961-2000) cao hơn 30năm trước
đó (1931-1960). Nhiệt độ trung bình năm của thập kỷ 1991 - 2000 ở Hà Nội cao
hơn trung bình nhiều năm (1961-1990) 0,70C. Tại Việt Nam, nhiệt độ trung bình
hàng năm khơng gia tăng trong khoảng thời gian từ 1895 (khi bắt đầu có sở khí
tượng) đến 1970, tuy nhiên nhiệt độ trung bình hàng năm ở Việt Nam gia tăng
đáng kể trong ba thập niên qua, gia tăng khoảng 0,320C kể từ 1970. Mùa nóng sẽ
khắc nghiệt, và lượng mưa cùng với cường độ mưa sẽ tăng lên đáng kể ở phía
Bắc. Sự biến đổi thất thường của thời tiết còn được thể hiện qua đợt mưa lớn trái
mùa tại các tỉnh miền Bắc và ở Miền Trung, Miền Nam.
2.3.2.2. Lượng mưa

lu

Theo Lê Văn Khoa (2012), tại tất cả các khu vực, sự thay đổi lượng mưa
trung bình trong 9 thập kỷ gần đây là khơng đồng nhất (1911-2000). Có những

thời gian lượng mưa tăng và cũng có thời gian lượng mưa giảm. Ở các tỉnh Nam

an
n

va

p
ie

gh

tn

to

Trung Bộ, lượng mưa có xu thế giảm, tình trạng khơ hạn có phần tăng lên.
Lượng mưa lớn nhất trong 24 giờ cũng có phần tăng lên trong những thập kỷ gần
đây. Xu thế diễn biến của lượng mưa năm tương tự như lượng mưa mùa mưa,
tăng ở các vùng khí hậu phía Nam và giảm ở các vùng khí hậu phía Bắc. Khu

oa
nl
w

do

vực Nam Trung Bộ có lượng mưa mùa khơ, mùa mưa và lượng mưa năm tăng
mạnh nhất so với các vùng khác ở nước ta, nhiều nơi đến 20% trong 50 năm qua
(Bảng 2.1).

d
n
va
an
lu

Bảng 2.1. Mức tăng nhiệt độ và mức thay đổi lượng mưa trong 50 năm qua
ở các vùng khí hậu của Việt Nam
Nhiệt độ (0C)

lm

l
fu

Lượng mưa (%)

Vùng khí hậu

0,5

Đơng Bắc Bộ

1,5

0,3

0,6

Đồng bằng Bắc Bộ

1,4

0,5

0,6

Bắc Trung Bộ

1,3

0,5

Nam Trung Bộ

0,6

Tây Nguyên
Nam Bộ

0,5

-2

0

-9

-7

0

-13

-11

0,5

-5

-3

0,5

0,3

20

20

20

0,9

0,4

0,6

19

9

11

0,8

0,4

0,6

27

6

9

z
@

4

l.
ai

an
Lu

-6

tz

6

m
co

1,4

Thời kỳ Thời kỳ 5- Tổng lượng
10
mưa năm
9-11

gm

Tây Bắc Bộ

a
nh
oi

Tháng 1 Tháng 7 TB Năm

Nguồn: Bộ Tài nguyên và Môi trường (2012)

n

va

7

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Số ngày mưa lớn cũng có xu thế tăng lên tương ứng, nhiều biến động mạnh
xảy ra ở khu vực miền Trung. Tồn tại mối tương quan khá rõ giữa sự nóng lên
tồn cầu và nhiệt độ bề mặt biển khu vực Đơng xích đạo Thái Bình Dương với
xu thế biến đổi của số ngày mưa lớn trên các vùng khí hậu phía Nam.
2.3.2.3. Mực nước biển
Số liệu mực nước đo đạc từ vệ tinh giai đoạn từ năm 1993 đến 2010 cho
thấy, xu thế tăng mực nước biển trên tồn biển Đơng là 4,7mm/năm. Chỉ tính cho
dải ven bờ Việt Nam, khu vực ven biển Trung Trung Bộ và Tây Nam Bộ có xu
hướng tăng mạnh hơn, trung bình cho tồn dải ven biển Việt Nam tăng khoảng
2,9mm/năm (Trần Thục và cs., 2012).

lu

Theo IMHEN (2011) đánh giá:

an

- Trong 50 năm qua, mực nước biển trung bình dâng với tốc độ 3-4

va

mm/năm hay 3-4 cm/thập kỷ, tương đương nước biển ở Việt Nam dâng lên

n

tn

to

khoảng 15-20 cm trong gần nửa thế kỷ vừa qua.

p
ie

gh

- Mực nước biển cao nhất có tốc độ xu thế cao hơn, cịn mực nước biển
thấp nhất thì ngược lại, tăng ít hơn thậm chí có nơi thấp so với mực nước

do

biển trung bình.

oa
nl
w

- Trong thời kỳ gần đây, mực nước biển cao hơn thời kỳ 1961-1990 về trị

số trung bình cũng như trị số cao nhất và trị số thấp nhất.

d

Thành phố

Ven biển
miền Trung

lm

Đồng bằng sơng
Cửu Long

Hồ Chí Minh

0,5

4,1

13,3

5,4

0,6

5,3

0,9

14,6

9,8

0,7

6,3

1,2

15,8

15,8

0,8

8,0

1,6

17,2

22,4

0,9

9,2

2,1

18,6

29,8

1,0

10,5

2,5

20,1

tz

0,7

l.
ai

a
nh
oi

Đồng bằng sơng
Hồng và Quảng
Ninh

(% diện tích)

l

fu

Mực
nước
dâng (m)

n
va
an
lu

Bảng 2.2. Diện tích có nguy cơ bị ngập theo các mực nước biển dâng

z

gm

@

m
co

39

an
Lu

Nguồn: Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2012

n

va

8

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2.3.2.4. Khơng khí lạnh
Số đợt khơng khí lạnh ảnh hưởng tới Việt Nam giảm đi rõ rệt trong hai thập
kỷ qua. Tuy nhiên, các biểu hiện dị thượng lại thường xun xuất hiện như đợt
khơng khí lạnh gây rét đậm, rét hại trong 38 ngày ở Bắc Bộ và các đợt rét đậm
khác vào cuối năm 2012, 2013, 2014 tại các tỉnh miền núi phía Bắc và Trung Bộ.
2.3.2.5. Hạn hán
Biến đổi của hạn hán không nhất quán giữa các khu vực và phụ thuộc vào
nhiều yếu tố địa phương ngoài lượng mưa. Ở nước ta, hạn hán xảy ra hàng năm
trong tất cả các mùa vụ và nhiều nơi đặc biệt là Trung Bộ, Nam Trung Bộ và Tây
Nguyên. Các kịch bản về biến đổi lượng mưa trong thế kỷ 21 cho thấy, lượng

lu

mưa mùa mưa ở Trung Bộ tăng lên 5-10% nhưng lượng mưa mùa khô lại giảm

an

0-5%. Như vậy, hạn hán sẽ nghiêm trọng hơn vào mùa khô.

va
n

2.3.2.6. Lũ lụt

p
ie

gh

tn

to

Lượng mưa mùa mưa trong thế kỷ 21 ở hầu hết các vùng sẽ tăng 5-10%. Do
đó, nhiều khả năng lũ, lụt sẽ xảy ra ác liệt hơn. Phần lớn lũ xảy ra trong các năm
La NiNa và có sự kết hợp của dải hộ tụ nhiệt đới với hoạt động của bão và khơng
khí lạnh. Biến đổi khí hậu thực sự đã làm các thiên tai, đặc biệt là bão, lũ, hạn
hán ngày càng trở nên ác liệt hơn, xảy ra với tần suất xuất hiện gia tăng. Bên
cạnh đó, hoạt động của bão trên biển Đông và ảnh hưởng của bão là một trong

d

oa
nl
w

do

n
va
an
lu

những nguyên nhân gây mưa lớn cho Việt Nam.
2.4. ẢNH HƯỞNG CỦA BĐKH ĐẾN SẢN XUẤT NƠNG NGHIỆP

lm

l
fu

Nơng nghiệp là đối tượng chịu tác động và stress của hàng loạt các yếu tố
mà chúng ta sẽ phải đối mặt trong hiện tại và tương lai. Biến đổi khí hậu đã, đang
và sẽ ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng của cây trồng và vật ni, đầu vào

a
nh
oi

tz

trong q trình sản xuất và các thành phần khác trong hệ thống nông nghiệp
(Adams et al., 1998; Oyekale and Ibadan, 2009). Biến đổi khí hậu cịn có thể dẫn
đến thay đổi chủng loại, số lượng và tần suất xuất hiện của côn trùng gây hại trên

z

@

cây trồng và vật nuôi (Adams et al., 1998; Oyekale and Ibadan, 2009; Dow and

gm

Downing, 2007).

l.
ai

m
co

2.4.1. Ảnh hưởng của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp trên thế giới

an
Lu

Hệ thống cây trồng bị ảnh hưởng của nhiều nhân tố về môi trường như
độ ẩm và nhiệt độ và những nhân tố này quyết định đến năng suất cũng như

n

va

9

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

phẩm chất cây trồng (Adams et al., 1998). BĐKH ở nước ta được xác định là gia
tăng nhiệt độ nói chung, tăng cường nắng nóng vào mùa Hè và tăng cường mưa
vào mùa Đông, các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng diễn biến phức tạp
và nó đã gây nên những ảnh hưởng nghiêm trọng đến lĩnh vực trồng trọt.

lu
an
n

va

p
ie

gh

tn

to

Nhiệt độ tăng có thể có những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực đến năng suất
cây trồng, nhưng nhìn chung, nhiệt độ tăng đã làm giảm năng suất và chất lượng
của nhiều loại cây trồng do tăng quá trình phát triển sinh lý dẫn đến tăng nhanh
quá trình chín (Adejuwon, 2004). Ảnh hưởng này tập trung ở những cây trồng
quan trọng, bao gồm các cây ngũ cốc và các cây lấy hạt làm thức ăn cho gia súc
(Adams et al., 1998). Nhiệt độ tăng dẫn đến tăng nhanh q trình thốt khí CO2
trong q trình hơ hấp của cây và kết quả là giảm điều kiện tối ưu cho tăng
trưởng thực của cây, khi nhiệt độ tăng quá cao, cây trồng có phản ứng tiêu cực và
từng bước giảm tăng trưởng thực và năng suất. Nhiệt độ cao trên từ 32 đến 36oC
có thể làm giảm đi đáng kể quá trình hình thành hạt của các cây hằng năm nếu
nhiệt độ gia tăng đúng vào giai đoạn quan trọng từ 1-3 ngày ở thời gian ra hoa
(Craufurd and Wheeler, 2009).Đối với ngô, tỷ lệ hoa được thụ phấn giảm ở nhiệt
độ trên 36oC, trong khi đó tỷ lệ hạt lép ở lúa tăng lên ở nhiệt độ từ 30 đến 35oC
(Porter and Semenov, 2005).

do

d

oa
nl
w

Bên cạnh đó, nhiệt độ kết hợp với chế độ mưa ngày càng làm gia tăng
cường độ và tần suất hạn hán. Khi gặp điều kiện hạn, phản ứng thích nghi của
cây là thốt hơi nước. Tuy nhiên, thoát hơi nước làm giảm khả năng quang hợp
của cây, dẫn đến làm giảm khả năng tích luỹ chất khơ, giảm phát triển chiều cao
cây, kích thước lá,… Càng hạn cây trồng sinh trưởng càng kém, tỷ lệ sống giảm
và khả năng chống chịu sâu bệnh giảm.

l
fu

n
va
an
lu

lm

Một số quốc gia Đông Nam Á hiện đang chịu ảnh hưởng hầu hết các thảm
họa khí hậu: các thiệt hại cho ngành nông nghiệp Philippines sau khi cơn bão
Bopha trong năm 2012 được ước tính khoảng 230 triệu USD; trong năm 20112012, có 25% sản lượng gạo của Thái Lan đã bị mất do lũ lụt, ảnh hưởng đến giá
lương thực thế giới. Năm 1987, mưa lũ đã gây ra thiếu hụt trên quy mô lớn về
năng suất cây trồng ở Ấn Độ, Bangladesh và Pakistan, khiến cho 2 nước Ấn Độ
và Pakistan phải quay trở lại tình trạng nhập khẩu lúa mì.

tz

a
nh
oi

z

l.
ai

gm

@

m
co

2.4.2. Ảnh hưởng của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam
Ở Việt Nam, các hiện tượng thời tiết cực đoan đã được khẳng định ở hầu

an
Lu

hết các vùng sản xuất nông nghiệp trên cả nước, gồm hạn; nắng nóng; mưa nắng

n

va

10

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

thất thường; rét đậm, rét hại; sương muối; lũ ống, lũ quét; bão, lụt; lốc tố; và xâm

nhập mặn (Phạm Thị Thanh Hương và Nguyễn Văn Thắng, 2007). Tác động của
các hiện tượng thời tiết cực đoan đến cây trồng được tóm tắt ở bảng 2.3. Các
nhân tố bị ảnh hưởng gồm sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng; sâu bệnh
hại cây trồng; mục đích sử dụng đất hay hệ thống cây trồng; tỷ lệ này mầm và tỷ
lệ sống; mùa vụ và sản lượng cây trồng và diện tích đất canh tác.
Bảng 2.3. Tác động của BĐKH đến hoạt động sản xuất trồng trọt

lu
an
n

va

p
ie

gh

tn

to

Hiện tượng thời
Nhân tố bị ảnh
Mô tả ảnh hưởng
tiết cực đoan
hưởng
Nhiệt độ tăng/ Hạn - Tốc độ sinh trưởng - Năng suất cây trồng ở vùng ôn đới và
hán
và phát triển cây.

vùng cao tăng lên.
- Quá trình sinh trưởng phát triển nhanh
hơn, tăng nhanh q trình chínlàm giảm
năng suất cây trồng ở vùng nhiệt đới,
vùng thấp nắng nóng.
-Sâu, bệnh hại cây
- Khả năng năng kháng sâu bệnh giảm.
trồng.
- Sâu, bệnh hại bùng phát nhanh, xuất
hiện chủng mới.
-Mục đích sử dụng
- Thay đổi phân bố cây trồng.
đất nơng nghiệp.
- Tăng diện tích đất bỏ hoang do khô hạn.
- Thay đổi cơ cấu cây trồng.
Chế độ mưa thay
- Tỷ lệ nảy mầm,
- Tỷ lệ nảy mầm và sinh trưởng phát triển
đổi, thất thường
sinh trưởng phát
giảm do rét đậm rét hại.
của thường của
triển của cây.
- Diện tích cây trồng chết gia tăng do
thời tiết , rét đậm, - Sâu, bệnh hại cây hiện tượng sương muối xuất hiện thường
rét hại, sương
trồng
xuyên hơn.
muối.
- Sâu, bệnh hại bùng phát nhanh, khó

kiểm sốt.
- Thay đổi hình thức sử dụng đất do hiệu
quả sản xuất trồng trọt giảm, năng suất
một số cây trồng khơng thể duy trì.
Lũ ống lũ qt,
-Diện tích đất nơng - Diện tích đất nơng nghiệp giảm do lũ
lụt, bão, lốc xoáy. nghiệp.
ống, lũ quét dẫn đến xói mịn và sạt lở đất.
- Năng suất và sản
Đất giảm độ màu mỡ.
lượng cây trồng.
- Năng suất và sản lượng cây trồng bị ảnh
hưởng do ngập úng.
Xâm nhập mặn
- Diện tích đất nơng - Độ mặn cao ảnh hưởng đến sinh trưởng
nghiệp, sinh trưởng và phát triển của cây trồng và ảnh hưởng
và phát triển của
đến năng suất, sản lượng và giảm diện
cây trồng.
tích trồng trọt.

d

oa
nl
w

do

lm

l
fu

n
va
an
lu

tz

a
nh
oi

z

m
co

l.
ai

gm

@

Nguồn: Lê Đức Ngoan và Lê Thị Hoa Sen, 2010

an

Lu

Siêu bão số 10 năm 2013 đổ bộ vào Quảng Bình, cường độ bão lớn sức gió
cấp 12, giật trên cấp 12 kéo dài 5 giờ đồng hồ. Theo báo cáo của Ban chỉ huy

n

va

11

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

phịng chống lụt bão Quảng Bình đã có 3.819ha lúa, 4.753ha hoa màu và 1.858ha
rau bị hư hỏng và cuốn trôi. Tổng thiệt hại trong nông nghiệp khoảng 349.889
triệu đồng.
Hạn hán ở ĐBSCL năm 2016, có 13 tỉnh tại Đồng bằng sông Cửu Long
thành bị mặn xâm nhập. 10 tỉnh đã cơng bố thiên tai, trong đó nhiều tỉnh công bố
cấp độ 2. Tại nhiều cửa sông, độ mặn tăng lên mức hơn 30g/l. 20 triệu người dân
Đồng Bằng Sông Cửu Long đã chịu ảnh hưởng. Theo ước tính của Bộ Nơng
nghiệp và Phát triển nơng thơn Việt Nam, có khoảng 160.000ha lúa bị thiệt hại,
ước tính có khoảng 800.000 tấn lúa đã bị mất trắng. Các tỉnh bị thiệt hại nặng

nhất trong đợt hạn hán này là Kiên Giang (hơn 54.000 ha), Cà Mau (gần 50.000
ha), Bến Tre gần (14.000 ha), Bạc Liêu gần (12.000 ha).

lu

Lượng nước trên các ao hồ, cơng trình thủy lợi rơi vào tình trạng cạn kiệt và
sẽ gây thiệt hại lớn cho ngành nông nghiệp ở Tây Nguyên. Đến cuối tháng 3, con

an
va
n

số thiệt hại do hạn ở các tỉnh Tây Nguyên đều ở mức trên 100 tỷ đồng

p
ie

gh

tn

to

Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia ghi nhận trận rét đậm rét
hại chưa từng có năm 2008 kéo dài trong 38 ngày. Nhiệt độ xuống thấp dưới
100C, và xuống đến -20C ở hai địa phương – đây là điều hiếm khi xảy ra ở Việt
Nam. Thời tiết rét đậm, rét hại đã giết chết hơn 60.000 gia súc, ảnh hưởng ít nhất

do

oa
nl
w

100.000ha lúa, và gây thiệt hại lớn về kinh tế.

d

Bên cạnh đó, mực nước biển dần dâng lên cũng làm giảm diện tích canh tác
do mất đất và xâm nhập mặn tại hai đồng bằng lớn nhất cả nước. Mực nước biển
dâng từ 10 đến 85cm từ giai đoạn 2007 đến 2100 thì sẽ có trên 7% diện tích đất
nông nghiệp của Việt Nam bị ngập và tổng sản lượng lương thực giảm 12%.
Năm 1997, ảnh hưởng nghiệm trọng của ngập lụt xảy ra ở đồng bằng sông Cửu

lm

l
fu

n
va
an
lu

a
nh
oi

Long đã làm 607,524ha bị ngập lụt.

tz

2.4.3. Ảnh hưởng của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp vùng Đồng bằng
Sông Hồng

z

Theo Mai Văn Trịnh và nhk (2009), với lúa xuân, năng suất lúa xuân nước
ta sẽ giảm đi 405,8 kg/ha do tác động của BĐKH vào năm 2030 và 716,6 kg/ha

gm

@

m
co

l.
ai

vào năm 2050. Nếu diễn biến khí hậu theo đúng kịch bản, sản lượng tiềm năng
lúa vụ xuân tại Đồng bằng Sông Hồng có nguy cơ giảm 1,2 triệu tấn vào năm
2030 và 2,16 triệu tấn vào năm 2050. Với lúa mùa, theo tính tốn, tại Đồng bằng
Sơng Hồng, tiềm năng sản xuất lúa vụ mùa giảm khoảng 429 kg/ha vào năm

an
Lu

n

va

12

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2030 và 795 kg/ha vào năm 2050. Kết quả này dẫn đến giảm sản lượng 743,8
ngàn tấn vào 2030 và 1.475 ngàn tấn vào 2050.
2.5. THÍCH ỨNG VỚI BĐKH TRONG SẢN XUẤT NƠNG NGHIỆP
2.5.1. Khái niệm
Thích ứng là một khái niệm rất rộng, khi áp dụng vào lĩnh vực BĐKH nó
được dùng trong rất nhiều trường hợp. Theo IPCC, 2007b: thích ứng với BĐKH
là một q trình, trong đó những giải pháp được triển khai nhằm giảm nhẹ hoặc
đối phó với tác động của các sự kiện bất lợi của khí hậu và lợi dụng những mặt
thuận lợi của chúng.
Thích ứng với BĐKH là sự điều chỉnh hệ thống tự nhiên hoặc con người

lu
an

đối với hoàn cảnh hoặc mơi trường thay đổi, nhằm mục đích giảm khả năng bị

va

tổn thương do dao động và biến đối khí hậu hiện hữu hoặc tiềm tàng và tận dụng

n

các cơ hội do nó mang lại (Bộ Tài ngun và Mơi trường, 2008).

tn

to
2.5.2. Các biện pháp thích ứng với BĐKH

p
ie

gh

Báo cáo đánh giá lần thứ hai của Ban liên chính phủ về BĐKH (IPCC) đã

do

đề cập và miêu tả 228 phương pháp thích ứng khác nhau. Cách phân loại phổ

oa
nl
w

biến là chia các phương pháp thích ứng ra làm 8 nhóm:
Chấp nhận tổn thất: Các phương pháp thích ứng khác có thể được so sánh

d

n
va
an
lu

với cách phản ứng cơ bản là “không làm gì cả”, ngoại trừ chịu đựng hay chấp
nhận những tổn thất. Trên lý thuyết, chấp nhận tổn thất xảy ra khi bên chịu tác
động khơng có khả năng chống chọi lại bằng bất kỳ cách nào (ví dụ như ở những

l
fu

cộng đồng rất nghèo khó, hay ở nơi mà giá phải trả cho các hoạt động thích ứng

lm

là cao so với sự rủi ro hay là các thiệt hại có thể).

a
nh
oi

Chia sẻ tổn thất:Loại phản ứng thích ứng này liên quan đến việc chia sẻ

tz

những tổn thất giữa một cộng đồng dân cư lớn. Cách thích ứng này thường xảy ra

z

trong một cộng đồng truyền thống và trong xã hội công nghệ cao, phức tạp.

@

gm

Trong xã hội truyền thống, nhiều cơ chế tồn tại để chia sẻ những tổn thất giữa

l.
ai

cộng đồng mở rộng, như là giữa các hộ gia đình, họ hàng, làng mạc hay là các

m
co

cộng đồng nhỏ tương tự. Mặt khác, các cộng đồng lớn phát triển cao chia sẻ
những tổn thất thông qua cứu trợ cộng đồng, phục hồi và tái thiết bằng các quỹ

an
Lu

công cộng. Chia sẻ tổn thất cũng có thể được thực hiện thông qua bảo hiểm.

n

va

13

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Làm thay đổi nguy cơ: Ở một mức độ nào đó có thể kiểm sốt được
những mối nguy hiểm từ môi trường. Đối với một số hiện tượng “tự nhiên” như
là lũ lụt hay hạn hán, những biện pháp thích hợp là cơng tác kiểm sốt lũ lụt
(đập, mương, đê). Đối với BĐKH, có thể điều chỉnh thích hợp làm chậm tốc độ
BĐKH bằng cách giảm phát thải khí nhà kính và cuối cùng là ổn định nồng độ
khí nhà kính trong khí quyển. Theo hệ thống của UNFCCC, những phương
pháp được đề cập đó được coi là sự giảm nhẹ BĐKH và là phạm trù khác với
các biện pháp thích ứng.
Ngăn ngừa các tác động: Là một hệ thống các phương pháp thường dùng
để thích ứng từng bước và ngăn chặn các tác động của biến đổi và bất ổn của khí

lu

hậu. Ví dụ trong lĩnh vực nông nghiệp, thay đổi trong quản lý mùa vụ như tăng

an

tưới tiêu, chăm bón thêm, kiểm sốt cơn trùng và sâu bệnh gây hại.

va
n

Thay đổi cách sử dụng: Khi những rủi ro của BĐKH làm cho không thể

tn

to

tiếp tục các hoạt động kinh tế hoặc rất mạo hiểm, có thể thay đổi cách sử dụng.

gh

Ví dụ, người nơng dân có thể thay thế sang những cây chịu hạn tốt hoặc chuyển

p
ie

sang các giống chịu được độ ẩm thấp hơn. Tương tự, đất trồng trọt có thể trở

do

thành đồng cỏ hay rừng, hoặc có những cách sử dụng khác như làm khu giải trí,

oa
nl
w

làm nơi trú ẩn của động vật hoang dã, hay công viên quốc gia.
Thay đổi/chuyển địa điểm: Một sự đối phó mạnh mẽ hơn là thay

d

n
va
an
lu

đổi/chuyển địa điểm của các hoạt động kinh tế. Có thể tính tốn thiệt hơn, ví dụ
di chuyển các cây trồng chủ chốt và vùng canh tác ra khỏi khu vực khô hạn đến
một khu vực mát mẻ thuận lợi hơn và thích hợp hơn cho các cây trồng trong

lm

l
fu

tương lai.

a
nh
oi

Nghiên cứu: Quá trình thích ứng có thể được phát triển bằng cách nghiên
cứu trong lĩnh vực công nghệ mới và phương pháp mới về thích ứng.

tz

Giáo dục, thơng tin và khuyến khích thay đổi hành vi: Một kiểu hoạt động

z

@

thích ứng khác là sự phổ biến kiến thức thông qua các chiến dịch thông tin công

gm

cộng và giáo dục, dẫn đến việc thay đổi hành vi. Những hoạt động đó trước đây

l.
ai

ít được để ý đến và ít được ưu tiên, nhưng tầm quan trọng của chúng tăng lên do

m
co

cần có sự hợp tác của nhiều cộng đồng, lĩnh vực, khu vực trong việc thích ứng

an
Lu

với BĐKH.

n

va

14

ac
th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si