(Luận văn) giải pháp nâng cao hiệu quả dịch vụ ngân hàng quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

t
to

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM

ng
hi
ep
do
w
n
lo

BÙI THỊ ANH ĐÀO

ad
ju

y
th
yi
pl
ua

al
n

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DỊCH VỤ
NGÂN HÀNG QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG

TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

n

va

ll

fu

oi

m
at

nh
z
z
k

jm

ht

vb
om

l.c
ai

gm

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

an
Lu
n

va

ey

t
re

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM

t
to
ng
hi
ep
do
w

BÙI THỊ ANH ĐÀO

n
lo
ad
y
th

ju

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DỊCH VỤ
NGÂN HÀNG QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG
TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

yi

pl

n

ua

al

va

n

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

ll

fu

Mã số: 60340201

oi

m
at

nh
z
z

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

k

jm

ht

vb

om

l.c
ai

PGS. TS TRẦN HUY HOÀNG

gm

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

an
Lu
n

va

ey

t
re

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2013


t
to
ng
hi
ep
do

LỜI CAM ĐOAN

w
n

lo

Tôi xin cam đoan luận văn Thạc sĩ kinh tế “Giải pháp nâng cao hiệu quả dịch vụ

ad

y
th

ngân hàng quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam” là kết

ju

quả của quá trình học tập, nghiên cứu độc lập, nghiêm túc của tôi.

yi

Các số liệu sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, được trích

pl

ua

al

dẫn có tính kế thừa, được tổng hợp và phát triển từ các báo cáo, tạp chí, các cơng trình

n

nghiên cứu khoa học đã được công bố trên thư viện điện tử, trên các website…

n

va

Các giải pháp nêu trong luận văn được rút ra từ cơ sở lý luận và dựa trên những

ll

fu

điều kiện về hồn cảnh, mơi trường, tình hình thực tế tại Vietcombank.

oi

m

TP.HCM, ngày 28 tháng 09 năm 2013

at

nh

Người viết luận văn

z
z
ht

vb
k

jm

Bùi Thị Anh Đào

om

l.c
ai

gm

Lớp Ngân hàng Đêm 2 – Khóa 19 – Trường Đại học Kinh tế TP.HCM

an
Lu
n

va
ey

t
re

th


TRANG PHỤ BÌA

t
to

LỜI CAM ĐOAN

ng

MỤC LỤC

hi
ep

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

do

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

w

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

n

lo

DANH MỤC SƠ ĐỒ

ad

ju

y
th

LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

yi

pl

CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ DỊCH VỤ NGÂN

ua

al

HÀNG QUỐC TẾ CỦA NHTM .............................................................................. 4

n

1.1. Khái niệm về dịch vụ ngân hàng quốc tế của NHTM .................................... 4

va

1.2. Các dịch vụ ngân hàng quốc tế ......................................................................... 6

n

1.2.1. Dịch vụ ngân hàng đại lý .................................................................................. 6

fu

ll

1.2.2. Dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu ................................................................. 8

m

oi

1.2.2.1. Phương thức chuyển tiền (Remittance) ........................................................ 9

at

nh

1.2.2.2. Phương thức nhờ thu (Collections) .............................................................. 11

z

1.2.2.3. Phương thức tín dụng chứng từ (Documentary of Credit – D/C ................. 12

z

vb

1.2.3. Dịch vụ kinh doanh ngoại hối .......................................................................... 16

jm

ht

1.2.3.1. Dịch vụ hối đoái giao ngay (Spot) ................................................................ 17

k

1.2.3.3. Các dịch vụ phái sinh (Derivative Operations)............................................. 17

gm

l.c
ai

1.2.4. Một số dịch vụ ngân hàng quốc tế khác ........................................................... 20
1.2.4.1. Dịch vụ séc du lịch ........................................................................................ 20

om

1.2.4.2. Dịch vụ thanh tốn thẻ tín dụng .................................................................... 20

an
Lu

1.2.4.3. Bảo lãnh ngân hàng....................................................................................... 21

1.4.1. Hiệu quả hoạt động ngân hàng quốc tế của NHTM ......................................... 26

ey

1.4. Hiệu quả dịch vụ ngân hàng quốc tế của NHTM và các chỉ tiêu đánh giá .............26

t
re

1.3. Rủi ro trong hoạt động ngân hàng quốc tế ..................................................... 25

n

1.2.4.5. Bao thanh toán (Factoring) .......................................................................... 24

va

1.2.4.4. Forfaiting ....................................................................................................... 23


1.4.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động ngân hàng quốc tế của NHTM .......... 27

t
to

1.4.2.1. Chỉ tiêu định lượng ........................................................................................ 27

ng

1.4.2.1. Chỉ tiêu định tính ........................................................................................... 29

hi
ep

1.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động ngân hàng quốc tế ............. 30

do

1.5.1. Nhân tố khách quan .......................................................................................... 30

w

1.5.1.1. Môi trường kinh tế ......................................................................................... 30

n

1.5.1.2. Môi trường chính trị ...................................................................................... 30

lo

ad

1.5.1.3. Mơi trường pháp lý ........................................................................................ 30

y
th

1.5.2. Nhân tố chủ quan .............................................................................................. 31

ju

1.5.2.1. Nhân tố con người ......................................................................................... 31

yi

pl

1.5.2.2. Nền tảng công nghệ thông tin ........................................................................ 31

ua

al

1.5.2.3. Uy tín thương hiệu ......................................................................................... 32

n

1.5.2.4. Quy mơ hoạt động của ngân hàng ................................................................ 32

n

va

1.5.2.5. Chiến lược kinh doanh của ngân hàng .......................................................... 32

fu

1.5.2.6. Chính sách khách hàng ................................................................................. 32

ll

1.6. Kinh nghiệm hoạt động ngân hàng quốc tế của một số ngân hàng trên thế

m

oi

giới và bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam. ...................................................... 33

nh

at

1.6.1. Kinh nghiệm của một số NHTM ...................................................................... 33

z

1.6.2. Bài học kinh nghiệm rút ra đối với NHTMCPNT Việt Nam ........................... 35

z
vb

ht

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG DỊCH VỤ NGÂN HÀNG QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG

jm

TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ............................................................................ 37

k

2.1. Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – quá trình hình thành và phát

gm

l.c
ai

triển ............................................................................................................................ 37

om

2.1.1. Giới thiệu tổng quát về Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam ............... 37

an
Lu

2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam.. 40
2.2. Thực trạng hiệu quả hoạt động ngân hàng quốc tế tại Ngân hàng TMCP

2.2.1.2. Văn bản pháp quy quản lý dịch vụ ngân hàng quốc tế của VCB .................. 45

ey

2.2.1.1. Văn bản quản lý dịch vụ ngân hàng quốc tế của NHNN ............................... 45

t
re

Việt Nam..................................................................................................................... 45

n

2.2.1. Cơ sở pháp lý hoạt động ngân hàng quốc tế của Ngân hàng TMCP Ngoại thương

va

Ngoại thương Việt Nam ........................................................................................... 45


2.2.2. Thực trạng hiệu quả hoạt động ngân hàng quốc tế tại NHTMCP Ngoại thương

t
to

Việt Nam..................................................................................................................... 46

ng

2.3. Đánh giá hiệu quả hoạt động ngân hàng quốc tế tại NHTMCP Ngoại thương

hi
ep

Việt Nam .................................................................................................................... 57

do

2.3.1. Đánh giá theo chỉ tiêu định tính ....................................................................... 57

w

2.3.2. Đánh giá theo chỉ tiêu định lượng .................................................................... 60

n

2.4. Nghiên cứu thực nghiệm về các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả dịch vụ

lo

ad

NHQT tại NHTMCP Ngoại thương Việt Nam. ..................................................... 62

y
th

2.4.1 Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 62

ju

2.4.2 Mơ hình nghiên cứu........................................................................................... 62

yi

pl

2.4.3 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 63

ua

al

2.4.4 Kết quả nghiên cứu ............................................................................................ 64

n

2.4.4.1 Mẫu nghiên cứu .............................................................................................. 64

va

n

2.4.4.2 Kiểm định thang đo ........................................................................................ 65

ll

fu

2.4.4.3 Kiểm định mơ hình nghiên cứu ....................................................................... 69

oi

m
nh

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DỊCH VỤ NGÂN HÀNG

at

QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ............ 72

z

3.1. Định hướng về phát triển hoạt động ngân hàng quốc tế của Ngân hàng

z

ht

vb

TMCP Ngoại thương Việt Nam............................................................................... 72

jm

3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng quốc tế tại Ngân hàng

k

TMCP Ngoại Thương Việt Nam. ............................................................................ 73

gm

3.2.1. Mở rộng quy mô hoạt động ............................................................................. 73

l.c
ai

3.2.2. Phát triển uy tín thương hiệu ........................................................................... 76

om

3.2.3. Đầu tư phát triển cơng nghệ và thực hiện chính sách khách hàng ................... 77

an
Lu

3.2.4. Điều chỉnh chiến lược kinh doanh phù hợp với điều kiện thị trường .............. 80
3.2.5. Đào tạo đội ngũ cán bộ có chất lượng cao ....................................................... 80

ey

PHIẾU KHẢO SÁT

t
re

PHỤ LỤC

n

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

va

KẾT LUẬN ............................................................................................................... 83


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

t

to

Từ viết
tắt

Giải thích

ng
hi
ep

BCHĐKD Báo cáo hoạt động kinh doanh
Báo cáo thường niên

ACB

Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

do

BCTN

w

n

Hiệp hội các định chế tài chính phát triển Châu Á – Thái Bình Dương

lo

ADFIAP

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

BIDV

Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam

ad

ASEAN

ju

y
th

Cơng nghệ thơng tin

yi

CNTT

pl

CP
Chi phí
DT
Doanh thu
DVNHQT Dịch vụ Ngân hàng quốc tế

n

ua

al

Hiệu quả

KDĐN

Kinh doanh đối ngoại

KDNT

Kinh doanh ngoại tệ

KH

Khách hàng

LN

Lợi nhuận

MB

Ngân hàng quân đội

NH

Ngân hàng

NHNN

Ngân hàng nhà nước

NHQT

Ngân hàng quốc tế

NHTM

Ngân hàng thương mại

n

va

HQ

ll

fu
oi

m

ey

Thương mại cổ phần

t
re

TMCP

n

Tín dụng

va

TD

an
Lu

Tổ chức tín dụng

om

TCTD

l.c
ai

Tổ chức kinh tế

gm

TCKT

k

Trung bình

jm

TB

ht

Năm trước

vb

NT

z

Năm sau

z

NS

at

nh

NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần


t
to
ng
hi
ep

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh

TTQT

Thanh tốn quốc tế

VCB

Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam

do

Việt Nam

VN

w

Tổ chức Thương mại thế giới

n

WTO

lo
ad

XNK

Xuất nhập khẩu

ju

y
th
yi
pl
n

ua

al
n

va
ll

fu
oi

m
at

nh
z
z
k

jm

ht

vb
om

l.c
ai

gm
an
Lu
n

va

ey

t
re


t
to

DANH SÁCH CÁC BẢNG BIỂU

ng
hi
ep

Tình hình nguồn vốn giai đoạn 2010 – 2012

Bảng 2.2

Tình hình dư nợ giai đoạn 2010 – 2012 tại Vietcombank

Bảng 2.3

Tình hình TTQT và KDNT giai đoạn 2010-2012 VCB

Bảng 2.4

Số lượng ngân hàng đại lý của một số NHTM tính đến năm 2012

Bảng 2.5

Doanh số thanh toán XNK trong giai đoạn 2010 – 2012 VCB

Bảng 2.6

Doanh số mua bán ngoại tệ giai đoạn 2010-2012 VCB

do

Bảng 2.1

w

n

lo

ad

y
th

pl

ua

al

Bảng 2.9

Thị phần, doanh số kiều hối của một số NH giai đoạn 2010 - 2012
Tình hình Bảo lãnh của VCB và một số ngân hàng năm 20102012

yi

Bảng 2.8

Doanh số mua bán ngoại tệ của một số NHTM năm 2011

ju

Bảng 2.7

Tình hình nghiệp vụ thẻ tín dụng giai đoạn 2010-2012

Bảng 2.11

Các chỉ tiêu định lượng

Bảng 2.12

Các thành phần của thang đo hiệu quả DVNHQT tại VCB

Bảng 2.13

Kết quả phân tích hệ số Cronbach’s Alpha

Bảng 2.14

Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA) sau khi bỏ 2 biến

n

Bảng 2.10

n

va

ll

fu

oi

m

at

nh

z

z

DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ

vb

Doanh số XNK của VCB so với cả nước năm 2012

Biểu đồ: 2.3

Doanh số thanh toán thẻ quốc tế của VCB 2010 – 2012

jm

ht

Biểu đồ 2.1
Biều đồ 2.2

k

Thị phần kiều hối của một số NH 2010 – 2011

Sơ đồ 2.2

Mơ hình nghiên cứu hiệu chỉnh

an
Lu

Mơ hình nghiên cứu đề xuất

om

Sơ đồ 2.1

l.c
ai

gm

DANH SÁCH CÁC SƠ ĐỒ

n

va

ey

t
re


1

t
to
ng
hi

LỜI MỞ ĐẦU

ep

Tính cấp thiết của đề tài

do
w

Ngày 7 tháng 11 năm 2006, Việt Nam chính thức là thành viên thứ 150 của

n

Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), điều này mang lại cho nền kinh tế Việt

lo

ad

Nam nói chung và hoạt động của hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) Việt

y
th

ju

Nam cũng như ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (VCB) nói riêng

yi

nhiều thuận lợi nhưng cũng khơng ít khó khăn nếu như khơng có sự nỗ lực, cố

pl

ua

al

gắng. Sự mở cửa hệ thống ngân hàng với những quy định nới lỏng và một lộ

n

trình giảm dần sự bảo hộ của Chính phủ đang và sẽ tạo điều kiện cho các ngân

n

va

hàng nước ngoài tham gia, mở rộng hoạt động kinh doanh tại Việt Nam.

ll

fu

Các ngân hàng nước ngoài có nhiều lợi thế hơn các NHTM Việt Nam về

oi

m

vốn, cơng nghệ, trình độ quản lý và đặc biệt là cung ứng những sản phẩm dịch

at

nh

vụ ngân hàng quốc tế hồn hảo. Do đó, khi tham gia hoạt động kinh doanh tại thị

z

trường Việt Nam, các ngân hàng nước ngoài sẽ đi vào phát huy những sản phẩm

z

vb

dịch vụ này. Ngoài ra, cùng với các sản phẩm ngân hàng quốc tế, các ngân hàng

jm

ht

nước ngoài sẽ đưa ra các sản phẩm dịch vụ nội địa đi kèm mang tính cạnh tranh

k

cao dựa vào đó thu hút thêm nhiều khách hàng lớn, mở rộng thị phần kinh

gm

l.c
ai

doanh, tăng lợi nhuận. Mặc dù, mảng dịch vụ ngân hàng quốc tế (DVNHQT) đã

om

được VCB quan tâm chú trọng phát triển và là thế mạnh của VCB nhưng với

an
Lu

tình hình như vậy đã đặt ra cho VCB phải có chiến lược phát triển lâu dài để
thích nghi với sự cạnh tranh gay gắt đó. Vì vậy, việc nghiên cứu và đánh giá hiệu

n

va

quả DVNHQT của VCB trong những năm gần đây cũng như đưa ra các giải

th

hiệu quả dịch vụ ngân hàng quốc tế tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt

ey

Xuất phát từ vấn đề trên, tôi hy vọng đề tài luận văn “Giải pháp nâng cao

t
re

pháp nhằm nâng cao hiệu quả DVNHQT là rất cần thiết


2

t
to
ng
hi

Nam” có thể góp một phần nhỏ vào sự phát triển chung của VCB, đây là cơ sở

ep

để VCB tiếp tục phát huy những tiềm năng cũng như khắc phục những điểm hạn

do

w

chế để phát triển trở thành ngân hàng đa năng, hiện đại.

n

Mục tiêu nghiên cứu

lo

Nghiên cứu các vấn đề lý luận liên quan đến dịch vụ ngân hàng quốc tế

ad

-

y
th

yi

Nam.

ju

và hiệu quả dịch vụ ngân hàng quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt

pl

ua

al

- Đánh giá thực trạng và hiệu quả hoạt động dịch vụ ngân hàng quốc tế tại

n

Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.

n

va

- Đưa ra những giải pháp và kiến nghị có tính khả thi cao nhằm nâng cao

ll

fu

hiệu quả dịch vụ ngân hàng quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt

at

nh

Đối tượng nhiên cứu

oi

m

Nam.

z

Đối tượng được tập trung nghiên cứu là hiệu quả dịch vụ ngân hàng quốc

z

k

jm
gm

Phạm vi nghiên cứu

ht

năm 2012 làm cơ sở minh chứng.

vb

tế, lấy thực tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam từ năm 2010 đến

om

trung xem xét, phân tích các yếu tố nằm trong phạm vị sau:

l.c
ai

Nhằm giới hạn phạm vi nghiên cứu theo như mục tiêu đề ra, bài viết tập

Ngoại thương Việt Nam.

an
Lu

- DVNHQT được nghiên cứu là sản phẩm dịch vụ của Ngân hàng TMCP

n

va

- Khảo sát thực tế được thực hiện tại TP.HCM, Đồng Nai, dựa trên kết quả

th

- Thời gian nghiên cứu được chọn là từ năm 2010 đến năm 2012

ey

thời gian từ 16/10/2012 đến ngày 31/10/2012 (16 ngày).

t
re

khảo sát của 130 cán bộ dịch vụ NHQT tại các Chi nhánh trên các địa bàn, trong


3

t
to
ng
hi

Phương pháp nghiên cứu

ep

Đề tài được nghiên cứu trên cở sở phương pháp biện chứng duy vật,

do

w

phương pháp tổng hợp, thống kê kết hợp với phương pháp phân tích, đánh giá,

n

đối chiếu, tổng hợp phương pháp nghiên cứu định lượng, định tính… để hồn

lo

ad

thành mục tiêu nghiên cứu đã đặt ra.

y
th

ju

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

yi

Đề tài dựa trên thực tế hiệu quả DVNHQT tại Ngân hàng TMCP Ngoại

pl

ua

al

thương Việt Nam từ năm 2010 đến năm 2012 kết hợp với khảo sát thực nghiệm

n

nhằm đưa ra các giải pháp khả thi để góp phần nâng cao hiệu quả DVNHQT tại

ll

fu

Kết cấu của luận văn

n

va

Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam.

oi

m

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục các chữ viết tắt, danh

at

nh

mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia làm 3 chương như sau:

z

Chương 1 : Những vấn đề cơ bản về hiệu quả dịch vụ ngân hàng quốc tế

z
vb

của NHTM.

k
gm

Ngoại thương Việt Nam.

jm

ht

Chương 2 : Thực trạng dịch vụ ngân hàng quốc tế tại Ngân hàng TMCP

om

Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam.

l.c
ai

Chương 3 : Giải pháp nâng cao hiệu quả dịch vụ ngân hàng quốc tế tại

an

Lu
n

va
ey

t
re

th


4

t
to
ng
hi

CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ DỊCH VỤ NGÂN

ep

HÀNG QUỐC TẾ CỦA NHTM

do
w

n

1.1. Khái niệm về dịch vụ ngân hàng quốc tế của NHTM

lo

ad

Nền kinh tế thị trường có thể được hiểu là một nền kinh tế mở, có quan hệ

ju

y
th

giao dịch kinh tế với các quốc gia và các tổ chức kinh tế, tài chính tiền tệ quốc

yi

tế. Trong phạm vi một quốc gia có nền kinh tế mở, các hoạt động giao dịch quốc

pl

tế được gọi là kinh tế đối ngoại. Đây là một lĩnh vực đặc biệt quan trọng trong

al

n

ua

nền kinh tế mở bao gồm các hoạt động ngoại thương, hợp tác quốc tế về đầu tư,

n
fu

và thu ngoại tệ…

va

thu hút vốn đầu tư nước ngồi, hợp tác về khoa học cơng nghệ, dịch vụ, du lịch

ll

Trong xu hướng phát triển kinh tế thế giới hiện nay, các quốc gia đều

oi

m

nh

không ngừng phát triển kinh tế đối ngoại. Trong phạm vi ngành ngân hàng, các

at

quan hệ kinh tế đối ngoại đã hình thành nên nghiệp vụ ngân hàng quốc tế. Đây là

z

z

lĩnh vực kinh doanh không thể thiếu đối với các NHTM hiện đại. Trong những

vb

ht

năm gần đây, nghiệp vụ ngân hàng quốc tế của các NHTM trên thế giới đã tăng

k

jm

lên mạnh mẽ cùng với sự mở rộng hợp tác kinh tế giữa các quốc gia. Các nghiệp

gm

vụ liên quan đến hoạt động kinh doanh đối ngoại đã được mở rộng, số lượng các

om

lên đáng kể.

l.c
ai

dịch vụ đã gia tăng và số các ngân hàng hoạt động kinh doanh quốc tế cũng tăng

an
Lu

Vào thời điểm hiện nay, rất khó có thể đưa ra một khái niệm đầy đủ về dịch vụ

va

ngân hàng quốc tế. Xét về phạm vi hoạt động, Dịch vụ ngân hàng quốc tế là

n

các giao dịch ngân hàng liên quan tới một hoặc nhiều bên đối tác ở ngoài biên

th

thì nghiệp vụ ngân hàng quốc tế của ngân hàng thương mại có thể được coi là

ey

phân loại nghiệp vụ ngân hàng quốc tế là một dạng hoạt động kinh doanh quốc tế

t
re

giới nước có trụ sở chính của ngân hàng cung cấp dịch vụ. Trên phương diện


5

t
to
ng
hi

việc thực hiện một, một số hoặc tất cả các cơng đoạn của q trình hoạt động

ep

đầu tư và cung ứng dịch vụ tiền tệ và tài chính quốc tế trên thị trường trong

do

w

nước và quốc tế nhằm mục đích sinh lời. Trong thực tế, đó là sự mở rộng phạm

n

vi hoạt động nghiệp vụ ngân hàng đối nội ra phạm vi thế giới.

lo

ad

Từ cách hiểu trên có thể thấy, dịch vụ ngân hàng quốc tế của NHTM có

ju

y
th

các những nét đặc thù sau:

yi

Thứ nhất, phạm vi của dịch vụ ngân hàng quốc tế của NHTM rộng lớn bao

pl

gồm:

al

n

ua

- Phạm vi hợp tác quan hệ với nước ngoài: các mối quan hệ đại lý với

va

các ngân hàng nước ngoài, quan hệ trao đổi hợp tác về vốn, đào tạo, tiến hành

n

các dự án đầu tư, quan hệ thanh toán …

fu

ll

- Phạm vi dịch vụ ngân hàng quốc tế ở trong nước: các NHTM thực hiện

oi

m

nh

các nội dung liên quan đến ngoại hối khi được NHNN cho phép.

at

Thứ hai, dịch vụ ngân hàng quốc tế của NHTM thường được thực hiện theo hai

z
z

phương thức sau:

vb

ht

- Tiến hành các dịch vụ ngân hàng quốc tế tại nước ngoài bằng cách thiết

gm

nước ngoài

k

jm

lập mạng lưới ngân hàng đại lý, các chi nhánh, công ty con, văn phịng đại diện ở

om

mơn hóa tại trụ sở chính hay chi nhánh.

l.c
ai

- Tổ chức một bộ phận thực hiện dịch vụ ngân hàng quốc tế được chuyên

an
Lu

Thứ ba, dịch vụ ngân hàng quốc tế của NHTM trong nước phải tuân thủ theo

va

các chuẩn mực quốc tế và quy định của từng quốc gia. Dịch vụ ngân hàng quốc

n

tế phát sinh có thể liên quan đến hai hay nhiều quốc gia; do đó có sự khác biệt về

th

các tranh chấp có thể xảy ra.

ey

và là điều kiện để các hoạt động này có thể diễn ra trơi chảy cũng như giải quyết

t
re

luật pháp, ngôn ngữ, địa lý … tuy nhiên các chuẩn mực quốc tế luôn là thước đo


6

t
to
ng
hi

Thực tế các NHTM ln tìm cách nâng cao hiệu quả dịch vụ ngân hàng

ep

quốc tế, bởi vai trò rất quan trọng của nó đối với hoạt động kinh doanh của

do

w

NHTM. Dịch vụ ngân hàng quốc tế góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của

n

ngân hàng; có tỷ lệ sinh lời cao, hơn thế nữa thực hiện nghiệp vụ ngân hàng quốc

lo

ad

tế tốt, có hiệu quả sẽ làm nâng cao uy tín và hình ảnh của ngân hàng đối với

ju

y
th

khách hàng trong và ngoài nước.

yi

1.2. Các dịch vụ ngân hàng quốc tế

pl

1.2.1. Dịch vụ ngân hàng đại lý

al

n

ua

Trong thanh toán nội địa, bên cạnh các phương tiện thanh toán như séc,

va

thẻ thanh tốn…thì tiền mặt là phương tiện truyền thống được sử dụng trong

n

thanh toán. Khác với thanh toán nội địa, trong thanh toán quốc tế tiền mặt hầu

fu

ll

như khơng được sử dụng làm phương tiện thanh tốn, mà chủ yếu được thực

m

oi

hiện bằng chuyển khoản qua ngân hàng, bù trừ trên các tài khoản mở tại ngân

nh

at

hàng lẫn nhau. Để tiến hành thanh toán lẫn cho nhau, các ngân hàng ở các nước

z

liên quan phải thiết lập quan hệ ngân hàng đại lý trên cơ sở một Thỏa ước ngân

z

ht

vb

hàng, nội dung bao gồm: các chữ ký có liên quan; các khóa mã Telex, Swift (nếu

jm

có); các điều khoản và các điều kiện; danh mục các ngân hàng đại lý; báo cáo

k

thường niên và các văn bản thông tin khác; hợp đồng tín dụng.

gm

l.c
ai

Ngân hàng đại lý được lựa chọn theo các tiêu chí như uy tín cao, quy mô

om

rộng lớn tại thị trường mà ta đang giao dịch, nhiều khách hàng của họ cũng là

an
Lu

bạn hàng đối tác của ta, chất lượng phục vụ tốt, giá cả dịch vụ phải chăng, khả
năng hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật nghiệp vụ … Quan hệ đại lý càng rộng càng

va

tốt nhưng không thể tràn lan do yêu cầu sử dụng tập trung số vốn ngoại tệ ít ỏi

n

đem lại ít hiệu quả, song lại vướng nhược điểm là phải liên tục điều chuyển vốn

ey

th

giảm bớt tác dụng kéo theo khâu tài trợ mậu dịch quốc tế.

t
re

theo nhu cầu. Thiếu mạng lưới đại lý rộng, phương thức tín dụng chứng từ bị


7

t
to
ng
hi

Một ngân hàng được đánh giá có tầm hoạt động rộng khi đưa được dịch vụ

ep

đến bất kỳ nơi đâu, qua ít trung gian nhất, vừa tiết kiệm thời gian với chi phí cho

do

khách hàng, vừa hưởng trọn phí dịch vụ. Một ngân hàng hành xử được nhiều tư

w

n

cách khác nhau sẽ hơn hẳn việc nhờ nhiều ngân hàng khác hỗ trợ. Khả năng thực

lo

ad

hiện được trực tiếp các lệnh thanh tốn là tuyệt vời nhưng mang lại tính ngẫu

y
th

nhiên nhiều hơn. Do nhu cầu tập trung vốn, một lệnh thanh tốn thường phải qua

ju

ít nhất hai ngân hàng đại lý trung gian.

yi

pl

Khi thiết lập quan hệ đại lý, các ngân hàng phải thường xuyên duy trì các

ua

al

loại tài khoản chủ yếu sau:

n

- Tài khoản Nostro là tài khoản “của chúng tôi” mở tại ngân hàng đại lý

va

n

(chúng tôi là chủ tài khoản, còn ngân hàng đại lý là người giữ tài khoản cho

fu

ll

chúng tơi). Ví dụ: VCB mở tài khoản tại ngân hàng Citibank NewYork, có số dư

m

oi

bằng USD, tức VCB là khách hàng của Citibank New York.

at

nh

- Tài khoản Vostro (còn gọi là Loro) là tài khoản “của quý vị” mở tại

z

ngân hàng chúng tôi (quý vị là chủ tài khoản, ngân hàng chúng tôi là người giữ

z

vb

tài khoản cho quý vị). Ví dụ: Citibank New York mở tài khoản tại VCB, có số

jm

ht

dư bằng VND, nghĩa là Citibank New York là khách hàng của VCB.

k

Hai loại tài khoản này có thể được duy trì bằng một đồng ngoại tệ tự do

gm

l.c
ai

chuyển đổi, phổ biến với các nước chưa có đồng tiền tự do chuyển đổi.
Về bản chất, quan hệ tiền gửi giữa các NHTM là quan hệ kinh doanh vay

om

mượn. Với NHTM là chủ thể cho vay, thì nguồn vốn ngoại tệ để cho vay thơng

an
Lu

qua nghiệp vụ tiền gửi (loại tài khoản Nostro) thường cấu thành từ hai nguồn:

va

ngoại tệ từ hoạt động kinh doanh hối đoái trong nước và ngoại tệ huy động trên

n

thị trường trên thị trường tiền tệ quốc tế thông qua nghiệp vụ tài khoản tiền gửi

th

của mình thể hiện trên các tài khoản “Nostro”, xử lý điều hành kinh doanh tác

ey

Các NHTM thường xuyên quan tâm đến số vốn ngoại tệ thuộc “tài sản có”

t
re

(loại tài khoản Loro).


8

t
to
ng
hi

nghiệp số ngoại tệ trên các tài khoản “Nostro” một cách an toàn và hiệu quả

ep

nhất: số dư trên tài khoản “Nostro” duy trì tại ngân hàng đối tác mức nào là vừa

do

để đáp ứng các nhu cầu thanh toán vãng lai, phục vụ khách hàng trong nước có

w

n

quan hệ kinh doanh đối ngoại; đến mức nào thì cần áp dụng cơ chế tự động đã

lo

ad

được thỏa thuận trước với ngân hàng đối tác, hay đơn phương quyết định từng

y
th

lần vào thời điểm kinh doanh cần thiết để điều động vốn sang các loại hình kinh

ju

doanh tiền gửi khác theo thơng lệ thương trường, trong đó có cả các quyết sách

yi

pl

kinh doanh chuyển đối tác, chuyển đổi thị trường và cũng có thể kết hợp với

ua

al

chuyển đổi ngoại tệ theo các loại hình kinh doanh (giao nay, có kỳ hạn …) nhằm

n

mục đích đảm bảo an tồn vốn và sinh lợi cao hơn.

va

n

1.2.2. Dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu

fu

ll

TTQT là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ

m

oi

phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức, cá

at

nh

nhân nước này với tổ chức, cá nhân nước khác, hay giữa một quốc gia với tổ

z

chức quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nước liên quan. Từ

z

vb

khái niệm này cho thấy, TTQT phục vụ cho hai lĩnh vực hoạt động là kinh tế và

jm

ht

phi kinh tế. Tuy nhiên, trong thực tế, giữa hai lĩnh vực hoạt động này thường

k

giao thoa với nhau, khơng có một ranh giới rõ rệt. Hơn nữa, do hoạt động TTQT

gm

l.c
ai

được hình thành trên cơ sở hoạt động ngoại thương và phục vụ chủ yếu cho hoạt
động ngoại thương, chính vì vậy, trong các qui chế về thanh toán và thực tế tại

om

các NHTM, người ta thường phân hoạt động TTQT thành hai lĩnh vực rõ ràng là:

an
Lu

Thanh toán trong ngoại thương (thanh toán mậu dịch) và Thanh toán phi ngoại

va

thương (thanh toán phi mậu dịch).

n

Trong quan hệ ngoại thương có rất nhiều phương thức thanh tốn khác

ey

th

thanh tốn đều có ưu điểm và nhược điểm, phù hợp với những quan hệ XNK

t
re

nhau như chuyển tiền, ghi sổ, nhờ thu, tín dụng chứng từ...Mỗi phương thức


9

t
to

ng
hi

khác nhau. Vì vậy việc lựa chọn phương thức thanh tốn thích hợp phải được hai

ep

bên bàn bạc thống nhất, ghi trong hợp đồng mua bán ngoại thương.

do

Đến nay, các phương thức thanh toán cơ bản và phổ biền thường được các

w

n

NHTM sử dụng là:

lo

ad

1.2.2.1. Phương thức chuyển tiền (Remittance)

y
th

Phương thức thanh toán Chuyển tiền là một phương thức thanh tốn, trong

ju

đó khách hàng (người có u cầu chuyển tiền) yêu cầu ngân hàng phục vụ mình,

yi

pl

chuyển một số tiền nhất định cho một người khác (người thụ hưởng) ở một địa

n
va

khách hàng yêu cầu.

ua

al

điểm nhất định, trong một thời gian nhất định bằng phương tiện chuyển tiền do

n

Phương thức thanh tốn chuyển tiền có thể được thực hiện bằng hai hình

ll

fu

thức chủ yếu sau:

m

oi

- Chuyển tiền bằng thư (Mail transfer, M/T): là hình thức chuyển tiền

at

nh

trong đó lệnh thanh toán của ngân hàng chuyển tiền được thể hiện trong nội dung

z

một bức thư mà ngân hàng này gửi cho ngân hàng thanh toán qua bưu điện.

z

vb

- Chuyển tiền bằng điện (Telegraphic transfer, T/T): là hình thức trong đó

jm

ht

lệnh thanh toán của ngân hàng chuyển tiền được thể hiện trong nội dung một bức

k

điện mà ngân hàng này gửi cho ngân hàng thanh tốn qua fax, telex hoặc thơng

om

l.c
ai

Ưu điểm đối với các bên

gm

qua mạng liên lạc viễn thông SWIFT.

- Với khách hàng: thủ tục chuyển tiền đơn giản, thuận lợi cho người

an
Lu

chuyển tiền; thời gian chuyển tiền ngắn nên người thụ hưởng có thể nhanh chóng

va

nhận được tiền.

n

- Với ngân hàng: ngân hàng chỉ tham gia với vai trò là trung gian thanh

th

Nhược điểm

ey

thời gian thanh toán và lượng tiền chuyển đi.

t
re

tốn thuần t để hưởng phí, khơng có trách nhiệm kiểm tra về sự hợp lý của


10

t
to
ng
hi

- Trong thanh toán chuyển tiền, chu chuyển hàng hoá dịch vụ có thể tách

ep

rời khỏi chu chuyển tài chính trong thời gian tạo nên rủi ro cho cả hai bên (người

do

chuyển tiền và người thụ hưởng). Khi chuyển tiền trước (down payment), nhà

w

n

nhập khẩu cứ lo sợ mất tiền nếu nhà xuất khẩu không giao hàng hay giao hàng

lo

ad

không đúng yêu cầu về số lượng, chủng loại, chất lượng và thời gian làm vỡ kế

y
th

hoạch sản xuất kinh doanh của nhà nhập khẩu. Ngược lại, trong trường hợp trả

ju

tiền sau nhà xuất khẩu hoàn toàn bị lệ thuộc vào thiện chí và uy tín thanh tốn

yi

pl

của nhà nhập khẩu.

ua

al

- Có khi rủi ro lại hồn tồn khách quan như biến cố chính trị, xã hội, kinh

n

tế hay một tai nạn bất ngờ khiến cho một bên kết ước bất đắc dĩ bội tín làm ảnh

n

va

hưởng đến đối tác làm ăn.

fu

ll

- Do việc thanh toán chủ yếu được thực hiện bằng điện nên thời gian thanh

m

oi

toán nhanh, nếu phát hiện ra sai sót (có thể từ phía người chuyển hoặc ngân hàng

z

nhất là khi người thụ hưởng đã nhận tiền.

at

nh

chuyển) sau khi đã chuyển tiền thì sẽ khó khăn trong việc thông báo, điều chỉnh

z

jm

ht

hàng ra lệnh rồi mới thực hiện.

vb

- Ngân hàng chỉ giữ vai trò trung gian thanh tốn q thụ động, chờ khách

k

Chính vì vậy, người ta thường sử dụng phương thức chuyển tiền để thanh

gm

l.c
ai

toán các khoản chi tiêu phi thương mại và các chi phí liên quan đến XNK hàng
hóa trị giá hợp đồng nhỏ; Chuyển vốn ra bên ngoài để đầu tư; Chuyển tiền kiều

om

hối; thanh toán hàng hoá XNK (khi hai bên mua bán có quan hệ lâu đời và tín

an
Lu

nhiệm lẫn nhau hoặc khi trị giá hợp đồng khơng lớn) vì khâu thanh toán này dễ

n

th

người chuyển tiền và người nhận tiền. Ngân hàng chỉ đóng vai trị trung gian

ey

Như vậy, thanh tốn chuyển tiền là hình thức thanh tốn trực tiếp giữa

t
re

kéo dài việc thanh toán.

va

làm nảy sinh việc chiếm dụng vốn của người bán, nếu bên mua cố tình dây dưa,


11

t
to
ng
hi

thanh toán theo uỷ nhiệm để được hưởng hoa hồng và khơng bị ràng buộc gì cả

ep

đối với cả người mua lẫn người bán.

do

1.2.2.2. Phương thức nhờ thu (Collections)

w
n

Nhờ thu là một phương thức thanh tốn, trong đó, người bán (nhà xuất

lo

ad

khẩu) sau khi hoàn thành nghĩa vụ giao hàng hoặc cung ứng một dịch vụ cho

y
th

khách hàng, uỷ thác cho ngân hàng phục vụ mình xuất trình bộ chứng từ thông

ju

qua ngân hàng thu hộ cho bên mua (nhà nhập khẩu) để được thanh toán, chấp

yi

pl

nhận hối phiếu hay chấp nhận các điều kiện và điều khoản khác.

ua

al

Trong mối quan hệ này, ngân hàng ở cả hai bên nước nhà nhập khẩu và

n

nhà xuất khẩu chỉ tham gia với tư cách là trung gian thu tiền hộ, ngân hàng

va

n

không cam kết, khơng bảo lãnh thanh tốn đối với người bán cũng như người

fu
ll

mua.

m

oi

Căn cứ vào nội dung chứng từ được gửi đến ngân hàng nhờ thu mà người

at

nh

ta chia phương thức thanh toán này ra thành hai loại:

z

- Nhờ thu phiếu trơn (Clean collections): Là phương thức thanh toán,

z

vb

trong đó chứng từ nhờ thu chỉ bao gồm chứng từ tài chính (hối phiếu, kỳ phiếu,

k

thương mại (chứng từ vận tải, hố đơn, bảo hiểm..)

jm

ht

séc, giấy nhận nợ hay cơng cụ thanh tốn khác), khơng kèm theo các chứng từ

gm

l.c
ai

- Nhờ thu kèm chứng từ: Là phương thức thanh toán, trong đó chứng từ
gửi đi nhờ thu bao gồm: (i) hoặc chứng từ thương mại cùng với chứng từ tài

om

chính, hoặc (ii) chỉ chứng từ thương mại mà khơng có chứng từ tài chính gửi

an
Lu

cùng. Ngân hàng thu hộ chỉ trao bộ chứng từ cho người nhập khẩu sau khi người

n

khẩu sau khi người này đã thanh toán hay chấp nhận thanh toán.

th

- Nhà xuất khẩu chắc chắn rằng bộ chứng từ chỉ được trao cho nhà nhập

ey

• Đối với nhà xuất khẩu:

t
re

Ưu điểm đối với các bên

va

này đáp ứng được yêu cầu của lệnh nhờ thu.