(Luận văn) kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn công tác quốc phòng, an tinh ở trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh đại học thái nguyên
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.05 MB, 147 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
TRIỆU VĂN QUÂN
a
lu
n
n
va
p
ie
gh
tn
to
KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM
VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC
MƠN CƠNG TÁC QUỐC PHỊNG, AN NINH
Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG
VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
d
oa
nl
w
do
a
nv
a
lu
ll
u
nf
m
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
tz
ha
n
oi
z
m
co
l.
ai
gm
@
an
Lu
THÁI NGUYÊN - 2020
n
va
ac
th
si
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
TRIỆU VĂN QUÂN
a
lu
n
n
va
p
ie
gh
tn
to
KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM
VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC
MƠN CƠNG TÁC QUỐC PHỊNG, AN NINH
Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG
VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUN
d
oa
nl
w
do
Ngành: LL&PPDH bộ mơn Lý luận Chính trị
Mã số: 8140111
a
nv
a
lu
u
nf
ll
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
m
tz
ha
n
oi
z
Người hướng dẫn khoa học: TS. Đồng Văn Quân
m
co
l.
ai
gm
@
an
Lu
THÁI NGUYÊN - 2020
n
va
ac
th
si
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn
khoa học của TS. Đồng Văn Quân - Giảng viên Khoa Giáo dục Chính trị - Trường
Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Các kết quả nghiên cứu được trình bày
trong luận văn là trung thực và chưa từng được cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào
khác. Mọi thơng tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020
Tác giả
a
lu
n
va
n
Triệu Văn Quân
p
ie
gh
tn
to
d
oa
nl
w
do
a
nv
a
lu
ll
u
nf
m
tz
ha
n
oi
z
m
co
l.
ai
gm
@
an
Lu
n
va
ac
th
i
si
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới các thầy, cơ
giáo khoa Giáo dục Chính trị, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã
truyền đạt những tri thức q báu và dìu dắt, giúp đỡ tơi trong suốt khóa học.
Đặc biệt, xin bày tỏ lịng cảm ơn sâu sắc tới TS. Đồng Văn Quân đã tận tình
giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hướng dẫn, đóng góp ý kiến q
báu để tơi hồn thành luận văn thạc sĩ này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, các quý thầy, cô của Trung tâm Giáo
dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Ngun đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để
a
lu
tơi có thế thực nghiệm đề tài này.
n
Xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi
n
va
trong suốt quả trình tơi theo học chương trình sau đại học.
tn
to
p
ie
gh
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020
Tác giả
oa
nl
w
do
Triệu Văn Quân
d
a
nv
a
lu
ll
u
nf
m
tz
ha
n
oi
z
m
co
l.
ai
gm
@
an
Lu
n
va
ac
th
ii
si
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................ vii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của luận văn .............................................................................. 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................. 4
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 4
a
lu
n
4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4
n
va
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 5
tn
to
6. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................................... 5
p
ie
gh
7. Đóng góp mới của luận văn ............................................................................. 6
8. Kết cấu của luận văn ........................................................................................ 6
oa
nl
w
do
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP
THẢO LUẬN NHÓM VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG
d
DẠY HỌC MƠN CƠNG TÁC QUỐC PHỊNG, AN NINH Ở
a
nv
a
lu
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI
HỌC THÁI NGUYÊN .............................................................................. 7
u
nf
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề........................................................................... 7
ll
m
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu nước ngồi về sử dụng phương pháp thảo
n
oi
luận nhóm, phương pháp đóng vai trong dạy học ....................................... 7
tz
ha
1.1.2. Các cơng trình trong nước về sử dụng phương pháp thảo luận nhóm,
z
phương pháp đóng vai trong dạy học ........................................................ 10
@
gm
1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................... 15
l.
ai
1.2.1. Khái niệm phương pháp, phương pháp dạy học...................................... 15
m
co
1.2.2. Khái niệm phương pháp thảo luận nhóm ................................................ 16
an
Lu
1.2.3. Khái niệm đóng vai và phương pháp đóng vai trong dạy học ................ 25
n
va
ac
th
iii
si
1.2.4. Kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong
dạy học ....................................................................................................... 30
1.3. Cơ sở khoa học của việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương
pháp đóng vai trong dạy học mơn Cơng tác quốc phòng, an ninh ................. 34
1.3.1. Cơ sở tâm lý học ...................................................................................... 34
1.3.2. Cơ sở lý luận dạy học .............................................................................. 35
1.4. Sự cần thiết của việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương
pháp đóng vai trong dạy học mơn Cơng tác quốc phịng, an ninh ............ 38
Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 42
Chương 2. THỰC TRẠNG VÀ QUY TRÌNH THIẾT KẾ BÀI GIẢNG
a
lu
THEO HƯỚNG KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHĨM VÀ
n
PHƯƠNG PHÁP ĐĨNG VAI TRONG DẠY HỌC MƠN CƠNG TÁC
va
n
QUỐC PHỊNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC
tn
to
PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ............................... 43
p
ie
gh
2.1. Thực trạng sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương
pháp đóng vai trong dạy học mơn Cơng tác quốc phịng, an ninh ở Trung
do
oa
nl
w
tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên .................. 43
2.1.1. Khái quát về Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học
d
Thái Nguyên .............................................................................................. 43
a
lu
a
nv
2.1.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng việc kết hợp phương pháp thảo luận
u
nf
nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học mơn Cơng tác quốc
ll
phịng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học
m
n
oi
Thái Nguyên .............................................................................................. 46
tz
ha
2.1.3. Những vấn đề thực tiễn đặt ra khi kết hợp phương pháp thảo luận nhóm
và phương pháp đóng vai trong dạy học mơn Cơng tác quốc phòng, an
z
ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái
@
gm
Nguyên....................................................................................................... 57
co
l.
ai
2.2. Quy trình thiết kế bài giảng mơn Cơng tác quốc phịng, an ninh theo hướng
m
sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai ... 60
an
Lu
2.2.1. Các nguyên tắc xây dựng quy trình ......................................................... 60
n
va
ac
th
iv
si
2.2.2. Xây dựng quy trình thiết kế bài giảng........................................................ 64
2.2.3. Điều kiện để thực hiện quy trình tổ chức cho người học kết hợp phương
pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai đạt hiệu quả ................... 75
Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 81
Chương 3. THIẾT KẾ BÀI GIẢNG VÀ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .... 82
3.1. Thiết kế bài giảng theo quy trình kết hợp phương pháp thảo luận
nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học mơn Cơng tác quốc
phịng, an ninh .......................................................................................... 82
3.1.1. Thiết kế bài giảng thực nghiệm số 1 ......................................................... 83
3.1.2. Thiết kế bài giảng thực nghiệm số 2 ......................................................... 94
a
lu
3.2. Thực nghiệm sư phạm ............................................................................. 104
n
n
va
3.2.1. Giới thiệu khái quát về quá trình thực nghiệm ...................................... 104
3.2.2. Kết quả thực nghiệm.............................................................................. 107
tn
to
3.2.3. Kết luận chung về thực nghiệm sư phạm .............................................. 110
p
ie
gh
Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 112
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................... 113
do
oa
nl
w
1. Kết luận ........................................................................................................ 113
2. Kiến nghị ..................................................................................................... 114
d
a
nv
PHỤ LỤC
a
lu
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 116
ll
u
nf
m
tz
ha
n
oi
z
m
co
l.
ai
gm
@
an
Lu
n
va
ac
th
v
si
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CTQP-AN
: Cơng tác quốc phịng, an ninh
ĐHTN
: Đại học Thái Nguyên
GDQP&AN
: Giáo dục Quốc phòng và an ninh
GV
: Giảng viên
NH
: Người học
PPDH
: Phương pháp dạy học
tr
: Trang
a
lu
n
n
va
p
ie
gh
tn
to
d
oa
nl
w
do
a
nv
a
lu
ll
u
nf
m
tz
ha
n
oi
z
m
co
l.
ai
gm
@
an
Lu
n
va
ac
th
vi
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô người học ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên ................................................................................ 45
Bảng 2.2. Cơ cấu giảng viên giảng dạy mơn Cơng tác quốc phịng, an ninh ở
Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên
(năm học 2019 - 2020) .............................................................................. 45
Bảng 2.3: Cách hiểu của giảng viên Trung tâm về kết hợp phương pháp thảo
luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn CTQPAN ................................................................................................... 49
Bảng 2.4: Phân chia mức độ nhận thức của giảng viên về vai trị của việc
a
lu
n
kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai
n
va
đối với hiệu quả cho NH trong dạy học môn CTQP-AN................ 50
p
ie
gh
tn
to
Bảng 2.5: Thống kê về mức độ sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm
và phương pháp đóng vai của giảng viên trong dạy học môn
CTQP - AN tại Trung tâm ............................................................... 51
oa
nl
w
do
Bảng 2.6: Cách hiểu của người học về kết hợp phương pháp thảo luận nhóm
và phương pháp đóng vai trong dạy học mơn CTQP-AN tại Trung
d
tâm ................................................................................................... 55
a
nv
a
lu
Bảng 2.7: Mức độ nhận thức của người học về sự cần thiết của việc giảng
viên sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương
u
nf
pháp đóng vai trong dạy học mơn CTQP-AN................................. 56
ll
m
Bảng 2.8: Nhận thức của người học về mức độ sử dụng việc kết hợp phương
n
oi
pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai của giảng viên
tz
ha
trong dạy học mơn CTQP - AN tại Trung tâm ............................... 57
z
Bảng 3.1: Kết quả kiểm tra 1 tiết của trung đội thực nghiệm và trung đội
@
gm
đối chứng (lần 1) ........................................................................... 108
l.
ai
Bảng 3.2: Kết quả kiểm tra 1 tiết của trung đội thực nghiệm và trung đội
m
co
đối chứng (lần 2) ........................................................................... 109
an
Lu
n
va
ac
th
vii
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của luận văn
Đương thời, Chủ tịch Hổ Chí Minh đã căn dặn người giảng viên (GV) cần chú
ý “làm thế nào cho việc học tập thiết thực, vui vẻ, khơng câu nệ, hình thức, tuyệt
đối tránh cách nhồi sọ, lý luận và thực hành phải đi đơi với nhau” [21, tr34]. Người
cịn nói “muốn học tập có kết quả phải có thái độ đúng và phương pháp đúng”. Nghị
quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa
XI về “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế” cũng chỉ rõ: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
a
lu
đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ
n
n
va
đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm
thực hiện...” [9]. Như vậy, đổi mới phương pháp giảng dạy là một trong những vấn
tn
to
đề cốt yếu của đổi mới giáo dục, nhất là giáo dục đại học hiện nay.
p
ie
gh
Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh (GDQP&AN, gọi tắt là Trung tâm)
là một đơn vị trực thuộc Đại học Thái Nguyên, có nhiệm vụ đào tạo phần kiến thức
do
oa
nl
w
an ninh, quốc phòng cho sinh viên các cơ sở giáo dục đại học thành viên của Đại
học Thái Ngun (ĐHTN), góp phần đắc lực vào quá trình hình thành năng lực,
d
phẩm chất của người học trong toàn Đại học. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây
a
lu
a
nv
dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, chống lại những âm mưu, thủ đoạn
u
nf
thâm độc của kẻ thù, Trung tâm phải đổi mới tồn diện quá trình đào tạo, đẩy mạnh
ll
việc vận dụng phương pháp dạy học hiện đại, sát thực tế, phát huy tính tích cực, chủ
m
động, sáng tạo và bồi dưỡng năng lực tư duy, rèn luyện năng lực hoạt động thực
n
oi
tz
ha
tiễn cho người học (NH). Tuy nhiên, chất lượng đào tạo tại Trung tâm hiện nay còn
thấp, tư duy độc lập, sáng tạo của người học còn yếu, phương pháp còn giản đơn,
z
nặng về truyền thụ lý thuyết nên cần nhanh chóng nâng cao chất lượng đào tạo.
@
gm
Quá trình đào tạo của Trung tâm đang diễn ra trong bối cảnh thế giới có sự
l.
ai
phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, đặc biệt là khoa học công nghệ
m
co
thông tin. Hệ thống tri thức con người tìm ra trên tất cả các lĩnh vực ngày càng
Lu
nhiều, phong phú và đa dạng. Vì vậy, trong quá trình dạy học, nội dung tri thức cần
an
trang bị cho người học ngày càng tăng trong khi đó phương pháp dạy học (PPDH)
n
va
ac
th
1
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
chậm đổi mới, chưa theo kịp sự đòi hỏi của thực tiễn. Với điều kiện đó Trung tâm
khơng thể trang bị cho người học mọi tri thức khoa học mà địi hỏi người học phải
tự giác, tích cực, độc lập chiếm lĩnh tri thức một cách sáng tạo. Từ đòi hỏi của thực
tiễn thường xuyên biến đổi với những chiều hướng khác nhau nên thông tin nhanh
bị lạc hậu do vậy làm nảy sinh mâu thuẫn ngày càng gay gắt giữa sự phát triển nhanh
chóng của nội dung dạy học với PPDH chưa kịp phát triển tương xứng. Xu hướng
giải quyết mâu thuẫn này là phải chuyển từ việc truyền thụ tri thức đơn thuần sang
rèn luyện phẩm chất trí tuệ, phát triển năng lực tư duy, bồi dưỡng kỹ năng nhận thức
cho người học.
Nếu chiến tranh xảy ra trong tương lai, thì đó là một cuộc chiến tranh sử dụng
a
lu
vũ khí cơng nghệ cao có sự thay đổi về hình thức, thủ đoạn với tính chất phạm vi
n
rộng, tốc độ nhanh, sức huỷ diệt lớn không cho phép người chiến sĩ ngồi vắt óc suy
n
va
nghĩ trong những tình huống khó khăn nguy hiểm mà địi hỏi họ phải có tư duy mau
tn
to
lẹ, linh hoạt, sáng tạo. Bởi vậy, ngay trong quá trình đào tạo khơng những tạo lập
p
ie
gh
được kiến thức cơ bản làm nền tảng, phẩm chất đạo đức, năng lực quản lý, hoàn
thành nhiệm vụ bằng sự nhiệt tình, lịng dũng cảm mà cịn phải bằng cả trí tuệ, tư
oa
nl
w
do
duy khoa học sáng tạo.
Việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy
d
học là nhằm kích thích tính tự chủ nhận thức của người học. Đây là yêu cầu xuất
a
nv
a
lu
phát từ tính hai mặt của quá trình dạy học. Trong quá trình này người học khơng chỉ
là đối tượng của quá trình giảng dạy, mà cịn là chủ thể nhận thức. Do đó, người học
u
nf
tiếp thu khối lượng và chất lượng tri thức như thế nào không chỉ phụ thuộc vào trình
ll
m
độ của giảng viên mà cịn phụ thuộc vào mức độ tham gia của họ vào hoạt động đó.
n
oi
Nói cách khác, kết quả học tập của người học phụ thuộc rất nhiều vào tính tích cực
tz
ha
của họ.
z
Trong thời gian qua, Trung tâm đã phát động phong trào đổi mới quá trình dạy
@
gm
học, đặc biệt là đổi mới PPDH, kết hợp phương pháp truyền thống với hiện đại, giữa
l.
ai
truyền thụ kinh nghiệm chiến đấu và tổ chức hoạt động huấn luyện, nhờ đó đã tạo
m
co
ra những chuyển biến quan trọng trong việc phát huy tính tích cực nhận thức của
Lu
người học. Hiện nay đã có nhiều cơng trình, đề tài nghiên cứu đổi mới PPDH nhằm
an
tìm ra những biện pháp, cách thức vận dụng hiệu quả các PPDH. Tuy nhiên, do đòi
n
va
ac
th
2
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
hỏi của thực tiễn yêu cầu đào tạo ngày càng cao, việc kết hợp phương pháp thảo
luận nhóm và phương pháp đóng vai trong bài giảng mơn Cơng tác quốc phòng, an
ninh (CTQP-AN) ở Trung tâm còn nhiều hạn chế. Giảng viên còn dạy học theo kiểu
truyền thống, thầy giảng trò tập trung nghe là chủ yếu, chưa đưa người học vào
những tình huống để rèn luyện tư duy sáng tạo. Người học phần lớn mang tính thụ
động, chưa tích cực, chưa sáng tạo. Mức độ kích thích sự tìm tịi khám phá tri thức
của người học chưa cao. Do đó, nghiên cứu bổ sung việc kết hợp phương pháp thảo
luận nhóm và phương pháp đóng vai để kích thích tính tích cực nhận thức của người
học một cách có hệ thống hiện vẫn đang là một yêu cầu có tính cấp thiết, góp phần
đáp ứng sự địi hỏi của thực tiễn đào tạo hiện nay.
a
lu
Đối với người học, là những người trẻ, khỏe, có trí sáng tạo, nhưng do thời
n
gian học tập rèn luyện, huấn luyện tại Trung tâm quá ngắn để người học tìm hiểu,
n
va
tạo mối quan hệ thân mật, cộng tác trong làm việc nhóm, nên trong quá trình học
tn
to
tập, huấn luyện người học cịn ngại phát biểu ý kiến và nói lên những chính kiến,
p
ie
gh
suy nghĩ của mình để trao đổi, thảo luận, nhất là khi gặp vấn đề khó. Do đó, khi
giảng viên đặt câu hỏi hay nêu vấn đề, người học thường không trả lời. Đây cũng là
do
đổi.
d
oa
nl
w
một yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý e ngại, rụt rè của người học hoặc ít hợp tác, trao
a
lu
Về giáo trình dạy học, đối với môn CTQP-AN thường khô khan, trừu tượng,
a
nv
nội dung giáo trình mang tính ổn định, ít thay đổi trong nhiều năm, bài học thường
u
nf
kết cấu dài nên ảnh hưởng đến tâm lý giảng viên sợ cháy giáo án. Mặt khác, trong
ll
nội dung bài lại có nhiều thuật ngữ chuyên ngành qn sự người học ít được tiếp
m
tz
ha
n
oi
cận nên khó hiểu, buộc giảng viên phải dành nhiều thời gian để giảng giải, phân
tích.
z
Để khắc phục những khó khăn, hạn chế cịn tồn tại, phát huy những yếu tố
@
gm
thuận lợi nhằm nâng cao chất lượng huấn luyện ở Trung tâm cần phải có những giải
l.
ai
pháp ngang tầm. Việc đề xuất đổi mới PPDH cần được nghiên cứu và triển khai một
m
co
cách khoa học.
Lu
Xuất phát từ các lý do trên tôi chọn đề tài: “Kết hợp phương pháp thảo luận
an
nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học mơn Cơng tác quốc phịng, an
n
va
ac
th
3
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên” để
nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ thuộc chuyên ngành Lý luận và Phương pháp dạy
học bộ mơn Lý luận Chính trị.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương
pháp đóng vai trong dạy học môn CTQP-AN ở Trung tâm GDQP&AN, luận văn
tiến hành tổ chức thực nghiệm giảng dạy và đề xuất quy trình, biện pháp kết hợp
hai phương pháp này trong giảng dạy, nhằm kích thích tính tích cực nhận thức của
người học.
a
lu
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
n
Phù hợp với mục đích trên, luận văn tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau:
va
n
Một là, nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận của việc kết hợp phương pháp thảo
tn
to
luận nhóm và phương pháp đóng vai trong bài giảng mơn CTQP-AN.
p
ie
gh
Hai là, nghiên cứu làm rõ thực trạng của việc sử dụng kết hợp phương pháp thảo
luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy, học môn CTQP-AN ở Trung tâm
do
oa
nl
w
GDQP&AN.
Ba là, đề xuất quy trình và các biện pháp kết hợp phương pháp thảo luận nhóm
d
và phương pháp đóng vai nhằm nâng cao chất lượng dạy, học môn CTQP-AN ở
a
lu
a
nv
Trung tâm GDQP&AN.
ll
3.1. Khách thể nghiên cứu
u
nf
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
m
n
oi
Khách thể nghiên cứu là q trình dạy học mơn CTQP-AN ở Trung tâm Giáo
3.2. Đối tượng nghiên cứu
tz
ha
dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên.
z
@
Đối tượng nghiên cứu là vận dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và
dục quốc phịng và an ninh - Đại học Thái Ngun.
co
l.
ai
gm
phương pháp đóng vai trong quá trình dạy học môn CTQP-AN ở Trung tâm Giáo
m
4. Phạm vi nghiên cứu
an
Lu
n
va
ac
th
4
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Các phương pháp kích thích tính tích cực nhận thức của người học gồm nhiều
phương pháp và có thể sử dụng trong nhiều hình thức tổ chức dạy học khác nhau,
phạm vi của đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu phương pháp thảo luận nhóm và
phương pháp đóng vai trong bài giảng mơn CTQP-AN ở Trung tâm Giáo dục quốc
phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên năm học 2019 - 2020.
5. Giả thuyết khoa học
Trước yêu cầu đổi mới toàn diện sự nghiệp giáo dục đào tạo nói chung, quá
trình dạy học nói riêng, phải đổi mới nâng cao chất lượng vận dụng các PPDH là
địi hỏi khách quan. Vì vậy, trong quá trình tiến hành bài giảng môn CTQP-AN ở
Trung tâm nếu thực hiện tốt việc xây dựng quy trình chuẩn bị và tiến hành bài giảng
a
lu
môn CTQP-AN theo hướng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp
n
đóng vai để kích thích tính tích cực nhận thức; đa dạng các phương pháp dạy học,
n
va
nghiên cứu chuyển hoá các PPDH truyền thống thành phương pháp kích thích tính
tn
to
tích cực nhận thức của người học; bảo đảm các điều kiện sư phạm thuận lợi cho quá
p
ie
gh
trình vận dụng phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai để kích thích
tính tích cực nhận thức thì sẽ nâng cao chất lượng dạy, học và phát triển được tư
do
oa
nl
w
duy sáng tạo của người học.
6. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
d
6.1. Về phương pháp luận
a
lu
a
nv
Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
u
nf
Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam; hệ thống phương pháp luận,
ll
khoa học chuyên ngành, để tiếp cận đối tượng nghiên cứu và luận giải các nhiệm
m
tz
ha
6.2. Về phương pháp nghiên cứu
n
oi
vụ của đề tài.
Đề tài đã lựa chọn và sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu lý thuyết
z
@
và thực tiễn sau đây:
l.
ai
gm
Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái
quát hoá các tài liệu lý luận chuyên ngành, liên ngành để xây dựng cơ sở của vấn
co
m
đề nghiên cứu.
an
Lu
Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: quan sát hoạt động dạy học, trưng cầu
n
va
ac
th
5
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
ý kiến, phân tích và tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu sản phẩm giáo dục, xin ý kiến
chuyên gia...
Ngồi ra đề tài cịn kế thừa thành tựu các cơng trình khoa học liên quan đến
đề tài của các nhà khoa học khác.
7. Đóng góp mới của luận văn
Góp phần phát triển lý luận về PPDH môn CTQP-AN ở các Trung tâm Giáo
dục quốc phòng và an ninh.
Đưa ra khái niệm kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng
vai trong bài giảng mơn CTQP-AN.
Đề xuất quy trình và biện pháp nâng cao chất lượng kết hợp phương pháp thảo
a
lu
luận nhóm và phương pháp đóng vai trong bài giảng mơn CTQP-AN ở Trung tâm
n
Giáo dục quốc phịng và an ninh - Đại học Thái Nguyên.
n
va
Làm tài liệu tham khảo cho các Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh
tn
to
khác, học viên cao học chuyên ngành lý luận và phương pháp dạy học bộ mơn lý
p
ie
gh
luận chính trị.
8. Kết cấu của luận văn
oa
nl
w
do
Kết cấu của luận văn gồm các phần: mở đầu, 3 chương với 8 tiết, kết luận và
kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục.
d
a
nv
a
lu
ll
u
nf
m
tz
ha
n
oi
z
m
co
l.
ai
gm
@
an
Lu
n
va
ac
th
6
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP
THẢO LUẬN NHÓM VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC
MƠN CƠNG TÁC QUỐC PHỊNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC
QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu nước ngồi về sử dụng phương pháp thảo luận
nhóm, phương pháp đóng vai trong dạy học
Việc nghiên cứu tìm ra những phương pháp dạy học thích hợp, khắc phục tính
một chiều của hình thức dạy học thuyết giảng nhằm phát huy tính tích cực, chủ
a
lu
động, sáng tạo của người học đã được đề cập từ rất lâu trong lịch sử giáo dục.
n
n
va
Trong đó, phương thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai là những phương
tn
to
pháp dạy học đang được sử dụng khá rộng rãi trong các trường học. Nghiên cứu về
các phương pháp dạy học này đã có nhiều tác giả với nhiều cơng trình nghiên cứu
p
ie
gh
trên thế giới khác nhau. Cụ thể:
J.A.Kômenxki (1592 - 1670) nhà giáo dục vĩ đại Tiệp Khắc trên cơ sở thâu
do
oa
nl
w
tóm những kinh nghiệm quý báu của nhân loại từ thời cổ đại đến thế kỷ XVII và
ông đã kịch liệt phản đối PPDH giáo điều, kinh viện chỉ dựa vào sách vở mà nhồi
d
a
lu
sọ, bắt học sinh học thuộc lòng. Ông kêu gọi hãy tìm ra PPDH cho phép giáo viên
a
nv
dạy ít hơn, học sinh học nhiều hơn, học sinh phải mở mang tài năng của mình bằng
u
nf
khả năng độc lập của họ. Ơng u cầu giáo viên phải “kích thích” học sinh, nêu lên
ll
những câu hỏi kích thích tính tích cực của người học và lơi cuốn họ vào cơng việc.
m
n
oi
Ơng cho rằng lựa chọn và sử dụng PPDH phải gây hứng thú tối đa cho cả hai bên,
tz
ha
nghĩa là phải phát huy cao độ vai trò chủ thể của cả người dạy và người học. Tuy
nhiên, ông luôn chủ trương xây dựng các PPDH kích thích tính tích cực của người
z
@
học. Ông viết: “Thật là khờ khạo khi nhà giáo không dạy theo khả năng tiếp thu của
l.
ai
gm
học sinh mà lại theo ý muốn chủ quan của thầy. Sức vươn lên của tạo hóa muốn
được trợ lực chứ không bao giờ muốn bị dồn ép. Nhà giáo dục giống như người
co
m
thầy thuốc ở các chức năng đầy tớ chứ khơng phải các chức năng làm chủ tạo hố”
an
Lu
[16, tr.61]. Từ việc tơn trọng vai trị chủ thể nhận thức của người học, Ông khái quát
n
va
ac
th
7
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
thành nguyên tắc “tính tự giác và tích cực trong q trình dạy học”. Ơng địi hỏi
người học phải mở mang tài năng của mình bằng khả năng độc lập của bản thân.
Các phương pháp dạy học như thảo luận nhóm đã được đưa ra để giáo viên áp dụng
khi phát huy tính tích cực cho người học.
a
lu
n
n
va
p
ie
gh
tn
to
Tác giả M.N Xcatkin (1965), Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh
trong dạy học, Nxb Giáo dục. Trong cuốn sách này tác giả đã nêu ra các phương
pháp dạy học để tích cực hóa hoạt động nhận thức cho học sinh. Phương pháp thảo
luận nhóm, phương pháp đóng vai đều được coi là những phương pháp dạy học tích
cực giúp phát huy tính chủ động, sáng tạo cho người học. Tuy nhiên, ở cơng trình
này, tác giả chưa đề cập đến việc kết hợp các phương pháp dạy học nay như thế nào
để phát huy tính hiệu quả của nó.
Tác giả B.P.Exipop (1977) trong hệ thống lý luận dạy học của mình, ơng cho
rằng tư tưởng về tính tích cực và tính độc lập của học sinh giữ vai trị quan trọng.
Theo ơng đó là sự phát triển tư duy độc lập trong cơng tác độc lập, tích cực của học
sinh. Nó tạo ra “cơ sở duy nhất vững chắc cho mọi sự học tập có hiệu quả” [12,
tr.45]. Ơng cho rằng trong nhà trường khơng nên dồn tất cả tính tích cực trong cơng
tác dạy học vào người giáo viên, cịn NH thì lại thụ động, mà nên cố gắng sao cho
bản thân học sinh tích cực ở mức độ cao nhất. Trong các phương pháp dạy học để
phát huy tính tích cực của người học mà ông đề cập đến, phương pháp thảo luận
nhóm là phương pháp mà giáo viên nên thường xuyên sử dụng để tăng tích tự giác,
sự hợp tác giữa NH với nhau.
d
oa
nl
w
do
a
lu
a
nv
Tác giả Babanxki. Iu. K. (1981), Tích cực hóa q trình dạy học, Nxb Cục
đào tạo và bồi dưỡng. Ở cuốn sách này, tác giả đã chỉ ra mối tương tác giữa các
yếu tố trong quá trình dạy học (dạy - nội dung - học). Muốn quá trình dạy học
đạt hiệu quả, cần phải chú trọng đến tất cả các yếu tố này. Sử dụng có hiệu quả
các phương pháp dạy học để tăng sự tương tác giữa các yếu tố dạy học là điều
cần thiết. Tác giả cũng đã nêu ra cách thức sử dụng các phương pháp dạy học
như dạy học thảo luận nhóm để tăng cường sự tương tác giữa người học với
người học nhằm tích cực hóa quá trình dạy học.
Robert Slavin (1995), “Dạy học theo nhóm nhỏ, lý thuyết nghiên cứu và thực
hành” Nxb Giáo dục, Hà Nội. Trong cuốn sách này tác giả cũng đã đề cập đến dạy
học theo nhóm nhỏ. Với hình thức dạy học nhóm nhỏ này, học viên sẽ cùng nhau
làm việc trong các nhóm nhỏ để hồn thành mục tiêu học tập chung đề ra. Đây là
ll
u
nf
m
tz
ha
n
oi
z
m
co
l.
ai
gm
@
an
Lu
n
va
ac
th
8
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
a
lu
phương pháp dạy học có thể được giảng viên sử dụng ở nhiều môn học khác nhau
nhằm tăng tính chủ động cho NH.
Nhóm tác giả Robert J.Marzand, Debra J.Pickering, Jane E.Pollock (2011),
“Các phương pháp dạy học hiệu quả” (Người dịch: Nguyễn Hồng Vân), Nxb Giáo
dục Việt Nam, Hà Nội. Ở cơng trình nghiên cứu này, nhóm tác giả đã đặt ra vấn đề
người giáo viên cần phải quan tâm đến việc người học như thế nào chứ không phải
chỉ là dạy cái gì. Cho nên, mỗi phương pháp dạy học sẽ chỉ ra cho người giáo viên
những cách làm cụ thể để thực hiện công tác giảng dạy hiệu quả nhất. Trong đó,
nhóm tác giả cũng khẳng định phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai
là các phương pháp dạy học hiệu quả cần được áp dụng vào quá trình dạy học một
cách thường xuyên để nâng cao chất lượng giáo dục.
Tác giả Lê Thị Ngọc Thương đã biên dịch từ tài liệu “Role Play as a Teaching
n
Method: A Practical Guide” (Hướng dẫn thực hành: đóng vai như một phương pháp
n
va
dạy học) của tiến sĩ Kanokwan Manorom và Z Pollock. Trong cơng trình nghiên
tn
to
cứu này, nhóm tác giả đã đánh giá cao vai trò của việc sử dụng phương pháp đóng
p
ie
gh
vai trong dạy học cho sinh viên vì nó rèn được các kỹ năng thực hành, kích thích
tích cực, chủ động của họ trong học tập. Theo nhóm tác giả: PPĐV góp phần nâng
do
cao sự hiểu biết nhiều hơn về sự phức tạp thực hành chuyên môn và cho phép sinh
oa
nl
w
viên phát triển kỹ năng để tham gia vào các cuộc đàm phán đa liên đới trong mơi
trường có kiểm sốt của lớp học. Đóng vai trong lớp học có thể được thực hiện bằng
d
a
lu
nhiều cách, có thể gồm yếu tố trực tuyến hay tương tác mặt đối mặt.
a
nv
Tác giả Bernd Meier, Nguyễn Văn Cường (2018), Lý luận dạy học hiện đại:
u
nf
Cơ sở đổi mới mục tiêu, Nội dung và phương pháp dạy học, Nxb Đại học Sư
ll
phạm. Cuốn sách đã nêu ra khái quát về phương pháp dạy học nhóm và phương
m
n
oi
pháp đóng vai, khẳng định đây là những phương pháp sử dụng trong dạy học ở
tz
ha
nhiều mơn học khác nhau nhằm phát huy tính tích cực của người học. Theo nhóm
tác giả: “Ưu điểm chính của dạy học nhóm là thơng qua cộng tác làm việc trong
z
@
một nhiệm vụ học tập có thể phát triển tính tự lực, sáng tạo cũng như năng lực
l.
ai
gm
xã hội, đặc biệt là khả năng cộng tác làm việc, thái độ đồn kết của học sinh”
[2; tr.133]. Cịn ưu điểm của phương pháp đóng vai là: “Phát triển năng lực giao
co
m
tiếp; phát triển khả năng đồng cảm; phát triển khả năng đánh giá; phát triển
an
Lu
lòng khoa dung; ý thức được quan điểm cá nhân; khắc phục được nhút nhát của
n
va
ac
th
9
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
cá nhân khi đóng vai” [2; tr.145]. Tuy nhiên, ở các tác giả cũng chưa đưa ra cách
thức để kết hợp hai phương pháp này trong dạy học nhằm phát huy tính hiệu quả
của nó.
Những cơng trình nghiên cứu trên đây của các tác giả nước ngoài đã cho
thấy phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai đều là các phương
pháp dạy học phát huy tính tích cực cho NH. Những nội dung được nêu ra trong
các cơng trình nghiên cứu này sẽ là cơ sở quan trọng để tác giả luận văn kế thừa
và sử dụng để hồn thành các mục đích, nhiệm vụ mà đề tài luận văn đã nêu ra.
1.1.2. Các cơng trình trong nước về sử dụng phương pháp thảo luận nhóm,
phương pháp đóng vai trong dạy học
Nhận thức được vai trị quan trọng của việc sử dụng các phương pháp dạy
a
lu
n
học tích cực, kết hợp các phương pháp dạy học tích cực với nhau để kích thích
n
va
tính tích cực của người học trong quá trình dạy học và vận dụng tư tưởng Hổ Chí
tn
to
Minh: “Về giảng dạy, tránh lối dạy nhồi sọ...Về học tập, tránh lối học vẹt” [21,
p
ie
gh
tr.319], “Không nên dạy thuộc lịng từng câu từng chữ”, “Tuyệt đối khơng nhắm
mắt tuân theo sách vở một cách xuôi chiều”, “phải đào sâu suy nghĩ”, phải nêu cao
do
tác phong độc lập suy nghĩ chín chắn, kỹ càng, mạnh dạn đề xuất vấn đề thảo luận
oa
nl
w
cho thơng suốt. Vì vậy, hầu hết các nhà nghiên cứu lý luận dạy học đều có đề cập
đến việc nghiên cứu, sử dụng các phương pháp dạy học tích cực, kết hợp một số
d
a
lu
phương pháp với nhau để phát huy tính tích cực nhận thức của người học và coi đó
u
nf
dạy học.
a
nv
như là một trong những điều kiện quyết định nhất để nâng cao chất lượng quá trình
ll
Trong những năm gần đây, trên những phương tiện thơng tin đại chúng trong
m
n
oi
và ngồi qn đội như: báo chí, tạp chí, tài liệu... đã có nhiều bài viết, trao đổi về
tz
ha
việc sử dụng kết hợp các PPDH tích cực vào quá trình giảng dạy nhằm nâng cao
chất lượng dạy và học của cả thầy và trò. Đặc biệt, nhiều nhà giáo đã mạnh dạn
z
@
đưa vấn đề sử dụng kết hợp các PPDH tích cực để kích thích tính tích cực nhận
l.
ai
gm
thức của người học vào bài giảng, để thu hút sự chú ý của NH, khơi dậy ở họ niềm
say mê học hỏi, tìm tịi và phát huy khả năng sáng tạo của họ; giúp họ thoát khỏi
co
m
trạng thái căng thẳng, thái độ học tập thờ ơ, thiếu nghiêm túc trong học tập.
an
Lu
n
va
ac
th
10
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Trong đó việc kết hợp giữa phương pháp thảo luận nhóm với phương pháp
đóng vai cũng đang được nhiều giáo viên sử dụng vào quá trình dạy học. Tác giả
Vũ Thị Hồng Quế (2009), Quy trình kết hợp phương pháp đóng vai với thảo luận
nhóm trong dạy học môn đạo đức ở bậc tiểu học, Luận văn thạc sĩ Khoa học giáo
dục, Đại học Vinh. Tác giả đã khái quát về cơ sở lý luận về phương pháp đóng vai
và phương pháp thảo luận nhóm; xây dựng quy trình kết hợp phương pháp đóng vai
với thảo luận nhóm trong dạy học môn đạo đức cho học sinh tiểu học; thực nghiệm
sư phạm đối với quy trình nêu ra là khả thi, hiệu quả.
Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt xu hướng cơ bản của đổi mới PPDH là “Tích cực
hoá hoạt động nhận thức của học sinh, cụ thể là huy động năng lực tư duy của học
a
lu
sinh, lôi cuốn học sinh vào hoạt động, học sinh phải nắm được cách chiếm lĩnh tri
n
thức. Tích cực hố hoạt động nhận thức thực chất là tôn trọng, phát huy vai trị chủ
n
va
thể của học sinh” [13, tr.77]. Ơng quan niệm tính tích cực nhận thức của NH được
tn
to
thể hiện ở chỗ trong học tập họ phải huy động cao các chức năng tâm lý, đặc biệt là
p
ie
gh
chức năng tư duy có liên quan đến nghề nghiệp tương lai của mình. Từ quan niệm
đó Ơng đã giới thiệu một số PPDH mới đó là: phương pháp động não, phương pháp
do
tìm tịi khảo sát, phương pháp đóng vai, phương pháp xác định giá trị. Khi mà sử
oa
nl
w
dụng các phương pháp này một cách thuần thục, có sự kết hợp giữa các phương
pháp này với nhau sẽ đạt hiệu quả cao trong hoạt động dạy và học.
d
a
lu
Tác giả Nguyễn Văn Cường (2005), Phát triển năng lực thông qua phương
a
nv
pháp và phương tiện dạy học mới, Tài liệu hội thảo tập huấn, Bộ Giáo dục và Đào
u
nf
tạo, Dự án phát triển giáo dục THPT, Hà Nội. Trong tài liệu này, tác giả cũng đã
ll
bàn tới nội dung phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai, nêu ra khái
m
n
oi
niệm, đặc điểm những ưu và nhược điểm của các phương pháp dạy học này. Theo
tz
ha
tác giả, khi giáo viên sử dụng kết hợp các phương dạy học với các phương tiện dạy
học hiện đại sẽ phát triển năng lực cho người học.
z
gm
@
Tác giả Đinh Văn Đức, Dương Thị Thuý Nga (2011), Phương pháp dạy học
Giáo dục công dân ở trường THPT, Nxb Đại học sư phạm, Hà Nội. Ở cơng trình
l.
ai
co
nghiên cứu này, nhóm tác giả đã nêu ra các quan niệm về PPDH nói chung, PPDH
m
Giáo dục cơng dân nói riêng. Trong đó, các phương pháp đóng vai, thảo luận nhóm
an
Lu
đã được các tác giả trình bày khái quát về khái niệm, cách thực hiện, chỉ ra những
n
va
ac
th
11
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
ưu điểm và nhược điểm của các PPDH này. Theo nhóm tác giả: “Phương pháp đóng
vai là phương pháp tổ chức cho người học thực hành, làm thử một số cách ứng xử
nào đó trong một tình huống giả định” [11; tr.170] Các giả cũng khẳng định khơng
có một PPDH nào là vạn năng, muốn quá trình dạy học đạt được hiệu quả giáo viên
nên căn cứ đối tượng dạy học, nội dung bài học để lựa chọn kết hợp các PPDH cho
phù hợp.
Tác giả Quang Dương đã trình bày 24 phương pháp và kỹ thuật nhóm, trong
đó có trình bày các phương pháp dạy học tích cực của người học như: Tấn cơng trí
não (Brain Storming); Thảo luận nhóm (Buzz section); Nghiên cứu trường hợp
(Case Study); Tọa đàm (Colioquy); Tiểu ban (Committee); Biểu diễn
a
lu
(Demontration); Đóng vai (Role playing); Kịch ngắn (Skit)... Qua đó Ơng cho rằng:
n
“việc dạy học theo nhóm là một bước trong sự chuyển đổi từ dạng học tập thể hoá
n
va
sang cá thể hoá, từ độc thoại sang đối thoại, từ làm việc của thầy sang làm việc của
Bên cạnh đó, sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai
p
ie
gh
tn
to
trị từ áp đặt qua khích lệ sáng kiến cá nhân” [6, tr.39].
trong dạy học cịn được trình bày trong các bài báo khoa học đăng trên tạp chí
oa
nl
w
do
chuyên ngành như: Tác giả Trần Duy Hưng (2000), Mơ hình phương pháp dạy học
theo nhóm nhỏ”, Tạp chí Nghiên cứu giáo dục, số 4, tr.9-10. Tác giả Ngơ Thị Thu
d
Dung (2001), Mơ hình tổ chức dạy học theo nhóm trong giờ học trên lớp, Tạp chí
a
lu
Giáo dục, số 5, tr. 21-22. Nguyễn Thị Toan (2013), Vận dụng phương pháp thảo
a
nv
luận nhóm trong dạy học mơn GDCD ở phổ thơng, Tạp chí Giáo dục, số 312, kì 2,
u
nf
ll
tháng 6/2013. Các bài viết này đều đưa ra những cách hiểu về dạy học nhóm, cách
m
n
oi
chia nhóm cho phù hợp để phát huy được tính tích cực cho người học. Theo tác giả
tz
ha
Nguyễn Thị Toan: “Thảo luận nhóm là phương pháp dạy học tích cực được sử
dụng thường xuyên trong quá trình đổi mới PPDH hiện nay. Để khắc phục lối
z
@
truyền thụ tri thức một chiều, thụ động, máy móc, giáo viên cần biết cách sử dụng
l.
ai
gm
phối hợp nhiều phương pháp truyền thống và hiện đại, trong đó có thảo luận nhóm”
[30; tr.37].
co
m
Bài viết “Đổi mới PPDH mơn GDCD sau năm 2015 theo hướng phát triển
Lu
năng lực cho học sinh” của tác giả Lưu Thu Thủy (2013), Kỷ yếu Hội thảo Quốc
an
n
va
ac
th
12
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
gia giáo dục đạo đức công dân, giáo dục phổ thông Việt Nam, Nxb Giáo dục Việt
Nam. Trong bài viết này, tác giả nhận định: Đóng vai là một phương pháp dạy học
của môn GDCD, PPĐV sẽ giúp cho học sinh có năng lực giao tiếp, năng lực giải
quyết vấn đề, năng lực tư duy phê phán, năng lực sáng tạo [29; tr.378 - 382].
Ngồi ra, cịn có các cơng trình luận văn, luận án cũng nghiên cứu về phương
pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai như: Tác giả Phạm Thị Minh Phúc
(2007), Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn giáo dục cơng
dân phần “Cơng dân với các vấn đề chính trị - xã hội” ở trường THPT Đinh Tiên
Hoàng, Luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục, Hà Nội. Nguyễn Thị Hiệp (2012), Vận
dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học phần “công dân với đạo đức” môn
a
lu
GDCD lớp 10 cho học sinh trường THPT Chu Văn An - Hà Nội, Luận văn thạc sĩ
n
n
va
Khoa học giáo dục, Hà Nội. Trần Thị Thơm (2016), Vận dụng phương pháp thảo
tn
to
luận nhóm trong dạy học Giáo dục công dân lớp 10 ở các trường trung học phổ
p
ie
gh
thơng huyện Phú Bình, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Thái Nguyên. Nguyễn Thị
Ngọc Lan (2018), Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo
oa
nl
w
do
dục công dân ở trường Trung học phổ thông Hàm Long, thành phố Bắc Ninh, Luận
văn thạc sĩ Khoa học Giáo dục, Thái Nguyên…. Trần Thị Bích Ngọc (2017), Sử
d
dụng phương pháp đóng vai trong dạy học mơn GDCD lớp 12 ở trường THPT
a
lu
Lê Xoay huyện Vĩnh Tường, Luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục, Đại học Sư
a
nv
phạm Hà Nội. Vũ Thị Bốn (2017), Vận dụng phương pháp đóng vai trong dạy
u
nf
ll
học phần Cơng dân với pháp luật ở trường THPT Lương Tài 2, Luận văn thạc sĩ
m
n
oi
Khoa học giáo dục, Đại học Sư phạm Hà Nội. Nguyễn Thị Bích Hạnh (2017),
tz
ha
Sử dụng phương pháp đóng vai trong dạy học môn GDCD ở các trường THPT
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, Luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục, Đại học Sư
z
gm
@
phạm Thái Ngun... Các cơng trình nghiên cứu này đều đã khái quát cơ sở lý
l.
ai
luận và thực tiễn của phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai trong
m
co
dạy học; chỉ ra sự cần thiết của việc sử dụng các phương pháp này trong dạy học
Lu
nói chung, mơn GDCD nói riêng; xây dựng quy trình và tiến hành thực nghiệm
an
sư phạm đối với quy trình đã xây dựng để chứng minh tính hiệu quả và khả thi
n
va
ac
th
13
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
của quy trình góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng giáo
dục.
Thời gian gần đây ở các Học viện, Nhà trường trong quân đội, các Trung tâm
Giáo dục quốc phòng và an ninh cũng có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về PPDH
nói chung, phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai nói riêng có liên
quan đến đề tài. Trong các cơng trình đó phải nói đến đề tài “Đổi mới PPDH trong
các trường đại học quân sự” đã giới thiệu các phương pháp đó là: Dạy học nêu vấn
đề, phương pháp đóng vai - mơ hình hoá, phương pháp tổ chức tự học của NH, các
PPDH thông qua tập thể NH. Trong các giáo trình giáo dục học quân sự những năm
gần đây cũng đã đưa ra một số phương pháp kích thích tính tích cực nhận thức như:
a
lu
Khởi động trí tuệ; Đối thoại, tranh luận; Đóng vai nhận thức; Graph dạy học; Trắc
n
nghiệm sư phạm (Test); Dạy học hợp tác.
va
n
Thông qua một số đề tài, các tác giả cũng đã rút ra những kết luận khá quan
tn
to
trọng về thực trạng cải tiến PPDH ở đại học đó là: PPDH ở nước ta hiện nay cịn nặng
p
ie
gh
về thuyết trình, nhẹ về rèn luyện nghề nghiệp chuyên môn, và kỹ năng tay nghề. Chủ
yếu là GV độc thoại chưa phát huy được tính độc lập, tính tự chủ của người học, chưa
oa
nl
w
do
chú ý nhiều đến hướng dẫn người học tự học, tự nghiên cứu. Chưa phát huy được tính
dân chủ trong q trình dạy học. Chưa tạo điều kiện cho người học tự điều chỉnh để
d
nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện phương pháp tác phong tự học tự nghiên cứu
a
nv
a
lu
một cách sáng tạo. Chưa chú ý sử dụng các phương tiện kỹ thuật hiện đại trong dạy
học. Chưa mở rộng việc nghiên cứu học tập và vận dụng sáng tạo các PPDH hiện đại
u
nf
của một số nước tiên tiến trên thế giới.
ll
m
Nhìn chung ngày càng có nhiều người quan tâm nghiên cứu về PPDH theo
n
oi
hướng tích cực hố hoạt động nhận thức của người học. Tuy nhiên, qua xem xét cho
tz
ha
thấy cịn rất ít cơng trình đi sâu nghiên cứu một cách hệ thống, cơ bản về kết hợp
z
các phương pháp trong bài giảng mơn CTQP-AN trong quá trình đào tạo ở các
gm
@
Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh. Đặc biệt ở Trung tâm Giáo dục quốc
l.
ai
phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên từ trước đến nay hồn tồn chưa có một
co
tác giả nào nghiên cứu về vấn đề này. Vì vậy, để góp phần nâng cao chất lượng đào
m
tạo trong tình hình mới địi hỏi phải có một cơng trình nghiên cứu tìm ra một số biện
Lu
an
pháp vận dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong
n
va
ac
th
14
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
dạy học môn CTQP-AN ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học
Thái Nguyên.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Khái niệm phương pháp, phương pháp dạy học
Trong quá trình nhận thức và trong hoạt động thực tiễn, con người ln tìm
cách làm cho hoạt động của mình ngày càng có hiệu quả cao. Điều này dẫn đến sự
hình thành phương pháp trong cuộc sống. Con người muốn nhận thức đúng bản chất
của sự vật, tiếp cận với sự vật, khám phá thuộc tính của sự vật để khái quát ra lý
luận về sự vật thì cần phải có phương pháp.
Thuật ngữ phương pháp bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “Methodos” có nghĩa là:
a
lu
con đường, cách thức hoạt động nhằm đạt được mục đích. "Phương pháp theo nghĩa
n
chung nhất là cách thức đạt tới mục tiêu, là hoạt động được sắp xếp theo một trật
n
va
tự nhất định" [31, tr.458].
tn
to
Theo Ph.Bêcơn phương pháp như “Sợi chỉ cần thiết dẫn đường”. Còn
p
ie
gh
R.Đềcactơ lại đưa ra nhận định: Thiếu phương pháp thì người tài cũng lỗi, có
phương pháp thì người tầm thường cũng làm được việc phi thường.
do
Hêghen (1770 - 1881) là đại biểu vĩ đại nhất của triết học cổ điển Đức cho rằng:
oa
nl
w
Phương pháp là ý thức về hình thức của sự tự vận động bên trong của nội dung.
Theo Ju.k.Babansky: "Phương pháp dạy học là những cách thức hoạt động tương
d
a
lu
tác được điểu chỉnh của giáo viên và học sinh hướng vào việc giải quyết các nhiệm vụ
a
nv
giáo dưỡng, giáo dục và phát triển trong quá trình dạy học" [1; tr.88].
ll
u
nf
Cũng như các quan điểm trên, tác giả Phan Thị Hồng Vinh quan niệm về
m
phương pháp dạy học “là cách thức hoạt động phối hợp thống nhất của giáo viên
n
oi
và học sinh trong quá trình dạy học được tiến hành dưới vai trị chủ đạo của giáo
tz
ha
viên nhằm thực hiện tối ưu mục tiêu và các nhiệm vụ dạy học” [33; tr.204].
z
Tác giả Phan Trọng Ngọ lại khẳng định: "Định nghĩa chung về phương pháp
@
gm
là những con đường, cách thức để tiến hành hoạt động dạy học" [24; tr.145].
l.
ai
Tác giả Phạm Viết Vượng với cách hiểu “phương pháp dạy học là tổng hợp các
m
co
cách thức hoạt động phối hợp của giáo viên và học sinh, trong đó phương pháp dạy
Lu
chỉ đạo phương pháp học, nhằm giúp học sinh chiếm lĩnh hệ thống kiến thức khoa học
an
và hình thành hệ thống kỹ năng, kỹ xảo thực hành sáng tạo” [34; tr tr..102-103].
n
va
ac
th
15
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Từ điển Bách khoa định nghĩa: "Phương pháp là cách thức, con đường,
phương tiện để đạt tới mục đích nhất định, để giải quyết những nhiệm vụ nhất định
trong nhận thức và trong thực tiễn" [31; tr.87].
Tuy được đề cập dưới nhiều góc độ khác nhau nhưng nhìn chung khi nói tới
phương pháp các nhà khoa học, nhà giáo dục đều cho rằng phương pháp là cách
thức, là con đường, là phương tiện để đạt được mục đích. Phương pháp bắt nguồn
từ thực tiễn, phản ánh những quy luật khách quan của đối tượng nghiên cứu. Sức
mạnh của phương pháp trong điều kiện phản ánh đúng quy luật khách quan sẽ đem
lại cho khoa học và thực tiễn một công cụ hiệu quả nhất để nghiên cứu và cải tạo
thế giới.
a
lu
Trong quá trình giáo dục và dạy học rất cần có phương pháp. Phương pháp
n
giúp người học bằng sự nỗ lực cố gắng của bản thân, dưới sự hướng dẫn của GV
n
va
chiếm lĩnh được kiến thức bằng con đường ngắn nhất. Vì thế, ở bất cứ nhà trường
tn
to
nào, người GV nào cũng mong muốn tìm được những phương pháp dạy học tối ưu,
p
ie
gh
hiệu quả nhất đối với NH. Có phương pháp tốt q trình truyền đạt và lĩnh hội tri
thức đạt hiệu quả cao, phương pháp không phù hợp sẽ khiến NH không hiểu bài,
do
oa
nl
w
không hứng thú vào bài học.
Như vậy, mỗi nhà khoa học với những cách tiếp cận khác nhau đã đưa ra nhiều
d
quan điểm, khái niệm về phương pháp dạy học. Song, trong các quan điểm của các
a
lu
a
nv
nhà khoa học chúng ta đều thấy có sự thống nhất rằng: Phương pháp dạy học là tổng
ll
vụ dạy học.
u
nf
hợp các cách thức hoạt động của giảng viên và người học nhằm thực hiện tốt nhiệm
m
n
oi
1.2.2. Khái niệm phương pháp thảo luận nhóm
tz
ha
Nhóm (group) là tập hợp những cá thể được hình thành theo những nguyên tắc
nhất định để thực hiện nhiệm vụ nào đó trong khoảng thời gian xác định. Giữa các
z
@
thành viên trong nhóm ln có sự tương tác lẫn nhau trong quá trình thực hiện hoạt
l.
ai
gm
động chung của nhóm. Theo đó, nhóm được đặc trưng bởi số lượng người, bởi sự
tương tác giữa các thành viên.
co
m
“Phương pháp thảo luận nhóm là phương pháp dạy học trong đó lớp học được
an
Lu
chia thành các nhóm nhỏ để tất cả các thành viên trong lớp đều được làm việc, được
n
va
ac
th
16
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
si
