Tài liệu ôn thi đại học ngữ văn (661 trang)

ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+

Phần I
LỘ TRÌNH ƠN THI TỐT NGHIỆP THPT
I. CẤU TRÚC ĐỀ THI TỐT NGHIỆP THPT XU HƢỚNG MỚI
ĐỀ THI TỐT NGHIỆP THPT
(Thời gian làm bài: 120 phút)
I.Đọc hiểu (3,0 điểm)
Đọc đoạn văn bản sau và trả lời câu hỏi

-

(Đoạn văn bản là văn xuôi hoặc thơ.)

Câu hỏi:
1.

Mức độ nhận biết

2.

Mức độ thông hiểu

3.

Mức độ thông hiểu hoặc vận dụng thấp

4.

Mức độ vận dụng thấp.

II. Làm văn (7,0 điểm)
1.

Viết đoạn nghị luận xã hội (khoảng 200 chữ) bàn về một khía cạnh vấn

đề. (2,0 điểm)
2.

Viết bài nghị luận văn học về một đoạn văn bản hoặc một khía cạnh nội

dung hay nghệ thuật trong đoạn văn bản. (5,0 điểm)
II. CÁC KIỂU RA ĐỀ THI
1. Câu hỏi đọc hiểu
1.1.

Dạng câu hỏi nhận biết

- Xác định phƣơng thức biểu đạt chính của đoạn văn bản
- Xác định phong cách ngơn ngữ chính của đoạn văn bản
- Xác định thao tác lập luận của đoạn văn bản.
- Xác định câu chủ đề của đoạn văn
1


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
- Xác định kiểu cấu trúc đoạn văn bản
- Xác định kiểu câu (chia theo mục đích nói, chia theo cấu tạo ngữ pháp)
- Xác định thể thơ.
- Chỉ ra phép liên kết đƣợc sử dụng trong một câu hoặc một đoạn văn bản
- Chỉ ra biện pháp tu từ đƣợc sử dụng trong một câu hoặc một đoạn văn bản.

1.2.

Dạng câu hỏi thông hiểu:

- Nêu nội dung của đoạn văn bản
- Nêu tác dụng của một biện pháp tu từ
- Nêu tác dụng của việc sử dụng một phép liên kết
- Theo tác giả, tại sao…?
- Theo đoạn trích, ―tại sao…?‖ ; ―… là gì?‖
1.3.

Dạng câu hỏi vận dụng

- Rút ra bài học từ đoạn văn bản
- Chỉ ra thông điệp em tâm đắc nhất và giải thích Tại sai?
- Em có đồng tình với ý kiến cho rằng ―…‖ khơng? Vì sao?
- Thơng điệp mà đoạn văn bản gửi đến là gì?
2. Câu hỏi nghị luận xã hội.
- Trình bày suy nghĩ về ý kiến, nhận định, câu nói đƣợc trích trong đoạn văn bản.
- Trình bày suy nghĩ về việc cần làm để phát huy (hoặc khắc phục) một tƣ tƣởng, đạo
đức, lối sống, hoặc hiện tƣợng trong đoạn văn bản
- Trình bày suy nghĩ về vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của vấn đề.
- Trình bày suy nghĩ về tác hại của vấn đề nào đó (một tƣ tƣởng, một lối sống lệch chuẩn
nào đó…)
3. Câu hỏi nghị luận văn học
- Cảm nhận về ―…‖ thể hiện qua một đoạn văn bản. (Thiên về một khía cạnh cụ thể
thuộc nội dung hay nghệ thuật)
- Cảm nhận đoạn văn bản (Cả nội dung và nghệ thuật)
2

ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
- Cảm nhận đoạn văn bản sau. Từ đó làm rõ một khía cạnh về nội dung hay nghệ
thuật nào đó của đoạn văn bản, hay làm rõ một nhận định nào đó.

PHẦN II
KĨ NĂNG XỬ LÝ CÂU HỎI PHẦN ĐỌC HIỂU
A. CÁC PHƢƠNG THỨC BIỂU ĐẠT
I. Những lƣu ý quan trọng về lí thuyết

Nội dung

Khái
Phƣơng thức

Dấu hiệu nhận biết

Ví dụ

niệm

biểu đạt
Tái

hiện - Xuất hiện các từ ngữ là Thế là mùa thu lại về, cái sắc

lại

hình tính từ đặc điểm (cao, nắng nhƣ tơ từng sợi thả

ảnh của sự thấp, gầy…), trạng thái xuống vàng óng ánh, khói
sự (khổ, đau, yên tĩnh, ồn ào, sƣơng lãng đãng trên mặt

vật

con náo nhiệt…), tích chất sơng q, những con phố trải

việc,
ngƣời

(Tốt, xấu, ngoan, hƣ, nặng vàng lao xao lá rụng. Mỗi

bằng ngôn ,nhẹ, sâu sắc, thân thiện, buổi sớm heo may với bầu
từ,
Miêu tả

khiến vui vẻ, hiệu quả, thiết khơng khí dìu dịumát lành

chúng nhƣ thực, dễ gần, hào phóng, và một khung trời xanh
đang hiện lƣời biếng…), màu sắc biếccao vời vợi, mây trắng
ra

trƣớc (xanh, đỏ, lòe loẹt, tím, bồng bềnh nhƣ mơ.
3


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
vàng, xám, đen, trắng, (Các trạng ngữ đƣợc gạch

mắt.

chân, tính từ in đậm)

nâu…).
- Xuất hiện những trạng từ
chỉ thời gian, nơi chốn,
cách thức…

-Kể lại sự -Xuất hiện các từ ngữ là Một

thấy

chị

việc

xảy động từ chỉ hoạt động (đi, Cốc đang kiếm mồi, Dế Mèn

ra

theo chạy, nhảy, …), trạng thái cất giọng đọc một câu cạnh

một chuỗi (vui, buồn, lo lắng,…)
Tự sự

hơm,

khóe rồi chui lọt vào hang.

tình tiết có - Sử dụng các phó từ chỉ Chị Cốc rất bực, đi tìm kẻ

mở

đầu, thời gian ( đã, đang, sẽ, dám trêu mình. Khơng

diễn biến, sắp…), chỉ sự tiếp diễn
kết thúc.

(cũng, vẫn, lại…)

thấy Dế Mèn nhƣng chị Cốc
trông thấy Dế Choắt đang

- Cac cụm từ chỉ thời gian: loay hoay trƣớc cửa hang.
một hôm, thửa nhỏ, ngày Chị

Cốc

trút

cơn

xƣa, sau đó, một năm giận lên đầu Dế Choắt. (―Dế
sau…

Mèn phiêu lƣu kí‖ – Tơ
Hồi)

Bộc

lộ - Xuất hiện các tính từ chỉ ―Mẹ là ngƣời đã mang con

cảm

xúc trạng thái cảm xúc (vui, đến với thế giới. Là ngƣời

của ngƣời buồn,

hồi

hộp,

bâng ban cho con sự sống, đem
đến cho con cơ hội đƣợc một

viết về sự khuâng, …)

vật sự việc - Sử dụng các thán từ: ơi, lần có mặt và ghi dấu những
hiện

hỡi ơi, chao ơi, thanh ơi, bƣớc chân mình lên thế giới

tƣợng, đối …
tƣợng

này. Mẹ là ngƣời gần gũi

- Sử dụng các từ ngữ có giá thƣơng yêu con từ tấm bé,
4

ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
Biểu cảm

hoặc

về trị gợi hình, gợi cảm cao

chăm sóc cho con. Mẹ có thể

chính

vì con mà cƣời, vì con mà

mình.

khóc, vì con mà khơng ít lần
đau lịng hay hạnh phúc. Con
sao có thể quên những đêm
dài mẹ thức thâu đêm chăm
cho con khỏi ốm. Sao con có
thể khơng nhớ những phút
giây mẹ ơm con vào lịng cất
cao câu hát ầu ơ. Sao con có
thể quên đi đƣợc tình mẹ
dành cho con bao la bạt ngàn
khơng sao kể xiết…‖ (Tản
văn ―Tình u của mẹ‖ Minh Hồi).

Bàn

bạc - Sử dụng các kiểu câu ―Cuộc sống riêng không biết

đƣa ra ý ghép có quan hệ ngun gì hết ở bên kia ngƣỡng cửa
kiến, nhận nhân kết quả, điều kiên giả nhà mình là một cuộc sống
xét, đánh thiết – kết quả, quan hệ nghèo nàn, dù nó có đầy đủ
giá về một tƣơng động, tƣơng phản… tiện nghi đến đâu đi nữa. Nó
Nghị luận

vấn đề nào - Xuất hiện các kết từ, các giống nhƣ một mảnh vƣờn
đó, thuyết quan hệ từ: Vì, nên, bởi đƣợc
phục

vậy, nhƣng, cần, cần phải,

chăm sóc cẩn thận, đầy hoa

ngƣời đọc

thơm, sạch sẽ và gọn gàng.

ngƣời

Mảnh vƣờn này có thể làm

nghe bằng

chủ nhân của nó êm ấm một

dẫn

thời gian dài, nhất là khi lớp
5


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
chứng,

lí

rào bao quanh khơng cịn

lẽ,

bằng

làm họ

lập

luận

vƣớng mắt nữa. Nhƣng hễ

chặt chẽ…

có một cơn dơng tố nổi lên là
cây cối sẽ bị bật khỏi đất,
hoa sẽ nát và mảnh vƣờn sẽ
xấu xí hơn bất kì một nơi
hoang dại nào. Con ngƣời

không thể hạnh phúc với
một hạnh phúc mong manh
nhƣ thế. Con ngƣời cần một
đại dƣơng mênh mông
bị bão táp làm nổi sóng
nhƣng rồi lại phẳng lì và
trong sáng nhƣ trƣớc. Số
phận của những cái tuyệt đối
cá nhân không bộc lộ ra khỏi
bản thân, chẳng có gì đáng
thèm muốn.‖
(Theo A. L. Ghéc-xen, Ngữ
văn 11, Tập hai, NXB Giáo
dục Việt Nam,
2015, tr.31)
- Trình bày quan điểm của bản
thân ngƣời viết về tác hại của
lối sống khép mình, lối sống
cá nhân ích kỉ và sự cần thiết
6


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
phải sống hòa đồng trong xã
hội.
- Các

từ

ngữ

dấu

hiệu:

―nhƣng‖ thiết lập quan hệ
tƣơng phản; các từ ngữ phủ
định ―không‖, ―chẳng‖ thể
hiện quan điểm rõ ràng.
- Là

trình - Thƣờng sử dụng số liệu ―Bƣởi Phúc Trạch có hình

bày

rõ để thể hiện sự cụ thể chính cầu trịn, bề ngang và chiều
cao gần bằng nhau, cuống

ràng, chính xác

xác, cụ thể - Thƣờng có sự phân loại, quả khơng lồi, đế quả hơi
đặc
về

điểm minh họa, liệt kê

lõm, vỏ không trơn không

nội - Cung cấp kiến thức chính ráp, màu sắc vỏ quả xanh
vàng,[1] màu sắc thịt quả màu

Thuyết minh dung, hình xác, khoa học
cấu

hồng nhạt hoặc màu trắng

tạo của đối

trong, khối lƣợng quả đạt từ

tƣợng nào

1-1,5 kg,

đó.

múi/quả, tỉ lệ ăn đƣợc từ

thức,

số

múi

14-16

48,1-54,1, số hạt bình quân
trong quả 50-70 hạt/quả, độ
BRIX (%) từ 10-12,8%, có
mùi thơm nhẹ tự nhiên hơi

đặc trƣng, có vị ngọt hơi
thanh

chua,

ngọt

hậu.‖

(Nguồn: />Là

loại - Từ ngữ chính xác, đơn “Điều 4. Không phân biệt

văn

bản nghĩa

đối xử với trẻ em
7


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
gắn với sự - Có khn mẫu
xảy - Có các từ ngữ thuộc lĩnh

việc
ra,

mang vực hành chính nhƣ: điều,
thủ khoản, quyết định, quy

tính
tục

hành định, thi hành, …

Hành chính – chính.

Trẻ em, khơng phân biệt gái,
trai, con trong giá thú, con
ngồi giá thú, con đẻ, con
ni, con riêng, con chung;
khơng phân biệt dân tộc, tín
ngƣỡng, tơn giáo, thành

Cơng vụ

phần, địa vị xã hội, chính
kiến của cha mẹ hoặc ngƣời
giám hộ, đều đƣợc bảo vệ,
chăm sóc và giáo dục, đƣợc
hƣởng các quyền theo quy
định của pháp luật.‖ (Trích:
Luật Bảo vệ, chăm sóc và
giáo dục trẻ em.)

II. Bài tập thực hành
Xác định phƣơng thức biểu đạt chính đƣợc sử dụng trong accs trƣờng hợp sau:
1. ……………………………..
"Tại thế vận hội đặc biệt Seattle (dành cho những ngƣời tàn tật) có chín vận động

viên đều bị tổn thƣơng về thể chất hoặc tinh thần, cùng tập trung trƣớc vạch xuất phát để
tham gia cuộc đua 100m. Súng hiệu nổ, tất cả đều cố lao về phía trƣớc. Trừ một cậu bé,
cậu ngã liên tục trên đƣờng đua, cậu bé đã bật khóc. Tám ngƣời kia nghe thấy tiếng khóc,
giảm tốc độ và ngối lại nhìn. Sau đó tất cả đều quay trở lại không trừ một ai! Một cô bé
bị hội chứng Down dịu dàng cúi xuống hơn cậu bé và nói: ―Nhƣ thế này em sẽ thấy tốt
hơn‖. Cơ bé nói xong cả chín ngƣời cùng khốc tay nhau sánh bƣớc về vạch đích. Tất cả
khán giả trong sân vận động đều đứng dậy vỗ tay hoan hô không dứt. Câu chuyện cảm
8


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
động này đã lan truyền qua mỗi kỳ Thế vận hội về sau". (Theo "Quà tặng trái tim", NXB
Trẻ 2003)
2. …………………………………………….
...Bƣớc vào thế kỉ mới, muốn "sánh vai với các cƣờng quốc năm châu" thì chúng ta sẽ
phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì
khâu đầu tiên có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những ngƣời chủ thực sự của
đất nƣớc trong thế kỉ mới - nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ
những việc nhỏ nhất. (Trích Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục)
3. ………………………………………………….
LẠNH
Sáu con ngƣời, do sự tình cờ của số phận, mắc kẹt vào cùng một cái hang rất tối và
lạnh. Mỗi ngƣời còn một que củi nhỏ trong khi đống lửa chính đang lụi dần.
Ngƣời phụ nữ đầu tiên định quẳng que củi vào lửa nhƣng đột nhiên rụt tay lại. Bà vừa
nhìn thấy một khn mặt da đen trong nhóm ngƣời da trắng. Ngƣời thứ hai lƣớt qua các
bộ mặt quanh đống lửa, thấy một ngƣời trong số đó khơng đi chung nhà thờ với ông ta.
Vậy là thanh củi cũng bị thu về. Ngƣời thứ ba trầm ngâm trong một bộ quần áo nhàu nát.
Ông ta kéo áo lên tận cổ, nhìn ngƣời đối diện, nghĩ thầm: “Tại sao mình lại phải hi sinh
thanh củi để sƣởi ấm cho con heo béo ị và giàu có kia?”. Ngƣời đàn ơng giàu có lui lại
một chút, nhẩm tính: “Thanh củi trong tay, phải khó nhọc lắm mới kiếm đƣợc, tại sao ta

phải chia sẻ nó với tên khố rách áo ôm lƣời biếng đó?”. Ánh lửa bùng lên một lần cuối,
soi rõ khuôn mặt ngƣời da đen đang đanh lại, lộ ra những nét hằn thù: "Không, ta không
cho phép mình dùng thanh củi này sƣởi ấm những gã da trắng!”.Chỉ cịn lại ngƣời cuối
cùng trong nhóm. Nhìn những ngƣời khác trầm ngâm trong im lặng, anh ta tự nhủ: “Mình
sẽ cho thanh củi, nếu có ai đó ném phần của họ vào đống lửa trƣớc”.

9


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
Cứ thế, đêm xuống dần. Sáu con ngƣời nhìn nhau căng thẳng, tay nắm chặt những
khúc củi. Đống lửa chỉ còn than đỏ rồi lụi tắt. Sáng hôm sau, khi những ngƣời cứu hộ tới
nơi, cả sáu đều đã chết cóng.
(Theo www.sgd.edu.vn/hat-giong-tam-hon/)
4. .....................................................
Ngƣời xƣa nói "thƣ trung hữu kim" - trong sách có vàng. Sách là nơi lƣu giữ trí
khơn nhân loại, nên đó là kho vàng tri thức. Lại có những bậc đại bút quan niệm, ngƣời
viết sách phải là ngƣời đọc hết các kì thƣ, ngao du những kì quan, trị chuyện với các kì
nhân, về nhà đóng cửa ba năm nghiền ngẫm rồi mới bắt tay vào cầm bút. Xem ra. Với
công phu khổ luyện nhƣ vậy, những cuốn sách đƣợc viết ra có gọi là mỏ kim cƣơng cũng
đang lắm.
Thế nhƣng, trong cuộc sống hiện đại hình nhƣ ngƣời ta khơng cịn tìm vàng, tìm kim
cƣơng trong sách nữa. Họ thích tìm trong chứng khốn, bất động sản, dự án, cơng trình, và
cả các phi vụ làm ăn phi pháp. Khi internet trở nên phổ biến, nhiều ngƣịi đắm chìm trong
thế giới ảo hoặc ngụp lặn trong bể truyền thông thăm thẳm. Không gian hoạt động của
ngƣời hiện đại chi còn là cuộc di chuyền từ màn hình máỵ vi tính đến giƣờng ngủ. Việc
đọc sách trở nên lép vế so với xem, nghe, nhìn, ngắm,... Nếu coi đọc sách là một quá trình
tƣ duy, thì ngày nay. ngƣời ta đang ít nghĩ đi nhiều lắm.
(Trích Một ngày đọc sách. Email lúc 0giờ, Hữu Việt. NXB Trè, 2017. tr 16)

5.....................................................
Ta là con của phù sa
Cha là đất nƣớc. Mẹ là quê hƣơng
Còn nghe máu thấm biên cƣơng
Mây buồn Lũng Cú. Đêm trƣờng Nam Quan
Ta là con của Việt Nam
Theo cha xuống biển tự ngàn năm xƣa
10


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
Lên rừng thờ mẹ Âu Cơ
Đem xƣơng máu dựng cõi bờ hôm nay
(Tổ quốc nơi biên thùy, Nguyễn Việt Chiến)
6.....................................................
Điều 51. Quyền tự do nghiên cứu, sáng tạo
1. Cá nhân có quyền tự do nghiên cứu khoa học – kỹ thuật, phát minh, sáng chế, sáng kiến
cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất, sáng tác, phê bình văn học, nghệ thuật và tham gia
các hoạt động nghiên cứu, sáng tạo khác.
2. Quyền tự do nghiên cứu, sáng tạo đƣợc tôn trọng và đƣợc pháp luật bảo vệ. Không ai
đƣợc cản trở, hạn chế quyền tự do nghiên cứu, sáng tạo của cá nhân. (Theo Bộ luật Dân sự
của Nƣớc Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, NXB Lao động – xã hội, 2012)
7.....................................................
Nhớ
Lời một chiến sỹ lái xe
Cái vết thƣơng xoàng mà đi viện
Hàng cịn chờ đó, tiếng xe reo
Nằm ngửa nhớ trăng, nằm nghiêng nhớ bến
Nôn nao ngồi dậy nhớ lƣng đèo.
(Phạm Tiến Duật, 1969)

8.....................................................
Bạn có thể giành chiến thắng khi chơi cờ ca – rơ hoặc tìm ra lời giải cho các vấn đề
hóc búa nếu bạn định nghĩa chiến thắng một cách linh hoạt. Cho phép mình có một chỗ
lệch trong hàng và bạn sẽ luôn giành chiến thắng. Đôi khi, điều kiện chúng ta đặt ra cho
việc giành chiến thắng quá chặt chẽ hoặc không phù hợp.
Khi Winston Churchill trở thành Bộ trƣởng Bộ Nội vụ ở tuổi 35, một số bạn bè của
ông đã tự hỏi tại sao họ khơng mong đợi đƣợc giữ những vị trí quan trọng từ khi còn trẻ.
Churchill chỉ cáu kỉnh: ―Napoleon giành chiến thắng trận Austerlitz khi bằng tuổi tôi.‖
11


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
Churchill không thể giành chiến thắng khi đấu tranh với tham vọng của bản thân vì ơng
định nghĩa về chiến thắng quá cao. Thay đổi định nghĩa về thành cơng có thể mang lại lời
giải đáp cho một vấn đề. (Dẫn theo Tƣ duy nhƣ Einstein)
9.....................................................
Thỉnh thoảng chúng ta vẫn thƣờng gặp ngƣời cho mình quyền đƣợc phán xét ngƣời
khác theo một định kiến có sẵn. Những ngƣời khơng bao giờ chấp nhận sự khác biệt. Đó
khơng phải là điều tồi tệ nhất. Điều tồi tệ nhất là chúng ta chấp nhận bng mình vào tấm
lƣới định kiến đó. Cuộc sống của chúng ta nếu bị chi phối bởi định kiến của bản thân đã
là điều rất tệ, nên nếu bị điều khiển bởi định kiến của những ngƣời khác hẳn cịn tệ hơn
nhiều. Sao ta khơng thơi sợ hãi và thử nghe theo chính mình?
Thật ra, cuộc đời ai cũng có những lúc khơng biết nên làm thế nào mới phải. Khi ấy, ba
tôi dạy rằng, ta chỉ cần nhớ nguyên tắc sống cơ bản, cực kì ngắn gọn: “Trƣớc hết, hãy tơn
trọng ngƣời khác. Rồi sau đó, nghe theo chính mình”. Hãy tơn trọng bởi cuộc đời là mn
mặt, và mỗi ngƣời có một cách sống riêng biệt. Chẳng có cách sống nào là cơ sở để đánh
giá cách sống kia. John Mason có viết một cuốn sách với tựa đề “Bạn sinh ra là một
nguyên bản, đừng chết nhƣ một bản sao”. […] Nó khiến tôi nhận ra rằng mỗi ngƣời đều
là một nguyên bản, duy nhất, độc đáo và đáng tôn trọng.
(Theo Phạm Lữ Ân, Nếu biết trăm năm là hữu hạn…, NXB Văn học, 2015)

Đáp án: 1. Tự sự, 2: Nghị luận; 3: Tự sự; 4: Nghị luận; 5: Biểu cảm; 6: Thuyết minh; 7:
Biểu cảm; 8: Nghị luận ; 9: Nghị luận.
B. CÁC PHONG CÁCH CHỨC NĂNG NGÔN NGỮ
I. Những lƣu ý cơ bản về lí thuyết
Nội dung

Khái niệm

Dấu hiệu nhận biết

Phongcách
12

Ví dụ


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
ngôn ngữ
cách - Từ ngữ dân dã, mộc ―Khơng khí im lặng của

Phong

buổi trƣa trùm lấy khu

ngơn ngữ sinh mạc, suồng sã.

hoạt là phong - Xuất hiện từ ngữ địa rừng. Nghe San đau,
cách

đƣợc phƣơng,

dùng

trong tiếng lóng, biệt ngữ xã cũng đang yên ngủ, kể cả

khẩu

ngữ, mình lên thăm. Cả phịng
ngƣời bệnh nhân mình tới

giao tiếp sinh hội…

Sinh hoạt

hoạt

hằng - Xuất hiện lời thoại thăm. Không muốn làm

ngày,

thuộc (Phân biệt với lời thoại thức giấc San, mình rón

hồn cảnh giao của nhân vật trong rén trở ra nhƣng tiếng
tiếp

khơng truyện.)

San khẽ rên làm mình trở

mang tính nghi - Sử dụng trong thƣ từ, lại anh cƣời bẽn… (mờ

thức, dùng

nhật

kí,

đoạn

trị khơng đọc đƣợc). Anh

để thơng tin, chuyện…

khơng đau nhƣng có lẽ

trao đổi ý nghĩ, - Sử dụng kết hợp accs muốn gặp mình. Cả ngày
tình cảm…đáp phƣơng thức biểu đạt: hơm

nay

mình

bận.

ứng những nhu miêu tả, biểu cảm, tự Câu chuyện không phải là
cầu trong cuộc sự…

chuyện thƣơng tật mà anh

sống.

lại hỏi: ―Hôm nay đúng là
ngày chị về Đức Phổ phải
khơng?‖
- Vừa trịn một năm San
à!‖ (Trích ―Nhật kí Đặng
Thùy Trâm‖)

-

Là

phong -Cung cấp kiến thức, ―Cây hoa giấy là cây thân

cách

đƣợc chính xác, khái quát, bụi, cây dây leo, đƣợc

dùng

trong trừu tƣợng, khách quan.
13

trồng ngoài trời với khả


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
giao tiếp thuộc - Sử dụng phƣơng thức năng chịu hạn tốt. Cây
Khoa học

lĩnh vực nghiên biểu đạt thuyết minh để thuộc loại thân gỗ nhỏ,

cứu, học tập và tạo lập văn bản.

cây cảnh lá, cảnh hoa và

phổ biến khoa - Sử dụng dấu hiệu nhận cũng có thể uốn làm cây
học. Là phong biết của văn thuyết minh bonsai đẹp.
cách ngôn ngữ để nhận dạng.
đặc trƣng cho

gỗ bị lâu năm, cao

các mục đích
diễn
chun

Cây bơng giấy là cây thân
khoảng 1-2m. Nhánh già

đạt

có màu nâu, nhánh non

mơn

màu xanh, có gai. Lá đơn

sâu.

mọc xen kẽ nhau. Hoa
mọc trên đỉnh, hoa nhỏ,

có màu đỏ nhạt hoặc màu
vàng. Bao hoa có màu
nhƣ tím, đỏ, cam và
trắng. Cây bơng giấy
thƣờng ra hoa vào tháng
11 đến tháng 6.‖
(Trích: ―Kĩ thuật ghép
trồng hoa giấy‖ - Khoa
học và đời sống)

Là loại phong - Từ ngữ đƣợc chọn lọc, ―Nghe
cách ngôn ngữ gọt giũa kĩ lƣỡng.
đƣợc

Bụi tre

dùng - Sử dụng các biện Tần ngần

trong các văn

pháp tu từ khiến diễn Gỡ tóc

bản thuộc lĩnh

đạt sáng tạo, giàu Hàng bƣởi
14


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
vực

Nghệ thuật

văn

hình ảnh, giàu sức Đu đƣa

chƣơng

(Văn

biểu cảm.

Bế lũ con

xi

nghệ - Mang tính đa nghĩa.

Đầu trịn

thuật,
kich).

thơ, - Thể hiện dấu ấn riêng Trọc lốc
của tác giả.

Chớp

- Các tác phẩm truyện, Rạch ngang trời

thơ, kịch, tiểu thuyết, Khô khốc
tản văn đều thuộc phong Sấm
cách ngôn ngữ nghệ Ghé xuống sân
Khanh khách

thuật.

Cƣời‖
(Trích: ―Mƣa‖ – Trần
Đăng Khoa)
Là phong cách - Nội dung thƣờng bàn - ―Trong tƣ tƣởng Hồ
ngôn ngữ đƣợc về đạo đức, lối sống, tƣ Chí Minh, nhà nƣớc của
dùng

trong tƣởng, xu hƣớng xã hội, dân, do dân, vì dân phải

những văn bản hiện tƣợng nổi bật liên là một nhà nƣớc pháp
trực tiếp bày tỏ quan đến cộng đồng, quyền có hiệu lực mạnh,
Chính luận

tƣ tƣởng, lập hay các vấn đề chính trị, đƣợc quản lý bằng pháp
trƣờng, thái độ văn hóa…

luật và phải làm cho pháp

với những vấn Phong cách chính luận luật có hiệu lực trong
đề thiết thực, sử dụng phƣơng thức thực tế. Trong một nhà
nóng bỏng của biểu đạt nghị luận là chủ nƣớc dân chủ, dân chủ và
đời sống, đặc yếu, nên nhận biết qua pháp luật phải luôn đi đôi
biệt trong lĩnh dấu hiệu nghị luận:

với nhau, có mối quan hệ

vực chính trị, + Sử dụng các kiểu câu chặt chẽ mới bảo đảm cho
xã hội.

ghép có quan hệ ngun chính quyền trở nên mạnh
15


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
nhân kết quả, điều kiên mẽ. Không thể có dân chủ
giả thiết – kết quả, quan ngồi pháp luật, pháp luật
hệ tƣơng động, tƣơng là bà đỡ của dân chủ. Mọi
quyền dân chủ của ngƣời

phản…

+ Xuất hiện các kết từ, dân phải đƣợc thể chế hóa
các quan hệ từ: Vì, nên, bằng hiến pháp và pháp
bởi vậy, nhƣng, cần, cần luật, ngƣợc lại hệ thống
pháp luật phải bảo đảm

phải.

cho quyền tự do, dân chủ
của ngƣời dân đƣợc tôn
trọng trong thực tế. Xây
dựng một nền pháp chế
xã hội chủ nghĩa đảm bảo

việc thực hiện quyền lực
của nhân dân là mối quan
tâm suốt đời của Chủ tịch
Hồ Chí Minh. Bên cạnh
đó, Ngƣời cũng chỉ rõ
mối quan hệ giữa chun
chính với dân chủ: ―chế
độ nào cũng có chun
chính, vấn đề là ai chun
chính với ai?... Nhƣ cái
hịm đựng của cải thì phải
có cái khóa. Nhà thì phải
có cửa… Dân chủ là của
quý báu nhất của nhân
16


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
dân, chun chính là cái
khóa, cái cửa để đề phịng
kẻ phá hoại… Thế thì dân
chủ cũng cần phải có
chun chính để giữ gìn
lấy dân chủ‖
-

(Trích: ―Học tập và

làm theo tƣ tƣởng đạo
đức Hồ Chí Minh‖ />

Là phong cách - Cung cấp thông tin ―Hôm qua 11-3, hàng
đƣợc dùng trong mang tính cập nhật, đa trăm trong số trên 700
lĩnh vực thông chiều.

ngƣời qua 14 ngày cách ly

tin của xã hội về - Xuất hiện các từ ngữ tại Hà Nội đã đƣợc trở về
tất cả những vấn chỉ mốc thời gian cụ với gia đình. Nhiều dịng
đề thời sự
Báo chí

thể: ngày tháng năm, thƣ xúc động đƣợc gửi lại,
tháng trƣớc, mới đây, trong số đó có ngƣời viết:
cùng kì năm trƣớc, vừa "Tổ quốc khơng bao giờ
bỏ rơi chúng ta".

qua…

+ Bản tin: Cung cấp tin Dòng thƣ thấm đẫm sự
tức cho ngƣời đọc theo biết ơn vì đã đƣợc chăm
1 khn mẫu: Nguồn sóc rất tốt trong 14 ngày
tin - Thời gian - Địa cách ly. Vâng, thể hiện
điểm - Sự kiện - Diễn trách nhiệm của mình với
biến - Kết quả.

Tổ quốc trong mùa dịch

+ Phóng sự: Cung cấp này, trƣớc hết là hãy thông
tin tức nhƣng mở rộng tin trung thực hành trình,
17

ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
phần tƣờng thuật chi khai báo y tế và đi cách ly
tiết sự kiện, miêu tả đúng quy định, để ngày
bằng hình ảnh, giúp bình thƣờng sớm trở lại...‖
ngƣời đọc có 1 cái nhìn (―Tinh thần dân tộc trong
đầy đủ, sinh động, hấp Đại dịch Côvid 19‖ dẫn.

Nguồn />
+ Tiểu phẩm: Giọng
văn thân mật, dân dã,
thƣờng mang sắc thái
mỉa mai, châm biếm
nhƣng hàm chứa 1
chính

kiến

về

thời

cuộc.
Là phong cách - Có các chức năng: “Điều 4. Khơng phân biệt
đƣợc

dùng thông tin, thông báo, sai đối xử với trẻ em

trong giao tiếp khiến,

thuộc lĩnh vực - Từ ngữ chính xác, đơn
Là

giao

gái, trai, con trong giá

nghĩa

hành chính.

tiếp - Có tính khn mẫu.

giữa nhà nƣớc - Có các từ ngữ thuộc
Hành chính – với nhân dân, lĩnh vực hành chính
Cơng vụ

giữa nhân dân nhƣ: điều, khoản, quyết
với

cơ

quan định, quy định, thi hành,

nhà nƣớc, giữa …

thú, con ngồi giá thú,
con đẻ, con ni, con
riêng, con chung; khơng
phân biệt dân tộc, tín

ngƣỡng, tơn giáo, thành
phần, địa vị xã hội, chính
kiến của cha mẹ hoặc

cơ quan với cơ
quan,

Trẻ em, không phân biệt

ngƣời giám hộ, đều đƣợc

giữa

bảo vệ, chăm sóc và giáo

nƣớc này và
18


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
nƣớc khác.

dục, đƣợc hƣởng các
quyền theo quy định của
pháp luật.‖ (Trích: Luật
Bảo vệ, chăm sóc và giáo
dục trẻ em.)

II.Bài tập thực hành
Xác định phong cách chức năng ngơn ngữ chính của đoạn văn bản trong các trƣờng hợp

sau:
1……………………..
―Chúng ta đã sửa cụm từ "bị cách ly" thành "đƣợc cách ly". Ngƣời có ý thức tốt sẽ hiểu
sâu sắc điều này, phịng bệnh trƣớc tiên vì mình, sau đó đến chuyện nguy cơ lây nhiễm cho
cộng đồng. Vì ý thức chƣa đến nơi đến chốn mới có chuyện xem việc né cách ly nhƣ một
"chiến tích" để kể cho nhiều ngƣời nghe hay việc nhờ ngƣời đi cách ly thay mình.
Nền y tế của chúng ta chƣa thể sánh bằng nhiều nƣớc và chúng ta ở ngay kế bên tâm bão
của dịch bệnh. Cả nƣớc gồng mình kiểm soát sự lây lan của chủng virus này. Xin đừng lớn
tiếng đổ lỗi cho việc kiểm soát chƣa chặt chẽ. Thay vào đó, ai cũng cần ý thức hơn về trách
nhiệm và quyền lợi cơng dân của mình. Tự kiểm sốt bản thân tức là góp phần ngăn chặn
dịch bệnh.‖
(Trần Trà My – “Phòng chống dịch COVID-19, đừng tự thua khi chƣa chiến đấu” –
/>
2……………………………….
―Con tôi sẽ phải học tất cả những điều này, rằng không phải tất cả mọi ngƣời đều
công bằng, tất cả mọi ngƣời đều chân thật. Nhƣng xin thầy hãy dạy cho cháu biết cứ mỗi
một kẻ vơ lại ta gặp trên đƣờng phố thì ở đâu đó sẽ có những con ngƣời chính trực; cứ mỗi
một chính trị gia ích kỷ, ta sẽ có một nhà lãnh đạo tận tâm. Bài học này sẽ mất nhiều thời
gian, tôi biết, nhƣng xin thầy hãy dạy cho cháu biết rằng một đồng đôla kiếm đƣợc do
19


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
cơng sức lao động của mình bỏ ra cịn q giá hơn nhiều so với 5 đơ la nhặt đƣợc trên hè
phố...
Xin thầy dạy cho cháu biết cách chấp nhận thất bại và cách tận hƣởng niềm vui
chiến thắng.
Xin hãy dạy cháu tránh xa sự đố kỵ.
Xin dạy cháu biết đƣợc bí quyết của niềm vui chiến thắng thầm lặng. Dạy cho cháu
biết đƣợc rằng những kẻ hay bắt nạt ngƣời khác nhất lại là những kẻ dễ bị đánh bại nhất...

Xin hãy giúp cháu nhìn thấy thế giới kỳ diệu của sách... nhƣng cũng cho cháu có đủ
thời gian để lặng lẽ suy tƣ về sự bí ẩn mn thuở của cuộc sống: đàn chim tung cánh trên
bầu trời, đàn ong bay lƣợn trong ánh nắng và những bông hoa nở ngát bên đồi xanh.
Xin giúp cháu có niềm tin vào ý kiến riêng của bản thân, dù tất cả mọi ngƣời xung
quanh đều cho rằng ý kiến đó hồn tồn sai lầm...
Xin hãy dạy cho cháu biết cách đối xử dịu dàng với những ngƣời hịa nhã và cứng
rắn với những kẻ thơ bạo. Xin tạo cho cháu sức mạnh để không chạy theo đám đông khi
tất cả mọi ngƣời đều chỉ biết chạy theo thời thế.
(Trích: Bức thƣ của Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln gửi thầy hiệu trƣởng ngôi
trƣờng nơi con trai ông theo học.)
3………………………………………………………….
―Nhƣ Báo Giao thông đã đƣa tin, trƣa 12/10, Ban Chỉ huy Phịng chống thiên tai và
Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Thừa Thiên - Huế nhận tin báo có vụ sạt lở đất, vùi lấp khu nhà có
hơn 10 cơng nhân đang thi công ở thủy điện Rào Trăng 3.
Sau khi nhận đƣợc thơng tin, trong chiều 12/10, đồn cơng tác của tỉnh Thừa Thiên
- Huế đã tìm cách tiếp cận hiện trƣờng vụ việc để xác minh nhƣng không thành cơng. Tối
cùng ngày, đồn cơng tác của Qn khu 4 cùng với lãnh đạo địa phƣơng đã sử dụng các
biện pháp nghiệp vụ để băng đèo lội suối vào khu vực hiện trƣờng. Đêm ngày 12/10, lực
lƣợng Quân khu 4, Bộ Chỉ huy Qn sự tỉnh và đồn cơng tác của UBND tỉnh gồm 21
ngƣời đã đi bộ để tiếp cận vị trí thủy điện trên.
20


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
Lúc 23h ngày 12/10, đoàn tiếp cận báo về còn cách Thủy điện Rào Trăng 3 khoảng
3km. Tuy nhiên do thời tiết xấu, trời tối và địa hình sạt lở nên việc tiếp cận khó có thể
diễn ra tiếp tục. Sau đó, đồn quyết định vào Trạm Kiểm lâm số 7 thuộc tiểu khu 67 (đóng
trên đƣờng di chuyển) nghỉ ngơi để sáng sớm tiếp tục lên đƣờng.‖
Tuy nhiên, giữa đêm đã xảy ra một vụ sạt lở đất chơn vùi hai chịi dã chiến phịng
của lực lƣợng cứu hộ cứu nạn đang nghỉ tại đây. Hiện, chỉ có 8 trong số hơn 21 ngƣời may

mắn thốt ra khỏi hiện trƣờng vụ sạt lở và quay về báo tin.
Ngay trong ngày 13/10, Phó thủ tƣớng Trịnh Đình Dũng đã trực tiếp vào hiện
trƣờng chỉ huy công tác tìm kiếm và cứu cạn, cứu hộ. Đến 15h ngày 13/10, xác định có 17
cơng nhân của cơng ty thủy điện và 13 cán bộ thuộc lực lƣợng cứu nạn chƣa thể liên lạc
đƣợc. Trong đó, có Phó Tƣ lệnh Quân khu 4, Thiếu tƣớng Nguyễn Văn Man. Ông Nguyễn
Đại Thành, đại diện Công ty thuỷ điện Rào Trăng 3 xác nhận, đã có 3 ngƣời tử vong tại
khu vực bị sạt lở.‖
(Nguồn: ngày 13/10/2020)
4…………………………………………………………….
―Tóm lại, chúng ta có thể phân chia lịch sử văn học viết Việt Nam thành ba thời kỳ
lớn nhƣ sách giáo khoa Văn phổ thông đã chia gần đây nhƣng để nâng cao hiệu quả nhận
thức tiến trình vận động của lịch sử văn học thì cần bổ sung thêm một khái niệm cơng cụ
nữa là phạm trù văn học. Điều cần nói thêm: bản chất của văn học cũng nhƣ bất cứ ngành
nghệ thuật nào là sáng tạo. Mà sáng tạo là đổi mới, cách tân. Lịch sử văn học là lịch sử
của sự cách tân. Những tác gia lớn là những ngƣời đóng góp vào q trình cách tân đó của
lịch sử văn học nhiều nhất. Tuy nhiên phải chia quá trình cách tân trong lịch sử văn học
thành hai mức độ: cách tân trong nội bộ một phạm trù văn học và cách tân làm thay đổi
phạm trù văn học. Sự cách tân trong nội bộ một phạm trù văn học thì thiên hình vạn trạng.
Cịn sự cách tân làm thay đổi phạm trù văn học thì với lịch sử văn học Việt Nam là mới
chỉ một lần.‖
21


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
(Trích: ―Phân kì lịch sử văn học Việt Nam‖ – GS. Nguyễn Đình Chú - Tạp chí Nghiên
cứu Văn học số 7.2008)
5…………………………………….
―…Ngơi nhà ấu thơ cịn lại chút gì
Than đã tắt mà khơng ngƣời cời lửa
Rêu đã phủ từng mảng màu vôi vữa

Bong khỏi tƣờng nhà rơi xuống lịng con
Có thể bao năm một thứ duy nhất cịn
An ủi mẹ là chú mèo tam thể
Nó đã q già nó nƣơng tựa mẹ
Trong hiu hắt ngày dài mẹ có nó mà vui
Con sẽ sống làm sao nếu một sớm trong đời
Ngƣời ta nói rằng ta khơng cịn có mẹ
Mẹ rất kính u! Con là đứa trẻ
Tấm lịng mẹ bao dung sẽ dắt con về.‖
(Trích: ―Chiều mƣa nhớ mẹ‖ - Bình Nguyên Trang)
6………………………………..
Điều 4. Các biện pháp khắc phục hậu quả và nguyên tắc áp dụng
1. Các biện pháp khắc phục hậu quả vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng
bộ, đƣờng sắt bao gồm:
a) Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính gây ra;
b) Buộc tháo dỡ cơng trình, phần cơng trình xây dựng khơng có giấy phép hoặc xây dựng
không đúng với giấy phép;
c) Buộc thực hiện biện pháp để khắc phục tình trạng ơ nhiễm mơi trƣờng do vi phạm hành
chính gây ra;
22


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
d) Buộc đƣa ra khỏi lãnh thổ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc tái xuất
phƣơng tiện;
đ) Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có đƣợc do thực hiện vi phạm hành chính;
e) Các biện pháp khắc phục hậu quả khác đƣợc quy định tại Chƣơng II và Chƣơng III của
Nghị định này.
2. Nguyên tắc áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đƣợc thực hiện theo quy định
tại Khoản 2 Điều 28 của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

(Trích: Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thơng đƣờng
bộ và đƣờng sắt)
Đáp án: 1. Chính luận. 2. Sinh hoạt. 3. Báo chí. 4. Khoa học. 5. Nghệ thuật. 6. Hành chính - cơng vụ
C. CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
I. Những lưu ý lí thuyết cơ bản.
1. Thao tác lập luận chứng minh:
- Khái niệm: Chứng minh là dùng những dẫn chứng cụ thể, chính xác, tiêu biểu làm
sáng tỏ một vấn đề nào đó nhằm thuyết phục ngƣời khác tin tƣởng vào vấn đề.
- Yêu cầu: Dẫn chứng phù hợp, phong phú, lôgic, phù hợp với vấn đề cần bàn luận.
- Ví dụ: Đoạn chứng minh
― Suốt chiều dài lịch sử, thơ ca Việt Nam ln góp tiếng nói đồng cảm xót thƣơng,
bênh vực và bảo vệ ngƣời phụ nữ. Từ trong ca dao, hình ảnh ngƣời phụ nữ xuất hiện đầy
tội nghiệp ―Thân em nhƣ hạc đầu đình – Muốn may chẳng cất nổi mình mà bay‖; ― Thân
em nhƣ thể con rùa – Xuống đình đội hạc lên chùa đội bia‖ … Thơ ca trung đại cũng cất
tiếng nói thật mạnh mẽ, quyết liệt: ―Đau đớn thay phận đàn bà – Lời rằng bạc mệnh cũng
là lời chung‖ (Nguyễn Du), ―Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng – Chém cha cái kiếp lấy
chồng chung.‖ (Hồ Xuân Hƣơng)…
(Khánh Phƣợng – ―Thẩm bình văn học‖)
2. Thao tác lập luận giải thích:

23


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
- Khái niệm: là dùng kiến thức của bản thân xây dựng lí lẽ, lí giải một cách cụ thể, rõ ràng
vấn đề nhằm giúp ngƣời khác hiểu đúng vấn đề bàn luận. Nhƣ vậy, thao tác lập luận giải
thích hiểu đơn giản là đi trình bày khái niệm về một vấn
- Yêu cầu: Lí lẽ xác đáng, cụ thể, tƣờng minh.
- Ví dụ:
―Sự trong sáng của ngôn ngữ là kết quả của một cuộc phấn đấu. Trong và sáng dính

liền nhau. Tuy nhiên, cũng có thể phân tích ra để cho đƣợc rõ nghĩa hơn nữa. Theo tôi
nghĩ, sáng là sáng sủa, dễ hiểu, khái niệm đƣợc rõ ràng; thƣờng thƣờng khái niệm, nhận
thức, suy nghĩ đƣợc rõ ràng thì lời diễn đạt ra cũng đƣợc minh bạch. Tuy nhiên, nhất là
trong thơ, có rất nhiều trƣờng hợp ý nghĩa sáng rồi, dễ hiểu rồi, nhƣng lời diễn đạt cịn
thơ, chƣa đƣợc trong, chƣa đƣợc gọn, chƣa đƣợc chuốt. Do đó tơi muốn hiểu chữ sáng là
nặng về nói nội dung, nói tƣ duy, và chữ trong là nặng nói về hình thức, nói diễn đạt (và
cố nhiên là nội dung và hình thức gắn liền). Cho nên phải phấn đấu cho đƣợc sáng nghĩa,
đồng thời lại phải phấn đấu cho đƣợc trong lời, đặng cho câu thơ, câu văn trong sáng...
(Xuân Diệu)‖
3. Thao tác lập luận phân tích:
- Khái niệm: Là cách chia nhỏ đối tƣợng thành nhiều yếu tố, bộ phận để đi sâu xem xét
một cách tồn diện về nội dung, hình thức của đối tƣợng.
- Yêu cầu: khi chia tách đảm bảo tính hợp lí, theo những tiêu chí, quan hệ nhất định.
- Ví dụ:
―Quanh năm bn bán ở mom sơng
Ni đủ năm con với một chồng
Quanh năm là khoảng thời gian không đo đếm đƣợc cụ thể, không phải một năm,
hai năm hay suốt năm mà là quanh năm, suốt tháng, một thời gian liên tục và tuần hồn,
nhƣ vịng quay của chiếc kim đồng hồ vậy, không ngơi không nghỉ, và quẩn quanh, bế
tắc. Chỉ một từ thôi cũng đủ gợi ra nỗi nhọc nhằn triền miên của bà. Cái nghèo, cái túng
nó đeo bán gia đình bà suốt năm này qua tháng khác. Phải kiên trì và bền bỉ đến nhƣờng
24


ÔN TẬP THI ĐẠI HỌC NGỮ VĂN – LỘ TRÌNH CHINH PHỤC ĐIỂM 8+
nào bà mới bám trụ đƣợc với cái nghề bn thóc bán gạo ấy. Ngƣời ta nói phi thƣơng bất
phú, nhƣng với bà, phú quý chả dám mơ tới, chỉ biết kiên trì bền bỉ thức khuya dậy sớm,
tất bật ngƣợc xuôi, buôn thúng bán bƣng, nơi ―mom sông‖, bãi chợ để kiếm đồng ra đồng
vào. Từng từ từng ngữ Tú Xƣơng dùng đều toát lên cái xót xa, thƣơng cảm. ―Mom
sơng‖là một bãi đất ở bờ nhơ ra lịng sơng, hứng nhận mọi vang động của dòng chảy, nay

bồi mai lở, chênh vênh và bất ổn. chứ không phải là bên sông hay ven sông nhƣ ta thƣờng
thấy. Công việc đã vất vả là thế, mà cịn nhiều nguy hiểm nữa thì ơng Tú khơng thƣơng
khơng xót sao đƣợc.‖ (Khánh Phƣợng)
4. Thao tác lập luận so sánh:
- Khái niệm: là đối chiếu đối tƣợng bàn luận với đối tƣợng khác nhằm làm nổi bật nét độc
đáo, ấn tƣợng của đối tƣợng cần so sánh
- Yêu cầu: Đặt đối tƣợng vào cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí, nêu rõ
quan điểm, ý kiến của ngƣời viết.
- Ví dụ
―Khác với cái ƣớc lệ tƣợng trƣng trong thơ thu của Đỗ Phủ xƣa ―Khóm cúc tn
thêm dịng lệ cũ‖ (Cảm xúc mùa thu), hay cái mông lung mơ hồ trong thơ thu của Lƣu
Trọng Lƣ sau này: ―Em không nghe rừng thu/ Lá thu rơi xào xạc/ con nai vàng ngơ ngác/
Đạp trên lá vàng khô‖ (Tiếng thu), cảnh thu trong thơ Nguyễn Khuyến rất thật, rất mộc
mạc quê mùa nhƣ cuộc sống hằng ngày ở quê ta. Không gian nhỏ hẹp mà không tù túng,
quê mùa mà vẫn thanh tao, đẹp đẽ.‖ (Khánh Phƣợng)
5. Thao tác lập luận bình luận:
- Khái niệm: là dùng dẫn chứng kết hợp lí lẽ đƣa ra ý kiến bàn bạc, nhận xét, đánh giá vấn
đề nào đó nhằm thuyết phục ngƣời khác tin và nghe theo mình.
- Mục đích của bình luận là giúp ngƣời đọc, ngƣời nghe đáng giá hiện tƣợng đƣợc chính
xác, tồn diệncơng bằng và bình luận cùng họ về những ý kiến sâu rộng bằng ý sắc sảo
chặt chẽ của riêng mình.
25