Giải pháp phát triển kinh doanh dịch vụ homestay tại khu du lịch tam đảo theo hướng bền vững

BỘ MƠN DU LỊCH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
--- o0o ---

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH DOANH
DỊCH VỤ HOMESTAY TẠI KHU DU LỊCH
TAM ĐẢO THEO HƯỚNG BỀN VỮNG
SINH VIÊN THỰC HIỆN

:CHU THỊ NGỌC QUỲNH

MÃ SINH VIÊN

:A27143

NGÀNH ĐÀO TẠO

:QUẢN TRỊ DỊCH VỤ
DU LỊCH- LỮ HÀNH

HÀ NỘI – 2019


TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
KHOA DU LỊCH
---o0o---

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI:
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH DOANH DỊCH VỤ HOMESTAY TẠI
KHU DU LỊCH TAM ĐẢO THEO HƯỚNG BỀN VỮNG

Giảng viên hướng dẫn

: TS. TRƯƠNG ĐỨC THAO

Họ tên sinh viên

: CHU THỊ NGỌC QUỲNH

Mã sinh viên

: A27143

Ngành đào tạo

: Quản trị Dịch vụ
Du lịch – Lữ hành

HÀ NỘI – 2019
2

Thang Long University Library


LỜI CAM ĐOAN

-------Tôi xin cam đoan đây là những nghiên cứu của tôi và dưới sự hướng dẫn của
TS. Trương Đức Thao. Các thơng tin được trích từ tài liệu đều có ghi rõ ở mục tài liệu
tham khảo.
Ngồi ra có một số nội dung là ghi chép lại được của tác giả khi tham gia
nghiên cứu và một số khảo sát mà thực tế đem lại.
Nếu có bất kỳ sai sót nào, tơi xin chịu trách nhiệm về khóa luận của mình.

Hà Nội,Ngày…tháng…2019
Sinh viên thực hiện

Chu Thị Ngọc Quỳnh

3


LỜI CẢM ƠN

-------Để hoàn thành được cuốn luận văn với đề tài “Giải pháp phát triển kinh doanh dịch
vụ Homestay tại khu du lịch Tam Đảo theo hướng bền vững”, bên cạnh sự nỗ lực của
bản thân đã vận dụng những kiến thức tiếp thu được, tìm tịi học hỏi cũng như thu thập
thông tin số liệu liên quan đến đề tài, tôi luôn nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy
cơ, đồng nghiệp, bạn bè.
Tơi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô tại khoa Du lịch- Lữ hành đã giúp đỡ tôi
cũng như đã cung cấp cho tôi những kiến thức sâu rộng để tôi có nền tảng nghiên cứu
đề tài. Đặc biệt tơi xin chân thành cảm ơn TS. Trương Đức Thao, người đã tận tình
hướng dẫn tơi nghiên cứu đề tài này.
Cuối cùng tơi xin chân thành cảm ơn gia đình, bố mẹ tôi, những người luôn ở bên
cạnh tôi ủng hộ, giúp đỡ tơi có thời gian nghiên cứu đề tài và hết lịng hỗ trợ tơi về mặt
tinh thần trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Trong quá trình thực hiện luận văn, mặc dù đã cố gắng hoàn thiện đề tài qua tham

khảo tài liệu, trao đổi và tiếp thu ý kiến đóng góp nhưng chắc chắn khơng tránh khỏi
những sai sót. Vì vậy tơi rất hoan nghênh và chân thành cảm ơn các ý kiến đóng góp của
Quý Thầy, Cô và các bạn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên
Chu Thị Ngọc Quỳnh

4

Thang Long University Library


MỞ ĐẦU .......................................................................................................................10
CHƯƠNG 1.

CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁT TRIỂN KINH DOANH DỊCH VỤ

HOMESTAY THEO HƯỚNG BỀN VỮNG ............................................................12
1.1. Lý luận chung về dịch vụ lưu trú .................................................................12
1.1.1.

Khái niệm ..............................................................................................12

1.1.2.

Loại hình ...............................................................................................12

1.2. Dịch vụ Homestay ..........................................................................................14
1.2.1.

Nguồn gốc hình thành ..........................................................................14

1.2.2.

Đặc điểm của Homestay .......................................................................14

1.2.2.1

Nét đặc trưng của Homestay ..............................................................14

1.2.2.2

Quy mô Homestay ..............................................................................15

1.2.2.3

Lợi ích của Homestay .........................................................................15

1.2.2.4

Lợi ích đối với chủ Homestay: ...........................................................15

1.2.2.5

Lợi ích đối với du khách .....................................................................15

1.2.2.6

Một số bất lợi khi ở Homestay ...........................................................15

1.2.2.7

Thách thức khi đầu tư Homestay ........................................................16

1.2.2.8

Một số thử thách khi kinh doanh Homestay .......................................16

1.3. Các tiêu chí phát triển bền vững ..................................................................17
1.3.1.

Bền vững về kinh tế ..............................................................................17

1.3.2.

Bền Vững về mặt xã hội .......................................................................19

1.3.3.

Bền vững về môi trường. ......................................................................25

CHƯƠNG 2.

THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH DOANH DỊCH VỤ

HOMESTAY TẠI KHU DU LỊCH TAM ĐẢO .......................................................29
2.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ KHU DU LỊCH TAM ĐẢO ..................................29
2.1. Thực trạng phát triển dịch vụ homestay tại khu du lịch Tam Đảo ..........31
2.2. Quy mơ và hình thức của các homestay tại Tam Đảo...................................31
2.2.1.

Lượng khách đến homestay ở Tam Đảo ..............................................32
5


2.2.2.

Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông. ........................................32

2.2.3.

Nhân lực phục vụ trong kinh doanh homestay ...................................33

2.2.4.

Tổ chức quản lý kinh doanh dịch vụ ...................................................34

2.2.5.

Hoạt động truyền thông ........................................................................36

2.3. Đánh giá chung về các tiêu chí phát triển bền vững ...................................38
2.3.1.

Về kinh tế...............................................................................................38

2.3.2.

Về văn hóa – xã hội ..............................................................................40

2.3.3.

Về tài nguyên – môi trường ..................................................................40

2.4. Đánh giá chung về phát triển dịch vụ Homestay theo hướng bền vững ...41
2.4.1.

Thành tựu..............................................................................................41

2.4.2.

Tồn tại....................................................................................................42

2.4.3.

Nguyên nhân của những tồn tại ..........................................................43

CHƯƠNG 3.

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH DOANH DỊCH VỤ

HOMESTAY TẠI KHU DU LỊCH TAM ĐẢO THEO HƯỚNG BỀN VỮNG ....45
3.1. Định hướng phát triển du lịch bền vững ở huyện Tam Đảo ......................45
3.1.1.

Mục tiêu tổng quát ................................................................................45

3.1.2.

Định hướng phát triển du lịch bền vững .............................................45

3.1.2.1

Định hướng phát triển sản phẩm........................................................45

3.1.2.2

Định hướng không gian phát triển dịch vụ du lịch. ...........................45

3.1.2.3

Định hướng đầu tư phát triển du lịch huyện Tam Đảo ......................46

3.1.2.4

Định hướng bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch. ......................46

3.2. Các giải pháp phát triển dịch vụ Homestay tại Tam Đảo theo hướng bền
vững...........................................................................................................................46
3.2.1.

Giải pháp về kinh tế ..............................................................................46

3.2.1.1

Phát triển các sản phẩm du lịch .........................................................46

3.2.1.2

Đẩy mạnh công tác quy hoạch. ..........................................................48

3.2.1.3

Về tổ chức quản lý ..............................................................................49
6

Thang Long University Library


-

3.2.1.4

Đầu tư phát triển du lịch ....................................................................53

3.2.1.5

Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ...............................................55

3.2.2.

Giải pháp về văn hóa – xã hội ..............................................................59

3.2.3.

Giải pháp về tài nguyên – môi trường .................................................60

KẾT LUẬN ..........................................................................................................63

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................65

PHỤ LỤC .....................................................................................................................66

7


DANH MỤC HÌNH ẢNH
Ảnh 2.5 Đường lên tháp truyền hình – Ảnh: Mai Thế Tường (VnExpress.net –
14.11.2009) .................................................................... Error! Bookmark not defined.
Ảnh 2.6 Thác Bạc – Ảnh: nguồn vinabooking.vn.......... Error! Bookmark not defined.
Ảnh 2.7 Tam Đảo: hoang phế và hiện đại – Ảnh: nguồn vinabooking.vn ............ Error!
Bookmark not defined.
Ảnh 2.8. Tây Thiên, danh thắng nổi tiếng nằm gần Tam Đảo – Ảnh: Nguyễn Tiến
Thành (VnExpress.net – 25.2.2009) .............................. Error! Bookmark not defined.
Ảnh 2.1 Tam Đảo giữa biển mây – Ảnh: nguồn traitimviet.com ..................................66
Ảnh 2.2 Nhà thờ đá, cơng trình cổ cịn lại khá ngun vẹn – Ảnh: Ngơ Minh Châu
(VnExpress.net – 19.9.2009) .........................................................................................66
Ảnh 2.3 Các vườn su su ở khắp nơi – Ảnh: Mai Thế Tường (VnExpress.net –
14.11.2009) ....................................................................................................................67
Ảnh 2.4 Đường lên Tam Đảo – Ảnh: nguồn nguoiduatin.vn .......................................67
Ảnh 2.5 Đường lên tháp truyền hình – Ảnh: Mai Thế Tường (VnExpress.net –
14.11.2009) ....................................................................................................................68
Ảnh 2.6 Thác Bạc – Ảnh: nguồn vinabooking.vn..........................................................68
Ảnh 2.7 Tam Đảo: hoang phế và hiện đại – Ảnh: nguồn vinabooking.vn ....................69
Ảnh 2.8. Tây Thiên, danh thắng nổi tiếng nằm gần Tam Đảo – Ảnh: Nguyễn Tiến
Thành (VnExpress.net – 25.2.2009) ..............................................................................69

8

Thang Long University Library

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1 phân loại dịch vụ lưu trú ...................................................................................12
Bảng 2. Hình thức, trạng thái homestay tại Tam Đảo ...................................................31
Bảng 3 Chỉ tiêu lao động trực tiếp đến năm 2020 .........................................................56

9


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Du lịch là ngành tổng hợp mang tính chất chính trị, kinh tế, văn hoá - xã hội, thu
hút hàng triệu người trên thế giới. Bản chất kinh tế của nó là ở chỗ sản xuất và cung cấp
hàng hoá và dịch vụ phục vụ thoả mãn nhu cầu vật chất, tinh thần của du khách. Khi nhà
nước có chiến lược đầu tư thích đáng vào du lịch; quản lý du lịch; chỉ đạo các chiến lược
kinh doanh và hợp tác du lịch… thì hàng năm du lịch sẽ đem về cho quốc gia lợi nhuận
khổng lồ. Bên cạnh sự phát triển rất nhanh của ngành “cơng nghiệp khơng khói” này,
thế giới đã và đang phải đối mặt với tình trạng ơ nhiễm mơi trường tại các khu du lịch,
các tệ nạn xã hội liên quan đến du lịch ngày càng gia tăng. Điều đó đã trở thành mối lo
ngại lớn của các nhà chức trách, của mọi người dân, thúc dục những người làm du lịch
phải tìm hướng đi mới cho mình đó là phát triển du lịch một cách bền vững. Tam Đảo
là một vùng đất có bề dày lịch sử, văn hóa, đồng thời rất giàu tiềm năng du lịch như:
Khu danh thắng Tây Thiên, khu Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên, Khu du lịch Tam Đảo,
Tháp truyền hình Tam Đảo, Đền thờ Thất vị Đại Vương, Rừng quốc gia Tam Đảo, các
hồ nước lớn như: Xạ Hương, Bản Long, Làng Hà, Vĩnh Ninh, Đồng Mỏ... Xuất phát từ
định hướng đẩy mạnh phát triển kinh tế công nghiệp, lấy du lịch là ngành kinh tế mũi
nhọn của tỉnh Vĩnh Phúc. Những năm qua, huyện Tam Đảo đã vận dụng và đẩy mạnh
phát triển ngành kinh tế du lịch, bước đầu có những kết quả khả quan, góp phần khơng
nhỏ trong việc tăng trưởng kinh tế và thúc đẩy phát triển văn hoá xã hội. Do điều kiện
cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng còn thiếu thốn và yếu kém; kinh doanh du lịch

của huyện cịn thiếu tính chuyên nghiệp; các tài nguyên du lịch chưa được khai thác
hết… nên việc phát triển du lịch của huyện còn chưa tương xứng với tiềm năng. Du lịch
Tam Đảo cũng đang đứng trước những thách thức không bền vững nếu khơng kiểm sốt
được. Trước thực tế đó, chọn đề tài “Giải pháp phát triển kinh doanh dịch vụ homestay
tại khu du lịch Tam Đảo theo hướng bền vững ” với mong muốn đóng góp phần vào
việc phát triển du lịch của huyện, của tỉnh, đáp ứng nhu cầu của hiện tại và tương lai khi
chất lượng cuộc sống ngày một đi lên.
2. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài.
2.1. Mục đích của đề tài
Trên cơ sở vận dụng cơ sở lý luận để phân tích và đánh giá thực trạng, giải pháp
phát triển kinh doanh dịch vụ homestay theo hướng bền vững. Mục tiêu của nghiên cứu
là đề xuất các giải pháp phát triển kinh doanh dịch vụ homestay tại khu du lịch Tam Đảo
theo hướng bền vững trong những năm tới.
2.2. Nhiệm vụ của đề tài
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển du lịch bền vững, dịch vụ homestay.
10

Thang Long University Library


- Đánh giá tiềm năng phát triển du lịch bền vững ở huyện Tam Đảo, tiềm năng
phát triển dịch vụ homestay.
- Đánh giá hiện trạng hoạt động du lịch homestay và đề xuất các giải pháp phát
triển du lịch bền vững ở huyện Tam Đảo.
- Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển du lịch bền vững.
- Đánh giá thực trạng hoạt động du lịch và đưa ra các giải pháp phát triển du lịch
bền vững ở huyện Tam Đảo.
- Chỉ ra những căn cứ để đề xuất các giải pháp phát triển dịch vụ homestay theo
hướng bền vững ở huyện Tam Đảo.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu hoạt động phát triển và kinh doanh dịch vụ homestay tại khu du lịch ở
huyện Tam Đảo.
Nghiên cứu các điều kiện phát triển du lịch bền vững tại Tam Đảo.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về không gian: nghiên cứu được tiến hành tại khu du lịch Tam Đảo tỉnh
Vĩnh Phúc.
- Phạm vi về thời gian: Nghiên cứu tham khảo và thu thập các tài liệu, số liệu thực
tế trong khoảng 3 năm trở lại đây.
- Phạm vi về nội dung: trong nghiên cứu này, tác giả tiến hành đánh giá hiện trạng,
tiềm năng, phát triển dịch vụ Homestay tại khu du lịch Tam Đảo gắn với các tiêu chí
phát triển bền vững. Các giải pháp phát triển kinh doanh dịch vụ Homestay cho khu du
lịch Tam Đảo theo hướng bền vững có ý nghĩa trong giai đoạn từ này đến 2025.
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp thu thập, xử lý số liệu
Phương pháp này được thực hiện nhằm nghiên cứu, xử lý các số liệu, tư liệu, tài
liệu thu thập được từ các nguồn khác nhau và từ điều tra thực tế. Số liệu được sử dụng
trong đề tài được thu thập thông qua phương pháp điều tra thực tế và thống kê của phịng
văn hóa huyện Tam Đảo; báo cáo của Ủy ban nhân dân huyện Tam Đảo.
4.2.

Phương pháp phân tích số liệu thống kê

Phương pháp này giúp việc đánh giá, dự báo trên cơ sở số liệu thống kê đã có.
Sau khi có số liệu thống kê về tình hình hoạt động ở khu du lịch Tam Đảo, đưa ra đánh
giá hiệu quả kinh tế, tác động của hoạt động kinh doanh dịch vụ Homestay và hoạt động
du lịch tại đây.
11

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁT TRIỂN KINH DOANH DỊCH VỤ
HOMESTAY THEO HƯỚNG BỀN VỮNG
1.1. Lý luận chung về dịch vụ lưu trú
1.1.1. Khái niệm
Dịch vụ lưu trú là hoạt động kinh doanh cung cấp các cơ sở lưu trú ngắn hạn cho
những người có nhu cầu (cơng tác, du lịch…). Ngoài ra, kinh doanh dịch vụ lưu trú cịn
bao gồm cả các loại hình dài hạn dành cho sinh viên, cơng nhân… Ngồi cung cấp dịch
vụ lưu trú thì một số cơ sở cịn cung cấp thêm các dịch vụ khác như ăn uống, giải trí,
sức khỏe… Tuy nhiên, dịch vụ lưu trú giới hạn và loại trừ hoạt động cung cấp cơ sở lưu
trú dài hạn được coi như cơ sở thường trú (ví dụ cho thuê căn hộ hàng tháng hoặc hàng
năm được phân loại trong ngành Bất động sản).
1.1.2. Loại hình
Theo Tổng cục Du lịch Việt Nam, tiêu chí phân loại dịch vụ lưu trú như sau:
Bảng 1 phân loại dịch vụ lưu trú
KHÁCH SẠN
(Hotel)

Khách sạn (hotel) là cơ sở lưu trú du lịch, có quy
mô từ 10 buồng ngủ trở lên, đảm bảo chất lượng
về cơ sở vật chất, trang thiết bị và dịch vụ cần thiết
phục vụ khách lưu trú và sử dụng dịch vụ. Hình
thức khách sạn bao gồm các loại sau:
– Khách sạn thành phố (city hotel): là khách sạn
được xây dựng tại các đô thị, chủ yếu phục vụ
khách thương gia, khách công vụ, khách tham
quan du lịch với quy mô dựa vào tiêu chuẩn đánh
giá sao từ 1 – 5 sao.
– Khách sạn nghỉ dưỡng (hotel resort): là khách
sạn được xây dựng thành khối hoặc thành quần thể
các biệt thự, căn hộ, bungalow ở khu vực có cảnh

quan thiên nhiên đẹp, phục vụ nhu cầu nghỉ
dưỡng, giải trí, tham quan của khách du lịch.
– Khách sạn bên đường (motel) là khách sạn được
xây dựng gần đường giao thông, gắn với việc cung
cấp nhiên liệu, bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện
vận chuyển và cung cấp các dịch vụ cần thiết phục
vụ khách du lịch.
12

Thang Long University Library


LÀNG DU LỊCH

Làng du lịch (tourist village) là cơ sở tập họp các

(Tourist village)

biệt thự hoặc căn hộ, bungalow, bãi cắm trại
thường nằm tại các vị trí có tài ngun du lịch,
cảnh quan thiên nhiên đẹp. Trong làng du lịch,
ngoài các cơ sở lưu trú thì cịn có nhà hàng, cửa
hàng mua sắm, khu vui chơi giải trí và các dịch vụ
tiện ích khác.

BIỆT THỰ DU LỊCH
(Villa)

Biệt thự du lịch (villa) là biệt thự có trang thiết bị,
tiện nghi cho khách du lịch thuê, có thể tự phục vụ

trong thời gian lưu trú. Có từ ba biệt thự du lịch
trở lên được gọi là cụm biệt thự du lịch.

CĂN HỘ DU LỊCH
(Serviced apartment)

BÃI CẮM TRẠI DU LỊCH
(Tourist camping)

NHÀ NGHỈ DU LỊCH
(Tourist guest house)

Căn hộ du lịch (serviced apartment) là căn hộ có
trang thiết bị, tiện nghi cho khách du lịch thuê, có
thể tự phục vụ trong thời gian lưu trú. Có từ mười
căn hộ du lịch trở lên được gọi là khu căn hộ du
lịch.

Bãi cắm trại du lịch (tourist camping) là khu vực
đất được quy hoạch ở nơi có cảnh quan thiên nhiên
đẹp, có kết cấu hạ tầng, có cơ sở vật chất kỹ thuật
du lịch và dịch vụ cần thiết phục vụ khách cắm
trại.

Nhà nghỉ du lịch (tourist guest house) là cơ sở lưu
trú du lịch, có trang thiết bị, tiện nghi cần thiết
phục vụ khách du lịch như khách sạn nhưng không
đạt tiêu chuẩn xếp hạng khách sạn.

Ở NHÀ DÂN

(Homestay)

Nhà ở có phịng cho khách du lịch thuê
(homestay) là nơi sinh sống của người sở hữu
hoặc sử dụng hợp pháp trong thời gian cho thuê
13


lưu trú du lịch, có trang thiết bị, tiện nghi cho
khách du lịch thuê lưu trú, có thể có dịch vụ khác
theo khả năng đáp ứng của chủ nhà.

1.2. Dịch vụ Homestay
1.2.1. Nguồn gốc hình thành
Homestay là một loại hình lưu trú tại nhà dân bản địa khi đi du lịch. Homestay
được hiểu đơn giản hơn đó là “du lịch xanh”, thích hợp với những ai thích đi du lịch và
trải nghiệm văn hóa ở những vùng đất mới.
Homestay được xác định bằng cụm từ “Home from home”. Nghĩa là trong chuyến
du lịch bạn sẽ nghỉ tại ngôi nhà của cư dân bản địa, sống và sinh hoạt như một thành
viên trong gia đình.
Các Homestay phần lớn được hình thành tại những khu vực dân cư có tài nguyên
văn hóa đặc trưng - đa dạng, tài nguyên hoang dã phong phú, có nét riêng trong phong
tục tập quán,...
Ở Việt Nam hiện nay, mơ hình Homestay xuất hiện ở khá nhiều tại các khu vực du
lịch nghỉ dưỡng như: Đà Lạt, Quảng Ninh, Mai Châu, Tam Đảo, Phú Quốc,…
1.2.2. Đặc điểm của Homestay
1.2.2.1 Nét đặc trưng của Homestay
Tại Homestay, thay vì nghỉ ngơi tại khách sạn và nhà nghỉ, du khách sẽ ở tại nhà
dân và trở thành một thành viên trong gia đình họ. Du khách sẽ có cái nhìn gần gũi và
thực tế hơn về đời sống, văn hóa, phong tục tập quán của người dân bản xứ

Homestay giống một dạng nhà nghỉ độc lập nhưng mang tính cá nhân. Du khách
cũng phải làm các thủ tục thuê không khác gì th phịng khách sạn, nhà nghỉ.
Các điều khoản của Homestay thường thống nhất giữa chủ nhà và du khách bao
gồm các hạng mục như: loại chỗ ở, phòng ở, thời gian ngủ nghỉ, dịch vụ dọn phịng, tiện
ích gia đình, thực phẩm - đồ ăn và các quy tắc khác.
Dân bản địa là người cung cấp các sản phẩm cho khách du lịch. Dịch vụ lưu trú,
ăn uống và có thể kiêm ln vai trị hướng dẫn viên du lịch để giúp du khách tìm hiểu
đời sống văn hóa, danh lam thắng cảnh,...tại nơi đâyHÂN THIỆN VÀ TƠN TRỌNG L
Khi ở Homestay cùng ai đó chưa quen biết, bạn cần tôn trọng sự riêng tư, khác biệt và
văn hóa của họ.

14

Thang Long University Library


Q trình sinh hoạt sẽ có những điểm khác nhau về ăn uống, ngủ nghỉ của mỗi
vùng, có thể là mỗi quốc gia vì mơ hình Homestay khơng hạn chế bất kỳ đối tượng - du
khách nào cả. Vậy nên hãy cởi mở, vui vẻ thích nghi và hãy ứng xử văn minh.
1.2.2.2 Quy mơ Homestay
Để kinh doanh loại hình Homestay, các hộ gia đình ở địa phương cần cải tạo ngơi
nhà của mình đáp ứng đầy đủ các u cầu theo quy định, sau đó là việc xin giấy phép
kinh doanh tại chính quyền địa phương.
Thơng thường, mỗi gia đình có thể đón từ 10 đến 30 du khách (tùy theo quy mơ)
với giá chi phí ở 1 phịng dao động từ vài chục đến vài trăm nghìn. Ở mỗi loại phịng và
vị trí hay tiện nghi khác nhau thì giá sẽ thay đổi tương ứng theo đó.
1.2.2.3 Lợi ích của Homestay
Homestay cũng là loại hình du lịch khá mới và được chú trọng phát triển. Mơ hình
này được nhiều người lựa chọn kinh doanh và nhiều du khách lựa chọn để trải nghiệm,
du lịch, nghỉ dưỡng thay cho các loại hình khác (khách sạn, resort, villa,...).

1.2.2.4 Lợi ích đối với chủ Homestay:
Tạo ra việc làm và thu nhập cho nhiều gia đình, là mơ hình kinh doanh mới không
cần phải đầu tư quá nhiều như khách sạn hay resort.
Quảng bá những giá trị văn hóa của địa phương và giao lưu, biết thêm về văn hóa
khác của mỗi du khách đến nơi đây.
1.2.2.5 Lợi ích đối với du khách
Homestay giúp du khách được trải nghiệm chân thực về đời sống hàng ngày của
một vùng đất. Đây là cơ hội bạn được tìm hiểu về ẩm thực, văn hóa và được họ kể cho
nghe về nhiều câu chuyện đời thường, những phong tục tập quán dân gian mang bản sắc
riêng,...
Khác với việc ngủ ở nhà nghỉ, khách sạn, việc nghỉ lại ở Homestay mang đến cảm
giác mới lạ từ việc sinh sống cộng đồng rất nhiều người nhưng cũng rất thân quen, gần
gũi như đang ở nhà mình.
Chi phí để tận hưởng một kỳ du lịch ở Homestay cũng rất hợp lý và đa dạng. Từ
những Homestay theo kiểu bình dân đến phong cách sang trọng và bạn lựa chọn tùy
theo nhu cầu, sở thích, điều kiện của mình. Không cao cấp nhưng Homestay cung cấp
đầy đủ các tiêu chuẩn ngủ nghỉ, ăn uống cho du khách.
1.2.2.6 Một số bất lợi khi ở Homestay
Khi trải nghiệm Homestay, ngoài những điều mới lạ và thú vị thì sẽ có một số bất
lợi trong quá trình ở, sinh hoạt. Đây là những vấn đề rất nhỏ xuất phát từ những đặc
điểm riêng của loại hình này.
15


Ít tiện nghi hơn so với khách sạn, nhà nghỉ.
Chất lượng nghỉ ngơi khơng cao và có ít khơng gian riêng tư.
Du khách cần tuân thủ các quy tắc do chủ nhà đặt ra, điều này có thể làm hạn chế
quyền tự do.
Homestay thường khơng có những tiện ích xung quanh hay các điểm du lịch bên
ngoài.

1.2.2.7 Thách thức khi đầu tư Homestay
Loại hình Homestay được đánh giá là kênh đầu tư khá mới, mang về lợi nhuận ổn
định và tiềm năng phát triển trong tương lai, nhưng để thành cơng thì khơng có gì là dễ
dàng - đầu tư kinh doanh Homestay cũng vậy!
Có khá nhiều các bạn trẻ khởi nghiệp nghĩ đơn giản là có ý tưởng, có vốn tài chính
là có thể kinh doanh đầu tư vào Homestay. Và thực tế kết quả kinh doanh theo mô hình
Homestay dẫn đến thua lỗ hoặc chỉ duy trì được khoảng thời gian ngắn rồi phải dừng
hoạt động.
1.2.2.8 Một số thử thách khi kinh doanh Homestay
Giá cho thuê Homestay khá thấp và thấp hơn giá thuê khách sạn từ 20-35%
Thời gian hồn vốn của nhà đầu tư kéo dài
Khơng thu hút được những đơn vị phát triển chuyên nghiệp do thị trường lớn nhưng
phân mảnh
Lượng khách khó ổn định và theo mùa vụ
Khâu quản lý, an ninh,...cịn nhiều khó khăn
Khơng phải địa phương nào cũng có thể làm Homestay. Vị trí phải độc đáo, phải
có làng xưa, có các điểm vệ tinh để giữ chân du khách, từ lao động nông nghiệp, tiểu
thủ công, mỹ nghệ đến sản xuất hàng lưu niệm, đặc sản ẩm thực, văn hóa địa phương,...
Tính cạnh tranh ngày càng tăng lên đòi hỏi dịch vụ chuyên nghiệp
Tỷ suất lợi nhuận không cao so với các hình thức đầu tư như khách sạn, condotel,...
Tại thị trường Việt Nam, Homestay trở thành một loại hình du lịch mới độc đáo
và đáng để trải nghiệm. Tuy nhiên, du lịch Homestay cũng đặt ra những vấn đề cần phải
nhìn nhận.
Việc thương mại hóa mạnh mẽ các giá trị văn hóa ngày càng biến đổi, và ít nhiều
mất dần tính đặc sắc, tính chất riêng của Homestay là “sinh hoạt, ngủ nghỉ, ăn ở của
người dân bản xứ”.
Bên cạnh đó, tại các vùng miền ở Việt Nam, việc sử dụng các thiết bị hiện đại như
máy nóng lạnh, điều hịa làm mất đi nét tự nhiên vốn có của dân bản xứ. Thêm nữa là
16

Thang Long University Library


các cuộc vui chơi sai phạm của du khách, không được kiểm soát đã phần nào đánh mất
những giá trị văn hóa đặc sắc của vùng miền.
Mơ hình kinh doanh Homestay sẽ phát triển và dự kiến bùng nổ từ 3 - 5 năm tới,
đồng thời các vấn đề như tính tự phát trong khai thác, tính đồng bộ trong kết nối và sự
hỗ trợ từ những chính sách sẽ là những thách thức khơng nhỏ với mơ hình kinh doanh
này.
1.3. Các tiêu chí phát triển bền vững
Nội dung cốt lõi của phát triển bền vững đã được thừa nhận ở bất kỳ một ngành
kinh tế nào cũng phải hướng tới đạt được bao gồm 03 mục tiêu căn bản:
Một là: Sự bền vững về kinh tế, nghĩa là tạo sự tăng trưởng, hiệu quả và ổn định
cho tất cả các tầng lớp trong xã hội và đạt được hiệu quả giá trị cho tất cả mọi hoạt động
kinh tế.
Hai là: Sự bền vững xã hội, đó là tơn trọng nhân quyền và sự bình đẳng cho tất cả
mọi người trong xã hội. Nó địi hỏi phải phân chia lợi ích một cách cơng bằng, với trọng
tâm là giảm đói nghèo.
Ba là: Sự bền vững về mơi trường, có nghĩa là bảo vệ và quản lý các nguồn tài
nguyên không thể thay mới, không thể tái sinh và quý hiếm đối với cuộc sống con người.
1.3.1. Bền vững về kinh tế
Đảm bảo phát triển bền vững kinh tế có thể hiểu là sự đảm bảo sự tăng trưởng,
phát triển ổn định lâu dài về mặt kinh tế của du lịch góp phần tích cực vào phát triển
kinh tế của quốc gia và cộng đồng. Để có thể đạt được các tiêu chí kinh tế này thì cụ thể
các nhà quản lý, khai thác điểm đến du lịch cần phải tập trung vào một số tiêu chí cụ thể
sau:
- Tiêu chí doanh thu, lợi nhuận
Có thể được hiều là mức độ tăng trưởng thu ngân sách của điểm đến du lịch hay
doanh thu, lợi nhuận đạt được tăng qua các năm và mức độ tăng trưởng kinh tế của địa
phương nhờ phát triển du lịch.

Hoạt động của điểm đến du lịch chủ yếu là thuộc các ban quản lý của Nhà nước,
vì vậy mục tiêu kinh tế gắn với phát triển bền vững của nó thường gắn với các chỉ tiêu
liên quan đến tình hình thu và nộp ngân sách củ điểm đến cho ngân sách nhà nước qua
các năm. Cần quan tâm đến các chỉ tiêu hiệu quả hoạt như: tốc độ tăng thu nộp ngân
sách so với chi đầu tư phát triển; tốc độ tăng thu nộp ngân sách so với biến động chi
thường xuyên… Đối với các điểm đến kinh doanh du lịch thuộc khu vực tư nhân quản
lý thì doanh thu, lợi nhuận sẽ được hạch tốn cụ thể và có những mục tiêu, chiến lược
hết sức rõ ràng. Ngồi tiêu chí doanh thu, lợi nhuận thì các đơn vị này sẽ cần quan tâm
17


đến các chỉ số như: tỷ lệ biến động của lợi nhuận trên doanh thu, biến động của doanh
thu so với vốn kinh doanh, biến động của doanh lợi nhuận so với quỹ lương…
Bên cạnh những tiêu chí kinh tế đối với đơn vị quản lý kinh doanh dịch vụ tại điểm
đến du lịch thì cũng cần thiết có các tiêu chí kinh tế đối với cộng đồng địa phương nhằm
gắn kết lợi ích cộng dồng, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững. Các mục tiêu đó có thể
là: thu nhập bình quân đầu người, số lao động địa phương tham gia vào du lịch, thu nhập
của người dân địa phương từ du lịch…
- Tiêu chí đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ du lịch
Để không ngừng thu hút khách du lịch thì một trong những yếu tố quyết định đó
là sản phẩm dịch vụ du lịch phải đa dạng. Bởi nếu các sản phẩm dịch vụ du lịch tại điểm
đến đơn điệu là lặp đi lặp lại thì sẽ dẫn đến sự nhàm chán trong việc đáp ứng nhu cầu
của khách hàng. Việc đa dạng hóa các loại hình sản phẩm dịch vụ du lịch sẽ giúp tăng
thêm lợi ích cho khách hàng, giúp tăng giá trị cảm nhận trong khách hàng và đáp ứng
được kỳ vọng của khách hàng, từ đó sẽ làm cho khách hàng ngày càng hài lịng hơn, mà
khi khách hàng hài lịng thì khả năng tiêu dùng lặp lại của họ cũng vì thế mà tăng cao.
Bên cạnh đó thì khi có một luồng khách ổn định và tăng trưởng đều đặn sẽ là điều kiện
để điểm đến du lịch hoàn thành các mục tiêu kinh tế đã đặt ra.
Để có thể đặt ra các tiêu chí cụ thể về đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ thì địi hỏi
các nhà quản lý cần nắm được hiện tại điểm đến đã và đang khai thác những sản phẩm

dịch vụ gì, cấu trúc của sản phẩm, hiệu quả khai thác… Ngoài ra các nhà quả lý cũng
cần quan tâm đến việc phân tích các thế mạnh của điểm đến còn chưa khai thác hoặc
khai thác chưa tương xứng với tiềm năng của chúng. Từ đó, xác định mục tiêu, xây dựng
kế hoạch thực hiện một cách cụ thể để phát triển sản phẩm dịch vụ theo chiều sâu hay
chiều rộng.
- Tiêu chí số lượng khách
Số lượng khách là mục tiêu có ảnh hưởng lớn tới các mục tiêu kinh tế khác của
một tổ chức kinh doanh nới chung và một điểm kinh doanh du lịch nói riêng. Để phát
triển du lịch bền vững thì việc duy trì và đảm bảo gia tăng số lượng du khách là tiền đề
để phát triển các hoạt động khác. Căn cứ vào số liệu về số lượng khách qua các năm, tỷ
lệ biến động qua các tháng trong năm, các tổ chức kinh doanh du lịch hoặc đơn vị quả
lý nhà nước về du lịch ở địa phương có thể đặt ra những mục tiêu cụ thể về số lượng
khách cho từng năm, thậm chí có thể đặt ra mục tiêu tăng trưởng về số lượng khách cho
một thời kỳ dài.
- Tiêu chí hoạch định và thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế theo hướng phát
triển bền vững
18

Thang Long University Library


Đối với các địa phương có tài nguyên du lịch lớn và ưu tiên phát triển kinh tế gắn
với du lịch thì càn phải có mục tiêu dài hạn. Để đạt được mục tiêu dài hạn thì cần thiết
phải có chiến lược rõ ràng, khả thi. Tức là các địa phương này cần có những kế hoạch
dài hạn nhằm phát triển du lịch bền vững, muốn vậy, trong kế hoạch phát triển tổng thể
của địa phương cần gắn với quy hoạch phát triển du lịch một cách cụ thể, chi tiết và
đồng bộ. Việc phát triển du lịch phải có lộ trình, phải được tính tốn kỹ lưỡng, phải đảm
bảo hài hịa lợi ích giữa các bên và quan trong hơn là phải làm sao để các bên hữu quan
hiểu được, thấy được những giá trị kinh tế mà họ sẽ nhận được khi thực hiện đúng quy
hoạch, kế hoạch phát triển du lịch của đia phương.

1.3.2. Bền Vững về mặt xã hội
- Tiêu chí bảo đảm lợi ích của cộng đồng
Để phát triển kinh tế - xã hội nói chung và từng ngành kinh tế nói riêng khai thác
tiềm năng tài nguyên là điều tất yếu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy trên một địa bàn lãnh
thổ nếu mỗi ngành chỉ biết đến lợi ích của mình mà khơng có sự hỗ trợ đối với sự phát
triển kinh tế và chia sẻ quyền lợi với cộng đồng địa phương thì sẽ làm cho kinh tế và
cuộc sống người dân gặp nhiều khó khăn, kém phát triển. Điều này buộc cộng đồng địa
phương phải khai thác tối đa các tiềm năng tài nguyên của mình làm đẩy nhanh quá trình
cạn kiệt tài nguyên và tổn hại đến môi trường sinh thái. Kết quả các q trình đó sẽ gây
những tác động tiêu cực đến sự phát triển bền vững của ngành du lịch nói riêng và kinh
tế - xã hội nói chung. Chính vì vậy việc chia sẻ lợi ích với cộng đồng địa phương là một
nguyên tắc quan trọng trong phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, việc chia sẻ lợi ích cộng đồng địa phương cịn được thể hiện thơng
qua những chi phí cần thiết từ nguồn thu du lịch cho việc bảo tồn tài ngun và duy trì
mơi trường. Điều này sẽ góp phần đảm bảo cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đia
phương nói riêng và sự phát triển bền vững nói chung cho lãnh thổ.
Thực tế ở một số quốc gia cho thấy sự phát triển bền vững, một mặt, nhằm thỏa
mãn nhu cầu và phúc lợi của con người nói chung trong khi đó vẫn duy trì cải thiện mơi
trường. Điều này có nghĩa là trong phát triển cần lưu tâm đến các mục tiêu kinh tế quan
trọng và hợp nhất các giá trị môi trường vào các quyết định đầu tư. Nói một cách khác
là hợp nhất các giá trị mơi trường vào q trình phân tích truyền thống về chi phí – lợi
ích. Sự phát triển du lịch phụ thuộc trực tiếp vào chất lượng của môi trường do vậy bản
thân ngành du lịch cần có sự qan tâm thoa đáng đến việc duy trì và nâng cao các chuẩn
mực môi trường, sinh thái. Nhiều dự án phát triển ở các khu du lịch bên Mỹ, các khu du
lịch sinh thái ở Zambia, Nam Phi, Kenya… đã dành một phàn đáng kể từ nguồn thu cho
mục đích bảo tồn sinh thái, môi trường và tăng nguồn thu nhập của cộng đồng địa
19


phương nhằm gắn cuộc sống của họ với công tác bảo tồn và duy trì các nguồn tài ngun,

mơi trường du lịch.
Thu nhập du lịch cũng cần được điều hòa thông qua các kế hoạch đầu tư phát triển
các hoạt động kinh doanh dịch vụ nhỏ với sự tham gia của cộng đồng địa phương các
hoạt động này ngược lại sẽ làm góp phần làm đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản
phẩm du lịch.
Thu nhập du lịch cũng cần được điều hịa thơng qua các kế hoạch đầu tư phát triển
các hoạt động kinh doanh dịch vụ nhỏ với sự tham gia của cộng đồng địa phương các
hoạt động này ngược lại sẽ góp phần làm đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm
du lịch. Nguyên tắc này cần được xem xét áp dụng với các hoạt động du lịch ở quy mô
khu vực và quốc tế. Điều khác ở đây là thay vì cộng đồng địa phương, quốc gia có điểm
du lịch sẽ được hưởng sự điều hịa lợi ích từ nguồn thu của các cơng ty du lịch xun
quốc gia cho mục đích tạo công ăn việc làm, nâng cao mức sống của người dân và bảo
tồn duy trì các nguồn tài ngun, mơi trường sinh thái góp phần vào q trình phát triển
bền vững.
Cần thiết có sự đầu tư thỏa đáng vào việc ứng dụng các công nghệ bảo vệ môi
trường và phục hồi sự giảm sút về tài nguyên có liên quan trực tiếp đến hoạt động phát
triển du lịch.
- Tiêu chí bảo đảm sự tham gia của chính quyền và dân cư địa phương
Việc tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động du lịch không chỉ giúp họ
tăng thêm thu nhập, cải thiện đời sống mà còn làm cho họ có trách nhiệm hơn với tài
ngun, mơi trường du lịch, cùng ngành du lịch chăm lo đến việc nâng cao chất lượng
sản phẩm du lịch. Điều này rất có ý nghĩa, góp phần quan trọng đối với sự phát triển bền
vững của du lịch.
Kinh nghiệm thực tế và phát triển du lịch ở nhiều nước cho thấy sự tham gia của
địa phương là cần thiết bởi bản thân người dân địa phương, nền văn hóa, mơi trường,
lối sống và truyền thống của họ là những nhân tố quan trọng thu hút khách du lịch.
Bên cạnh đó có thể thấy việc phát triển du lịch đã mang lại lợi ích kinh tế, mơi
trường và văn hóa cho cộng đồng, song ngược lại sự tham gia thực sự của cộng đồng sẽ
làm phong phú thêm tài nguyên và sản phẩm du lịch. Hơn thế nữa khi cộng đồng địa
phương được tham gia chỉ đạo phát triển du lịch thì sẽ tạo ra những điều kiện đặc biệt

thuận lợi cho du lịch bởi cộng đồng là chủ nhân và là người có trách nhiệm chính với
tài ngun và mơi trường khu vực. Điều này sẽ tạo ra khả năng phát triển lâu dài của du
lịch, sự tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động du lịch được thực hiện thông
qua việc khuyến khích họ sử dụng các phương tiện, cơ sở vật chất của mình để phục vụ
20

Thang Long University Library


khách như chuyên chở, cho thuê nhà để ở, nấu ăn cho khách, sản xuất các hàng thủ công
mỹ nghệ làm đồ lưu niệm…
Ngồi ra, họ cịn được khuyến khích tham gia trực tiếp vào hoạt động nghiệp vụ
trong khách sạn, hướng dẫn khách du lịch, quản lý kinh doanh dịch vụ, dịch vụ…
- Tiêu chí bảo đảm thường xuyên tiến hành nghiên cứu sự ảnh hưởng của cộng
đồng địa phương tới phát triển du lịch
Trao đổi tham khảo ý kiến quần chúng là một q trình nhằm dung hịa giữa phát
triển kinh tế với những mối quan tâm lớn hơn của cộng đồng địa phương, với những tác
động tiềm ẩn của sự phát triển lên môi trường tự nhiên, văn hóa – xã hội. Sự tham khảo
ý kiến của các ngành kinh tế với cộng đồng địa phương là cần thiết để có thể đánh giá
được tính khả thi của một dự án phát triển, các biện pháp để giảm thiểu các tác động tiêu
cực và tối đa hóa sự đóng góp tích cực của quần chúng địa phương.
Bản chất của sự phát triển bền vững là sự cân đối trong khai thác tài nguyên đảm
bảo cho nhu cầu hiện tại, tương lai và phúc lợi của con người cần dựa trên sự lựa chọn
và hiểu biết về những chi phí phát triển mơi trường, xã hội và văn hóa. Q trình tham
khảo ý kiến có ý nghĩa đặc biệt quan trọng bởi nó bao hàm việc trao đổi thông tin, ý
kiến, đánh giá và hành động dựa vào kĩ năng, kiến thức và các nguồn lực địa phương.
Trong lĩnh vực du lịch, thiếu sự tham khảo ý kiến cộng đồng là nguyên nhân làm
tăng sự khó khăn về đời sống vật chất, tinh thần của người dân địa phương có sự phát
triển du lịch. Việc tăng giá đất, thay đổi cơ cấu sử dụng đất theo chiều hướng thu hẹp
đáng kể đất canh tác, thổ cư dẫn đến việc di cư, mất đi nghề truyền thống canh tác nông

nghiệp, làm thay đổi lối sống theo hướng đô thị hóa, làm thay đổi cảnh quan, tổn hại
đến tài nguyên và môi trường…
Thực tế cho thấy, ở những mức độ khác nhau luôn tồn tại những mâu thuẫn xung
đột về quyền lợi trong khai thác tài nguyên phục vụ sự phát triển với cộng đồng địa
phương, giữa du lịch với các ngành kinh tế khác. Kết quả là sự thiếu trách nhiệm với tài
nguyên và môi trường và sự phát triển kinh tế bền vững đối với kinh tế xã hội của địa
phương cũng như đối với mỗi ngành kinh tế trong đó có du lịch. Chính vì vậy, việc
thường xuyên trao đổi ý kiến với cộng đồng địa phương và các đối tượng có liên quan
để cùng nhau giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh trong quá trình phát triển là hết sức cần
thiết. Điều này sẽ đảm bảo sự gắn kết và có trách nhiệm hơn giữa các ngành kinh tế với
địa phương và giữa các ngành với nhau góp phần tích cực cho sự phát triển bền vững ở
mỗi ngành trong đó có du lịch.
Cơng tác nghiên cứu là yếu tố đặc biệt quan trọng đối với bất cứ ngành nào, đặc
biệt là những ngành có nhiều mối quan hệ trong phát triển và phụ thuộc vào nhiều điều
kiện tự nhiên, mơi trường, văn hóa – xã hội như ngành du lịch.
21


Để đảm bảo cho sự phát triển bền vững cần có những căn cứ khoa học vững chắc
dựa trên việc nghiên cứu các vấn đề có liên quan. Hơn thế nữa, trong quá trình phát
triển nhiều yếu tố chủ quan và khách quan nảy sinh sẽ có những tác động cần phải nghiên
cứu để có những giải pháp phù hợp điều chỉnh sự phát triển. Như vậy, việc thường xuyên
cập nhật các thơng tin, nghiên cứu và phân tích chúng là cần thiết, không chỉ đảm bảo
cho hiệu quả của hoạt động kinh doanh mà còn đảm bảo cho sự phát triển bền vững
trong mối quan hệ cơ chế chính sách, với việc bảo vệ tài nguyên môi trường.
- Tiêu chí thường xuyên quan tâm tới an ninh trật tự, giáo dục ý thức pháp luật và
thái độ thân thiện của người dân địa phương- Tiêu chí bảo đảm lợi ích của cộng đồng
Để phát triển kinh tế - xã hội nói chung và từng ngành kinh tế nói riêng khai thác
tiềm năng tài nguyên là điều tất yếu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy trên một địa bàn lãnh
thổ nếu mỗi ngành chỉ biết đến lợi ích của mình mà khơng có sự hỗ trợ đối với sự phát

triển kinh tế và chia sẻ quyền lợi với cộng đồng địa phương thì sẽ làm cho kinh tế và
cuộc sống người dân gặp nhiều khó khăn, kém phát triển. Điều này buộc cộng đồng địa
phương phải khai thác tối đa các tiềm năng tài nguyên của mình làm đẩy nhanh q trình
cạn kiệt tài ngun và tổn hại đến mơi trường sinh thái. Kết quả các q trình đó sẽ gây
những tác động tiêu cực đến sự phát triển bền vững của ngành du lịch nói riêng và kinh
tế - xã hội nói chung. Chính vì vậy việc chia sẻ lợi ích với cộng đồng địa phương là một
nguyên tắc quan trọng trong phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, việc chia sẻ lợi ích cộng đồng địa phương cịn được thể hiện thơng
qua những chi phí cần thiết từ nguồn thu du lịch cho việc bảo tồn tài nguyên và duy trì
mơi trường. Điều này sẽ góp phần đảm bảo cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đia
phương nói riêng và sự phát triển bền vững nói chung cho lãnh thổ.
Thực tế ở một số quốc gia cho thấy sự phát triển bền vững, một mặt, nhằm thỏa
mãn nhu cầu và phúc lợi của con người nói chung trong khi đó vẫn duy trì cải thiện mơi
trường. Điều này có nghĩa là trong phát triển cần lưu tâm đến các mục tiêu kinh tế quan
trọng và hợp nhất các giá trị môi trường vào các quyết định đầu tư. Nói một cách khác
là hợp nhất các giá trị mơi trường vào q trình phân tích truyền thống về chi phí – lợi
ích. Sự phát triển du lịch phụ thuộc trực tiếp vào chất lượng của môi trường do vậy bản
thân ngành du lịch cần có sự qan tâm thoa đáng đến việc duy trì và nâng cao các chuẩn
mực môi trường, sinh thái. Nhiều dự án phát triển ở các khu du lịch bên Mỹ, các khu du
lịch sinh thái ở Zambia, Nam Phi, Kenya… đã dành một phàn đáng kể từ nguồn thu cho
mục đích bảo tồn sinh thái, môi trường và tăng nguồn thu nhập của cộng đồng địa
phương nhằm gắn cuộc sống của họ với cơng tác bảo tồn và duy trì các nguồn tài nguyên,
môi trường du lịch.

22

Thang Long University Library


Thu nhập du lịch cũng cần được điều hịa thơng qua các kế hoạch đầu tư phát triển

các hoạt động kinh doanh dịch vụ nhỏ với sự tham gia của cộng đồng địa phương các
hoạt động này ngược lại sẽ làm góp phần làm đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản
phẩm du lịch.
Thu nhập du lịch cũng cần được điều hịa thơng qua các kế hoạch đầu tư phát triển
các hoạt động kinh doanh dịch vụ nhỏ với sự tham gia của cộng đồng địa phương các
hoạt động này ngược lại sẽ góp phần làm đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm
du lịch. Nguyên tắc này cần được xem xét áp dụng với các hoạt động du lịch ở quy mô
khu vực và quốc tế. Điều khác ở đây là thay vì cộng đồng địa phương, quốc gia có điểm
du lịch sẽ được hưởng sự điều hịa lợi ích từ nguồn thu của các cơng ty du lịch xun
quốc gia cho mục đích tạo cơng ăn việc làm, nâng cao mức sống của người dân và bảo
tồn duy trì các nguồn tài ngun, mơi trường sinh thái góp phần vào q trình phát triển
bền vững.
Cần thiết có sự đầu tư thỏa đáng vào việc ứng dụng các công nghệ bảo vệ môi
trường và phục hồi sự giảm sút về tài nguyên có liên quan trực tiếp đến hoạt động phát
triển du lịch.
- Tiêu chí bảo đảm sự tham gia của chính quyền và dân cư địa phương
Việc tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động du lịch không chỉ giúp họ
tăng thêm thu nhập, cải thiện đời sống mà còn làm cho họ có trách nhiệm hơn với tài
ngun, mơi trường du lịch, cùng ngành du lịch chăm lo đến việc nâng cao chất lượng
sản phẩm du lịch. Điều này rất có ý nghĩa, góp phần quan trọng đối với sự phát triển bền
vững của du lịch.
Kinh nghiệm thực tế và phát triển du lịch ở nhiều nước cho thấy sự tham gia của
địa phương là cần thiết bởi bản thân người dân địa phương, nền văn hóa, mơi trường,
lối sống và truyền thống của họ là những nhân tố quan trọng thu hút khách du lịch.
Bên cạnh đó có thể thấy việc phát triển du lịch đã mang lại lợi ích kinh tế, mơi
trường và văn hóa cho cộng đồng, song ngược lại sự tham gia thực sự của cộng đồng sẽ
làm phong phú thêm tài nguyên và sản phẩm du lịch. Hơn thế nữa khi cộng đồng địa
phương được tham gia chỉ đạo phát triển du lịch thì sẽ tạo ra những điều kiện đặc biệt
thuận lợi cho du lịch bởi cộng đồng là chủ nhân và là người có trách nhiệm chính với
tài ngun và mơi trường khu vực. Điều này sẽ tạo ra khả năng phát triển lâu dài của du

lịch, sự tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động du lịch được thực hiện thông
qua việc khuyến khích họ sử dụng các phương tiện, cơ sở vật chất của mình để phục vụ
khách như chuyên chở, cho thuê nhà để ở, nấu ăn cho khách, sản xuất các hàng thủ công
mỹ nghệ làm đồ lưu niệm…
23


Ngồi ra, họ cịn được khuyến khích tham gia trực tiếp vào hoạt động nghiệp vụ
trong khách sạn, hướng dẫn khách du lịch, quản lý kinh doanh dịch vụ, dịch vụ…
- Tiêu chí bảo đảm thường xuyên tiến hành nghiên cứu sự ảnh hưởng của cộng
đồng địa phương tới phát triển du lịch
Trao đổi tham khảo ý kiến quần chúng là một q trình nhằm dung hịa giữa phát
triển kinh tế với những mối quan tâm lớn hơn của cộng đồng địa phương, với những tác
động tiềm ẩn của sự phát triển lên mơi trường tự nhiên, văn hóa – xã hội. Sự tham khảo
ý kiến của các ngành kinh tế với cộng đồng địa phương là cần thiết để có thể đánh giá
được tính khả thi của một dự án phát triển, các biện pháp để giảm thiểu các tác động tiêu
cực và tối đa hóa sự đóng góp tích cực của quần chúng địa phương.
Bản chất của sự phát triển bền vững là sự cân đối trong khai thác tài nguyên đảm
bảo cho nhu cầu hiện tại, tương lai và phúc lợi của con người cần dựa trên sự lựa chọn
và hiểu biết về những chi phí phát triển mơi trường, xã hội và văn hóa. Q trình tham
khảo ý kiến có ý nghĩa đặc biệt quan trọng bởi nó bao hàm việc trao đổi thơng tin, ý
kiến, đánh giá và hành động dựa vào kĩ năng, kiến thức và các nguồn lực địa phương.
Trong lĩnh vực du lịch, thiếu sự tham khảo ý kiến cộng đồng là nguyên nhân làm
tăng sự khó khăn về đời sống vật chất, tinh thần của người dân địa phương có sự phát
triển du lịch. Việc tăng giá đất, thay đổi cơ cấu sử dụng đất theo chiều hướng thu hẹp
đáng kể đất canh tác, thổ cư dẫn đến việc di cư, mất đi nghề truyền thống canh tác nông
nghiệp, làm thay đổi lối sống theo hướng đơ thị hóa, làm thay đổi cảnh quan, tổn hại
đến tài nguyên và môi trường…
Thực tế cho thấy, ở những mức độ khác nhau luôn tồn tại những mâu thuẫn xung
đột về quyền lợi trong khai thác tài nguyên phục vụ sự phát triển với cộng đồng địa

phương, giữa du lịch với các ngành kinh tế khác. Kết quả là sự thiếu trách nhiệm với tài
nguyên và môi trường và sự phát triển kinh tế bền vững đối với kinh tế xã hội của địa
phương cũng như đối với mỗi ngành kinh tế trong đó có du lịch. Chính vì vậy, việc
thường xun trao đổi ý kiến với cộng đồng địa phương và các đối tượng có liên quan
để cùng nhau giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh trong quá trình phát triển là hết sức cần
thiết. Điều này sẽ đảm bảo sự gắn kết và có trách nhiệm hơn giữa các ngành kinh tế với
địa phương và giữa các ngành với nhau góp phần tích cực cho sự phát triển bền vững ở
mỗi ngành trong đó có du lịch.
Cơng tác nghiên cứu là yếu tố đặc biệt quan trọng đối với bất cứ ngành nào, đặc
biệt là những ngành có nhiều mối quan hệ trong phát triển và phụ thuộc vào nhiều điều
kiện tự nhiên, mơi trường, văn hóa – xã hội như ngành du lịch.
Để đảm bảo cho sự phát triển bền vững cần có những căn cứ khoa học vững chắc
dựa trên việc nghiên cứu các vấn đề có liên quan. Hơn thế nữa, trong quá trình phát
24

Thang Long University Library


triển nhiều yếu tố chủ quan và khách quan nảy sinh sẽ có những tác động cần phải nghiên
cứu để có những giải pháp phù hợp điều chỉnh sự phát triển. Như vậy, việc thường xuyên
cập nhật các thông tin, nghiên cứu và phân tích chúng là cần thiết, khơng chỉ đảm bảo
cho hiệu quả của hoạt động kinh doanh mà còn đảm bảo cho sự phát triển bền vững
trong mối quan hệ cơ chế chính sách, với việc bảo vệ tài ngun mơi trường.
- Tiêu chí thường xun quan tâm tới an ninh trật tự, giáo dục ý thức pháp luật và
thái độ thân thiện của người dân địa phương
Việc phát triển du lịch sẽ dẫn đến kết quả là có rất nhiều du khách từ khắp nơi tới
và sinh hoạt tại địa phương. Đặc biệt, với các điểm đến du lịch có số lượng du khách
lớn và tập trung vào trong một khoảng thời gian ngắn, dẫn đến sự quá tải. Du khách đến
từ nhiều địa phương, từ nhiều nền văn hóa khác nhau, sự đa dạng này có thể dẫn đến
các hành vi khách nhau và các vấn đề an ninh, trật tự xã hội cũng nảy sinh ở đây.

Bên cạnh đó, để điểm đến du lịch tạo được ấn tượng tốt trong mắt du khách, trở
thành một điểm du lịch hấp dẫn thì ngồi tài ngun du lịch thì sự thân thiện của người
dân địa phương cũng là một yếu tố hết sức quan trọng và có ý nghĩa đối với sự phát triển
bền vững. Vì vậy, ngồi sự quan tâm của chính quyền địa phương, các cấp, các ngành
về việc đảm bảo an ninh trật tự tại điểm đến thì việc nâng cao nhận thức cho người dân
địa phương về ý thức tuân thủ pháp luật, giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương trong bối
cảnh có nhiều thành phần xã hội tham gia là điều hết sức quan trọng đối với sự phát triển
bền vững của du lịch địa phương.
Việc phát triển du lịch sẽ dẫn đến kết quả là có rất nhiều du khách từ khắp nơi tới
và sinh hoạt tại địa phương. Đặc biệt, với các điểm đến du lịch có số lượng du khách
lớn và tập trung vào trong một khoảng thời gian ngắn, dẫn đến sự quá tải. Du khách đến
từ nhiều địa phương, từ nhiều nền văn hóa khác nhau, sự đa dạng này có thể dẫn đến
các hành vi khách nhau và các vấn đề an ninh, trật tự xã hội cũng nảy sinh ở đây.
Bên cạnh đó, để điểm đến du lịch tạo được ấn tượng tốt trong mắt du khách, trở
thành một điểm du lịch hấp dẫn thì ngồi tài ngun du lịch thì sự thân thiện của người
dân địa phương cũng là một yếu tố hết sức quan trọng và có ý nghĩa đối với sự phát triển
bền vững. Vì vậy, ngồi sự quan tâm của chính quyền địa phương, các cấp, các ngành
về việc đảm bảo an ninh trật tự tại điểm đến thì việc nâng cao nhận thức cho người dân
địa phương về ý thức tuân thủ pháp luật, giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương trong bối
cảnh có nhiều thành phần xã hội tham gia là điều hết sức quan trọng đối với sự phát triển
bền vững của du lịch địa phương.
1.3.3. Bền vững về môi trường.
Mục tiêu về môi trường thể hiện ở việc sử dụng hợp lý các tiềm năng tài nguyên
và điều kiện môi trường. Việc khai thác và sử dụng tài nguyên du lịch cho phát triển cần
25