Hoàn Thiện Thủ Tục Phân Tích Trong Kiểm Toán Khoản Mục Doanh Thu Và Giá Vốn Hàng Bán Trong Kiểm Toán Báo Cáo Tài Chính Do Công Ty Tnhh Dịch Vụ Tư Vấn Tài Chính Kế Toán Và Kiểm Toán Aasc Thực Hiện 1.Pdf
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (628.91 KB, 82 trang )
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Ths. Đinh Thế Hùng
MỤC LỤC
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
LỜI MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1
CHƯƠNG I: THỰC TRẠNG VẬN DỤNG THỦ TỤC PHÂN TÍCH TRONG
KIỂM TỐN KHOẢN MỤC DOANH THU VÀ GIÁ VỐN HÀNG BÁN
TRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CƠNG TY TNHH DỊCH
VỤ TƯ VẤN TÀI CHÍNH KẾ TỐN VÀ KIỂM TOÁN AASC THỰC HIỆN ....3
1.1 Khái quát về vận dụng thủ tục phân tích trong kiểm tốn khoản mục doanh
thu và giá vốn hàng bán trong kiểm toán BCTC do công ty AASC thực hiện ...3
1.1.1 Thủ tục phân tích áp dụng trong giai đoạn chuẩn bị kiểm tốn .......4
1.1.2 Thủ tục phân tích áp dụng trong giai đoạn thực hiện kiểm tốn ......9
1.1.3 Thủ tục phân tích áp dụng trong giai đoạn kết thúc kiểm toán ......13
1.2 Quy trình vận dụng thủ tục phân tích trong kiểm toán khoản mục doanh
thu và giá vốn hàng bán tại khách hàng ABC .............................................14
1.2.1 Giới thiệu về khách hàng ABC ......................................................14
1.2.2 Giai đoạn chuẩn bị kiểm tốn........................................................15
1.2.2.1 Tìm hiểu thơng tin về khách hàng ...........................................15
1.2.3 Giai đoạn thực hiện kiểm tốn .......................................................23
1.2.4 Giai đoạn kết thúc kiểm tốn..........................................................28
1.3 Quy trình vận dụng thủ tục phân tích trong kiểm tốn khoản mục doanh thu
và giá vốn hàng bán tại khách hàng XYZ (khách hàng thường xuyên) ...........30
1.3.1 Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán........................................................30
1.3.2 Giai đoạn thực hiện kiểm toán .......................................................35
1.3.3 Giai đoạn kết thúc kiểm toán..........................................................46
1.4 So sánh việc vận dụng thủ tục phân tích trong kiểm tốn khoản mục
doanh thu và giá vốn hàng bán trong kiểm toán báo cáo tài chính tại hai
khách hàng ABC và XYZ do Cơng ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế
tốn và Kiểm toán AASC thực hiện ............................................................47
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Ths. Đinh Thế Hùng
1.4.1 Trong giai đoạn chuẩn bị kiểm toán...............................................47
1.4.2 Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán..............................................48
1.4.3 Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán................................................50
CHƯƠNG II: NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ VỀ VIỆC VẬN DỤNG CÁC THỦ
TỤC PHÂN TÍCH KHI THỰC HIỆN KIỂM TỐN KHOẢN MỤC DOANH
THU VÀ GIÁ VỐN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO
CƠNG TY AASC THỰC HIỆN ...............................................................................52
2.1 Nhận xét về thực trạng vận dụng thủ tục phân tích trong kiểm toán
khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán trong kiểm tốn BCTC do cơng
ty AASC thực hiện ......................................................................................52
2.1.1 Ưu điểm vận dụng thủ tục phân tích kiểm tốn khoản mục doanh
thu và giá vốn hàng bán...........................................................................52
2.1.2 Nhược điểm vận dụng thủ tục phân tích khoản mục doanh thu và
giá vốn hàng bán .....................................................................................56
2.2 Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng thủ tục phân tích
khi kiểm toán khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán trong kiểm tốn
Báo cáo tài chình do Cơng ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế tốn và
Kiểm toán AASC thực hiện.........................................................................59
2.2.1 Những kiến nghị về việc vận dụng thủ tục phân tích kiểm tốn
khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán trong kiểm toán báo cáo tài
chính do cơng ty AASC thực hiện...........................................................59
2.2.1 Kiến nghị chung về tổ chức cơng tác kiểm tốn để đảm bảo việc thực
hiện thủ tục phân tích với các khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán
trong kiểm toán BCTC tại cơng ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế
toán và Kiểm toán AASC .........................................................................64
KẾT LUẬN .................................................................................................................66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................67
PHỤ LỤC ....................................................................................................................68
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Ths. Đinh Thế Hùng
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Sơ đồ 1.1: Khái quát quy trình chung vận dụng thủ tục phân tích do cơng ty
AASC thực hiện....................................................................................4
Bảng 1.1 Bảng phân tích tổng thể các khoản mục ...............................................19
Bảng 1.2 Phân tích biến động doanh thu và giá vốn hàng bán ............................20
Bảng 1.3 Bảng tính mức trọng yếu ......................................................................21
Bảng 1.4 Bảng phân bổ mức trọng yếu cho các khoản mục tại công ty ABC.....22
Bảng 1.5 Tỷ lệ lợi nhuận gộp của công ty ABC trong năm 2008........................24
Bảng 1.6 Giấy tờ làm việc về so sánh tỷ lệ lãi gộp theo dịng sản phẩm của cơng
ty ABC với số liệu ước tính của KTV .................................................25
Bảng 1.7 So sánh doanh thu thực tế với doanh thu dự kiến.................................27
Bảng 1.8 So sánh giá vốn hàng bán thực tế với số liệu dự kiến ..........................28
Bảng 1.9 Kết luận kiểm toán đối với khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán
tại cơng ty ABC ...................................................................................29
Bảng 1.10 Phân tích sơ bộ Báo cáo KQKD Cơng ty XYZ ..................................32
Bảng 1.11 Bảng tính mức trọng yếu ....................................................................34
Bảng 1.12 Bảng phân bổ mức trọng yếu cho các khoản mục tại công ty XYZ...35
Bảng 1.13 Bảng phân tích doanh thu và giá vốn theo quý ..................................36
Bảng 1.14 Tổng hợp doanh thu theo đối tượng ...................................................38
Bảng 1.15 Tổng hợp doanh thu theo đối tượng và chi nhánh..............................39
Bảng 1.16 Phân tích tỷ trọng doanh thu..............................................................40
Bảng 1.17 Phân tích tỷ trọng giá vốn hàng bán ...................................................41
Bảng 1.18 Kiểm tra tính đúng kỳ doanh thu khí thơ............................................44
Bảng 1.19 Kết luận kiểm toán đối với khoản mục doanh thu và giá vốn ............47
Bảng 2.1 Tổng hợp kết quả kiểm tra chi tiết........................................................62
Bảng 2.2 So sánh chỉ tiêu nghành ........................................................................63
Bảng 2.3 Đánh giá thêm qua các tỷ suất ..............................................................64
Bảng 2.4 So sánh số liệu thực tế với số liệu kế hoạch .........................................64
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Ths. Đinh Thế Hùng
DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
STT
Ký hiệu viết tắt
Diễn giải
1
AASC
Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế tốn và Kiểm tốn
2
BCKT
Báo cáo kiểm tốn
3
BCTC
Báo cáo tài chính
4
BCDKT
5
BCKQKD
Báo cáo kết quả kinh doanh
6
BCLCTT
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
7
KTV
8
TNHH
Bảng cân đối kế toán
Kiểm toán viên
Trách nhiệm hữu hạn
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
1
Ths. Đinh Thế Hùng
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nền kinh tế thị trường, hoạt động kiểm toán trở thành nhu cầu thiết yếu
đối với hoạt động sản xuất kinh doanh và nâng cao chất lượng quản lý của mọi loại
hình doanh nghiệp. Kiểm tốn đem lại những thơng tin trung thực, hợp lý, khách
quan, có độ tin cậy cao trên báo cáo tài chính. Hoạt động kiểm tốn khơng chỉ tạo
niềm tin cho những người quan tâm tới tình hình tài chính của doanh nghiệp mà cịn
hướng dẫn nghiệp vụ và củng có nề nếp hoạt động tài chính kế tốn nâng cao hiệu
quả kinh doanh cho các đơn vị được kiểm tốn.
Cơng ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế tốn và Kiểm tốn (AASC) là một trong
hai Cơng ty kiểm tốn độc lập đầu tiên ở Việt Nam vào năm 1991. Với bề dày kinh
nghiệm lâu năm cùng sự nỗ lực không ngừng của ban giám đốc và tồn thể cán bộ
trong Cơng ty, AASC đã thực sự phát triển, đóng góp một phần đáng kể đối với sự
phát triển của ngành nghề kế toán, kiểm tốn nói riêng và sự phát triển của nền kinh
tế đất nước nói chung
Thủ tục phân tích một trong nhứng phương pháp mà AASC đang áp dụng trong
kiểm toán BCTC, đây là một thủ tục vừa đơn giản, vừa mang lại hiệu quả cao và tiết
kiệm được nhiều thời gian cũng như chi phí song các bằng chứng thu thập được
ln đầy đủ và có tính thuyết phục cao. Doanh thu và giá vốn hàng bán luôn là các
khoản mục quan trọng của báo cáo tài chính vì nó thể hiện kết quả kinh doanh của
doanh nghiệp trong cả một thời kỳ. Mặt khác giữa doanh thu và giá vốn cũng có
mối liên hệ mật thiết với nhau, đây chính là yếu tố phù hợp nhất cho việc vận dụng
thủ tục phân tích khi thực hiện kiểm tốn các khoản mục này.
Trong quá trình thực tập, với sự nhận thức rõ về vai trị của hoạt động kiểm
tốn, đồng thời được sự giúp đỡ tận tình của các anh chị phịng Kiểm tốn 6 cơng ty
AASC và ThS. Đinh Thế Hùng, em đã nhận thức được vai trò quan trọng của việc
vận dụng thủ tục phân tích vào trong q trình kiểm tốn, đặc biệt là khi kiểm tốn
các khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán trong kiểm tốn BCTC. Vì thế em đã
chọn đề tài “ Hồn thiện thủ tục phân tích trong kiểm tốn khoản mục doanh
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
2
Ths. Đinh Thế Hùng
thu và giá vốn hàng bán trong kiểm toán báo cáo tài chính do cơng ty TNHH
Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán AASC thực hiện” làm báo cáo
chuyên đề thực tập của mình.
Báo cáo của em gồm 2 chương:
Chương 1: Thực trạng vận dụng thủ tục phân tích trong kiểm tốn khoản
mục doanh thu và giá vốn hàng bán trong kiểm tốn báo cáo tài chính do cơng ty
TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế tốn và Kiểm toán AASC thực hiện
Chương 2: Nhận xét và kiến nghị về việc vận dụng các thủ tục phân tích khi
thực hiện kiểm tốn khoản mục doanh thu và giá vốn trong kiểm tốn báo cáo tài
chính do cơng ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế tốn và Kiểm tốn AASC
thực hiện
Do sự hiểu biết cịn nhiều hạn chế nên bài viết của em không tránh khỏi những
thiếu sót. Em rất mong sự đóng góp của các thầy cô, các anh các chị và các bạn để
em hồn thiện tốt bài viết của mình
Em xin chân thành cảm ơn!
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
3
Ths. Đinh Thế Hùng
CHƯƠNG I
THỰC TRẠNG VẬN DỤNG THỦ TỤC PHÂN TÍCH TRONG KIỂM
TỐN KHOẢN MỤC DOANH THU VÀ GIÁ VỐN HÀNG BÁN TRONG
KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CƠNG TY TNHH DỊCH VỤ TƯ
VẤN TÀI CHÍNH KẾ TỐN VÀ KIỂM TỐN AASC THỰC HIỆN
1.1 Khái quát về vận dụng thủ tục phân tích trong kiểm toán khoản mục doanh
thu và giá vốn hàng bán trong kiểm tốn BCTC do cơng ty AASC thực hiện
AASC là một cơng ty có truyền thống và kinh nghiệm hàng đầu Việt Nam
trong lĩnh vực kiểm toán báo cáo tài chính, , với sự vận dụng đầy đủ và hiệu quả
các giai đoạn kiểm tốn vào q trình thực hành và đặc biệt sự vận dụng thủ tục
phân tích trong các giai đoạn kiểm tốn một cách sáng tạo, linh hoạt đã giúp
KTV tại AASC thực hiện hiệu quả nhiệm vụ của mình.
Doanh thu và giá vốn là hai khoản mục trọng yếu trên bảng báo cáo kết quả
kinh doanh, mà việc vận dụng thủ tục phân tích cho các khoản mục trên báo cáo kết
quả kinh doanh ln là rất hữu ích, do đó việc vận dụng thủ tục phân tích cho hai
khoản mục này sẽ đem lại hiệu quả cao
Với mỗi loại đối tượng khách hàng như khách hàng mới hay khách hàng
thường xuyên, đặc điểm sản xuất kinh doanh...mà công ty TNHH Dịch vụ Tư
vấn Tài chính Kế tốn và Kiểm tốn (AASC) sẽ áp dụng các thủ tục phân tích
một cách linh hoạt khi thực hiện kiểm toán cho các khoản mục doanh thu và giá
vốn, nhưng khái quát chung thì tất cả đều tn theo một quy trình chung khi
thực hiện. Có thể khái qt quy trình vận dụng thủ tục phân tích cho các khoản
mục doanh thu và giá vốn hàng bán do công ty AASC thực hiện theo sơ đồ sau:
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Ths. Đinh Thế Hùng
4
Sơ đồ 1.1: Khái quát quy trình chung vận dụng thủ tục phân tích do cơng
ty AASC thực hiện
Chuẩn
bị kiểm
tốn
TTPT
sơ bộ
Thu thập thơng tin tài chính và phi tài chính
So sánh thơng tin
Phân tích kết quả
Xác định khoản mục và sai sót kiểm tra
Xây dựng số ước tính kiểm tốn
Thực
hiện
kiểm
tốn
TTPT
chi tiết
Xác định số chênh lệch có thể chấp nhận được
Xác định chênh lệch trọng yếu để kiểm tra
Kiểm tra số chênh lệch trọng yếu
Đánh giá kết quả kiểm tra
Kế
thúc
kiểm
toán
Rủi ro
kiểm
toán
cao
Rủi ro
kiểm
toán
thấp
TTPT
soát xét
So sánh thơng tin
Phân tích kết quả
Khơng thực hiện TTPT
1.1.1 Thủ tục phân tích áp dụng trong giai đoạn chuẩn bị kiểm tốn
* Mục tiêu áp dụng thủ tục phân tích cho khoản mục doanh thu và giá vốn
hàng bán
Theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 520 đoạn 09:
“KTV phải áp dụng quy trình phân tích trong q trình lập kế hoạch kiểm tốn
để tìm hiểu tình hình kinh doanh của đơn vị và xác định những vùng rủi ro cụ thể
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
5
Ths. Đinh Thế Hùng
Quy trình phân tích giúp KTV xác định nội dung, lịch trình và phạm vi của các
thủ tục kiểm toán khác.”
Như vậy rõ ràng trong giai đoạn chuẩn bị kiểm tốn thì thủ tục phân tích
ln đóng vai trị quan trọng để KTV đánh giá các thông tin ban đầu về khách hàng,
đặc biệt là các khách hàng mới lần đầu được kiểm tốn. Khoản mục doanh thu và
giá vốn ln là những khoản mục trọng yếu cũng như thường có những sai phạm
trọng yếu vì đây là hai khoản mục trực tiếp ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của
công ty cũng như phản ánh chính xác tình hình hoạt động thực tế của cơng ty khách
hàng. Chính vì vậy theo chuẩn mực đã nêu rõ thì có thể nhận thấy những mục tiêu
khi áp dụng thủ tục phân tích trong giai đoạn chuẩn bị kiểm toán cho hai khoản mục
doanh thu và giá vốn hàng bán như sau:
- Thu thập hiểu biết về nội dung các BCTC và những biến đổi quan trọng về
kế toán và hoạt động kinh doanh của khách hàng vừa mới diễn ra từ kiểm toán lần
trước. Đặc biệt là các yếu tố liên quan đến các chính sách của cơng ty về xuất bán hàng
hóa và chính sách về ghi nhận doanh thu. Các nội dung trên cá BCTC cần chú ý có thể
hiểu là các tài khoản hàng tồn kho, các tài khoản trên báo cáo kết quả kinh doanh….
- Tăng cường hiểu biết của KTV về hoạt động kinh doanh của khách hàng và
giúp KTV xác định các vấn đề nghi vấn về khả năng hoạt động liên tục của công ty
khách hàng. Hoạt động kinh doanh của khách hàng thường chịu tác động nhiều từ
các yếu tố vi mô lẫn các yếu tố vĩ mơ, trong đó sự thay đổi dẫn đến thay đổi lợi
nhuận ln có ảnh hưởng lớn đến khả năng hoạt động liên tục của cơng ty, do đó
trong giai đoạn này việc đánh gía các vấn đề liên quan trực tiếp đến doanh thu, giá
vốn và lợi nhuận luôn là việc cần thiết.
Việc áp dụng thủ tục kiểm toán trong giai đoạn này sẽ cho KTV nhận thấy
các yếu tố cần quan tâm đối với khoản mục doanh thu và giá vốn trước khi bước
vào cuộc kiểm toán, từ đó nhận định đánh giá rủi ro và phân bổ các ước tính cho hai
khoản mục này. Thủ tục phân tích áp dụng trong giai đoạn chuẩn bị này là rất cần
thiết nhưng quy mô và phạm vi áp dụng của thủ tục thay đổi tùy thuộc vào phạm vi
và bản chất hoạt động cũng như sự biến động trong hoạt động sản xuất kinh doanh
của khách hàng.
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
6
Ths. Đinh Thế Hùng
* Phương pháp áp dụng
Quy trình thủ tục phân tích trong giai đoạn chuẩn bị kiểm tốn nói chung và cho
khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán nói riêng bao gồm:
Bước 1: Thu thập thơng tin tài chính và phi tài chính
- Thơng tin tài chính và phi tài chính có ảnh hưởng rất lớn đến các thơng tin
trên các BCTC nói chung và liên quan trực tiếp đến sự biến đổi của các khoản mục
doanh thu và giá vốn hàng bán nói riêng, vì vậy khi chuẩn bị kiểm tốn, KTV cần
thu thập đầy đủ các thơng tin tài chính và phi tài chính của năm hiện hành và những
năm trước đó. Các thơng tin này bao gồm:
Các thơng tin về nghĩa vụ pháp lý
Các thơng tin về tình hình kinh doanh: Các BCTC, các thơng tin liên quan
đến môi trường kinh doanh, pháp luật, công nghệ ảnh hưởng tới SXKD…
Các thông tin về hệ thống KSNB: Điều lệ, quy chế hoạt động, Sơ đồ tổ
chức bộ máy quản lý, Biên bản họp hội đồng quản trị và ban giám đốc…
Các thông tin về thuế, về nhân sự, về kế tốn
Các chính sách tài chính của cơng ty: chính sách tài chính, giá cả. tín dụng
Trong đó các thơng tin phi tài chính như năng lực sản xuất, số cơng nhân viên…
Thơng tin phi tài chính chủ yếu được sử dụng để xác định sự phù hợp của số liệu
trên BCTC của khách hàng với hiểu biết của KTV về hoạt động SXKD của khách
hàng
Các thơng tin tài chính chính là các thơng tin có ảnh hưởng trực tiếp đến sự sự
đánh giá của KTV khi tiếp cận các khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán. Giá
vốn hàng bán liên quan trực tiếp đến hàng tồn kho, do đó mỗi sự thay đổi trong
chính sách hàng tồn kho như phương pháp tính giá hàng tồn kho sẽ làm thay đổi
cách tính giá vốn của hàng bán. Doanh thu cũng bị ảnh hưởng bởi giá cả, môi
trường bán, đối thủ cạnh tranh…nên các thông tin là rất quan trọng thu thập thông
tin tốt sẽ là tiền đề để KTV có cái nhìn xác thực hơn về tính trung thực, hợp lý trong
ghi nhận doanh thu và giá vốn hàng bán của đơn vị
Bước 2: So sánh thông tin thu được
Sau khi đã thu thập được các thông tin tài chính và thơng tin phi tài chính,
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
7
Ths. Đinh Thế Hùng
KTV tiến hành so sánh, phân tích các thơng tin này. Mục tiêu chủ yếu của việc phân
tích này là xác định các vùng có thể xảy ra rủi ro của các sai sót trọng yếu. Trong
khi thực hiện so sánh, KTV phải chú ý đến các vấn đề sau:
- Những biến động bất thường hoặc những số dư tài khoản lẽ ra phải có biến
động bất thường nhưng khơng thấy xuất hiện.
- Những biến động bất thường của các tài khoản có liên quan mà theo xét đốn
của kiểm tốn viên phải chịu ảnh hưởng từ biến động bất thường của các tài khoản
khác có liên quan.
- Xem xét mối quan hệ giữa thơng tin tài chính và thơng tin phi tài chính.
KTV thường sử dụng thơng tin tài chính sơ bộ năm nay và thơng tin tài chính
năm trước hoặc kế hoạch xây dựng cho năm nay để so sánh. Tuỳ thuộc vào quy mơ
và tính phức tạp trong hoạt động kinh doanh của khách hàng mà KTV sẽ xác định
mục tiêu và các chỉ tiêu phân tích như so sánh số biến động tuyệt đối, so sánh số
liệu kỳ này với kỳ trước, so sánh số liệu thực tế với số liệu dự tốn hoặc số liệu ước
tính của KTV, so sánh dữ kiện của khách hàng với số liệu chung của
ngành…Nhưng thơng thường thì bước đầu tiên KTV tiến hành so sánh số năm nay
với số năm ngoái để xem sự thay đổi về giá trị của các số dư hoặc phần trăm thay
đổi năm nay và năm trước so sánh với phần trăm thay đổi của năm trước so với năm
trước đó nữa.
Trong một số trường hợp, KTV có thể so sánh số liệu năm nay với số liệu vài
năm trước đó để thấy bản chất của thơng tin tài chính năm nay.
Từ việc so sánh thơng tin này, KTV sẽ có được được những ý tưởng cụ thể
về sự thay đổi dự tính của thơng tin tài chính năm nay so với năm trước đó.
Trong năm KTV nhận thấy số luợng hàng bán ra tăng so với cùng kỳ năm trước
nhưng doanh thu lại tăng không đáng kể chưa tương xứng với tốc độ luân chuyển của
hàng hóa. Trong trường hợp này, KTV có thể cân nhắc tới một số khả năng như: chất
lượng hàng bán đang bị giảm sút, hàng lỗi thời dẫn đến giá bán khơng tăng, thậm chí
cần cân nhắc cả đến khả năng doanh thu đang bị ghi giảm, ghi thiếu...
Doanh thu trong năm tăng lên đáng kể nhưng số dư tài khoản các khoản phải
thu biến động ít. Điều này có thể xem xét đến các chính sách tín dụng của đơn vị đã
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
8
Ths. Đinh Thế Hùng
áp dụng và có sự thay đổi trong năm qua, đơn vị đã có các biện pháp để thu hồi nợ
tốt hơn.
Với doanh thu và giá vốn hàng bán KTV có thể sử dụng các so sánh sau:
So sánh giữa Doanh thu và giá vốn thực tế với kế hoach của đơn vị
So sánh số liệu Doanh thu và giá vốn kỳ này với số liệu của kỳ trước.
So sánh giữa Doanh thu và giá vốn thực tế với ước tính của KTV
So sánh giữa Doanh thu thực tế của đơn vị với các đơn vị trong cùng ngành
có cùng quy mơ hoạt động, với số liệu thống kê định mức cùng ngành nghề..
So sánh này sẽ giúp KTV có thể hình dung được ban đầu về khả năng và thực
tế hoạt động kinh doanh của đơn vị trong kỳ. Tùy vào qui mơ và tính chất hoạt động
kinh doanh của từng đối tượng, loại hình kinh doanh mà có thể áp dụng các mục
tiêu, các loại so sánh khác nhau.
Bước 3: Đánh giá kết quả so sánh ban đầu
Sau khi phân tích sơ bộ, KTV sẽ đánh giá kết quả so sánh ban đầu để xem xét
sự biến động của số dư tài khoản có phù hợp với nhận định và những hiểu biết của
kiểm toán viên hay không. Trong trường hợp xảy ra những biến động lớn so với dự
đoán, KTV cần thảo luận với nhà quản lý của đơn vị và xem xét tính hợp lý của lời
giải thích vế sự biến động đó. Nếu như KTV chưa hoàn toàn thoả mãn với những
bằng chứng mà mình đã thu thập được thì có thể tiến hành thêm các thủ tục phân
tích ở cấp độ cao hơn nhằm mục đích làm sáng tỏ các biến động trên một tài khoản
cụ thể.
Phân tích ở cấp độ cao hơn có thể là so sánh thơng tin năm hiện tại với các
nguồn thông tin độc lập hoặc nguồn thông tin chuẩn: so sánh giữa số liệu kế hoạch
với số thực hiện, so sánh giữa các hoạt động song song, so sánh giữa số liệu của
khách hàng với đối thủ cạnh tranh... hoặc có thể là tính tốn các tiêu thức và tỷ số
như : khả năng thanh toán, hoạt động, sinh lời, đồn bẩy kinh doanh...Qua đó, KTV
xác định được nguyên nhân của sự biến động của một số dư hay nhóm số dư. Điều
này giúp KTV trong việc đánh giá khả năng nhận biết rủi ro trong việc xác định rủi
ro cụ thể đối với sai sót cũng như sai sót tiềm tàng để xây dựng kế hoạch kiểm toán
cụ thể.
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
9
Ths. Đinh Thế Hùng
Sau khi đã tiến hành thực hiện các thủ tục phân tích ở cấp độ cao hơn mà vẫn có
những biến động khơng hợp lý chưa giải thích được, KTV cần xác định tài khoản có
thể bị ảnh hưởng cũng như chỉ ra rủi ro đối với các cơ sở dẫn liệu. KTV cần ghi chú
vấn đề này khi lập chương trình kiểm tốn và nhận định sai sót tiềm tàng có thể ảnh
hưởng tới số dư tài khoản.
Qua kết quả áp dụng thủ tục phân tích sơ bộ, KTV có thể đánh giá được mức rủi
ro đối với các khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán, từ đó xác định được cần
tập trung đi sâu cho yếu tố nào trong các khoản mục này.
1.1.2 Thủ tục phân tích áp dụng trong giai đoạn thực hiện kiểm toán
* Mục tiêu áp dụng thủ tục phân tích trong giai đoạn thực hiện kiểm toán cho
khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán
Theo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 520 đoạn 11: “ Trong q trình kiểm
tốn, nhằm bớt rủi ro phát hiện liên quan đến cơ sở dẫn liệu của báo cáo tài chính,
KTV phải thực hiện quy trình phân tích hoặc kiểm tra chi tiết hoặc kết hợp cả hai.
Nhằm xác định thủ tục kiểm tốn thích hợp cho một mục tiêu kiểm toán cụ thể,
KTV phải xét đoán hiệu quả của từng thủ tục kiểm toán”
Như vậy mục tiêu chung của việc vận dụng thủ tục phân tích trong giai đoạn
thực hiện kiểm tốn nói chung và cho các khoản mục doanh thu và giá vốn hàng
bán nói riêng là nhằm hạn chế các rủi ro phát hiện liên quan đến các khoản mục
trọng yếu như doanh thu và giá vốn. Doanh thu và giá vốn hàng bán phản ánh trên
báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh luôn gắn chặt với các chỉ tiêu thu chi tiền
mặt, tiền gửi ngân hàng, nhập xuất vật tư, hàng hóa...Đó là những yếu tố đồng nhất
và dễ xảy ra các sai phạm nhất.
* Phương pháp áp dụng thủ tục phân tích
Doanh thu và giá vốn là hai khoản mục trọng yếu trên bảng báo cáo kết quả
kinh doanh, mà việc vận dụng thủ tục phân tích cho các khoản mục trên báo cáo kết
quả kinh doanh luôn là rất hữu ích, do đó việc vận dụng thủ tục phân tích cho hai
khoản mục này sẽ đem lại hiệu quả cao. Cũng tuân theo quy trình chung về vận
dụng thủ tục phân tích, thơng thường khi tiến hành kiểm tốn cho khoản mục doanh
thu và giá vốn sẽ tuân theo các bước sau:
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
10
Ths. Đinh Thế Hùng
Bước 1: Xác định khoản mục và sai sót kiểm tra
- Xác định số dư tài khoản cần kiểm tra:
Số dư tài khoản cần kiểm tra là số dư của một tài khoản hoặc một nhóm tài
khoản trên BCTC. Việc xác định số dư tài khoản đơn lẻ hay của một nhóm tài
khoản để áp dụng thủ tục phân tích chi tiết là tuỳ thuộc vào mục đích và phạm vi
kiểm tra của KTV.
- Phân tách số dư tài khoản, khoản mục cần kiểm tra:
Sự phân tách số dư cần kiểm tra là việc chia nhỏ nó theo một số tiêu thức
nhất định để áp dụng so sánh các giá trị ước tính khác nhau. KTV chia nhỏ số dư
cần kiểm tra khi việc tính tốn số ước tính cho số dư đó khơng hiệu quả và khơng
đảm bảo được tính chính xác và độ tin cậy hợp lý cho kết quả kiểm tra. Nếu chia
nhỏ số dư cần kiểm tra và tính tốn số ước tính cho các tiểu số dư đó thì độ chính
xác và độ tin cậy của số dư ban đầu được tổng hợp lại từ các tiểu số dư sẽ hợp lý
hơn, đảm bảo khơng cịn tồn tại sai sót báo cáo. KTV thực hiện thủ tục phân tích ở
mức độ nhóm số dư cao nhất có thể vì nếu thoả mãn được kết quả kiểm tra thì KTV
sẽ khơng phải thực hiện các bước kiểm tra tiếp theo. Các mức độ nhóm số dư từ cao
đến thấp bao gồm: các khoản mục đơn lẻ trên BCTC, nhóm tài khoản có cùng bản
chất, số dư tài khoản riêng lẻ. Việc chia nhỏ số dư cần kiểm tra sẽ góp phần nâng
cao hiệu quả kiểm tốn, tăng độ chính xác của việc ước tính, dễ dàng giải thích sự
khác biệt, tăng độ tin cậy của số liệu được phân tách và xác định được bản chất của
các nghiệp vụ trong số dư được kiểm tra.
Bước 2: Xây dựng số ước tính kiểm tốn
Số ước tính kiểm tốn là số do KTV xác định dựa vào dữ liệu có quan hệ với
giá trị cần được kiểm tra và các mối quan hệ này phải có ý nghĩa trong việc phân
tích. Số ước tính của KTV có ý nghĩa rất quan trọng giúp KTV đưa ra những nhận
xét chính xác đối với số kiểm toán. Trong bước này chúng ta cần phải giải quyết 3
vấn đề là ước tính giá trị, xác định số chênh lệch có thể chấp nhận được và xác định
chênh lệch trọng yếu cần kiểm tra.
Ước tính giá trị: khi tính tốn giá trị ước tính, KTV cần làm việc với khách
hàng để xác định các yếu tố kinh doanh cơ bản có ảnh hưởng tới sự biến động của
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
11
Ths. Đinh Thế Hùng
số dư tài khoản nhằm tìm ra các số liệu có liên quan hợp lý và khả năng ước tính
của các mối quan hệ về số liệu. Sự hiểu biết chung về hoạt động kinh doanh và tình
hình kinh tế cũng giúp KTV xác định được tính hợp lý và khả năng ước tính của các
mối quan hệ về số liệu này. Với doanh thu và giá vốn hàng bán thì ước tính giá trị
xây dựng trên các mối quan hệ như: doanh thu năm trước biến động tăng mạnh dẫn
đến sự bão hòa doanh thu trong năm nay, kế hoạch doanh thu năm nay quá cao hoặc
quá thấp gây sức ép cho hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị, mối quan hệ
doanh thu và giá vốn hàng bán với các số liệu phi tài chính khác…
Bước 3: Xác định số chênh lệch có thể chấp nhận được
Sau khi đã tính tốn được giá trị ước tính, KTV sẽ so sánh chúng với giá trị
ghi sổ của một tài khoản hoặc khoản mục cần kiểm tra. Chênh lệch giữa giá trị ước
tính và giá trị ghi sổ sẽ được dùng để đánh giá mức độ trọng yếu của số dư tài
khoản. Chênh lệch có thể chấp nhận được là thể hiện số chênh lệch tối đa có thể
chấp nhận được giữa số ước tính của kiểm tốn viên và giá trị ghi sổ của một tài
khoản hoặc khoản mục được kiểm tra. KTV sử dụng xét đoán nghề nghiệp để xác
định số chênh lệch có thể chấp nhận được, từ đó nhận biết những chênh lệch trọng
yếu. Để xác định số chênh lệch có thể chấp nhận được, KTV cần xem xét các nhân
tố sau:
- Giá trị trọng yếu: Giá trị trọng yếu càng thấp thì giới số chênh lệch có thể
chấp nhận được càng thấp.
- Mức độ đảm bảo: Yêu cầu mức độ đảm bảo càng cao thì chêch lệch có thể
xác định được càng nhỏ.
- Mức độ chi tiết: Mẫu chọn càng chi tiết thì số chênh lệch chấp nhận được
cần được chi tiết tương ứng với số chi tiết của mẫu chọn.
- Tính chính xác của số liệu ước tính: Nếu KTV tin tưởng vào số liệu ước
tính của mình thì giá trị số chênh lệch có thể chấp nhận được càng thấp.
Bước 4: Xác định chênh lệch trọng yếu và kiểm tra chênh lệch trọng yếu
Khi xác định được số chênh lệch, KTV cần xem xét, giải thích về sự chênh
lệch đó một cách logic. Số chênh lệch lớn hơn số có thể chấp nhận thì được coi là
chênh lệch trọng yếu và cần được kiểm tra lại. Kiểm toán viên cần quan tâm đến số
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
12
Ths. Đinh Thế Hùng
chênh lệch trọng yếu vì nó là một yếu tố cho biết có thể có sai sót tồn tại trong số dư
đang được kiểm tra. Trong trường hợp này, cần xác định và kiểm tra bản chất và
nguyên nhân dẫn đến số chênh lệch trọng yếu đó. Các bằng chứng mà kiểm tốn
viên thu thập được nhằm giải thích cho số chênh lệch trọng yếu cần phải được
lượng hoá bằng giá trị số liệu cụ thể.
Khi thu thập bằng chứng cho số chênh lệch trọng yếu, cần xác định bằng chứng
cho toàn bộ số chênh lệch chứ không chỉ riêng cho phần chênh lệch vượt quá chênh
lệch có thể chấp nhận được. Theo đó cần lượng hố bằng giá trị để giải thích số
chênh lệch. Trường hợp kiểm tốn viên chỉ tìm được bằng chứng có thể lượng hố
cho phần chênh lệch vượt q chênh lệch có thể chấp nhận được thì phần cịn lại,
nếu nhỏ hơn chênh lệch có thể chấp nhận được và kiểm toán viên cảm thấy yên tâm
và chấp nhận số chênh lệch nhỏ hơn đó, thì kiểm tốn viên có thể kết luận về số dư
được kiểm tra mà không cần thực hiện thêm các bước kiểm tra khác
Nguyên nhân chênh lệch có thể do số dư tài khoản hay loại nghiệp vụ được
kiểm toán chứa đựng sai sót và cũng có thể do ước tính trong phân tích. Đối với các
khoản mục doanh thu và giá vốn có ảnh hưởng trực tiếp đến các nghĩa vụ của doanh
nghiệp đối với nhà nước, do đó thường xuất hiện nhiều sai phạm như khai giảm
doanh thu hoặc khai tăng chi phí để nhằm giảm lợi nhuận. Những chênh lệch được
tìm ra sẽ được đem đối chiếu với mức trọng yếu đã được KTV xác định trong giai
đoạn chuẩn bị kiểm tốn. Mọi sự giải thích cho sự chênh lệch được tìm ra này cần
phải được xem xét một cách cẩn trọng, KTV sẽ phải xem xét cả những nguyên nhân
từ phía đơn vị cũng như từ những giả định và dữ liệu dùng để ước tính. Cuối cùng
nếu q trình thực hiện thủ tục phân tích vẫn cịn những chênh lệch KTV sẽ phải
tiến hành kiểm tra chi tiết.
Bước 5: Xem xét những phát hiện qua kiểm toán
Những phát hiện qua kiểm tốn bao gồm những sai sót trong tài khoản, qua quan
sát hệ thống KSNB, hệ thống thơng tin và những vấn đề khác vì vậy bằng chứng
kiểm tốn thu thập được từ thủ tục phân tích cần được đánh giá lại. Nghĩa là mọi
chênh lệch được phát hiện trong kiểm toán cần được điều tra về tính chất và nguyên
nhân cả về cơ sở dẫn liệu cả về mục tiêu kiểm tốn và cả tình hình kinh doanh của
khách hàng.
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
13
Ths. Đinh Thế Hùng
Nếu KTV tin tưởng số liệu ước tính mang tính chính xác cao thì họ có thể
kết luận kết quả phân tích đáng tin cậy và đưa ra những sai sót nhận biết được và sai
sót có thể vào phần đánh giá chung kết quả kiểm tra. Nếu nghi ngờ độ tin cậy của số
ước tính hoặc kết luận cần phải thu được sự đảm bảo cao hơn từ các thủ tục kiểm
tốn so với kế hoạch ban đầu thì cần thực hiện các thủ tục thay thế khác để thỏa
mãn mức độ đảm bảo về kiểm toán. Nếu thủ tục phân tích được kết luận là khơng
đủ tin cậy thì cần thực hiện các thủ tục kiểm toán khác thay thế.
Việc đánh giá kết quả cần xác định xem chênh lệch được giải thích và chưa
được giải thích. Đối với các chênh lệch có thể giải thích bởi các sai sót phát hiện
được, KTV xác định được cụ thể sai sót đó thuộc loại nghiệp vụ nào gây nên và ảnh
hưởng tới những tài khoản nào cũng như chỉ tiêu nào trên BCTC. Đây là các sai sót
có thể nhận biết được. Trong trường hợp này, KTV có thể yêu cầu ban quản lý điều
chỉnh cho các sai sót đó. KTV cũng cần tập hợp tất cả các sai sót khơng được khách
hàng điều chỉnh để đưa lên phần đánh giá kết quả kiểm tra và đánh giá mức độ ảnh
hưởng tới các chỉ tiêu trên BCTC. Đối với các chênh lệch khơng thể giải thích được
KTV khơng thể định lượng hay chứng thực điều gì cho các sai sót này. Đây là dấu
hiệu của sai sót và cần được đưa lên phần sai sót có thể xảy ra trong bảng tổng hợp
chung để đánh giá tổng kết kết quả kiểm tra
1.1.3 Thủ tục phân tích áp dụng trong giai đoạn kết thúc kiểm tốn
Về bản chất, thủ tục phân tích soát xét trong giai đoạn kết thúc cuộc kiểm
toán cũng tương tự như thủ tục phân tích sơ bộ trong giai đoạn lập kế hoạch nhưng
mục tiêu của chúng thì hồn tồn khác nhau. Thủ tục phân tích sốt xét là để khẳng
định những thay đổi trên Báo cáo tài chính là hồn tồn phù hợp với hiểu biết của
kiểm toán viên về khách hàng, phù hợp với bằng chứng mà kiểm tốn viên thu thập
được trong q trình kiểm toán và bảo đảm tất cả các thay đổi đều có thể giải thích
thoả đáng.
* Mục tiêu áp dụng thủ tục phân tích trong giai đoạn kết thúc kiểm tốn cho
khoản mục doanh thu và giá vốn hàng bán
Theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 520 đoạn 14: “ Trong giai đoạn soát
xét tổng thể cuộc kiểm toán, KTV phải áp dụng quy trình phân tích để có kết luận
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
14
Ths. Đinh Thế Hùng
tổng quát về sự phù hợp trên các khía cạnh trọng yếu của BCTC với những hiểu biết
của mình về tình hình kinh doanh của đơn vị. Quy trình phân tích giúp KTV khẳng
định lại những kết luận có được trong suốt quá trình kiểm tra các tài khoản hoặc các
khoản mục trên BCTC. Trên cơ sở đó giúp KTV đưa ra kết luận tổng quát về tính
trung thực, hợp lý của tồn bộ BCTC. Tuy nhiên, quy trình phân tích cũng chỉ ra
những điểm yêu cầu KTV phải thực hiện công việc kiểm toán bổ sung.”
* Phương pháp tiến hành thủ tục phân tích trong giai đoạn kết thúc kiểm tốn
Trong giai đoạn này, thủ tục phân tích thực hiện các bước sau: So sánh thơng tin
và phân tích kết quả.
Bước 1: So sánh thông tin
Trong bước này, thủ tục phân tích sẽ giúp KTV đánh gía lại những thơng tin đã
thu thập được một cách tổng quát nhất, những thông tin trong giai đoạn này sẽ được
đánh giá một cách cẩn trọng trước khi đi đến kết luận cho cuộc kiểm tốn. Cũng
như trong giai đọan chuẩn bị các thơng tin được đem so sánh nhưng trong giai đoạn
này thường nghiêng về giải thích cho những nhận định ban đầu khi thực hiện so
sánh, thủ tục phân tích trong giai đoạn này phải đảm bảo rằng các giải thích là logic
và KTV chấp nhận được.
Bước 2: Phân tích kết quả
Bước phân tích kết quả trong giai đoạn này của TTPT chủ yếu dựa vào hiểu biết
của KTV và những bằng chứng thu thập được trong qua trình thực hiện kiểm tốn.
Khi đã tìm hiểu được ngun nhân của sai sót, KTV đưa ra kết luận sau khi thực
hiện TTPT soát xét. Nếu KTV khơng tìm ra được sự giải thích hợp lý thì KTV cần
phải xác định các thủ tục kiểm toán bổ sung nhằm thu thập thêm bằng chứng để làm
sáng tỏ vấn đề còn nghi vấn để đưa ra ý kiến và hình thành báo cáo thích hợp.
1.2 Quy trình vận dụng thủ tục phân tích trong kiểm toán khoản mục
doanh thu và giá vốn hàng bán tại khách hàng ABC
1.2.1 Giới thiệu về khách hàng ABC
Công ty ABC thành lập và hoạt động theo giấy chứng nhận kinh doanh số
010300317, là khách hàng năm đầu tiên của AASC. Là khách hàng mới cho nên
AASC gửi thư chào hàng nêu rõ nguyện vọng muốn được kiểm toán của Cơng ty,
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm tốn 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
15
Ths. Đinh Thế Hùng
AASC cũng tiến hành thương lượng với khách hàng về những điều khoản trong hợp
đồng như về giá phí của cuộc kiểm tốn, u cầu kiểm tốn viên, u cầu về cơng
việc thực hiện và những thông tin cần thiết khác. Sau một thời gian ngắn thì AASC
nhận được thư mời kiểm tốn.
Qua tìm hiểu Cơng ty ABC, AASC thấy rằng đây là khách hàng tiềm năng,
nếu trở thành khách hàng thường niên của AASC thì sẽ là khách hàng khá quan
trọng. Trước đây ABC là khách hàng kiểm tốn của Cơng ty kiểm tốn Q. Lý do
thay đổi Cơng ty kiểm tốn của ABC là do Cơng ty đã tìm hiểu thơng tin về các
Cơng ty kiểm tốn và thấy AASC cung cấp dịch vụ kiểm toán chất lượng cao với
mức phí hợp lý .
1.2.2 Giai đoạn chuẩn bị kiểm tốn
1.2.2.1 Tìm hiểu thơng tin về khách hàng
Tuỳ từng khách hàng (khách hàng thường niên hay khách hàng năm đầu tiên)
mà KTV tiến hành thu thập một phần hay toàn bộ những thông tin về khách hàng.
Đối với những khách hàng thường xuyên, mọi thông tin về khách hàng đã được thu
thập vào những lần kiểm tốn trước đó và được lưu trữ trong “Hồ sơ thường niên”
tại Công ty. Do vậy, KTV chỉ thu thập bổ sung những thông tin mới phát sinh
trong năm kiểm toán đặc biệt là những thay đổi trong chính sách kế tốn. Đối với
khách hàng kiểm toán năm đầu tiên như ABC, KTV phải thu thập tồn bộ những
thơng tin về khách hàng đó từ khi thành lập cho đến khi kiểm toán BCTC.
a. Quá trình hình thành phát triển
Cơng ty ABC được thành lập và hoạt động theo Giấy chứng nhận đăng ký
kinh doanh số 010300317, đăng ký lần đầu ngày 11/12/2001, đăng ký thay đổi lần
thứ nhất ngày 20/4/2003, đăng ký thay đổi lần thứ hai ngày 07/04/2005 và đăng ký
thay đổi lần thứ 3 ngày 11/5/2006 do Sở kế hoạch và đầu tư Thành phố Hà Nội
cấp, cụ thể:
Tên công ty: ABC
Tên giao dịch: ABC joint stock company
Vốn điều lệ: 54.000.000.000 VNĐ
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
16
Ths. Đinh Thế Hùng
* Ngành nghề kinh doanh:
- Sản xuất, kinh doanh các mặt hàng văn phịng, bao bì, bao dệt PP, chai PET;
Xuất nhập khẩu trực tiếp;
- Kinh doanh thiết bị và vật tư ngành nhựa, giấy, văn phòng phẩm;
- Kinh doanh thiết bị ngành in;
- In bao bì và nhãn mác các loại;
- Mua bán nguyên, nhiên vật liệu phi nông nghiệp.
* Danh sách cổ đông sáng lập (Đại diện):
1. Nguyễn Đức Quảng
2. Nguyễn Thị Hồng
3. Phạm Tiến Vinh
4. Trần Công Độ
* Đại diện theo pháp luật:
- Thành viên: Phạm Tiến Vinh
- Chức danh: Giám đốc
* Chi nhánh: Khơng
* Văn phịng đại diện: Không
* Hội đồng quản trị và Ban giám đốc của Công ty ABC tại thời điểm lập
BCTC năm 2009 gồm:
Họ và tên
Hội đồng quản trị
Nguyễn Đức Quảng
Chủ tịch Hội đồng quản trị
Nguyễn Thị Hồng
Phó chủ tịch Hội đồng quản trị
Phó Giám đốc
Phạm Tiến Vinh
Ủy viên Hội đồng quản trị
Giám đốc
Trần Cơng Đơ
Ủy viên Hội đồng quản trị
Phó giám đốc
Phạm Xn Phương
Ban giám đốc
Kế tốn trưởng
* Địa chỉ trụ sở chính của cơng ty: Trụ sở chính Cơng ty: Số 536A Phường V,
Quận M, Thành phố Hà Nội.
Điện thoại: xxx
Fax
: yyy
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
17
Ths. Đinh Thế Hùng
* Kết quả hoạt động kinh doanh: Lợi nhuận trước thuế của Công ty cho kỳ
hoạt động từ ngày 01/01/2009 đến ngày 31/12/2009 của Cơng ty là 6.650.913.243
VNĐ. Trong năm qua, tình hình hoạt động kinh doanh của Cơng ty là có xu hướng
tốt. Doanh thu bán ra cao hơn rất nhiều so với năm 2008 trong mối quan hệ với giá
vốn hàng bán. Điều này dẫn đến lợi nhuận của năm 2009 là tăng so với năm 2008.
b. Chế độ kế tốn áp dụng
Hiện nay cơng ty đang áp dụng hệ thống kế toán theo Quyết định số
15/2006/QĐ-BTC.
* Chế độ sổ kế tốn: Cơng ty tổ chức hạch tốn theo hình thức Nhật ký chung.
* Niên độ kế toán: Kỳ kế tốn của Cơng ty bắt đầu từ ngày 1/1/2009 và kết
thúc vào ngày 31/12/2009.
* Đơn vị tiền tệ hạch toán: Công ty sử dụng đồng Việt Nam (VNĐ) làm đơn vị
tiền tệ để hạch toán kế toán và lập Báo cáo tài chính.
* Hạch tốn ngoại tệ: Sổ sách kế tốn của Cơng ty được phản ánh bằng Đồng
Việt Nam (VNĐ). Các đồng tiền khác VNĐ được gọi là ngoại tệ. Các nghiệp vụ
thanh toán bằng ngoại tệ được ghi theo nguyên tệ và được quy đổi sang VNĐ theo
tỷ giá thực tế tại thời điểm phát sinh ngoại tệ. Mọi khoản lãi, lỗ do chênh lệch tỷ giá
của các nghiệp vụ phát sinh trong kỳ hoạt động được hạch tốn vào doanh thu hoạt
động tài chính (TK 515) hoặc chi phí hoạt động tài chính (TK 635).
* Ghi nhận doanh thu: Doanh thu bán hàng của Công ty được ghi nhận trên cơ
sở hàng hóa, dịch vụ hồn thành, phát hành hóa đơn tài chính theo quy định và được
khách hàng chấp nhận thanh tốn mà khơng kể đến việc đã thu được tiền hay chưa.
Là đơn vị lần đầu được kiểm tốn bởi cơng ty do đó các thủ tục phân tích phải
được áp dụng một cách kỹ lưỡng đặc biệt đối với khoản mục doanh thu và giá vốn
nhằm đưa ra các kết luận chính xác cho các khoản mục này nói riêng và cho tồn bộ
BCTC nói riêng.
Khi thực hiện đánh giá về hệ thống KSNB của cơng ty ABC, KTV sẽ vận dụng
chương trình kiểm tốn chung của cơng ty để đánh giá tính hiệu lực của hệ thống
KSNB của công ty khách hàng. Những câu hỏi dưới đây nhằm trợ giúp cho việc
đánh giá hệ thống KSNB của khách hàng để giúp KTV xác định mức độ trọng yếu
khi kiểm toán BCTC của khách hàng. Nhưng câu hỏi này không chỉ cung cấp cho
KTV sự hiểu biết về hệ thống KSNB của khách hàng mà cịn giúp cho KTV trong
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm tốn 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
18
Ths. Đinh Thế Hùng
việc lập kế hoạch kiểm toán và xác định các thủ tục kiểm toán.
Trước tiên KTV cần thu thập các câu trả lời bằng cách phỏng vấn nhân sự chịu
trách nhiệm quản lý hoặc ban hành các quy định của khách hàng. Mỗi câu hỏi cần
được trả lời bằng cách điền vào các cột dịng tương ứng.
Có = có áp dụng thủ tục kiểm sốt
Khơng = thủ tục kiểm sốt là cần thiết đối với hoạt động của doanh nghiệp
nhưng không được áp dụng
Khơng áp dụng = thủ tục kiểm sốt là không cần thiết đối với hoạt động của
doanh nghiệp
Với những thủ tục có câu trả lời “Có” thì cần thu thập các bản copy văn bản quy
định của khách hàng hoặc mô tả lại một cách cụ thể trên các giấy tờ làm việc khác.
Với những thủ tục có câu trả lời “Không” hoặc “Không áp dụng” cần chỉ rõ ảnh
hưởng của nó đến rủi ro kiểm tốn và những điểm cần kiến nghị trong thư quản lý
để hoàn thiện hệ thống KSNB. (Dẫn chứng về chương trình kiểm tốn để đánh giá
tính hiệu lực của hệ thống kiểm sốt nội bộ công ty ABC được thể hiện trong hệ
thống câu hỏi đối với chu trình bán hàng và khoản mục hàng tồn kho phụ lục 2
trang 70 và phụ lục 3 trang 73).
Từ hệ thống bảng đánh giá hệ thống KSNB của đơn vị, KTV nhận thấy các thủ
tục kiểm sốt có vẻ được thiết kế phù hợp và được vận hành một cách có hiệu quả
trong suốt năm cho phép ngăn ngừa, phát hiện và sửa chữa những sai sót đáng kể
phát sinh. Đơn vị đã thực hiện tốt việc kiểm soát chặt chẽ các yếu tố liên quan đến
lưu kho, xuất kho và bán hàng, điều này làm cho rủi ro kiểm soát đối với các khoản
mục doanh thu và giá vốn hàng bán được đánh giá ở mức thấp, chính vì vậy để đạt
được rủi ro mong đợi, rủi ro phát hiện đối với các khoản mục này sẽ được đánh giá
ở mức cao hơn. Do đó KTV cần phải chú trọng nhiều hơn trong việc áp dụng các
phương pháp kiểm toán khi đi vào thực hiện kiểm toán các khoản mục doanh thu và
giá vốn hàng bán.
Sau khi đưa ra được những đánh giá tổng quan về tính hiệu lực của hệ thống
KSNB của cơng ty ABC, KTV sẽ đưa ra được bảng phân tích tổng thể các khoản
mục. Bảng phân tích tổng thể này là việc KTV áp dụng phương pháp phân tích
ngang để tìm ra các chênh lệch, nhận xét và đánh giá ban đầu về các chênh lệch
này, từ đó khoanh vùng rủi ro kiểm toán, nhấn mạnh những điểm KTV cần chú ý
trong giai đoạn thực hiện kiểm toán.
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
19
Ths. Đinh Thế Hùng
Bảng 1.1 Bảng phân tích tổng thể các khoản mục
Cơng ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính, Kế tốn và Kiểm tốn
Auditing and accounting financial consultancy service company limited.
Tên khách hàng:
Cơng ty cổ phần ABC
Tham chiếu:
Niên độ kế toán:
31/12/2009
Người thực hiện:
Khoản mục:
Ngày thực hiện:
Bước cơng việc:
Bảng phân tích tổng thể các khoản mục
Đơn vị: VNĐ
Năm
Chênh lệch
Các chỉ tiêu phân tích
2009
2008
Tuyệt đối
%
Doanh thu bán hàng và
107.571.726.267 98.563.259.941
9.008.466.326
109,1
cung cấp dịch vụ
Các khoản giảm trừ 3,136,203,532
39.360.253
-5.430.142
86,2
doanh thu
33.930.111
Doanh thu thuần bán
hàng và cung cấp dịch 107.537.796.156 98.523.899.688
9.013.896.468
109,1
vụ
Giá vốn hàng bán
88.496.498.272
81.103.354.125
7.393.144.147
109
Lợi nhuận gộp về bán
hàng và cung cấp dịch 19.041.297.884
17.420.545.563
1.620.752.321
109,3
vụ
Lợi nhuận thuần từ
6.329.788.168
5.258.560.649
1.071.227.519
120,4
hoạt động kinh doanh
`Tổng lợi nhuận kế
6.650.913.243
5.458.686.277
1.192.226.966
121,8
toán trước thuế
Lợi nhuận sau thuế thu
4.988.184.932
4.195.511.031
792.673.901
121,8
nhập doanh nghiệp
Tỷ suất lợi nhuận trước
4,64
5,54
- 0,9
83,75
thuế/ doanh thu (%)
Tỷ suất doanh thu/ tài
3,15
3,02
0,13
104,3
sản (%)
Doanh thu trong năm 2009 tăng 9.008.466.326 đồng tương đương với tốc độ tăng 109,1% so với
năm 2008, giá vốn hàng bán tăng 7.393.144.147 đồng tương ứng với tốc độ tăng 109%. Điều
này cho thấy tốc độ tăng của doanh thu và giá vốn trong kỳ là tương thích đã tạo ra sự gia tăng
trong cả doanh thu và giá vốn. Tỷ lệ doanh thu/tổng tài sản tăng năm 2009 là 3,15% tăng 0,13%
trong khi tỷ lệ Lợi nhuận trước thuế/ doanh thu năm 2009 là 4,64% giảm 0,9% so với năm 2008
điều này cho thấy sự gia tăng giữa doanh thu và lợi nhuận là chưa phù hợp.
Người kiểm tra
Ngày kiểm tra
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
20
Ths. Đinh Thế Hùng
Doanh thu và giá vốn là những khoản mục thường dễ xảy ra các sai phạm như
khai khống hoặc khai thiếu, đặc biệt là trong trường hợp cần phải đạt được lợi
nhuận theo kế hoạch đã được lập thì việc này rõ ràng sẽ gây ra sức ép cho ban giám
đốc, do đó trong những tháng có doanh thu và giá vốn biến động bất thường thường
sẽ ẩn chứa khả năng sai phạm cao khi kiểm toán khoản mục doanh thu và giá vốn.
Chính vì vậy KTV phân tích biến động doanh thu giữa các tháng là cần thiết.
Bảng 1.2 Phân tích biến động doanh thu và giá vốn hàng bán
Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính, Kế tốn và Kiểm toán
Auditing and accounting financial consultancy service company limited.
Tên khách hàng: Cơng ty cổ phần ABC
Tham chiếu
Niên độ kế tốn: 2009
Người thực hiện
Bước công việc: xem xét biến động DT – GVHB các tháng Ngày thực hiện:
Tháng
Doanh thu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Tổng
9.143.596.727
8.928.453.275
9.036.025.001
8.820.881.548
8.928.453.275
8.928.453.275
8.605.738.096
8.067.879.465
8.283.022.917
8.820.881.548
9.789.027.084
10.219.313.989
107.571.726.267
Tỷ
trọng
8,5%
8,3%
8,4%
8,2%
8,3%
8,3%
8,0%
7,5%
7,7%
8,2%
9,1%
9,5%
100%
Giá vốn
7.699.195.349
7.345.209.356
7.345.209.356
7.168.216.360
7.433.705.855
7.345.209.356
7.168.216.360
6.548.740.872
6.902.726.865
7.168.216.360
7.876.188.346
8.495.663.834
88.496.498.272
Tỷ
trọng
8,7%
8,3%
8,3%
8,1%
8,4%
8,3%
8,1%
7,4%
7,8%
8,1%
8,9%
9,6%
100%
Doanh thu và giá vốn hàng bán biến động tương đối đều giữa các tháng trong
năm. Tỷ lệ doanh thu và giá vốn ở các tháng đầu năm và cuối năm cao hơn một chút
so với các tháng còn lại. Cụ thể tháng 12 cơng ty có doanh thu đạt 10.219.313.989
đồng (hay 9,5%) là mức doanh thu cao nhất. Tháng 12 cũng là tháng mà giá vốn ở
mức 8.495.663.834 đồng (hay đạt tỷ trọng 9,6%) đây là mức cao nhất trong cả năm.
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
21
Ths. Đinh Thế Hùng
Trong khi tháng 8 có mức doanh thu và giá vốn hàng bán nhỏ nhất. Như vậy doanh
thu và giá vốn biến động tương thích giữa các tháng trong năm 2009
Từ những nhận định đánh giá về doanh thu, giá vốn và lợi nhuận như ở trên,
KTV có thể xác định lại một số vấn đề cần quan tâm khi tiến hành kiểm toán các
khoản mục doanh thu và giá vốn tại khách hàng ABC như sau:
- Quan hệ biến động giữa doanh thu và giá vốn hàng bán có thực sự hợp lý không?
- Tỷ lệ lợi nhuận trước thuế trên doanh thu trong năm 2009 giảm so với năm
2008 có hợp lý khơng?
-Doanh thu có bị khai khống khơng?
Sau khi đánh giá ban đầu, KTV tiến hành đánh giá mức trọng yếu và rủi ro
tập trung vào:
Bảng cân đối kế toán:
- Tài sản: Tiền, Hàng tồn kho, Phải thu của khách hàng, Tài sản cố định vơ hình
- Nguồn vốn: Phải trả người bán, Nguồn vốn kinh doanh.
Báo cáo kết quả kinh doanh: Doanh thu, Giá vốn hàng bán.
Bảng 1.3 Bảng tính mức trọng yếu
Cơng ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính, Kế tốn và Kiểm tốn
Auditing and accounting financial consultancy service company limited.
Tên khách hàng:
Công ty cổ phần ABC
Tham chiếu:
Niên độ kế toán:
31/12/2009
Người thực hiện:
Khoản mục:
Ngày thực hiện:
Bước cơng việc:
Bảng tính mức trọng yếu rủi ro
Đơn vị: VNĐ
Tỷ lệ %
Ước tính mức trọng yếu
Khoản mục
Số tiền
Thấp
Cao
Tối thiểu
Tối đa
nhất
nhất
Lợi nhuận trước thuế 4.0
8.0
6.650.913.243
266.036.530
532.073.059
Doanh thu
0.4
0.8
107.571.726.267
430.286.905
860.573.810
TSLĐ và ĐTNH
1.5
2.0
24.049.122.780
360.736.841
480.982.455
Nợ ngắn hạn
1.5
2.0
26.889.570.352
403.343.555
537.791.407
Tổng tài sản
0.8
1.0
34.149.754.355
273.198.035
341.497.544
Mức ước lượng: - Tối thiểu: 266.036.530
- Tối đa : 860.573.810
Lựa chọn mức trọng yếu là: 266.036.530
Người kiểm tra
Ngày kiểm tra
SVTH: Nguyễn Văn Linh
Kiểm toán 48C
