Vấn đề an ninh văn hoá trên kênh truyền hình công an nhân dân (khảo sát bản tin an ninh 24h” và chuyên mục an ninh văn hóa”, từ tháng 12018 – 62018)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.42 MB, 112 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ & TUYÊN TRUYỀN
ĐINH THỊ HỒNG
VẤN ĐỀ AN NINH VĂN HĨA TRÊN KÊNH
TRUYỀN HÌNH CƠNG AN NHÂN DÂN
(Khảo sát “Bản tin An ninh 24h” và Chuyên mục “An ninh văn hóa”,
từ tháng 1/2018 – 6/2018)
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ
HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ & TUYÊN TRUYỀN
ĐINH THỊ HỒNG
VẤN ĐỀ AN NINH VĂN HĨA TRÊN KÊNH
TRUYỀN HÌNH CƠNG AN NHÂN DÂN
(Khảo sát “Bản tin An ninh 24h” và Chuyên mục “An ninh văn hóa”,
từ tháng 1/2018 – 6/2018)
Chuyên ngành:
Phát thanh – Truyền hình
Mã số:
8 32 01 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN THỊ TRƢỜNG GIANG
HÀ NỘI - 2018
Luận văn đã được sửa theo khuyến nghị của Hội đồng chấm luận
văn thạc sĩ.
Hà Nội, ngày tháng năm 2018
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được
trích dẫn đầy đủ theo quy định.
Tác giả
Đinh Thị Hồng
LỜI CẢM ƠN
Trước hết, em xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành của mình tới
PGS, TS Nguyễn Thị Trường Giang, người trực tiếp hướng dẫn, tận tình giúp
đỡ em về phương pháp nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn các giảng viên Khoa Phát thanh-Truyền hình nói
riêng và các giảng viên đã tham gia giảng dạy lớp Cao học PT-TH K22.2 nói
chung, thầy cơ đã trực tiếp giảng dạy và cung cấp cho em nhiều kiến thức lý
luận cũng như thực tiễn quý báu. Những kiến thức này đã và sẽ giúp ích cho
em trong q trình học tập, nghiên cứu và cơng tác hiện tại cũng như trong
tương lai.
Trân trọng cảm ơn thầy cô Ban Quản lý đào tạo đã tận tâm giúp đỡ và
chỉ bảo cho chúng em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại Học viện
Báo chí và Tuyên truyền.
Tơi cũng xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Trung tâm, lãnh
đạo Ban Thời sự và cá đồng chí, đồng nghiệp tại Trung tâm Phát thanh - Truyền
hình - Điện ảnh CAND đã tạo điều kiện giúp tơi hồn thành luận văn này.
Tác giả luận văn
Đinh Thị Hồng
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ANTV
:
Kênh Truyền hình Cơng an nhân dân
CAND
:
Công an nhân dân
CTV
:
Cộng tác viên
XHCN
:
Xã hội chủ nghĩa
HTVC
:
Truyền h nh cáp thành phố Hồ Chí Minh
SCTV
:
Truyền h nh cáp Saigontourist
VCTV
:
Truyền h nh cáp Việt Nam
XHCN
:
Xã hội chủ nghĩa
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Thống kê số lượng tin bài về văn hóa/ tổng số tin bài trong bản
tin An ninh 24h trên kênh ANTV 6 tháng đầu năm 2018. .................. 36
Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ tin bài về văn hóa/ tổng số tin bài trong bản tin An ninh
24h trên kênh ANTV 6 tháng đầu năm 2018....................................... 37
Bảng 2.3: Thống kê số lượng tin bài về vấn đề an ninh văn hóa/ tổng số tin bài văn
hóa trong bản tin An ninh 24h trên kênh ANTV 6 tháng đầu năm 2018.... 38
Biểu đồ 2.4: Tỷ lệ tin bài về an ninh văn hóa/ tổng số tin bài văn hóa trong
bản tin An ninh 24h trên kênh ANTV 6 tháng đầu năm 2018 ............ 38
Biểu đồ 2.5: Thông tin mà khán giả tiếp nhận được thông qua việc xem các
chương tr nh của Truyền hình cơng an nhân dân ................................ 62
Biểu đồ 2.6: Những nội dung nào trực tiếp đề cập đến vấn đề an ninh văn hóa ..... 63
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ AN NINH
VĂN HĨA TRÊN BÁO CHÍ.......................................................................... 7
1.1. Khái niệm.......................................................................................... 7
1.2. Vai trị của báo chí nói chung và truyền hình nói riêng trong việc
tuyên truyền vấn đề an ninh văn hóa ..................................................... 14
1.3. Nội dung tuyên truyền về vấn đề an ninh văn hóa trên báo chí nói chung ..... 18
1.4. Ngun tắc khi tuyên truyền về vấn đề an ninh văn hóa trên báo chí.... 22
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ AN NINH VĂN HĨA TRÊN
KÊNH TRUYỀN HÌNH CƠNG AN NHÂN DÂN ..................................... 29
2.1. Giới thiệu khái quát về kênh TH CAND và các chương tr nh khảo sát ... 29
2.2. Khảo sát vấn đề an ninh văn hóa trong bản tin An ninh 24h và chuyên mục
An ninh văn hóa trên kênh ANTV từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2018 ........... 35
2.3. Đánh giá những thành công, hạn chế trong cách tuyên truyền về
vấn đề an ninh văn hóa trên kênh ANTV ............................................. 61
Chƣơng 3: NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO
CHẤT LƢỢNG VẤN ĐỀ AN NINH VĂN HĨA TRÊN KÊNH TRUYỀN
HÌNH CAND TRONG THỜI GIAN TỚI .................................................. 69
3.1. Những vấn đề đặt ra ....................................................................... 69
3.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng khi tuyên truyền về vấn đề an
ninh văn hóa trên kênh Truyền hình CAND......................................... 72
KẾT LUẬN .................................................................................................... 82
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 86
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 90
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
An ninh văn hố có vai trị vơ cùng quan trọng đối với sự tồn vong và
phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Đó là một bộ phận khơng thể tách rời
của an ninh quốc gia, an ninh cộng đồng. Trong điều kiện hội nhập quốc tế
hiện nay, an ninh văn hố có thể coi là "sức mạnh mềm" trong quan hệ đối
ngoại. Dựa vào chiến lược văn hoá, các quốc gia, dân tộc có thể mở rộng
phạm vi ảnh hưởng của m nh trên các phương diện chính trị, kinh tế - xã hội
và an ninh quốc phòng.
Về bản chất, an ninh văn hố là đảm bảo an tồn cho phát triển văn
hố, trong đó có các giá trị văn hoá, các quyền tham gia sáng tạo và hưởng
thụ các giá trị văn hố của con người. Do đó, an ninh văn hoá cũng bao gồm
cả những biện pháp cảnh báo, phòng ngừa, răn đe đối với những hành vi xâm
phạm các giá trị văn hoá và các quyền văn hố, nhằm đảm bảo lợi ích cộng
đồng, quốc gia, dân tộc.
Là một quốc gia đang phát triển, Việt Nam hiện đang phải chịu những
tác động hết sức to lớn từ tiến trình tồn cầu hóa. Chúng ta có nhiều cơ hội,
vận hội mới để phát triển đất nước nhưng cũng gặp khơng ít những nguy cơ,
thách thức lớn trên nhiều lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực an ninh văn hố. Về
mặt tích cực, nhờ mở rộng khơng gian giao lưu quốc tế, chúng ta có khả năng,
điều kiện nâng cao tầm nhìn, tiếp thu tinh hoa văn hố nhân loại, làm phong
phú thêm đời sống văn hoá, tinh thần của của dân tộc Việt Nam. Song về mặt
tiêu cực, văn hoá là một trong những lĩnh vực chịu nhiều tác động, ảnh hưởng
nhất. Trong điều kiện giao lưu và hội nhập quốc tế, các dịng văn hố với "sức
mạnh mềm" đang tác động mạnh mẽ đến mọi phương diện của đời sống xã
hội. Những dịng chảy văn hố đó vừa có những yếu tố tích cực, tiến bộ cũng
như có những yếu tố tiêu cực, nguy hại đối với các giá trị văn hoá dân tộc,
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
2
những luồng tư tưởng phản động, chia rẽ, kích động làm ảnh hưởng đến an
ninh quốc gia.
Bảo đảm an ninh văn hoá, xây dựng và phát triển nền văn hoá tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc trong hoàn cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng
là một trong những yêu cầu cấp thiết và ưu tiên hàng đầu của đất nước.
Nhiệm vụ quan trọng này phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của
Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của nhà nước, phát huy sức mạnh tổng
hợp của cả hệ thống chính trị với sự tham gia tích cực, hiệu quả của các cơ
quan, ban ngành, tổ chức xã hội, đoàn thể quần chúng bằng nhiều giải pháp
thiết thực, trong đó đặc biệt coi trọng vai trị, sức mạnh của truyền thơng, báo
chí trong lĩnh vực bảo vệ an ninh văn hố.
Truyền hình Cơng an nhân dân là một đơn vị thuộc Cục Truyền thông
CAND - Bộ Công an, với chức năng, nhiệm vụ là cơ quan tuyên truyền, giáo
dục chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, Chỉ
thị, Nghị quyết của Đảng uỷ Công an Trung ương và Bộ Công an về lĩnh vực
bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an tồn xã hội, xây dựng lực lượng
Công an nhân dân và phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; tuyên
truyền đấu tranh chống luận điệu xuyên tạc, phản động của các thế lực thù
địch. Tuyên truyền nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, cổ vũ, động viên
nhân dân tích cực tham gia phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; biểu
dương kịp thời gương người tốt việc tốt...
Tuy nhiên, là một Kênh Truyền hình cịn non trẻ, các chương tr nh về
lĩnh vực an ninh văn hoá của Truyền hình Cơng an nhân dân vẫn cịn nhiều
hạn chế. Đó là:
- Do chưa có sự đầu tư đúng mức về lĩnh vực này, nên các chương tr nh
truyền hình về an ninh văn hố chưa thật sự sâu sắc; nội dung, phương pháp
tuyên truyền còn thiếu phong phú, đa dạng và hấp dẫn.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
3
- Chưa đi sâu đẩy mạnh các chương tr nh truyền hình chính luận, mang
tính phản biện; các chương tr nh, chuyên mục đấu tranh, phản bác các luận
điệu phản động, sai trái, thù địch chưa nhiều.
Từ nhận thức sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng của an ninh văn hoá
cũng như những vấn đề thực tiễn đặt ra của Truyền hình Cơng an nhân dân, tơi
chọn đề tài "Vấn đề an ninh văn hoá trên kênh Truyền hình Cơng an nhân dân"
làm luận văn tốt nghiệp cao học tại Học viện Báo chí & Tuyên truyền.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài.
Trong bối cảnh tồn cầu hóa, hợp tác quốc tế và giao lưu văn hóa hiện
nay,các quốc gia có cơ hội tiếp thu văn hóa nhân loại, đồng thời cũng phải
giải quyết những vấn đề mới hết sức phức tạp khó khăn, trong đó có vấn đề
bảo đảm an ninh văn hóa. Đây là vấn đề dược các học giả quan tâm nghiên
cứu và có các cơng tr nh tiêu biểu sau đây:
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về vấn
đề an ninh văn hóa, tác giả sẽ phân tích thực trạng vấn đề an ninh văn hóa trên
kênh ANTV. Từ đó, đề ra những giải pháp nhằm nâng cao tuyên truyền về
vấn đề an ninh văn trên kênh ANTV.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu trên, người nghiên cứu xác định các nhiệm vụ:
Tổng hợp và phân tích lý luận về thơng tin, tuyên truyền về vấn đề
an ninh văn hóa. Làm rõ quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác an
ninh văn hóa.
• Hệ thống lại các lý thuyết, lý luận liên quan đến báo chí, bản tin thời
sự trên truyền h nh, vai trò và đạo đức báo chí trong đưa tin về vấn đề an ninh
văn hóa trên truyền hình.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
4
Phân tích thực trạng vấn đề an ninh văn hóa trong bản tin An ninh
24h và chuyên mục An ninh văn hóa trên Kênh ANTV. Cụ thể là: thời
gian, thời lượng phát sóng; nội dung thơng tin; số lượng và chất lượng
thông tin; cách thức thể hiện; mức độ hài lịng của khán giả với chất
lượng thơng tin về vấn đề an ninh văn hóa trong bản tin An ninh 24h và
chuyên mục An ninh văn hóa.
Nêu ra những thành công, hạn chế và đề xuất các giải pháp nâng
cao chất lượng tuyên truyền về vấn đề an ninh văn hóa trên kênh ANTV.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn sẽ là những tin, bài về vấn đề an
ninh văn hóa được phát sóng trong bản tin “An ninh 24h” và chuyên mục “An
ninh văn hóa” trên Kênh ANTV.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong các tin, bài có ảnh hưởng, liên quan
đến vấn đề an ninh văn hóa phát sóng trong bản tin “An ninh 24h” và chuyên
mục “An ninh văn hóa” trên Kênh ANTV 6 tháng đầu năm 2018.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1 Cơ sở lý luận
Luận văn dựa trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, quan điểm của Đảng
và Nhà nước đối với báo chí; lý luận về báo chí truyền hình; Vai trị của an
ninh văn hóa đối với việc xây dựng nền văn hóa dân tộc hiện nay.
5.2 Các phương pháp cụ thể
Để đạt được mục đích đề ra, tác giả luận văn sử dụng các nhóm phương
pháp nghiên cứu chính:
- Nhóm 1: Sử dụng cách thức: sưu tầm, tra cứu và đọc, nghe, xem các
tài liệu bằng văn bản, hình ảnh, internet…về khoa học báo chí nói chung, báo
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
5
chí truyền hình nói riêng; về đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước; về vai trị của an ninh văn hóa trong sự phát triển của đất nước để
khai thác những tư liệu cần thiết có liên quan đến nội dung nghiên cứu.
- Nhóm 2: Phương pháp thống kê, phân tích, chứng minh, đánh giá...
các tài liệu bao gồm các lý luận báo chí, truyền thông, truyền h nh; Các đề tài
nghiên cứu khoa học trước đó về lĩnh vực an ninh văn hóa; các báo cáo sơ kết,
tổng kết về tình hình hoạt động của Ban Thời sự - Kênh ANTV. Tác giả tiến
hành khảo sát thông tin về vấn đề an ninh văn hóa trong bản tin An ninh 24h và
chuyên mục An ninh văn hóa trên kênh ANTV để phân tích và t m hiểu về nội
dung, cách thức thể hiện cũng như những thuận lợi, khó khăn trong quá tr nh
phản ánh thơng tin về vấn đề an ninh văn hóa.
- Nhóm 3: Phương pháp điều tra xã hội học
+ Phương pháp phỏng vấn sâu được tác giả luận văn tiến hành đối với 02
lãnh đạo kênh truyền hình ANTV và 02 nhà báo, phóng viên, biên tập viên liên
quan tới mảng văn hóa xã hội nhằm thu được những đánh giá khách quan, có
trọng lượng về cách đưa tin về vấn đề an ninh văn hóa trên báo chí nói chung và
trên các bản tin của kênh ANTV nói riêng và những gợi ý của họ về giải pháp
đổi mới cách thức đưa tin về vấn đề an ninh văn hóa, nhằm nâng cao chất lượng
các chương tr nh, chuyên mục trên kênh ANTV trong thời gian tới.
+ Tác giả thăm dị ý kiến cơng chúng thơng qua phát phiếu điều tra, lấy
ý kiến người xem truyền hình. Số phiếu điều tra xã hội học phát ra là 300
phiếu, sau khi làm sạch thì có 100 phiếu đầy đủ thơng tin và đưa vào xử lý.
Đề tài cũng tiến hành phỏng vấn sâu 10 khán giả đã từng xem bản tin An
ninh 24h và chuyên mục An ninh văn hóa để làm sâu sắc thêm các nhận
định về nội dung, hình thức của các chương tr nh cũng như tác động đối
với nhận thức, thái độ, hành vi của công chúng xem truyền hình.
Các nhóm phương pháp này vừa truyền thống, vừa hiện đại, giúp cho
kết quả nghiên cứu đạt được độ chính xác cao nhất, đáng tin cậy nhất.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
6
6. Đóng góp mới của đề tài
- Luận văn là một cơng trình nghiên cứu khoa học, lần đầu tiên nghiên cứu,
đánh giá về vấn đề an ninh văn hóa, đồng thời đề ra các giải pháp khả thi để tăng
cường tuyên truyền về vấn đề an ninh văn hóa trên kênh ANTV.
7. Ý nghĩa lý luận và giá trị thực tiễn:
7.1. Ý nghĩa lý luận
Thông qua việc tìm hiểu đề tài "Vấn đề an ninh văn hóa trên kênh
truyền h nh Công an nhân dân” (Khảo sát 6 tháng đầu năm 2018), luận văn sẽ
đưa ra khẳng định vai trị của báo chí nói chung và truyền hình nói riêng trong
việc đảm bảo an ninh văn hóa quốc gia.
Việc nghiên cứu đề tài sẽ giúp cho các nhà lãnh đạo, các phóng viên,
biên tập viên của các cơ quan báo chí, đặc biệt là các đơn vị báo chí chun
biệt về an ninh văn hóa nhìn nhận được tầm quan trọng khi tuyên truyền về
vấn đề an ninh văn hóa.
Với việc nghiên cứu đầy đủ, tồn diện, có hệ thống cách thức thơng tin
về vấn đề an ninh văn hóa trên truyền hình bằng việc khảo sát trên bản tin
“An ninh 24h” và chuyên mục “An ninh văn hóa” của kênh ANTV trong
khoảng thời gian sáu tháng, luận văn sẽ chỉ ra những thế mạnh của truyền
hình trong việc tuyên truyền về vấn đề an ninh văn hóa, đưa ra những hạn chế
khi đưa tin, bài về về vấn đề an ninh văn hóa trên kênh ANTV, từ đó đề xuất
phương án để ln đảm bảo tun truyền về vấn đề an ninh văn hóa trên kênh
ANTV trong thời gian tới.
7.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn sẽ là cơ sở tham khảo, tài liệu hữu ích cho những nhà quản lý,
phóng viên, biên tập viên đưa tin về mảng văn hóa xã hội trên kênh ANTV
nói riêng và các đơn vị báo chí nói chung trong lĩnh vực thông tin, tuyên
truyền về tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
luận văn gồm 3 chương, 9 tiết.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
7
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ AN NINH VĂN HĨA
TRÊN BÁO CHÍ
1.1. Khái niệm
1.1.1. Khái niệm văn hóa
Văn hóa là sản phẩm của con người; là hệ quả sự tiến hóa của nhân
loại. Nhờ có văn hóa mà con người trở nên độc đáo trong thế giới sinh vật và
khác biệt so với những con vật khác trong thế giới động vật. Tuy nhiên, để
hiểu về khái niệm "văn hóa" đến nay vẫn cịn nhiều ý kiến khác nhau, do đó
có những định nghĩa khác nhau về văn hóa.
Năm 1952, A.L. Kroeber và Kluckhohn xuất bản quyển sách "Văn hóa,
điểm lại bằng cái nhìn phê phán các khái niệm và định nghĩa" [16], trong đó
tác giả đã trích lục khoảng 160 định nghĩa về văn hóa do các nhà khoa học
đưa ra ở nhiều nước khác nhau. Điều này cho thấy, khái niệm "Văn hóa" rất
đa dạng, phong phú và phức tạp.
Năm 1871, E.B. Tylor đưa ra định nghĩa "Văn hóa hay văn minh, theo
nghĩa rộng về tộc người học, nói chung gồm có tri thức, tín ngưỡng, nghệ
thuật, đạo đức, luật pháp, tập quán và một số năng lực và thói quen khác
được con người chiếm lĩnh với tư cách một thành viên của xã hội" [22]. Theo
định nghĩa này th văn hóa và văn minh là một; nó bao gồm tất cả những lĩnh
vực liên quan đến đời sống con người, từ tri thức, tín ngưỡng đến nghệ thuật,
đạo đức, pháp luật… Có người ví, định nghĩa này mang tính "bách khoa toàn
thư" v đã liệt kê hết mọi lĩnh vực sáng tạo của con người. F. Boas định nghĩa:
Văn hóa là tổng thể các phản ứng tinh thần, thể chất và những hoạt động định
h nh nên hành vi của cá nhân cấu thành nên một nhóm người vừa có tính tập
thể vừa có tính cá nhân trong mối quan hệ với mơi trường tự nhiên của họ, với
những nhóm người khác, với những thành viên trong nhóm và của chính các
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
8
thành viên này với nhau. Mối quan hệ giữa cá nhân, tập thể và môi trường là
quan trọng trong việc h nh thành văn hóa của con người.
Ở Việt Nam, những năm 90 của thế kỷ XX, PGS. Phan Ngọc có đưa ra con
số hơn 1000 khái niệm về văn hóa. Và mặc dù có nhiều định nghĩa khác nhau
song, theo bất cứ nghĩa nào th văn hóa bằng cách này hay cách khác, đều thể hiện
những đặc trưng về con người và đời sống tinh thần của con người, đều phản ánh
(một cách trực tiếp hoặc kín đáo) đặc thù hoạt động người.
Theo PGS, VS. Trần Ngọc Thêm khi nghiên cứu về văn hóa có đưa ra
định nghĩa như sau: “Văn hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và
tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá tr nh hoạt động thực tiễn,
trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội” [13,
tr.10]. Định nghĩa này đã chỉ ra 4 đặc trưng cơ bản của văn hóa là tính hệ
thống, tính giá trị, tính nhân sinh, tính lịch sử.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra định nghĩa văn hóa: “V lẽ sinh tồn cũng
như mục đích của cuộc sống, lồi người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn
ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật,
những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặt ăn, ở và các phương thức sử
dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa” [14,
tr.458].Với cách hiểu này, văn hóa sẽ bao gồm tồn bộ những g do con người
sáng tạo và phát minh ra. Cũng giống như định nghĩa của Tylor, văn hóa theo
cách nói của Hồ Chí Minh sẽ là một "bách khoa tồn thư" về những lĩnh vực
liên quan đến đời sống con người.
Trong những năm gần đây, một số nhà nghiên cứu ở Việt Nam và trên
thế giới khi đề cập văn hóa thường vận dụng định nghĩa văn hóa của
UNESCO nêu trong “Tun bố về chính sách văn hóa” tại Hội nghị quốc tế
về chính sách văn hóa của UNESCO từ ngày 26/7 đến 6/8/1982 ở Mexico:
“Văn hóa là tổng thể những nét đặc thù về tinh thần vật chất, về trí tuệ và xúc
cảm quy định tính cách của một xã hội hay của một nhóm xã hội. Văn hóa
bao gồm nghệ thuật và văn chương, những lối sống, những quyền cơ bản của
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
9
tồn tại (tồn tại - being) người, những hệ thống giá trị, những truyền thống và
tín ngưỡng. Văn hóa đem lại cho con người khả năng suy xét về bản thân.
Chính văn hóa làm cho chúng ta trở thành những sinh vật đặc biệt - con
người, có lí tính, có óc phê phán và dấn thân một cách đạo lí. Chính nhờ văn
hóa mà con người tự thể hiện, tự ý thức được bản thân, tự biết m nh là một
phương 13 án chưa hoàn thành đặt ra để xem xét những thành tựu của bản
thân, t m kiếm không mệt mỏi những ý nghĩa mới mẻ và sáng tạo nên những
công tr nh vượt qua cả giới hạn của bản thân”. Khái quát các quan niệm trên
về văn hóa nêu trên có thể hiểu: Văn hóa là hệ thống các giá trị vật chất và
tinh thần do lồi người sáng tạo và tích lũy trong hoạt động thực tiễn, trong sự
tương tác giữa con người với tự nhiên và xã hội, phản ảnh tr nh độ phát triển
của lịch sử xã hội và phát triển của con người. Đảng ta xác định văn hóa là
nền tảng tinh thần của xã hội, văn hóa vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự
phát triển kinh tế xã hội. Theo đó, trong đề tài luận văn này, văn hóa trong
khái niệm “an ninh văn hóa” được hiểu theo nghĩa là nền văn hóa cộng đồng quốc gia, dân tộc.
1.1.2. Khái niệm an ninh
Theo định nghĩa của Từ điển Oxford, [1] (truy cập ngày 15/10/2016),
th “an ninh” (security) nghĩa là trạng thái không bị nguy hiểm hay đe dọa.
Nghĩa là, không bị rơi vào trạng thái hay cảm giác sợ hãi, lo âu và nguy hiểm,
không bị rơi vào trang thái hồi nghi và khơng đốn định. An ninh không chỉ
là điều kiện cần được bảo vệ khỏi mối nguy hiểm, sự rủi ro và tổn thương, mà
là trạng thái thoát khỏi mối nguy hiểm, sự rủi ro và tổn thương ấy. Nghĩa là,
an ninh là trạng thái mà ở đó cần đến sự an tồn như là một điều kiện thiết
yếu để không bị lệ thuộc vào sự lo sợ và hiểm nguy.
Như vậy, an ninh, hiểu theo nghĩa đơn giản nhất là khả năng giữ vững
an toàn trước các mối đe dọa. An ninh không phải là khái niệm tĩnh mà là một
khái niệm động và trải qua nhiều thay đổi về cách hiểu cũng như cách tiếp
cận. Từ một ý niệm truyền thống xoay quanh các chủ đề quân sự, chiến tranh
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
10
và bạo lực, khái niệm an ninh với những kết nối mới đã mở ra những chiều
kích xuất phát từ những lĩnh vực khác nhau. Từ góc nh n ban đầu tập trung
vào nhà nước các nhà nghiên cứu đang nói về hình thái an ninh mới, với sự
thay đổi về chủ thể lẫn khách thể, cũng như phạm vi hoạt động và ảnh hưởng
của những tác nhân mới này.
Từ chỗ tập trung vào cấp độ quốc gia và hệ thống quốc tế, khái niệm
“an ninh” cũng đã chuyển động theo hướng tập trung vào cả cấp độ cá nhân,
mà khái 15 niệm an ninh con người là một trong những cách tiếp cận nổi bật
nhất trong những thập niên gần đây. Điều này cho thấy một sự thay đổi cả về
chủ thể lẫn khách thể: cá nhân con người vừa là tâm điểm nghiên cứu của các
vấn đề an ninh, vừa là động lực thúc đẩy những biện pháp bảo đảm an ninh
của mình.
Khía cạnh cuối cùng của phần mở rộng khái niệm an ninh liên quan đến
cách thức mà con người định lượng và xử lý các vấn đề an ninh. Nếu trong
bối cảnh Chiến tranh lạnh, bảo đảm an ninh trước các đe dọa tấn công quân sự
với việc xây dựng các hệ thống tên lửa, nâng cao khả năng quốc phịng, cùng
duy trì các liên minh, thì trong thời đại ngày nay, ứng xử với các vấn đề an
ninh trở nên đa diện hơn, bao gồm ít nhất ba mức độ: triệt tiêu các mối đe
dọa, giảm thiểu mức độ tổn thương và đánh giá các khả năng rủi ro.
Từ những phân tích trên có thể hiểu an ninh là sự ổn định và phát triển
của các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của mỗi quốc gia. An ninh
và phát triển là hai vấn đề chiến lược. Cho dù khái niệm an ninh đã có nhiều
biến đổi theo thời gian, nhưng có một điều hầu như khơng thay đổi, đó chính
là việc bảo đảm an ninh vẫn là một mục tiêu tối thượng của mỗi quốc gia
cũng như mọi cá nhân con người.
1.1.3. Khái niệm an ninh văn hóa
Ở Việt Nam, khái niệm an ninh văn hóa vẫn là một khái niệm cịn mới
mẻ. Thường có hai cách tiếp cận: tiếp cận từ góc độ văn hóa và tiếp cận từ
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
11
góc độ an ninh. PGS, VS. Trần Ngọc Thêm là người đưa ra một cách hiểu
tương đối đầy đủ về an ninh và an ninh văn hóa từ góc độ văn hóa học.
Theo PGS, VS. Trần Ngọc Thêm (2013), “Văn hóa và an ninh văn hóa,
Chuyên đề Văn hóa học - Những vấn đề khoa học xã hội nhân văn” [16] có
thể phân biệt ba mức độ an ninh. Ở mức một là loại an ninh có mục tiêu trực
tiếp gìn giữ đối tượng bảo vệ; nó mang tính tiêu cực, thụ động. Ở mức hai là
loại an ninh có mục tiêu ngăn chặn các nguy cơ, hiểm họa từ xa, không cho
tiếp cận đối tượng bảo vệ; nó tuy mang tính tích cực, nhưng vẫn cịn thụ động.
Ở mức ba là loại an ninh có mục tiêu phát triển đối tượng bảo vệ, tăng cường
sức đề kháng cho nó để nó có khả năng “miễn dịch” đối với các hiểm họa;
đây là h nh thức an ninh vừa tích cực, vừa chủ động.
An ninh văn hóa theo nghĩa hẹp ở dạng tiêu cực, thụ động bao gồm
việc trực tiếp bảo vệ các di sản chống lại sự xâm hại của tự nhiên và con
người. Ở Việt Nam đây là việc mà Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và cơ
quan cơng an, an ninh văn hóa đã và đang làm. Trong việc bảo vệ chống lại
sự xâm hại của tự nhiên, sự đầu tư của nhà nước và các địa phương là rất ít ỏi.
Sự đầu tư, giúp đỡ của các tổ chức quốc tế và nước ngồi khơng phải lúc nào
cũng được sử dụng một cách hữu hiệu. Sự xâm phạm an tồn văn hóa từ phía
con người ở Việt Nam vơ cùng phong phú và đa dạng. Ở mức thấp nhất là sự
tàn phá một cách vô thức của người dân. Ở mức cao hơn là sự tàn phá có ý
thức để trục lợi. Ở mức cao nhất, cũng là đáng buồn nhất, là nhiều cán bộ
quản lý, cán bộ lãnh đạo chính quyền địa phương các cấp, trong nhiều hợp đã
tỏ ra hoàn tồn thiếu hiểu biết trong lĩnh vực văn hóa và bảo vệ văn hóa, do
vậy đã trực tiếp hoặc gián tiếp phá hủy các giá trị văn hóa. Năm 2002, Quốc
hội Việt Nam đã thông qua Luật di sản văn hóa, đó là một bước tiến quan
trọng trong việc gìn giữ và bảo vệ các di sản văn hóa, truyền thơng văn hóa ở
Việt Nam.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
12
An ninh văn hóa với việc chống lại các luồng văn hóa độc hại từ nước
ngồi thâm nhập vào là an ninh văn hóa theo nghĩa rộng ở dạng tích cực, thụ
động. Biện pháp thực hiện chủ yếu lâu nay là thơng qua hệ thống kiểm tra văn
hóa ở hải quan các cửa khẩu như sân bay, bến cảng, bưu điện và cái gọi là
“bức tường lửa” ở các máy chủ của các mạng internet quốc gia …
Để chống lại những nguy cơ đe dọa đến an ninh con người và an ninh
dân tộc về mặt văn hóa trong thế giới tồn cầu hóa này, những biện pháp bảo
vệ an ninh tiêu cực theo kiểu truyền thống rõ ràng là đã lỗi thời. Biện pháp
thích hợp và có hiệu quả lâu dài phải là biện pháp an ninh theo kiểu chủ động,
tích cực.
Ở một góc nh n khác, an ninh văn hóa được hiểu là sự ổn định của nền
văn hóa quốc gia, đặc biệt là sự ổn định của hệ tư tưởng chính trị, do đó, bảo
đảm an ninh văn hóa là một hoạt động của ngành Công an. Từ điển Bách
khoa Công an nhân dân Việt Nam ghi rõ: “An ninh tư tưởng - văn hóa là sự
ổn định và bền vững của tư tưởng văn hóa trên nền tảng của chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. An ninh tư tưởng - văn hóa là bộ phận của
an ninh quốc gia” [17, tr.26].
Từ cách tiếp cận này th an ninh văn hóa được cấu thành từ các yếu tố:
Một là, sự vững mạnh của nền tảng tư tưởng xã hội chủ nghĩa, lòng tin của
cán bộ, đảng viên và nhân dân vào con đường xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh
đạo của Đảng trước các hoạt động phá hoại tư tưởng của các thế lực thù địch;
Hai là, sự phát triển ổn định và bền vững của nền văn hoá Việt Nam tiên tiến
đậm đà bản sắc dân tộc, thể hiện bản lĩnh, sức mạnh của nền văn hoá trước
âm mưu, hoạt động xâm lăng văn hoá, truyền bá văn hoá độc hại; Ba là, sự an
tồn của bí mật nhà nước, bí mật nội bộ trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng; Bốn
là, sự an toàn của các cơ quan, tổ chức văn hóa, tư tưởng trước âm mưu, hoạt
động phá hoại của các thế lực thù địch và các loại tội phạm; Năm là, sự an
toàn, vững vàng về bản lĩnh chính trị của đội ngũ văn nghệ sĩ, trí thức, cán bộ
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
13
các cơ quan văn hóa, tư tưởng trước hoạt động tác động, lôi kéo của thế lực
thù địch và tác động tiêu cực khác.
Từ các khái niệm an ninh văn hóa trên, kế thừa cách tiếp cận an ninh
văn hóa đặt trong bối cảnh tồn cầu hóa hiện nay, tơi cho rằng khái niệm an
ninh văn hóa được hiểu là sự ổn định và phát triển của nền văn hóa dân tộc
theo hướng khoa học, dân chủ, tiến bộ, nhân văn, bảo đảm quyền sáng tạo và
hưởng thụ của người dân, chống lại các phản văn hóa, phản giá trị. Như vậy
khái niệm an ninh văn hóa được khai thác dưới các góc độ sau:
Thứ nhất, an ninh văn hóa là thực hiên đúng chủ trương, đường lối của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Thứ hai, an ninh văn hóa là sự bảo tồn, bảo vệ các giá trị di sản văn
hóa, bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc và thể chế văn hóa quốc gia gắn với thể
chế chính trị.
Thứ ba, an ninh văn hóa là việc sáng tạo và truyền bá những giá trị văn
hóa khoa học, tiến bộ, dân chủ, nhân văn; xây dựng mơi trường văn hóa và
nền tảng tinh thần tiến bộ và lành mạnh của xã hội; bảo đảm quyền tự do sáng
tạo và hưởng thụ văn hóa của nhân dân.
Thứ 4, an ninh văn hóa là việc đấu tranh chống lại sự xâm hại của tự
nhiên và con người đối với văn hóa, đấu tranh chống lại việc xâm nhập của
các luồng tư tưởng, truyền bá sản phẩm phi văn hóa, thiếu lành mạnh đi
ngược lại với đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước; đấu tranh chống lại các phản giá trị, phản văn hóa, bảo tồn và phát huy
nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
An ninh văn hóa trước hết phải là sự bảo đảm cho việc xây dựng một
mơi trường văn hóa lành mạnh, ở đó, các giá trị văn hóa của dân tộc và nhân
loại được gìn giữ và phát huy; hệ thống thể chế và thiết chế văn hóa được xây
dựng và hồn thiện, tiếp theo đó là việc chống lại những hành vi phản văn
hóa, phản giá trị và những hoạt động phá hoại văn hóa, tư tưởng của các thế
lực thù địch.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
14
1.2. Vai trị của báo chí nói chung và truyền hình nói riêng trong
việc tun truyền vấn đề an ninh văn hóa
1.2.1. Vai trị cung cấp thơng tin
Tại Việt Nam, báo chí có vai trị là phương tiện thông tin thiết yếu của
đời sống xã hội, là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính
trị, xã hội, là diễn đàn của nhân dân; Chức năng thông tin, định hướng thông
tin là chức năng quan trọng hàng đầu của báo chí, truyền thơng.
Chính vì vậy, trong lĩnh vực bảo vệ an ninh văn hóa khơng thể thiếu
vai trị của truyền thơng, báo chí. Thực tiễn cho thấy, bên cạnh vai trò của
Đảng, Nhà trong vấn đề bảo đảm an ninh văn hóa Quốc gia, cần chú trọng đến
vai trị của truyền thơng, báo chí trong truyền tải quan điểm, chính sách của
Đảng, Nhà nước, về lĩnh vực an ninh văn hóa trong bối cảnh hội nhập ngày
càng sâu vào nền kinh tế quốc tế đang là một trong những nhiệm vụ quan
trọng và phức tạp. Từ đó, nâng cao nhận thức cho các cấp ủy, chính quyền và
đồn thể, đẩy mạnh hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức
chính trị và tinh thần cảnh giác cho cán bộ, đảng viên và nhân dân trước
những âm mưu "diễn biến hịa bình" của các thế lực thù địch; báo chí, truyền
h nh cũng định hướng thông tin để Đảng và Nhà nước ta tiếp tục phát triển
sâu rộng và nâng cao chất lượng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc. Đồng thời, truyền thơng, báo chí cịn phát hiện và phê phán các hành vi
xâm phạm văn hóa, ảnh hưởng tới thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam.
Báo chí, truyền thơng cũng tham gia vào cuộc đấu tranh trên mặt trận tư
tưởng, lý luận nhằm bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách pháp
luật của Nhà nước về vấn đề bảo vệ an ninh văn hóa, xây dựng và phát triển
nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong bối cảnh hội nhập ngày
càng sâu vào nền kinh tế quốc tế.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng chỉ rõ "Tiếp
tục phát triển sâu rộng và nâng cao chất lượng nền văn hóa Việt Nam tiên
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
15
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn kết chặt chẽ và đồng bộ hơn với phát triển
kinh tế - xã hội, làm cho văn hóa thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã
hội. Xây dựng và hoàn thiện giá trị, nhân cách con người Việt Nam, bảo vệ và
phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa,
hội nhập kinh tế quốc tế". Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn các nhà báo:
“Làm báo là làm chính trị. Chính trị phải đúng”.
1.2.2. Vai trị định hướng dư luận xã hội
Báo chí, truyền thơng định hướng thơng tin là định hướng dư luận xã hội
bằng thông tin và định hướng việc tiếp nhận thông tin cho công chúng. Đây là
trách nhiệm chính trị, trách nhiệm xã hội của người làm báo. Chẳng hạn, trước
một luồng thông tin nhiều chiều về các luồng văn hóa ngoại lai, độc hại, báo
chí có nhiệm vụ thơng tin một cách chính xác để cơng chúng tiếp nhận văn hóa
bên ngồi phải có sự xem xét, chọn lọc cẩn trọng. Và phải khẳng định bản sắc
riêng, giữ vững nền tảng "tư tưởng" và "tinh thần" dân tộc.
Như vậy, thơng tin báo chí truyền thơng cần được tiếp cận từ nhiều
phía, đa chiều và có cơ sở khoa học về nhận thức, lý luận và cơ sở thực tiễn.
Nhiều bài b nh luận, xã luận, chun luận của báo chí, có giá trị thức tỉnh
nhận thức, giá trị mở đường dư luận xã hội. Từ việc báo chí giúp cơng chúng
biết đến hiểu là quá tr nh nhận thức, trên cơ sở được tiếp nhận đầy đủ, trung
thực và đa chiều các nguồn tin.
Trách nhiệm xã hội của nhà báo là phải đưa thông tin trung thực, khách
quan, chính xác để định hướng dư luận xã hội theo hướng vừa đúng ý Đảng,
vừa hợp lịng dân. Theo đó, nhà báo định hướng thơng tin thể hiện ở chỗ lựa
chọn, xử lý thông tin, đưa hay không đưa tin, đưa lúc nào, ở đâu, đưa như thế
nào, liều lượng, mức độ đưa tin ra sao… để không gây tác động tiêu cực,
không gây hậu quả xấu tới xã hội. Nghĩa vụ cơng dân địi hỏi nhà báo không
chỉ phải tuân thủ hiến pháp và pháp luật trong hoạt động nghề nghiệp. Nhà
báo không được lợi dụng vị thế nghề nghiệp để vi phạm pháp luật, không
được tự cho m nh quyền làm trái, đứng trên pháp luật.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
16
Vậy báo chí định hướng dư luận xã hội trong những t nh huống này
như thế nào? Đó là, nhà báo phải có trái tim nóng và cái đầu lạnh; Cần b nh
tĩnh, thận trọng, không vội vàng đưa tin, viết bài khi chưa nắm chắc bản chất
của sự kiện. Nơn nóng trong đưa tin, nhiều khi “lợi bất cập hại”, bởi thông tin
không đúng bản chất sự kiện có thể gây tác hại khơn lường. Nhà báo cần hết
sức trung thực, khách quan, không định kiến, để rộng đường dư luận xã hội.
Trước một vấn đề văn hóa đang gây nhiều tranh cãi như xâm phạm di tích
đ nh chùa, chưa có sự đồng thuận xã hội, nhà báo cần phải thơng tin từ nhiều
góc độ, nhiều cách tiếp cận, tranh thủ ý kiến chuyên gia, nhất là những
chun gia văn hóa có uy tín xã hội.
1.2.3. Vai trò giám sát và phản biện xã hội
Vai trò giám sát của báo chí là giám sát xã hội, là sự cung cấp thông tin
hai chiều: Thông tin từ phía đối tượng chịu giám sát (cán bộ, đảng viên…) và
thơng tin từ phía đối tượng giám sát (dư luận xã hội, nhân dân…) là nguồn
thơng tin có tính chất đánh giá, phê b nh, xây dựng, làm cơ sở để kiểm tra,
điều chỉnh, xử lý...
Phản biện của báo chí là phản biện xã hội. Phản biện khơng có nghĩa là
phản đối hay chỉ là phản đối mà còn mang tính xây dựng, đồng t nh, cổ vũ...
Nếu phản biện của các tổ chức khoa học mang tính tư vấn, là phản biện hoàn
toàn dựa trên cơ sở khoa học; th báo chí thực hiện chức năng phản biện xã
hội, trước hết dựa trên dư luận xã hội.
Như vậy, phản biện xã hội là cách để báo chí, truyền h nh giúp cơng
chúng (đương nhiên có cả người trong cuộc của vụ việc được đề cập) nh n
nhận một sự kiện, một vấn đề về lĩnh vực văn hóa nói riêng và các vấn đề xã
hội nói chung ở nhiều góc độ khác nhau, nhiều quan điểm khác nhau, thậm
chí đối lập nhau, và đặc biệt đây là kênh thông tin chuyển tải được tiếng nói
của dư luận xã hội. Thơng qua báo chí, người dân có thể phát biểu ý kiến,
nguyện vọng của m nh về các vấn đề trong đời sống xã hội, đặc biệt là lĩnh
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
17
vực ảnh hưởng tích cực, tiêu cực tới an ninh văn hóa truyền thống, thuần
phong mỹ tục, qua đó thể hiện sự giám sát và phản biện xã hội của m nh.
Bám sát sự kiện, thông tin nhanh nhạy, phân tích trúng vấn đề trọng
điểm và góp phần định hướng dư luận, các cơ quan thông tấn, báo chí đã thực
hiện tốt chức năng phản biện, mang lại hiệu quả xã hội rõ rệt. Từ đó, vai trị,
chức năng phản biện của báo chí ngày càng được khẳng định, tạo được niềm
tin của cơng chúng.
Báo chí hiện nay đang bày tỏ kịp thời nguyện vọng của nhân dân, chính
kiến của nhà báo trước những vấn đề cụ thể. Phản biện đôi lúc cũng buộc dư
luận phải quan tâm. Những năm gần đây, nhiều giá trị văn hóa truyền thống
tốt đẹp của ông cha bị đảo lộn, nhiều hành vi phản văn hóa mới xuất hiện với
tần suất lớn, mật độ dày và nhất là mơi trường văn hóa xã hội đang bị “ô
nhiễm nặng nề” đã và đang trở thành nỗi bất an đối với vận mệnh quốc gia,
dân tộc và tương lai đất nước. Một trong những nguyên nhân dẫn đến thực
trạng này là do cuộc “xâm lăng văn hóa” nhằm vào nước ta đang tấn cơng từ
nhiều phía, từ nhiều con đường, thơng qua nhiều h nh thức, âm mưu, thủ đoạn
hết sức tinh vi, thâm độc. Đó là hành tr nh tốn nhiều giấy mực trên các trang
báo cũng như h nh ảnh đa dạng phong phú trên truyền h nh về sự xâm nhập
của linh vật ngoại lai tràn ngập tại các đ nh chùa, cơ quan công sở. Mà “cuộc
chiến” của những chuyên gia về lĩnh vực này, các phóng viên, nhà báo mảng
văn hóa cũng tích cực tun truyền, phản biện và giám sát về vấn đề này.
Chức năng giám sát được báo chí hết sức chú ý cũng đã góp phần ngăn
chặn, thậm chí là đẩy lùi những trường hợp, những vụ việc thực hiện khơng
đúng chính sách, chế độ cũng như các quyết định cụ thể về vấn đề có nguy cơ
ảnh hưởng tới văn hó dân tộc. Trước thực tế khơng thể coi nhẹ, xem thường
đó, vấn đề cấp bách mà báo chí truyền h nh hiện nay là tăng cường vai trò
giám sát và phản biện xã hội tích cực bồi tụ, vun đắp, nâng cao sức đề kháng
văn hóa cho các cấp, các ngành và tồn xã hội. Sức đề kháng văn hóa chính là
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
