Bài giảng Lịch sử các học thuyết kinh tế - Chương 5: Các học thuyết kinh tế của các nhà XHCN không tưởng Tây Âu thế kỷ XIX

CHƯƠNG V
CÁC HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CÁC NHÀ XHCN KHÔNG TƯỞNG TÂY
ÂU THẾ KỶ XIX


NỘI DUNG
• 1. Hồn cảnh lịch sử và đặc điểm
• 2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu Saint
Simon( 1760 -1825)
• 3. Học thuyết kinh tế của Charles Fourier
( 1772 - 1832)
• 4. CNXH khơng tưởng Robert Owen ( 1771
– 1858 )


1. Hồn cảnh lịch sử và đặc điểm
• a. Hồn cảnh lịch sử ra đời:
• Ra đời gắn liền với sản xuất cơng nghiệp của
CNTB, với tình cảnh khổ cực của giai cấp
cơng nhân và nhân dân lao động.
• Phong trào cơng nhân chưa phát triển nên
việc chống sự bóc lột của CNTB mới chỉ thể
hiện dưới hình thức tư tưởng và sự mơ ước về
một xã hội tương lai tốt đẹp.


a. Hồn cảnh lịch sử ra đời:
• Chủ nghĩa xã hội không tưởng ra đời ở Pháp
và Anh với các đại biểu tiêu biểu là:
• Saint Simon ( 1760 -1825);

• Charles Fourier ( 1772 - 1832),
• Robert Owen ( 1771 - 1858).


b. Đặc điểm và những đóng góp chủ yếu:
Thứ nhất, họ kịch liệt phê phán CNTB và cần phải
thay thế bằng một xã hội mới tốt đẹp hơn.
Tính lịch sử của PTSX TBCN và chống lại
các quan điểm cho rằng CNTB tồn tại vĩnh viễn.


b. Đặc điểm và những đóng góp chủ yếu:
• Thứ hai, các nhà XHCN khơng tưởng có nhiều
phỏng đốn về CNXH.
• Nhưng khơng vạch ra con đường đi tới CNXH.
• Vì họ khơng thấy được vai trị của giai cấp vơ
sản, vai trị của quần chúng nhân dân.


b. Đặc điểm và những đóng góp chủ yếu:
• Vì vậy, họ đã chủ trương xây dựng xã hội mới
bằng con đường không tưởng như tuyên truyền,
giác ngộ, mong chờ những người lương thiện
trong số những nhà tư bản giúp đỡ. …..
• CNXH khơng tưởng phản ánh giai đoạn chưa
chín muồi của phong trào đấu tranh giai cấp của
công nhân, khi phong trào đó chưa chuyển từ tự
phát sang tự giác.

2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Saint Simon là người Pháp. Xuất thân trong
một gia đình q tộc.
• Có nhiều tác phẩm như: ‘’ về hệ thống công
nghiệp ‘’ (1821). ; Giáp lý cương yếu của
những nhà cơng nghiệp ( 1824)….
• Những tư tưởng chủ yếu:


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Thứ nhất, sự vận động phát triển của xã hội lồi
người là một q trình lịch sử từ thấp đến cao, đó
là sự thay đổi của một giai đoạn lịch sử này bằng
một giai đoạn lịch sử khác.


các giai đoạn phát triển của lịch sử

Phát
triển xã
hội

Thế kỷ vàng

Thời kỳ hiện đại
Thời kỳ trung cổ
Thời kỳ nô lệ

Thời kỳ thơ ấu
Tiến trình lịch sử


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Thời kỳ hiện đại là thời kỳ CNTB, đây là thời
kỳ của giai cấp không sản xuất và ăn bám.
• Đây là thời kỳ quá độ đầy mâu thuẫn.
• Nó sẽ được thay thế bởi một thời kỳ mới, thời
kỳ hạnh phúc của con người, đó là thời kỳ thế
kỷ vàng. Đây là một tất yếu lịch sử.


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Thứ hai, đã hình dung một mơ hình xã hội mới: là
một hệ thống cơng nghiệp.
• Xã hội CN sẽ phát triển trên cơ sở nền sản xuất đại
cơng nghiệp phát triển theo một kế hoạch cho
trước.
• Cơng nhân là người trực tiếp thực hiện kế hoạch.


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Trong xã hội mới, ơng đặt ra ngun tắc
”nghĩa vụ lao động” cho tất cả mọi người, kể
cả nhà tư bản.
• Mục đích của xã hội mới là sản xuất những

sản phẩm cần thiết có ích để tạo điều kiện cho
con người phát triển tồn diện. XH bình đẳng.
Làm theo năng lực, trả cơng theo lao động.


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Tóm lại, tư tưởng của ơng có ý nghĩa nhất định,
đã đứng trên giác độ kinh tế để phê phán CNTB
và đã nêu lên được một số dự kiến về xã hội
tương lai.
• Nhưng tư tưởng của ơng có tính chất khơng
tưởng bởi vì nó khơng vạch ra được con đường
và lực lượng xây dựng xã hội tương lai.


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Charles Fourier là một nhà XHCN khơng tưởng,
Pháp, sinh ra trong một gia đình làm nghề mua bán
và bản thân ơng là một thương gia.
• Có nhiều tác phẩm nổi tiếng như: “ Lý luận về bốn
giai đoạn và những số phận chung” (1808), thế
giới xã hội và công nghiệp….(1828)


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Những tư tưởng chủ yếu:
• “HỌC THUYẾT VỀ SỰ HAM THÍCH”. Con

người có bản chất hướng về cái gọi là sự ham
thích.
• 3 nhóm: nhóm ham thích vật chất, nhóm ham
thích tinh thần và ham thích cấp cao.


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Sự nhiệt tình, sáng tạo và sự thi đua là những
ham thích cấp cao.
• Trong điều kiện của CNTB con người ta
thường bị giới hạn ở ham thích vật chất và
ham thích tinh thần nên người ta sẳn sàng làm
giàu bằng cách bóc lột.


các giai đoạn phát triển của lịch sử

Phát
triển xã
hội

Văn Minh
Gia trưởng

Dã man
Mơng muội
Tiến trình lịch sử

3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Giai đoạn văn minh là giai đoạn cơng nghiệp phát
triển và là giai đoạn lầm lẫn của con người. Đây là
giai đoạn của CNTB, trong đó tồn tại chế độ khơng
bình đẳng, chống nhân dân và vơ nhân đạo, trong xã
hội đó có một lớp người sống đầy đủ, sung túc bằng
cách bóc lột lao động của dân chúng.


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Fourier đã hình dung một xã hội mới với mơ hình
đó là một xã hội bình đẳng, bao gồm các tổ hợp
người sản xuất được thành lập trên cơ sở tự
nguyện của mọi người. Đó là một xã hội khơng có
giai cấp và hài hồ, khơng có sự bần cùng, khơng
có sự bất bình đẳng và chiến tranh.