Bài giảng GDCD 10 - Bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng

Tiết 7

Bài 5: CÁCH THỨC VẬN ĐỘNG, PHÁT TRIỂN
CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG


Bài 5: CÁCH THỨC VẬN ĐỘNG , PHÁT TRIỂN
CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG
-------------------------------------------------------------------

1. Chất của sự vật, hiện tượng

Thảo luận nhóm ( thời gian : 2 phút )
Nhóm 1: Nêu các đặc điểm của muối ăn?
Nhóm 2: Nêu các đặc điểm của đường?
Nhóm 3: Em hãy chỉ ra đặc điểm nào là đặc điểm cơ bản, tiêu biểu
của muối và đường?
Nhóm 4: - Để phân biệt sự vật này với sự vật khác ta căn cứ vào
đâu?
- Các tính chất như mặn, ngọt… có phải do chúng ta áp
đặt cho các sự vật trên khơng hay đó là thuộc tính vốn có của sự
vật, hiện tượng ?


Bài 5: CÁCH THỨC VẬN ĐỘNG , PHÁT TRIỂN
CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG
--------------------------------------------------------------------------1. Chất của sự vật, hiện tượng
Làm từ nước Mặn
biển
NaCl

Muối

Ngọt
Màu
trắng

MẶN, NaCl

H¹t nhỏ Thể rắn

Tan trong
nước

Làm từ mía

Chất

Đường
NGỌT,
C12H22O11
H¹t nhỏ

Thể rắn

C12H22O11
Màu
trắng
Tan trong
nước

Khái niệm: Chất là khái niệm dùng để chỉ những
thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật và hiện tượng,
tiêu biểu cho sự vật và hiện tượng đó, phân biệt nó
với các sự vật và hiện tượng khác.


Em hãy nêu chất của
một số sự vật, hiện
tượng xung quanh em?


Bài 5: CÁCH THỨC VẬN ĐỘNG , PHÁT TRIỂN
CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG

-----------------------------------------------

2. Lượng của sự vật, hiện tượng

Khái niệm: Lượng dùng để chỉ những thuộc
tính vốn có của sự vật và hiện tượng biểu thị
trình độ phát triển (cao, thấp), quy mô (lớn,
nhỏ), tốc độ vận động (nhanh, chậm), số
lượng (ít, nhiều)…của sự vật và hiện tượng


Ví dụ

BỐ: CAO 1,75 m; NẶNG 70 KG
CON : CAO 1,20 m; NẶNG 33 KG

Nhanh

Chậm

Trường THPT Thuận Thành 1 có 45 lớp
với hơn 2000 học sinh

Ít

nhiều


Nêu tên của sự vật dựa vào các gợi ý về lượng
sau
Vận tốc 300.000km/s

Ánh sáng

Gồm 2 nguyên tử H và 1 nguyên tử O
Chiều dài 8cm, chiều rộng 8cm,
góc tạo bởi 2 cạnh liền kề bằng
90 độ

Nước

Hình vng


Học sinh A:

Chiều cao: 1,55m
Cân nặng : 43kg
Trình độ kiến thức(lớp 10)
Tác phong nhanh
Học lực: khá
Đạo đức: tốt

Chất

Học sinh A

Lượng

Tác phong nhanh

Chiều cao: 1,55m

Học lực: khá

Cân nặng : 43kg

Đạo đức: tốt

Trình độ kiến
thức (lớp 10)


Bài 5: CÁCH THỨC VẬN ĐỘNG , PHÁT TRIỂN
CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG

----------------------------------------------3. Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và
sự thay đổi về chất


3. Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và
sự biến đổi về chất


Đọc truyện

“ Có cơng mài sắt có ngày nên kim”

Tương truyền, thuở niên thiếu, Lý Bạch là cậu bé không chịu khó học hành, ham chơi như bao
đứa trẻ bình thường khác. Một hôm, cậu bé chán học, lẻn sang chơi ở chân núi phía Đơng. Kỳ lạ
q! Trước mắt cậu bé là một bà lão đang cắm cúi mài một thanh sắt bên một tảng đá lớn. “Bà
già tóc bạc đến dường kia mà lại chăm chắm mài một thanh sắt để làm gì nhỉ?” Cậu bé hết sức
phân vân, bèn rón rén đến bên cạnh cụ già rồi cất tiếng hỏi:
- Cụ ơi, cụ mài sắt để làm gì vậy?
Bà lão ngoảnh mặt lên, hiền từ trả lời: - Để làm kim khâu cháu ạ.
- Làm kim khâu ư? Thanh sắt thì làm thế nào mà trở thành cái kim khâu được? Cậu bé chất vấn
bà lão.
- Mài mãi cũng phải được. Kẻ có cơng mài sắt thì có ngày nên kim chứ - Bà lão trả lời một
cách tin tưởng như vậy.
Lý Bạch nửa tin nửa ngờ hỏi lại: - Liệu hơm nay có xong được khơng hở cụ?
Bà lão thong thả trả lời hoà nhịp với động tác mài kim : - Hôm nay không xong thì mai lại

làm tiếp vậy, năm nay khơng xong thì sang năm tiếp tục làm, ngày lại ngày, già
nhất định mài xong.
Nghe đến đây, Lý Bạch chợt hiểu ra và im lặng. Về nhà Lý Bạch thường ngẫm nghĩ về những
lời của bà lão mà càng chuyên tâm học tập. Chẳng bao lâu, Lý Bạch trở thành nhà thơ lỗi lạc với

những áng thơ Đường tuyệt mĩ, có một khơng hai trong nền văn học Trung Quốc.


3. Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và
sự biến đổi về chất
Điểm nút

t
Độ
- Lượng biến đổi trước và biến đổi dần dần

- Sự biến đổi về chất của sự vật,hiện tượng bắt đầu từ lượng
- Giới hạn mà trong đó sự biến đổi về lượng chưa làm thay
đổi về chất của sự vật và hiện tượng được gọi là độ
- Điểm giới hạn mà tại đó sự biến đổi của lượng làm thay
đổi chất của sự vật và hiện tượng được gọi là điểm nút


Xem tranh đốn thành ngữ, ca dao nói về: “sự tích lũy về
lượng dẫn đến sự biến đổi về chất”

Một cây làm chẳng nên non.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao

Năng nhặt chặt bị

Nước chảy đá mịn

Góp gió thành bão

b. Chất mới ra đời bao hàm một lượng mới tương
ứng
1 ngày
Quả trứng gà
( chất cũ)

21 ngày
Gà con
( chất mới )

Ở ngày thứ 21 trứng gà sẽ nở thành gà con
Hình dáng, trọng lượng, màu sắc của trứng gà đã thay đổi hoàn
toàn


3. Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và
sự biến đổi về chất
b. Chất mới ra đời lại bao hàm một lượng mới tương ứng
- Chất biến đổi sau
-Chất biến đổi nhanh chóng (đột biến)

Kết luận: Chất mới ra đời thay thế chất cũ. Khi chất
mới ra đời lại bao hàm một lượng mới để tạo thành sự
thống nhất mới giữa chất và lượng


Tình huống
Nam và Dung cùng học một lớp. Nam đi học thêm rất nhiều
nơi, được các thầy cô nổi tiếng dạy, nên Nam cho rằng, mình

khơng phải ơn tập và làm bài về nhà mà vẫn có thể thi đỗ vào
đại học. Ngược lại, Dung không đi học thêm nhưng rất chú
ý nghe thầy cô giảng bài trên lớp, về nhà Dung chăm chỉ học
và làm bài tập đầy đủ. Kết quả, Nam thi trượt ĐH, Dung đỗ
ĐH với số điểm rất cao.Nam cứ thắc mắc khơng hiểu sao
mình lại bị trượt?
Em giải thích thắc mắc cho Nam thế nào?


Câu ca dao này nói về chất hay lượng của sự vật ?

“KHÔNG THƠM CŨNG THỂ HOA NHÀI
DẪU KHÔNG THANH LỊCH CŨNG NGƯỜI TRÀNG AN”


Khơng có việc gì khó
Chỉ sợ lịng khơng bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên


* Bài học
-Luôn gắn liền lượng với chất.
-Trong học tập, rèn luyện phải kiên trì nhẫn nại, khơng
coi thường việc nhỏ.
Tránh nóng vội, đốt cháy giai đoạn, hành động nửa
vời, không triệt để đều không đem lại kết quả mong
muốn

BÀI TẬP CỦNG CỐ
Bài 1: Hãy chỉ ra mặt chất,mặt lượng trong các câu
sau: x
Ví dụ

Chất

Lớp 10A7 có 42 học sinh
Xã hội phong kiến cịn tình trạng người bóc
lột người
1 phân tử nước gồm có 2 nguyên tử H và 1
nguyên tử O
Bạn Nguyễn Văn A luôn là học sinh giỏi
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau

Lượng

x
x
x
x
x