Bệnh giao mùa ở trẻ em - Chớ coi thường! docx

Bệnh giao mùa ở trẻ em - Chớ coi
thường!
Khi thời tiết chuyển mùa từ nóng sang lạnh, số
trẻ em tới các bệnh viện, trung tâm y tế tăng vọt.
Các bệnh hay gặp khi thời tiết giao mùa là tiêu
chảy, cảm cúm, sốt và nhất là bệnh viêm đường
hô hấp. Để thuận tiện cho việc nhận biết và điều
trị bệnh, các nhà chuyên môn chia viêm đường hô
hấp (VĐHH) thành 2 loại, tuỳ theo vị trí tổn
thương.
Nhiễm khuẩn hô hấp trên bao gồm các trường hợp
viêm mũi - họng, VA, viêm amidan, viêm tai giữa,
ho và cảm lạnh. VĐHH trên thường gặp và diễn biến
nhẹ. VĐHH dưới ít gặp hơn nhưng thường là nặng
bao gồm các trường hợp viêm thanh quản, khí quản,
phế quản, tiểu phế quản và phổi. Những virut thường
gặp gây VĐHH ở trẻ em gồm: virut hợp bào hô hấp
(RSV), virut cúm, virut á cúm, virut sởi, Adenovirus
(còn gọi là virut hạch), Rhinovirus, Enterovirus,
Cornavirus Ở các nước đang phát triển như nước
ta, căn nguyên nhiễm khuẩn vẫn đóng vai trò quan
trọng trong nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính
(NKHHCT) ở trẻ em là: hemophilus influenzae, liên
cầu, tụ cầu, Bordetella, Klebsiella pneumoniae,
Chlamydia trachomatis
Viêm đường hô hấp trên
Viêm đường hô hấp trên được chia làm 2 loại là cấp
tính và mạn tính. Bệnh nhiễm khuẩn hô hấp trên cấp
tính sẽ diễn biến trong vòng vài ba ngày với các dấu
hiệu sốt cao hoặc vừa ho, hắt hơi, chảy nước mũi,
nghẹt mũi, thay đổi giọng, mất giọng. Ở trẻ em dưới

1 tuổi đôi khi nôn nhiều, quấy khóc. Khi khám họng
lúc đó sẽ thấy niêm mạc họng đỏ rực, sau đó các dấu
hiệu trên mất đi. Khi bị bội nhiễm các vi khuẩn trên,
bệnh sẽ diễn biến nặng lên, trẻ hay bị viêm phế
quản, viêm phổi. Khi bị VĐHH cấp tính mà không
được điều trị hoặc điều trị không dứt điểm thì rất dễ
chuyển thành mạn tính. Triệu chứng của VĐHH mạn
tính là ho thúng thắng, rát họng, nuốt thấy hơi vướng
như có vật gì nằm trong họng, đặc biệt ở trẻ em là
chảy nước mũi thường xuyên (một hoặc cả hai bên
mũi).
Một số trẻ em bị VA mạn tính kéo dài mà căn
nguyên do vi khuẩn mủ xanh (Pseudomonas
aeruginosa) thì chất nhày chảy ra ở mũi thường có
màu xanh. Ngoài chảy mũi, trẻ ngủ thường thở bằng
miệng.
Viêm tai giữa cấp cũng là một biến chứng hay gặp
của nhiễm khuẩn hô hấp trên cấp tính nếu không
được phát hiện và điều trị sớm sẽ gây thủng màng
nhĩ, giảm thính lực hoặc nặng có thể gây biến chứng
nội sọ do viêm tai.
Viêm đường hô hấp dưới
Viêm phế quản phổi là tổn thương viêm cấp tính lan
tỏa cả phế nang, mô kẽ lẫn phế quản, khởi đầu
thường do các tác nhân virut, sau đó bội nhiễm vi
khuẩn hoặc do cả hai.
Bệnh nhân có tiền sử nhiễm khuẩn nhẹ đường hô
hấp trên như ho, sổ mũi, rất dễ bị viêm phế quản
phổi. Trẻ viêm phế quản phổi ở giai đoạn khởi phát
chỉ bị sốt nhẹ, người mệt mỏi, quấy khóc, ăn kém. Ở

giai đoạn toàn phát trẻ sốt cao hoặc có thể bị hạ nhiệt
độ, ho khan, chảy nước mũi và bắt đầu xuất hiện
đờm. Lúc này trẻ thấy khó thở, cách mũi phập
phồng, thở nhanh. Đối với trẻ sơ sinh, trẻ đang còn
bú có những triệu chứng và dấu hiệu: trướng bụng,
da xanh tím, giảm trương lực cơ
Thái độ xử trí
Điều quan trọng trong thái độ xử trí VĐHH là lựa
chọn được cách điều trị thích hợp cho trẻ. Không
phải bất cứ trường hợp VĐHH nào cũng được chỉ
định dùng thuốc kháng sinh hay cho nhập viện điều
trị nội trú. Nhưng cũng không phải vì coi nhẹ VĐHH
mà mọi trường hợp VĐHH đều được tự điều trị tại
nhà và theo dõi qua loa.
- Các trường hợp trẻ chỉ có ho, chảy mũi, không thở
nhanh, không có rút lõm lồng ngực, không có các
dấu hiệu nặng khác như co giật, li bì, bỏ bú thì
được nhận định là không viêm phổi. Các biện pháp
điều trị bao gồm khuyến khích sử dụng các loại
thuốc ho an toàn sẵn có như hoa hồng bạch hấp
đường phèn, húng chanh hấp mật ong dùng thuốc
hạ sốt nếu có sốt cao. Hướng dẫn cho người chăm
trẻ biết cách chăm trẻ tại nhà.
- Đối với các trường hợp nhiễm khuẩn mức độ vừa.
Trẻ có dấu hiệu thở nhanh nhưng chưa có các dấu
hiệu nặng và biến chứng. Lúc này thuốc kháng sinh
bắt đầu được sử dụng. Chỉ cần cho trẻ uống liều
thuốc đầu tiên tại các cơ sở y tế (trạm y tế, phòng
khám ngoại trú ) rồi hướng dẫn cho người chăm trẻ
biết cách cho trẻ uống thuốc tại nhà và chăm sóc trẻ.

Hẹn đưa trẻ đến khám lại sau 2 ngày.
- Trường hợp nặng, trẻ có các dấu hiệu như rút lõm
lồng ngực, thở rít hay có các dấu hiệu nặng kèm
theo: li bì, co giật, bỏ bú Đây là các trường hợp
cần được cấp cứu. Cần phải tìm mọi cách đưa trẻ
đến ngay bệnh viện, các trung tâm y tế có đủ phương
tiện tốt để cấp cứu và điều trị cho trẻ