Quan điểm hồ chí minh về dân chủ vận dụng vào nâng cao ý thức dân chủ sinh viên trường đại học sư phạm kỹ thuật thành phố hồ chí minh

68 7

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
BỘ MƠN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
◊◊

TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
ĐỀ TÀI: QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ VẬN DỤNG
VÀO NÂNG CAO Ý THỨC DÂN CHỦ SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI
HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
GVHD: ThS Trương Thị Mỹ
Châu
MÃ HP: 202LLCT120314_02
Nhóm thực hiện:
1. Ngơ Đức Anh Qn

19154047 (Nhóm Trưởng)

2. Lê Trung Q

19154050

3. Nguyễn Hồng Long 19154039
4. Mai Hồng Khương 19154037
5. Nguyễn Hồng Thiện 19154007

TP. Hồ Chí Minh, tháng 05 năm 2021


BẢNG PHÂN CƠNG NHIỆM VỤ

MỨC ĐỘ
HỌ VÀ TÊN

MSSV

NHIỆM VỤ

Ngơ Đức Anh Quân

1915403

Tìm tài liệu phần

7

1

1915405

Phần mở đầu và

0

kết luận, tổng hợp

ST

HỒN THÀNH

T

1

2

Lê Trung Q

Hồn thành tốt

Hồn thành tốt

bài, chỉnh sửa
3

4

Nguyễn Hồng Long
Mai Hồng Khương

5

Nguyễn Hồng
Thiện

1915403

Tìm tài liệu phần

9

1

1915403

Tìm tài liệu phần

7

2

1915400

Tìm tài liệu phần

7

2

Hồn thành tốt
Hồn thành tốt
Hồn thành tốt

ĐIỂM:

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
….
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

GV ký tên


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ĐH SPKT TPHCM: Đại học sư phạm kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh
HĐGD: Hội đồng giám đốc
CMHS: Cha mẹ học sinh
XHCN: Xã hội Chủ nghĩa
TP: Thành phố


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU…………………………………………….………..1
1. Lý do chọn đề tài…………………………………….….….…….1
2. Mục tiêu nghiên cứu……………………………………….…..…1
PHẦN NỘI DUNG…………………………………………………...3
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ

3

1. Khái niệm dân chủ…………………………….……………….…3
2. Bản chất của dân chủ……………...………..……….……………4
3. Cơ sở hình thành quan điểm HCM về dân chủ….……….……….7
4. Nội dung quan điểm của HCM về dân chủ………………….……8
5. Ý nghĩa luận điểm………………………………………...……...13
CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG VÀ NÂNG CAO Ý THỨC DÂN CHỦ
TRONG SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ

CHÍ
MINH…………………………………………………………………...18
1. Thực trạng về việc thực hiện dân chủ trong sinh viên trường
ĐH SPKT TP. HCM

18

2. Chính sách của nhà trường và các tổ chức Đoàn - Hội trong
việc thực thi dân chủ trong sinh viên
2.1

Trách

nhiệm

của

19

Nhà TrưJ ng………………...

………………...19
2.2 Trách nhiệm của giảng viên, cán bơ N cơng chứ c…………….
….20
2.3 Trách nhiệm của các đồn thể, các tổ chức trong nhà
trưJn……………………..…………………………..……….20
2.4 Hoạt động của Nhà TrưJng và tổ chứ c Đoà n Hội trong việc
thực thi dân chủ trong sinh viên……………………..………

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

21
3 Các giải pháp nâng cao ý thức dân chủ trong sinh viên……….21
PHẦN KẾT LUẬN…………………………………………………25
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………….26

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam ta đang ngày một tiến lên
sánh vai cùng các cưJng quốc năm châu trên thế giới, đang dần khẳng định vị
thế của mình với các nước bạn về một nền độc lập, tự do, dân chủ.
Để đạt được thành quả này là cả một quá trình đấu tranh gian khổ với
những hy sinh mất mát không thể bù đắp được của bao thế hệ cha ơng chúng ta.
Và cũng để có và giữ được nền độc lập dân chủ của nước nhà thì ngồi sự cống
hiến, hy sinh của cả một dân tộc, trong đó có những ngưJi con “kiệt xuất” với
phẩm chất anh dũng, kiên cưJng, khơng sợ khó, sợ khổ, sẵn sàng hy sinh cho Tổ
quốc. NgưJi thanh niên tên Nguyễn Tất Thành đã một mình bơn ba khắp năm
châu bốn bể để tìm ra con đưJng mang lại độc lập tự do cho Tổ quốc mình.
Nhắc tới ngưJi là nhắc tới một vị anh hùng dân tộc, một danh nhân văn hoá của
nhân loại, một vị lãnh tụ tài ba và đặc biệt là ngưJi cha già kình yêu của dân tộc.
Học tập ở ngưJi là học tập cả một kho tàng kiến thức quý giá mà không một
sách vở nào có thể dạy nổi.

Chúng ta tiếp cận với hệ thống tư tưởng của NgưJi, cho chúng ta hiểu được
tầm quan trọng của hệ thống tư tưởng này trong công cuộc xây dựng và đổi mới
đất nước. Hơn nữa đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn thế nào là độc lập, tự do, dân
chủ. Với tầm quan trọng này và mong muốn được tìm hiểu, học hỏi, chia sẻ kiến
thức nhóm em quyết định chọn đề tài “Quan điểm Hồ Chí Minh về vấn đề dân
chủ. Vận dụng vào nâng cao ý thức dân chủ trong sinh viên TrưJng Đại học Sư
phạm Kỹ thuật Tp. HCM”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Tìm hiểu sâu và rõ ràng về những quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề
dân chủ. Nhằm giải đáp được thế nào là dân chủ, giúp chúng ta hiểu sâu thêm về
quan niệm của Hồ Chí Minh về dân chủ. Đặc biệt là đã làm rõ được vấn đề về
1

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

dân chủ trong tất cả các lĩnh vực của đJi sống xã hội cũng như làm bật lên nội
dung của thực hành dân chủ, làm thế nào để xây dựng Đảng bộ, Nhà nước, Mặt
trận và các ban ngành đoàn thể đảm bảo dân chủ và công bằng xã hội.
Dựa vào đó vận dụng và nâng cao ý thức dân chủ trong sinh viên TrưJng
Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật thành phố Hồ Chí Minh.

2

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ
1. Khái niệm dân chủ
Dân chủ là một hình thức tổ chức thiết chế chính trị của xã hội, trong đó thừa
nhận nhân dân là nguồn gốc của quyền lực. Trong học thuyết chính trị, dân chủ
dùng để mơ tả cho một số ít hình thức nhà nước và cũng là một loại triết học
chính trị. Mặc dù chưa có một định nghĩa thống nhất về dân chủ, có hai nguyên
tắc mà bất kỳ một định nghĩa dân chủ nào cũng đưa vào. Nguyên tắc thứ nhất là
tất cả mọi thành viên của xã hội (công dân) đều có quyền tiếp cận đến quyền lực
một cách bình đẳng và thứ hai, tất cả mọi thành viên (công dân) đều được hưởng
các quyền tự do được công nhận rộng rãi.
Dân chủ gồm có các dạng: dân chủ trực tiếp, dân chủ gián ti ếp, ho ặc
dân chủ nửa trực tiếp. Một trong những đặc trưng nổi bật nh ất của hình th ức
quản lý của chế độ dân chủ là thiết lập và duy trì nguyên t ắc “thi ểu s ố ph ục
tùng đa số” và thừa nhận quyền tự do trong chính ki ến và bình đẳng v ề gi ới
tính, về dân tộc, về chính trị xã hội của công dân.
Dân chủ không chỉ là chế độ chính trị trong đó tồn bộ quy ền l ực nhà
nước thuộc về nhân dân, do dân thực hiện trưc tiếp hoặc thông qua đại di ện
do dân bầu ra, dân chủ cịn là hình th ức t ổ ch ức thi ết ch ế chính trị c ủa xã h ội
dựa trên việc thừa nhận nhân dân là nguồn g ốc của quyền l ực, th ừa nh ận
ngun tắc bình đẳng, tự do và quyền con người.
Ngồi ra, dân chủ còn được vận dụng vào các tổ chức chính trị c ủa nhà
nước trong các hình thái ý thức xã hội, dân chủ còn tồn t ại do ph ương th ức
sản xuất vật chất của xã hội quyết định. Tuy nhiên, dân ch ủ l ại là thành qu ả
giá trị nhân văn được sinh ra từ phương thức tổ chức hợp tác sản xuất v ật
chất và cấu kết cộng đồng giữa người với ng ười. Do đó, dân ch ủ sẽ tồn tại
và phát triển cùng với sự tồn tại và phát triển của con người, là một hình thức
tồn tại của con người ngay cả khi nhà nước khơng cịn.
3

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Theo định nghĩa trong từ điển, Dân chủ “là chính phủ được thành lập bởi
nhân dân trong đó quyền lực tối cao được trao cho nhân dân và được thực hiện
bởi nhân dân hoặc bởi các đại diện được bầu ra từ một hệ thống bầu cử tự do”.
Theo Abrham Lincoln, dân chủ là một chính phủ “của dân, do dân và vì dân”.
2. Bản chất của dân chủ
Trong chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa thì bao nhiêu sức mạnh đều ở nơi
dân, bao nhiêu quyền lực đều là của dân, bao nhiêu lợi ích đều là vì dân… Chế
độ dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ nghĩa… do đó về thực chất
là của nhân dân, do dân và vì nhân dân. Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, khác
với những cuộc cách mạng trước đây là ở chỗ đây là cuộc cách mạng của số
đơng, vì lợi ích của số đơng nhân dân. Nhân dân là chủ thể sáng tạo lịch sử.
Nhân dân tự quy định, tự quyết định lấy cuộc sống và vận mệnh của mình.
Hồ Chí Minh đưa ra một luận đề rất ngắn gọn, cô đọng, lột tả được thực chất,
bản chất của dân chủ. Theo Hồ Chí Minh, dân chủ có nghĩa là dân là chủ và dân
làm chủ. NgưJi khẳng định đồng thJi vị thế và năng lực của dân trong tư cách
chủ thể, là ngưJi chủ xã hội, chủ nhà nước. Chỉ với luận điểm này, Hồ Chí Minh
đã thực hiện một cuộc cách mạng trong nhận thức về dân chủ, so với tư tưởng
dân chủ thJi phong kiến và cả dân chủ tư sản. Các nhà tư tưởng với ý thức hệ
phong kiến quan niệm dân chủ là chủ của dân. Dưới chế độ phong kiến, quyền
lực và quyền uy đều tập trung trong tay nhà vua. Dân chỉ là thần dân, thảo dân,
là bề tơi tự nhiên chịu ơn huệ và bị trói buộc bởi luật lệ và những quy định của
triều đình. Dân chủ tư sản chỉ đem lại lợi ích và quyền lực cho một thiểu số
ngưJi giàu có.
Định nghĩa dân chủ của Hồ Chí Minh phủ định tất cả những quan niệm ấy,

để khẳng định vai trị chủ động, tích cực của dân. NgưJi nhấn mạnh, trong bầu
trJi khơng có gì q bằng nhân dân. Trên thế giới khơng gì mạnh bằng sức mạnh
đồn kết của nhân dân. NgưJi cịn nhấn mạnh, dân chủ là của quý báu nhất trên
đJi của dân. Như vậy, NgưJi coi dân chủ là một giá trị, một tài sản (thành quả
do đấu tranh giải phóng mà có) nên dân phải được làm chủ, là chủ thể sở hữu tài
4

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

sản ấy. Nó quy định tính tất yếu nhà nước phải là của dân. Dân là chủ sở hữu
nhà nước của mình. Nhà nước chỉ là chủ thể đại diện cho chủ thể ủy quyền là
dân.
Dân chủ với sự nổi bật địa vị, vai trò, sức mạnh của dân như vậy nên bản
chất của dân chủ là một bản chất nhân văn (đề cao giá trị con ngưJi) và một bản
chất pháp lý (nhà nước pháp quyền với luật pháp là tối thượng để bảo vệ dân).
Nhân văn và pháp lý là hai thuộc tính nổi bật của dân chủ.
Dân chủ là của quý báu nhất của nhân dân phải được thể hiện ở địa vị làm
chủ, quyền được làm chủ và quyền lợi của nhân dân trong nền dân chủ nhân dân.
Hồ Chí Minh cho rằng, “Nhân nghĩa là nhân dân. Trong bầu trJi khơng gì q bằng
nhân dân”. “Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu
quyền hạn đều của dân. Cơng việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân. Sự
nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân. Chính quyền từ xã đến Chính
phủ Trung ương do dân cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên.
Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”.
Dân chủ nghĩa là mọi lợi ích về vật chất và tinh thần mà Đảng và Nhà nước
đem lại phải phục vụ cuộc sống của nhân dân. Dân là chủ còn được thể hiện trong
quyền hạn của nhân dân. Dân là ngưJi có quyền hạn và trách nhiệm trong công

cuộc đấu tranh giành và giữ độc lập dân tộc, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Dân là ngưJi cử ra chính quyền, đồn thể từ Trung ương đến địa phương. Địa vị và
quyền lợi của nhân dân trong nền dân chủ nhân dân phải được bảo đảm trên tất cả
lĩnh vực của đJi sống xã hội và phải được thể hiện ở mọi tầng lớp nhân dân, cơng
nhân, nơng dân, trí thức, thanh niên, phụ nữ và ở các dân tộc, tôn giáo… Muốn bảo
đảm địa vị và quyền lợi của nhân dân, muốn nhân dân thực sự được dân chủ và
được làm chủ thì phải chăm lo phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.
Để thực hiện đầy đủ địa vị và quyền lợi của nhân dân, bảo đảm cho nhân dân
thực hiện quyền làm chủ trên thực tế, Đảng phải hoạch định chủ trương, đưJng lối,
chính sách phù hợp với sự phát triển của thực tiễn cách mạng và phù hợp với
nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Mọi hoạt động của chính quyền đều phải
5

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

hướng tới phục vụ nhân dân, bảo đảm cho nhân dân có được địa vị và quyền lợi
trong thực hiện quyền làm chủ của mình. Đồng thJi, phải phát huy vai trị to lớn
của các đồn thể trong xây dựng và thực hành nền dân chủ nhân dân. Bởi vì, các tổ
chức đoàn thể là cầu nối, là khâu quan trọng để liên lạc giữa nhân dân và Chính
phủ, làm cho mọi nguyện vọng chính đáng của nhân dân đều được phản ánh đến
Chính phủ và mọi chủ trương, chính sách của Chính phủ đều đến được với nhân
dân, để dân được biết, được bàn, được làm, được kiểm tra và được hưởng các
quyền lợi về vật chất và tinh thần.
Thực hiện những tư tưởng của Hồ Chí Minh về dân chủ, về xây dựng nền
dân chủ nhân dân, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta đã
lãnh đạo và chỉ đạo tổ chức thực hiện thắng lợi những tư tưởng của NgưJi về dân
chủ, về xây dựng nền dân chủ nhân dân. Đảng đã lãnh đạo và tổ chức nhân dân

thực hiện dân chủ trong Cách mạng Tháng Tám, đập tan ách thống trị của chế độ
thực dân, phong kiến, đưa dân tộc ta, nhân dân ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ
nguyên độc lập, tự do, nhân dân được làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của
mình. Đảng ta đã lãnh đạo và tổ chức nhân dân thực hiện dân chủ, tạo nên sức
mạnh tổng hợp to lớn của toàn dân, của cả nước để tiến hành thắng lợi hai cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, hoàn thành cách mạng
dân tộc dân chủ nhân dân trên cả nước, đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đặc
biệt, Đảng ta đã lãnh đạo và tổ chức nhân dân vượt qua mn vàn khó khăn, thử
thách trong cơng cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc từ sau năm 1975 đến nay, thực
hiện dân chủ rộng rãi, phát huy sức mạnh to lớn của toàn dân ta, giành được những
thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trong công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, bản chất của dân chủ tức là dân là chủ và
dân làm chủ. NgưJi chỉ rõ, địa vị của nhân dân là ngưJi chủ đối với xã hội, đất
nước và nhân dân là chủ thể của quyền lực. Đây là nội dung cốt lõi trong tư
tưởng dân chủ Hồ Chí Minh, phản ánh giá trị cao nhất, chung nhất của dân chủ
6

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

là quyền lực thuộc về nhân dân: “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là
dân, vì dân là chủ”(1), “chế độ ta là chế độ dân chủ, tức là dân làm chủ” (2). Điều
này khẳng định giá trị xã hội đích thực của dân chủ là ở chỗ giành về cho đại đa
số nhân dân lao động những quyền lực của chính họ thơng qua đấu tranh cải tạo
xã hội cũ và xây dựng xã hội mới của chính bản thân quần chúng nhân dân. Chủ
tịch Hồ Chí Minh chỉ có một “ham muốn, ham muốn tột bậc là làm cho nước

nhà được độc lập, nhân dân được tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai
cũng được học hành”. NgưJi đã phấn đấu không mệt mỏi, làm tất cả để thực
hiện Độc lập - Tự do - Hạnh phúc cho Tổ quốc, cho dân tộc và nhân dân. NgưJi
đã rút ra một chân lý khơng chỉ cho dân tộc mà cịn cho cả nhân loại “khơng có
gì q hơn độc lập, tự do”.
3. Cơ sở hình thành quan điểm HCM về dân chủ
Quan điểm về dân chủ giữ một vai trị vị trí quan trọng trong hệ tư tưởng và
chi phối mọi hoạt động của NgưJi. Quan điểm dân chủ của Hồ Chí Minh bắt
nguồn từ khát vọng hàng ngàn đJi của dân tộc Việt Nam, đồng thJi tiếp thu
chọn lọc tinh hoa văn hóa của nhân loại và được vận dụng một cách sáng tạo
vào thực tiễn Việt Nam.
NgưJi nhận thấy tư tưởng nho giáo, phật giáo có những yếu tố duy tâm, lạc
hậu, phản động như tư tưởng đẳng cấp, khinh lao động chân tay, khinh phụ
nữ...nhưng cũng chứa đựng nhiều nhiếu yếu tố tích cực đó là lý tưởng về một
“thế giới đại đồng”, triết lí nhân sinh: tu thân dưỡng tính, đề cao văn hóa, lễ
giáo... Hồ Chí Minh lựa chọn những yếu tố tích cực, phù hợp phục vụ cho
nhiệm vụ cách mạng. NgưJi cho rằng những điều hay trong đó thì chúng ta nên
học.
Với chủ nghĩa Mác Lênin, NgưJi nhận thấy rằng đây là chủ nghĩa khoa học
nhất, chân chính nhất và cách mạng nhất. Theo chủ nghĩa Mác Lênin, dân chủ
chỉ được thực hiện đầy đủ trong điều kiện của chủ nghĩa xã hội mà thực chất là
1() Hồồ Chí Minh, Sđd, tập 6, tr.515, tr.276.
2() Hồồ Chí Minh, Sđd, tập 7, tr.499, tr.572
7

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

sự tham gia ngày càng rộng rãi và bình đẳng, thiết thực của nhân dân vào công
việc quản lý của nhà nước. Dân chủ xã hội chủ nghĩa là dân chủ của đại đa số
nhân dân, gắn với công bằng xã hội, chống áp bức bất cơng. Nó được thực hiện
trong thực tế trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội và được
thể chế hóa bằng pháp luật cũng như được pháp luật bảo đảm
Hồ Chí Minh đã tiếp thu triệt để tư tưởng dân chủ của chủ nghĩa Mác Lênin
thông qua lý luận khoa học của các nhà sáng lập chủ nghĩa cộng sản và thông
qua cả sự trải nghiệm của bản thân trong những năm sống trên tổ quốc của Cách
mạng tháng MưJi từ đó NgưJi đã đưa ra những quan điểm về dân chủ. Theo Hồ
Chí Minh, dân chủ nghĩa là “dân là chủ” và “dân làm chủ nhà nước”. Nói tóm
lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ là kết quả của sự nhận thức sâu sắc về vai
trò của nhân dân trong lịch sử: “Dân là quý nhất, là quan trọng hơn hết, là tối
thượng”, “Trong bầu trJi khơng có gì q bằng nhân dân. Trong thế giới khơng
có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”.“Dân là gốc của nước, của
cách mạng”, “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân” “Dân chúng
đồng lịng, việc gì cũng làm được. Dân chúng khơng ủng hộ, việc gì làm cũng
khơng nên”. “Nước lấy dân làm gốc. Gốc có vững cây mới bền. Xây lầu thắng
lợi trên nền nhân dân”. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thức rất rõ vai trò của dân
chủ, coi dân chủ là nhân tố động lực của sự phát triển. Thực hành dân chủ là
chìa khóa vạn năng để giải quyết mọi khó khăn.
4.

Nội dung quan điểm của HCM về dân chủ
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, bản chất của dân chủ tức là dân là chủ

và dân làm chủ. NgưJi chỉ rõ, địa vị của nhân dân là ngưJi chủ đối với xã hội,
đất nước và nhân dân là chủ thể của quyền lực. Đây là nội dung cốt lõi trong tư
tưởng dân chủ Hồ Chí Minh, phản ánh giá trị cao nhất, chung nhất của dân chủ
là quyền lực thuộc về nhân dân: “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là

dân, vì dân là chủ”, “chế độ ta là chế độ dân chủ, tức là dân làm chủ”. Điều này
khẳng định giá trị xã hội đích thực của dân chủ là ở chỗ giành về cho đại đa số
8

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

nhân dân lao động những quyền lực của chính họ thông qua đấu tranh cải tạo xã
hội cũ và xây dựng xã hội mới của chính bản thân quần chúng nhân dân. Chủ
tịch Hồ Chí Minh chỉ có một “ham muốn, ham muốn tột bậc là làm cho nước
nhà được độc lập, nhân dân được tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai
cũng được học hành”. NgưJi đã phấn đấu không mệt mỏi, làm tất cả để thực
hiện Độc lập - Tự do - Hạnh phúc cho Tổ quốc, cho dân tộc và nhân dân. NgưJi
đã rút ra một chân lý không chỉ cho dân tộc mà cịn cho cả nhân loại “khơng có
gì q hơn độc lập, tự do”.
Thấm nhuần quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đặc biệt nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng chế độ dân chủ, thể chế chính trị
và thể chế nhà nước dân chủ, nhà nước của dân, do dân và vì dân. NgưJi khẳng
định: “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công
việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến
quốc là cơng việc của dân. Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do dân
cử ra. Đồn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền
hành và lực lượng đều ở nơi dân”. Nhà nước ta là nhà nước của dân; coi nhân
dân là chủ thể quyền lực; nhà nước là công cụ của nhân dân, là hình thức để tập
hợp, quy tụ sức mạnh của toàn dân tộc vào sự nghiệp chung chứ nhà nước không
phải là nơi để “thăng quan, phát tài”, chia nhau quyền lực, lợi ích và bổng lộc.
Sau khi nước nhà giành độc lập, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ
cách mạng Việt Nam dân chủ cộng hòa, NgưJi yêu cầu tổ chức càng sớm càng

tốt cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Nhà nước do dân tức là
dân phải tham gia vào công việc của nhà nước. Quốc hội nước ta tuy ở vị trí cao
nhất song khơng phải là cơ quan tập trung tất cả quyền lực. Khi xuất hiện những
công việc liên quan đến vận mệnh của quốc gia, thì sẽ được đưa ra tồn dân
phúc quyết. Nhà nước do dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh là dân tự làm, tự lo
việc, thông qua các mối quan hệ trong xã hội, qua các đồn thể, chứ khơng phải
nhà nước bao cấp, lo thay dân, làm cho dân thụ động, ỷ lại, chJ đợi. Nhà nước vì
dân, tức nhà nước ta ngồi lợi ích phục vụ dân chúng khơng có lợi ích nào khác,
9

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

đó là bản chất giai cấp cơng nhân của Nhà nước ta. NgưJi yêu cầu mọi việc làm
của Nhà nước phải thể hiện rõ bản chất đó: “Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức
làm. Việc gì hại cho dân, ta phải hết sức tránh”. NgưJi nhắc nhở chính quyền
các cấp phải tránh cho được các lầm lỗi, khuyết điểm, những thói hư tật xấu,
những chứng bệnh vốn dễ tập nhiễm trong các cơ quan quyền lực nhà nước như:
cậy thế, hủ hóa, tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo...
Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu mọi chủ trương, chính sách, mọi quy định
của nhà nước từ trung ương đến địa phương đều phải xuất phát từ lợi ích của
dân. Mọi
cán bộ nhà nước đều vì dân, hết lịng hết sức phục vụ nhân dân, thực hiện cần,
kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư. Một nhà nước vì dân phải đảm bảo cho dân có
được cuộc sống ấm no, hạnh phúc. NgưJi đã chỉ ra một cách rõ ràng trách
nhiệm, nghĩa vụ của Đảng, Nhà nước đối với nhân dân. “Nếu dân đói, Đảng và
Chính phủ có lỗi; nếu dân rét, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt là Đảng và
Chính phủ có lỗi”. Nhà nước vì dân khơng chỉ biết làm lợi cho dân mà cịn phải

kính dân. NgưJi nhắc nhở, chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới u ta,
kính ta; đồng thJi phải làm cho nhân dân hiểu rõ: “Nhân dân có quyền lợi làm
chủ, thì phải có nghĩa vụ làm trịn bổn phận công dân, giữ đúng đạo đức công
dân”.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, nhà nước của dân, do dân, vì dân phải là một
nhà nước pháp quyền có hiệu lực mạnh, được quản lý bằng pháp luật và phải
làm cho pháp luật có hiệu lực trong thực tế. Trong một nhà nước dân chủ, dân
chủ và pháp luật phải luôn đi đơi với nhau, có mối quan hệ chặt chẽ mới bảo
đảm cho chính quyền trở nên mạnh mẽ. Khơng thể có dân chủ ngồi pháp luật,
pháp luật là bà đỡ của dân chủ. Mọi quyền dân chủ của ngưJi dân phải được thể
chế hóa bằng hiến pháp và pháp luật, ngược lại hệ thống pháp luật phải bảo đảm
cho quyền tự do, dân chủ của ngưJi dân được tôn trọng trong thực tế. Xây dựng
một nền pháp chế xã hội chủ nghĩa đảm bảo việc thực hiện quyền lực của nhân
dân là mối quan tâm suốt đJi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, NgưJi
10

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

cũng chỉ rõ mối quan hệ giữa chuyên chính với dân chủ: “chế độ nào cũng có
chun chính, vấn đề là ai chun chính với ai?... Như cái hịm đựng của cải thì
phải có cái khóa. Nhà thì phải có cửa… Dân chủ là của quý báu nhất của nhân
dân, chun chính là cái khóa, cái cửa để đề phịng kẻ phá hoại… Thế thì dân
chủ cũng cần phải có chun chính để giữ gìn lấy dân chủ”.
NgưJi ln xác định, dân chủ là động lực của tiến bộ xã hội, của phát
triển. Nền dân chủ mà chúng ta đang ra sức xây dựng là nền dân chủ của tuyệt
đại đa số nhân dân, gắn với công bằng và tiến bộ xã hội trong từng bước phát
triển và từng chính sách phát triển. Bác Hồ đã từng nói: lãnh đạo một nước mà

để cho dân mình lạc hậu, bị thiệt thòi trong hưởng hạnh phúc con ngưJi cũng là
mất dân chủ.
Làm chủ là quyền thiêng liêng của nhân dân không ai có thể xâm phạm. Chủ
tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh trách nhiệm của Đảng, Nhà nước trong việc phát
huy quyền làm chủ của nhân dân là làm sao cho họ có năng lực làm chủ, biết
hưởng, dùng quyền dân chủ, dám nói, dám làm. Phát huy dân chủ là phát huy tài
dân, muốn vậy, thì phải “Trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách
nhiệm với dân”. Theo Bác: “Khơng học hỏi dân thì khơng lãnh đạo được dân.
Có biết làm học trị dân, mới biết làm thầy học dân”.
Trọng dân, tin dân, học dân, tổ chức và giáo dục để phát huy sức mạnh của
dân là điều nhất quán trong toàn bộ sự nghiệp hoạt động cách mạng của Chủ tịch
Hồ Chí Minh. NgưJi khẳng định: tin vào dân chúng, đưa mọi vấn đề cho dân
chúng thảo luận và tìm cách giải quyết. Chúng ta có khuyết điểm, thì thật thà
thừa nhận trước mặt dân chúng. Nghị quyết gì mà dân chúng cho là khơng hợp
thì để họ đề nghị sửa chữa. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, trước khi làm bất cứ
việc gì, Đảng và chính quyền cũng phải bàn bạc với nhân dân, hỏi ý kiến và kinh
nghiệm của họ, cùng với họ đặt kế hoạch cho phù hợp với hoàn cảnh địa
phương, rồi động viên và tổ chức họ thi hành. Trong lúc thi hành lại phải theo
dõi, giúp đỡ, đôn đốc, khuyến khích nhân dân; thi hành xong phải cùng với họ
kiểm thảo lại cơng việc, rút kinh nghiệm, phê bình, khen thưởng. Quá trình xây
11

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đã từng bước tạo được
cơ sở kinh tế, chính trị, xã hội của nền dân chủ XHCN; quyền lực xã hội của
nhân dân được xác định trong Hiến pháp và pháp luật; nhu cầu dân chủ của nhân

dân ngày càng phát triển; ý thức và năng lực thực hành dân chủ của nhân dân
ngày càng được nâng cao...
Hồ Chí Minh cho rằng dân chủ gắn với lợi ích. Làm chủ là để thực hiện lợi
ích của mình. NgưJi dạy rằng: nước ta là nước dân chủ, mọi công việc đều vì lợi
ích của dân mà làm. Dân chủ tách rJi lợi ích là dân chủ hình thức. Nhân dân có
nhiều lợi ích: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Dân chủ phải gắn với quyền
hạn. Mọi ngưJi dân đều có quyền làm, quyền nói. Khơng quy định rõ quyền của
ngưJi dân thì khơng thể nói gì đến dân chủ. Có quyền hạn thì ngưJi dân mới có
điều kiện thực hiện lợi ích của mình. Về chính trị, dân phải có quyền bầu cử,
ứng cử, bãi miễn...Về kinh tế, phải có quyền "làm chủ tư liệu sản xuất" từ đó có
quyền "làm chủ việc quản lý kinh tế", "làm chủ viêc phân phối sản phẩm"...Về
văn hóa, phải có quyền được tự do học tập, ...
Tuy nhiên, quyền phải đi đơi với nghĩa vụ. Theo Hồ Chí Minh, ngày nay tất
cả mọi ngưJi đều phải nhận rõ mình là ngưJi chủ nước nhà. Đã có quyền hạn làm
chủ thì phải làm trọn nghĩa vụ của ngưJi chủ. Đó là nghĩa vụ xây dựng nước nhà,
nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc và tuân theo pháp luật...Quyền hạn đi đôi với nghĩa vụ thì
dân chủ phải đi đơi với kỷ luật. Sống trong một xã hội dân chủ ai cũng phải tuân
theo những quy tắc chung của xã hội được xây dựng nên một cách dân chủ. Xã hội
dân chủ là một xã hội có trật tự kỷ cương đảm bảo cho mọi ngưJi cùng có quyền tự
do, dân chủ như nhau.
Hồ Chí Minh cho rằng dân chủ khơng chỉ là của dân, vì dân mà cịn phải do
dân. NgưJi nói dân chủ là dựa vào lực lượng của quần chúng, đi đưJng lối của
quần chúng, bởi vì: "quyền hành và lực lượng đề ở nơi dân". NgưJi luôn nhắc nhở
cán bộ phải biết phát huy tính chủ động sáng tạo của quần chúng để giải quyết mọi
vấn đề của thực tiễn cách mạng.

12

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Dưới ánh sáng Chủ nghĩa Mác Lênin, NgưJi tiến thêm một bước triệt để hơn
trong quan điểm dân chủ của mình: gắn dân chủ với độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội. NgưJi cho rằng chỉ có giải phóng giai cấp vơ sản thì mới giải phóng được
dân tộc; cả hai cuộc giải phóng này chỉ có thể là sự nghiệp của chủ nghĩa cộng sản
và của cách mạng thế giới. Bởi vì chỉ có chủ nghĩa cộng sản mới cứu nhân lọai,
đem lại cho mọi ngưJi không phân biệt chủng tộc và nguồn gốc sự tự do, bình
đẳng, bác ái, đoàn kết, ấm no trên quả đất, việc làm cho mọi ngưJi và vì mọi
ngưJi, niềm vui, hịa bình, hạnh phúc.
Những quan điểm dân chủ của NgưJi vừa sâu sắc, vừa toàn diện liên quan
tới mọi mặt của đJi sống chính trị, xã hội. Những quan điểm này nhất quán, xuyên
suốt từ những năm 1919-1969 và được thể chế hố thơng qua các chính sách trong
các hoạt động lãnh đạo cách mạng của NgưJi. Hồ Chí Minh đã nêu cao tấm gương
sáng trong việc thực hành dân chủ. Khát vọng tìm đưJng cứu nước đem lại độc lập
tự do cho dân tộc, dân chủ cho nhân dân của NgưJi đã được thực hiện.
5. Ý nghĩa luận điểm
Thứ nhất, khẳng định vai trò, địa vị của nhân dân trong chế độ chính trị dân
chủ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, dân chủ là của quý báu nhất của nhân dân. Nó
được hình thành trong q trình dựng nước và giữ nước của dân tộc. Đồng thJi,
nó phản ánh mối quan hệ cơ bản giữa Nhà nước và nhân dân trong chế độ chính
trị - xã hội nhất định. Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành
công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định xây dựng một Nhà nước Việt Nam
kiểu mới, đó là nước “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Độc lập - Tự do - Hạnh
phúc”. NgưJi tuyên bố dứt khoát: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, nghĩa là nhân
dân làm chủ”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất
là dân, vì dân là chủ”. Theo NgưJi, ở nước ta, mọi quyền hành và lực lượng đều
là của nhân dân, từ nhân dân mà ra. NgưJi nhấn mạnh rằng: “Nước ta là nước

dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công
13

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến
quốc là công việc của dân. Chính quyền từ xã đến Chính phủ Trung ương do dân
cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền
hành và lực lượng đều ở nơi dân”. Như vậy, nội dung cơ bản và cốt lõi nhất
trong tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ là: Nhân dân là chủ thể của quyền lực
chính trị - xã hội, thể chế chính trị dân chủ phải bảo đảm quyền lực thực sự
thuộc về nhân dân, nhân dân là ngưJi có quyền quyết định vận mệnh của quốc
gia dân tộc; nhân dân phải có trách nhiệm và nghĩa vụ xây dựng, củng cố và
thực hành quyền lực của mình thơng qua hệ thống chính trị và thể chế chính trị
dân chủ, xây dựng và củng cố bộ máy quản lý nhà nước nhằm hướng tới phục
vụ lợi ích của mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Chúng ta phải hiểu
rằng, các cơ quan Chính phủ từ tồn quốc cho đến các làng, đều là cơng bộc của
dân... Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì có hại đến dân, ta phải
hết sức tránh. Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới u ta, kính ta”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định rõ mối quan hệ giữa nhân dân và Nhà
nước: “Nếu khơng có nhân dân thì Chính phủ khơng đủ lực lượng. Nếu khơng
có Chính phủ, thì nhân dân khơng ai dẫn đưJng. Vậy nên Chính phủ với nhân
dân phải đồn kết thành một khối. Ngày nay, chúng ta đã xây dựng nên nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Nhưng nếu nước độc lập mà dân khơng hưởng
hạnh phúc, tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”.
Thứ hai, xây dựng Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Ngay từ năm 1927, trong cuốn “ĐưJng Kách mệnh”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã

xác định: “Chúng ta đã hy sinh làm cách mệnh, thì nên làm cho đến nơi, nghĩa
là làm sao cách mệnh rồi thì quyền giao cho dân chúng số nhiều, chớ để trong
tay một bọn ít ngưJi. Thế mới khỏi hy sinh nhiều lần, thế dân chúng mới được
hạnh phúc”. Sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, Nhà nước cách mạng
được thành lập, NgưJi nhấn mạnh: “Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu quyền
hạn đều của dân, bao nhiêu lợi ích đều vì dân... Nói tóm lại, quyền hành và lực
14

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

lượng đều ở nơi dân”. Đây là điểm khác biệt về bản chất giữa nhà nước dân chủ
nhân dân với các nhà nước của giai cấp bóc lột từng tồn tại trong lịch sử.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà nước của dân là nhà nước mà ở đó tất cả
quyền lực thuộc về nhân dân, nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước. Nhân
dân là gốc, là chủ của quyền lực nhà nước, bao nhiêu quyền hạn của Nhà nước
đều là của nhân dân. Do đó, đội ngũ cán bộ của chính quyền các cấp là đầy tớ
trung thành của nhân dân, là công bộc của nhân dân, chứ không phải là cha mẹ
dân, cai trị dân như nhà nước của chế độ bóc lột trước đây. Nhân dân là ngưJi
có quyền quyết định các vấn đề hệ trọng liên quan đến vận mệnh quốc gia dân
tộc. Ngay trong Điều 32 Hiến pháp năm 1946 đã nêu rõ: “Những việc liên quan
đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra cho nhân dân phúc quyết”. Thực chất ở đây là
trưng cầu ý dân, một hình thức dân chủ trực tiếp được đề ra ở nước ta khá sớm.
Nhân dân bầu ra Quốc hội và chính quyền các cấp, có quyền kiểm sốt nhà
nước, giám sát và có quyền bãi miễn đại biểu Quốc hội và hội đồng nhân dân
các cấp. Nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước cho nên nhân dân có
quyền kiểm sốt quyền lực nhà nước.
Nhà nước do dân là nhà nước do nhân dân lựa chọn, bầu ra những đại biểu

của mình, những đại biểu này thay mặt nhân dân tổ chức, điều hành các cơ quan
nhà nước từ Trung ương đến địa phương thông qua chế độ tổng tuyển cử phổ
thông đầu phiếu. Đồng thJi, Nhà nước do dân cũng là nhà nước mà nhân dân
tham gia vào công việc của Nhà nước, ủng hộ, giúp đỡ cả về vật chất và tinh
thần cho hoạt động của bộ máy nhà nước, thực hiện các nghĩa vụ và quyền hạn
đối với Nhà nước trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Mặt khác, nhân dân tham
gia góp ý xây dựng Nhà nước, kiểm sốt và giám sát quyền lực của Nhà nước.
“Nếu Chính phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi Chính phủ”, nghĩa là Nhà
nước không đáp ứng được nhu cầu và lợi ích chính đáng của nhân dân thì nhân
dân có quyền bãi miễn Chính phủ.
Nhà nước vì dân là nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của
15

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu. Nhà nước khơng
có đặc quyền, đặc lợi, đứng trên nhân dân mà phải thực sự trong sạch, cần, kiệm,
liêm, chính, chí cơng, vơ tư. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhắc nhở: Việc
gì có lợi cho dân thì dù nhỏ cũng cố gắng làm. Việc gì có hại cho dân thì dù nhỏ
cũng cố gắng tránh. Nhà nước vì dân là Nhà nước ln đề cao ý thức trách
nhiệm chính trị trước nhân dân. NgưJi cho rằng: Nếu dân đói, Đảng và Chính
phủ có lỗi; nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt, Đảng và Chính
phủ có lỗi.
Thứ ba, giải quyết mối quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân trên tinh thần
dân chủ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, mối quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân
là mối quan hệ mật thiết, gắn bó chặt chẽ với nhau. Nhân dân cần Nhà nước để
lãnh đạo và tổ chức lực lượng xây dựng, phát triển đất nước. Mặt khác, Nhà

nước phải dựa vào mọi nguồn lực của nhân dân để phục vụ nhân dân. Trong tư
tưởng của NgưJi, nguyên tắc cơ bản trong hoạt động của Nhà nước là nguyên
tắc tập trung dân chủ. Nhà nước phát huy dân chủ đến cao độ mới động viên
được tất cả các lực lượng của nhân dân đưa cách mạng tiến lên. Đồng thJi, phải
tập trung cao độ để thống nhất lãnh đạo nhân dân xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Trong nghiên cứu lý luận còn dừng lại ở những vấn đề chung, những nguyên
tắc, nguyên lý, chưa đi sâu vào những vấn đề gay cấn của thực tiễn, còn né tránh
sự thật, nhất là những sự thật gai góc, yếu kém, khuyết điểm, lảng tránh những
vấn đề “nhạy cảm” sợ đụng chạm. Vì vậy, nhiều vấn đề nghiên cứu chưa đến nơi
đến chốn, không triệt để. Trong nghiên cứu lý luận vẫn cịn tình trạng chưa
mạnh dạn, thiếu bản lĩnh, chưa nói đã sợ sai, vẫn cịn khn sáo trong những lý
luận đã có, trong sách vở, trong nghị quyết… Nhiều kết quả nghiên cứu lý luận
được nghiệm thu đánh giá xuất sắc, công phu, khả thi, song, do thiếu cơ chế sử
dụng nên không được chuyển tới các cơ quan có chức năng phù hợp để nghiên
cứu ứng dụng. Vẫn cịn tình trạng quy chụp về tư tưởng, quan điểm, áp đặt ý
kiến cá nhân; việc tổ chức đối thoại lý luận, nhất là với những ngưJi có ý kiến
khác hoặc trái chiều chưa nhiều; còn thiếu cơ chế bảo vệ những ngưJi nghiên
16

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

cứu có tư duy đổi mới, dám nói, dám đột phá; thiếu chế tài ràng buộc, xử lý vi
phạm quyền dân chủ trong nghiên cứu lý luận…
Bên cạnh việc đề cao dân chủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nêu rõ vai trị của
chun chính: Chế độ nào cũng có chuyên chính. Vấn đề là chuyên chính với ai?
Dân chủ là của quý báu của nhân dân, chuyên chính là cái khóa, cái cửa để đề
phịng kẻ phá hoại... Có dân chủ thì cũng cần phải có chun chính để giữ gìn

dân chủ. Chính vì lẽ đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến xây dựng
một Nhà nước pháp quyền có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ. Sau khi Cách mạng
Tháng Tám thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ lâm thJi
đọc Tuyên ngôn độc lập, tuyên bố với quốc dân đồng bào cả nước và toàn thế
giới về sự ra đJi của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa, khẳng định tính hợp
pháp của Chính phủ lâm thJi. Sau đó, NgưJi tiến hành xây dựng Hiến pháp dân
chủ, tổ chức Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu, thành lập Ủy ban
dự thảo Hiến pháp của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 2-3-1946, Quốc
hội họp phiên đầu tiên và bầu Hồ Chí Minh làm Chủ tịch Chính phủ Liên hiệp
kháng chiến. Đây là Chính phủ hợp hiến đầu tiên do nhân dân bầu ra, có đầy đủ
tư cách và hiệu lực trong việc giải quyết mọi vấn đề đối nội và đối ngoại của đất
nước. Cũng vào năm 1946, bản Hiến pháp đầu tiên ra đJi, Chủ tịch Hồ Chí
Minh chú trọng đến việc xây dựng luật pháp, quản lý đất nước bằng luật pháp và
làm cho luật pháp có hiệu lực trong thực tế. Theo NgưJi, trong Nhà nước dân
chủ nhân dân, dân chủ và pháp luật phải đi đơi với nhau, bảo đảm cho chính
quyền hoạt động có hiệu lực, hiệu quả.
Luận điểm này thể hiện được bản chất, cốt lõi của dân chủ. Đó là dân ở địa
vị ngưJi chủ chứ không phải nô lệ. Dân chủ là thành quả của cuộc đấu tranh giải
phóng, làm cho nhân dân thốt khỏi tình trạng bị bóc lột, áp bức và nơ dịch.
Muốn có dân chủ thì nhân dân phải được tự do, tự mình tranh đấu để giành tự
do, tự mình phải làm chủ, tự quyết định lấy vận mệnh của mình. Do đó, trong
q trình tìm đưJng cứu nước, giải phóng cho nhân dân Việt Nam, Hồ Chí Minh
đặc biệt chú trọng tới đấu tranh giải phóng dan tộc, giành lấy độc lập dân tộc,
17

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

giác ngộ cho dân chúng hiểu rõ “đem sức ta mà giải phóng cho ta”. Theo Hồ Chí
Minh khơng thể thực hiện được dân chủ cho dân khi nước nhà cịn trong cảnh nơ
lệ, mất độc lập chủ quyền. Đánh đuổi đế quốc thực dân xâm lược, xóa bỏ ách
bóc lột, áp bức của tư bản và phong kiến, nhân dân phải nắm lấy mọi quyền bính
trong tay mình, dựng lên một chính quyền nhà nước thực sự là của mình, đó là
những tiền đề chính trị đầu tiên của tự do dân chủ. Dân chủ, tự nó bao hàm vấn
đề thể chế Nhà nước, quan hệ qua lại giữa Nhà nước và công dân, được đảm bảo
bởi luật pháp. Do đó, dân chủ được hình thành trước hết là vấn đề của chính trị
và có tính pháp lý. Quan niệm dân chủ của Hồ Chí Minh thống nhất từ bản chất
với quan niệm dân chủ của chủ nghĩa Mác - Lê nin.

CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG VÀ NÂNG CAO Ý THỨC DÂN CHỦ TRONG
SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH
1. Thực trạng về việc thực hiện dân chủ trong sinh viên trường ĐH
SPKT TP.HCM
Sinh viên là đội ngũ thanh niên có trình độ học vấn cao, là lứa tuổi nhạy
cảm, ham tìm hiểu cái mới nên họ nắm bắt thông tin rất nhanh nhạy. Hiện nay có
rất nhiều nguồn cung cấp thơn tin đa chiều tác động đến sinh viên nên dễ gây ra
những biến động trong tâm lý, tư tưởng của sinh viên. Vì vậy, để cung cấp
những thơng tin chính thống, hàng năm trưJng Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật tổ
chức tuần sinh hoạt công dân học sinh sinh viên đầu năm, đầu khóa, các buổi nói
chuyện, hội thảo.... Thơng qua những hội nghị, hội thảo này sinh viên được học
tập, phổ biến các quy chế, quy định của ngành và nhà trưJng, các chủ trương,
đưJng lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước qua đó nắm được quyền và nghĩa
vụ của mình.
Q trình thực hiện dân chủ trong nhà trưJng thJi gian qua đã phần nào xóa
đi rào cản này, làm quan hệ thầy trị trở nên bình đẳng hơn, sinh viên được độc
18

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

lập, tự chủ hơn cả trong học tập và sinh hoạt.
Việc thực hiện túc quy chế thi, kiểm tra cũng được nhà trưJng quan tâm
thực hiện. Đây cũng là một trong những điều kiện nâng cao trong đào tạo của
mỗi sinh viên. Nhà trưJng cũng đã thực phương pháp đánh giá, kiểm định chất
lượng đào tạo theo hướng khách quan, cơng bằng, chính xác, nhằm kích thích
năng lực tự giác của sinh viên.
Nhà trưJng còn đầu tư để xây dựng cơ sở vật chất phục học tập, nghiên cứu
khoa học và sinh hoạt cho sinh viên như giảng đưJng, phòng thí nghiệm, thư
viện, kí túc xá...
Cơng tác Đồn Thanh Niên, công tác Hội sinh viên là một trong những nội
dung hoạt động quan trọng và hữu ích của sinh viên ở trưJng đại học Sư Phạm
Kỹ Thuật thành phố Hồ Chí Minh. Đồn và Hội đã thực sự trở thành nơi sinh
viên thể hiện được quan điểm và vai trò của mình. Các phong trào lớn do Đồn,
Hội như: Mùa hè xanh, xuân tình nguyện, thủ lĩnh sinh viên,... Tham gia các
hoạt động Đồn, Hội đã góp phần làm cho sinh viên thể hiện được vai trị làm
chủ của mình, rèn luyện được năng lực độc lập, tự chủ trong sinh hoạt, tính tự
giác và kỷ luật trong hoạt động, có tinh thần trách nhiệm đối với bản thân và
cộng đồng.
* Nâng cao nhận thức đúng đắn của SV về dân chủ và tinh thần dân chủ:
- Trong trưJng học, GV cần là cầu nối để SV hiểu và nhận thức đúng đắn về dân
chủ và tinh thần dân chủ. Phát huy dân chủ trong dạy và học đồng thJi phải
chống dân chủ cực đoan, dân chủ không tuân theo nội quy, quy định của trưJng
học và môn học. Trong dạy học, mọi ý kiến khác nhau cần được thảo luận dân
chủ, thẳng thắn và giáo viên cần là ngưJi điều hành cũng như kết luận lại những
vấn đề thảo luận. Ngoài việc nâng cao nhận thức cho SV, điều quyết định bảo
đảm thực hiện dân chủ trong dạy học một cách hiệu quả đó là phải có phương

pháp đúng đúng, có những quy định cụ thể và phải có công bằng trong hoạt
động

dạy

học.

- GV cũng cần phải cho SV thấy được dân chủ và phát huy tinh thần dân chủ là
19

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

quyền và nghĩa vụ của ngưJi học nhằm xây dựng một môi trưJng học thuật,
giáo dục và xã hội dân chủ thực sự.
2. Chính sách của nhà tr ường và các t ổ ch ức Đoàn Hội trong vi ệc th ực
thi dân chủ trong sinh viên
2.1 Trách nhiệm của Nhà Trườ ng
1. Tổ chức bộ máy nhà trưJng, quản lý nhân sự, tiếp nhận hợp đồng giảng viên,
nhân viên.
2. Xây dựng kế hoạch, tổ chức và quản lý, điều hành mọi hoạt động của nhà
trưJng. Chịu trách nhiệm trước pháp luật và cấp trên về toàn bộ hoạt động của
nhà trưJng.
3. Lắng nghe và tiếp thu ý kiến của cá nhân, tổ chức đồn thể trong nhà trưJng
thơng qua họp HĐGD, sinh hoạt tổ, sinh hoạt đoàn thể, hội CMHS… có biện
pháp giải quyết đúng chế độ chính sách hiện hành của nhà nước theo nội qui –
qui chế của nhà trưJng phù hợp với thẩm quyền trách nhiệm được giao của Hiệu
trưởng.

4. Thực hiện qui chế hội họp theo đúng định kỳ, họp liên tịch, họp hội đồng sư
phạm, hội nghị viên chức, họp xét thi đua, đánh giá xếp loại viên chức học kỳ và
cả năm, đánh giá xếp loại học sinh cuối học kỳ và xét lên lớp khi kết thúc năm
học. Thực hiện chế độ cơng khai tài chính theo qui định của Nhà nước, cơng
khai các quyền lợi, chế độ, chính sách và kết quả đánh giá xếp loại định kỳ đối
với cán bộ, giáo viên, nhân viên.
5. Hướng dẫn đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương chính sách của Đảng
và Pháp luật của Nhà nước, đấu tranh chống cửa quyền, thành kiến, trù dập,
bưng bít làm sai sự thật, làm trái nguyên tắc và những biểu hiện không dân chủ
khác.
6. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý nhà trưJng, phối hợp
chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể trong nhà trưJng.
7. Bảo vệ và giữ gìn uy tín nhà trưJng
8. Hướng dẫn đơn đốc kiểm tra hoạt động của cấp dưới trực tiếp trong việc thực
20

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99