Xử lý tình huống trong quản lý nhà trường và cơ sở đào tạo

MỞ ĐẦU
1. Tầm quan trọng của quản lý nhà trường và các cơ sở đào tạo
Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đang diễn ra mạnh
mẽ, cuốn hút tất cả các nước khác nhau. Gần đây nhất, trong Văn kiện Đại hội
XI Đảng cộng sản Việt Nam đã xác định: “Đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa với phát triển kinh tế tri thức và bảo vệ môi trường”. Giáo dục Việt
Nam đang hướng đến việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục nhằm đi
đến việc nâng cao chất lượng giáo dục. Trong các giải pháp đưa ra để thực
hiện các mục tiêu giáo dục theo Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13 tháng 6
năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược phát triển giáo dục đến
năm 2020 thì biện pháp (1) là đổi mới quản lý giáo dục được cho là biện pháp
đột phá, còn biện pháp (2) là phát triển đội ngũ nhà giáo và quản lý giáo dục
được cho là biện pháp then chốt. Đủ để thấy tầm quan trọng của công tác
quản lý đến giáo dục là như thế nào. Quản lý giáo dục là công tác ảnh hưởng
trực tiếp đến chất lượng, nó quyết định sự thành bại, có đạt được mục tiêu
giáo dục hay khơng ở mỗi cấp học, mỗi cơ sở giáo dục.
Hiểu rõ tầm quan trọng của giáo dục như một điều kiện tiên quyết để
thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước. Muốn phát triển giáo dục thì cần
phải hiểu rõ được nhà trường là gì, hiểu rõ được các yếu tố cấu thành nhà
trường và nắm được các vấn đề về Quản lý nhà trường thì mới có thể hướng
tới mục tiêu xây dựng và quy hoạch mạng lưới giáo dục nước ta sao cho hiệu
quả nhất, thực hiện được các mục tiêu giáo dục đã đề ra.
2. Chủ thể quản lý và đối tượng quản lý trong nhà trường và các cơ
sở đào tạo
Quản lý nhà trường là hoạt động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và
tổ chức các hoạt động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác,
cũng như huy động tối đã các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng giáo
dục, đào tạo trong nhà trường. Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo


dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình đưa nhà trường vận hành

theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với
ngành giáo dục, đối với thế hệ trẻ và đối với từng học sinh.
Về chủ thể quản lý
Mỗi nhà trường ở Việt Nam đều có hình thức quản lý với chế độ một
thủ trưởng, tức là mỗi nhà trường đều có một hiệu trường và hội đồng giáo
viên là chủ thể quản lý trực tiếp vận hành hệ thống giáo dục thực hiện các
mục tiêu giáo dục chung. Bản chất của quản lý trường học là quản lý quá trình
giáo dục theo nghĩa rộng.
Về đối tượng quản lý
Đối tượng của quản lý nhà trường là các thành tố cấu thành nhà trường
vận động xung quanh trục quá trình giáo dục. Do đó, đối tượng quản lý nhà
trường có thể hiểu là tất cả các thành tố cấu thành quá trình giáo dục và những
nguồn lực được huy động, sử dụng cho q trình đó. Nội dung của quản lý
nhà trường được xác định cho từng loại chủ thể quản lý. Các chủ thể quản lý
bên ngoài nhà trường: Các cấp quản lý, quản lý nhà trường theo trách nhiệm
và phạm vi quyền hạn của mình, trong đó các chủ thể quản lý chủ yếu là các
chủ thể nằm trong cơ cấu dọc của bộ máy quản lý giáo dục theo phân cấp
quản lý. Phân cấp quản lý giáo dục ở nước ta sắp xếp từ cấp Bộ (Bộ GD &
ĐT) rồi đến các Sở, các phòng giáo dục… hay còn gọi là quản lý nhà nước về
giáo dục.
3. Xử lý tình huống trong cơng tác lãnh đạo quản lý nhà trường và
các cơ sở đào tạo
Tình hướng trong quản lý là những tình huống nẩy sinh trong quá
trình điều khiền hoạt động và quan hệ quản lý buộc người quản lý phải giải
quyết để đưa các hoạt động và các quan hệ đó trở về trạng thái ổn định, khớp
nhịp nhằm hướng tới mục đích, yêu cầu, kế hoạch đã được xác định của một
tổ chức1.
1

Phan Thế Sủng. Quản lý quá trình dạy học. Tập bài giảng sau đại học. Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục &

Đào tạo. Hà Nội, 2004.


Xử lý tình huống là cơng việc giải quyết các phát sinh trong quá trình
điều khiển hoạt động và quan hệ quản lý buộc người quản lý để đưa các hoạt
động và quan hệ đó trở lại trạng thái ổn định, nhằm hướng tới mục đích, yêu
cầu, kế hoạch của tổ chức đã đề ra. Đây là kỹ năng hết sức quan trọng của chủ
thể quản lý. Kỹ năng xử lý tình huống được ví như thước đo đánh giá sự
nhanh nhạy, tinh tế, khôn khéo. Kỹ năng này cũng được xem là chìa khóa dẫn
tới thành cơng. Chính vì vậy tơi đã chọn vấn đề “Xử lý tình huống trong
quản lý nhà trường và cơ sở đào tạo” để nghiên cứu.


NỘI DUNG
1. Một số tình huống đặt ra trong quản lý trường học và kỹ năng
xử lý
Tình huống 1. Trường Mầm non xã Q thuộc xã vùng III của huyện
Bắc Hà mới được thành lập từ tháng 01 năm 2004. Thực hiện kế hoạch kiểm
tra, thanh tra việc cấp phát quản lý, sử dụng văn bằng, chứng chỉ của hệ thống
giáo dục quốc dân, ngành Giáo dục Bắc Hà tiến hành tổ chức rà sốt, kiểm tra
lại tồn bộ hồ sơ của cán bộ, công chức, viên chức trong đơn vị đã phát hiện
có cơ giáo Nguyễn Thị T giáo viên chưa tố nghiệp PTTH nhưng lại có bằng
tốt nghiệp và các giấy tờ có liên quan: Họ tên, ngày tháng năm sinh không
trùng khớp với hồ sơ lý lịch tại cơ quan đơn vị mình đang cơng tác.
Mơ tả tình huống: Sau khi nắm được thơng tin nhà trường cho kiểm
tra lại toàn bộ hồ sơ của cá nhân cơ giáo Nguyễn Thị T thì phát hiện:
Bằng tốt nghiệp Trung học cơ sở tên là Nguyễn Thị C, sinh ngày 25
tháng 11 năm 1968
Bằng tốt nghiệp Trung học phổ thông tên là Nguyễn Thị Ch, sinh ngày
30 tháng 10 năm 1965

Sổ bảo hiểm, Hồ sơ thanh tra, Hồ sơ cơng chức và các hồ sơ cá nhân có
liên quan trong trường Mầm Non xã Q lưu giữ tên là Nguyễn Thị T, sinh ngày
30 tháng 10 năm 1968.
Phân tích tình huống: Trong q trình điều tra chúng tơi thấy nổi cộm
lên một số vấn đề sau : Cô Nguyễn Thị T vào ngành từ ngày 15 tháng 10 năm
1998 đến thời điểm kiểm tra văn bằng chứng chỉ đã cơng tác được 19 năm
nhưng khơng có cơ quan chức năng nào phát hiện việc sử dụng văn bằng
chứng chỉ không hợp lý của cá nhân cô Nguyễn Thị T. Sau khi có kết quả
kiểm tra sơ bộ ban đầu nhà trường yêu cầu cá nhân viết bản tự kiểm điểm và
tự nhận hình thức kỷ luật (Căn cứ theo Mục 3 điều 15 Nghị định 35/2005/NĐCP ).


Theo bản tự kiểm điểm của cô Nguyễn Thị T: Năm 1997 cơ Nguyễn
Thị T có giấy gọi đi cơng nhân lâm nghiệp nhưng cá nhân khơng thích đi,
cùng lúc đó bạn của cơ T là cơ Nguyễn Thị C có giấy gọi đi học trường Sơ
cấp Mẫu giáo tại tỉnh Lạng Sơn. Do điều kiện hồn cảnh gia đình khó khăn
khơng đi học được, 2 người đã thoả thuận cô Nguyễn Thị C cho cô Nguyễn
Thị T mượn Giấy gọi, bằng tốt nghiêp THPT để cho cô Nguyễn Thị T đi học
Trường Sơ cấp Mẫu giáo tỉnh Lạng Sơn và cô Nguyễn Thị T tự đổi tên
thành Nguyễn Thị C từ thời điểm đấy, cho nên không trùng với tên khai
sinh, tên trong Bằng tốt nghiệp THCS. Tại UBND xã V, huyện Bắc Hà khơng
có danh sách trích ngang và đơn xin đổi tên của cô Nguyễn Thị T.
Đến tháng 10 năm 2015 cô Nguyễn Thị T lại tiếp tục làm hồ sơ theo
học lớp Cao đẳng tại chức Mầm non học tại trường Cao đẳng sư phạm Lạng
sơn.
Qua q trình học tập được gần 1 năm cơ C mới phát hiện cô Nguyễn
Thị T vẫn sử dụng bằng tốt nghiệp THPH của mình nên cơ đã viết đơn trình
báo với trường Cao đẳng sư phạm Lạng Sơn về việc cơ Nguyễn Thị T mượn
Bằng THPT của mình khiến cho cơ T bị đình chỉ học tập do khơng nộp đầy
đủ được các văn bằng, chứng chỉ gốc khớp với hồ sơ của cá nhân.

Nguyên nhân để phát sinh tình huống: Do cơng tác tuyển sinh vào các
trường chun nghiệp trước đây chưa thực sự chặt chẽ, làm kẽ hở để cho một
số số người lợi dụng vào được trong các trường học bằng mọi cách để được
đứng vào trong hàng ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhà nước.
Việc kiểm tra, thanh tra của các ngành, các cấp chưa thường xun,
liên tục, đơi khi cịn mang nặng hình thức, qua loa, đại khái, nể nang.
Việc quản lý hồ sơ trong các cơ quan nhà nước chưa thực sự chặt chẽ.
Xây dựng phương án xử lý tình huống:
Để giúp nhà trường tháo gỡ khó khăn trong cơng tác quản lý hồ sơ cá
nhân, thường xuyên kiểm tra việc sử dụng văn bằng chứng chỉ của cán bộ,


cơng chức, viên chức trong đơn vị mình quản lý. tôi dự kiến đề ra 2 phương
án giải quyết sau:
Phương án 1:
Đề nghị phòng Giáo dục và Đào tạo, UBND huyện xử lý ngay những
cá nhân đã vi phạm việc sử dụng văn bằng chứng chỉ không hợp pháp, bố trí
cho làm việc khác, luân chuyển đi đơn vị khác khơng ở trong ngành Giáo dục
và Đào tạo nữa, vì đã vi phạm về vấn đề đạo đức mà ngành đang thực hiện
cuộc vận động " Hai không 4 nội dung".
- Ưu điểm:
+ Có thể giải quyết được ngay vấn đề giáo viên ngồi nhầm chỗ. Đánh
giá thực hiện tốt cuộc vận động "Hai không 4 nội dung" trong ngành Giáo dục
và Đào tạo.
+ Nhà trường cũng thanh lọc được những giáo viên khơng có tính trung
thực trong nghề nghiệp, giữ được uy tín cho ngành.
- Nhược điểm:
+ Gây khó khăn, áp lực cho các cấp lãnh đạo.
+ Chưa phát huy được vai trò lãnh đạo của cấp cơ sở.
Do đó phương án này khơng khả thi.

Phương án 2:
Lãnh đạo đơn vị, cán bộ thanh tra tìm hiểu, điều tra làm rõ vấn đề. Yêu
cầu cá nhân hoàn thành đầy đủ hồ sơ cá nhân theo yêu cầu của nhà trường,
phòng Giáo dục và Đào tạo, trường Cao đẳng sư phạm Lạng Sơn.
Nghiên cứu kỹ các văn bản liên quan đến việc xử lý cán bộ, công chức
nhà nước trong việc sử dụng văn bằng chứng chỉ.
Sau khi giải quyết nếu còn trong độ tuổi đi đào tạo mà cá nhân vẫn có ý
thức phấn đấu thì đề nghị cấp trên cho đi đào tạo tiếp để nâng cao cả về trình
độ văn hố và chun mơn nghiệp vụ. Nếu cá nhân có nguyên vọng chuyển
sang làm nhiệm vụ khác hoặc vào diện nghỉ theo nghị định 132/2007/NĐ- CP


thì căn cứ vào năng lực và tình hình thực tế để xem xét cụ thể, bố trí, giải
quyết phù hợp.
Đây là phương án có nhiều điểm tích cực, phát huy được tính tích cực
trong đội ngũ cán bộ, cơng chức, viên chức tại đơn vị. Bản thân cá nhân mặc
dù mắc khuyết điểm đã có hình thức kỷ luật nhưng vẫn có ý thức phấn đấu
vươn lên. Do đó em chọn phương án này để xử lý tình huống sử dụng văn
bằng, chứng chỉ không hợp pháp tại trường Mầm Non xã Q, huyện Bắc Hà,
tỉnh Lạng Sơn.
Tình huống 2. Nhận được thơng tin, do va chạm xích mích, một số
thanh niên ngoài trường đến chờ lúc tan học sẽ đến đánh một học sinh lớp bạn
chủ nhiệm.
- Phân tích tình huống: Đây khơng phải là một tình huống hiếm gặp
nhất là đối với những học sinh ở bậc phổ thông trung học. Ở độ tuổi này tuy
các em đã có sự trưởng thành nhưng tính cách vẫn cịn khá xốc nổi, dễ bị kích
động. Nên đơi khi chỉ vì những lý do rất nhỏ nhặt (một câu nói trêu chọc, một
cái hch vơ tình, hay thậm chí là một cái nhìn “đểu”) cũng có thể dẫn đến
mâu thuẫn và đánh lộn. Trong trường học dù học sinh có quậy phá đến đâu
cũng phải “kiêng nể”, dè chừng một chút nên ít xảy ra xơ xát lớn. Nhưng biết

đâu đó chúng “gây ốn, kết thù” ở đâu đó rồi mang vào trường “giải quyết”?
Tình huống này liên quan đến vấn đề sức khỏe và tính mạng của học
sinh, nên rất cần có cách xử lý thích hợp.
Phương án xử lý tình huống: Mặc dù biết rằng đây là chuyện xích
mích ở ngồi trường nhưng nó liên quan trực tiếp đến học sinh của mình. Dù
chưa biết đúng sai thế nào nhưng một hành động can ngăn không để xảy ra
đánh lộn vào lúc này là hết sức cần thiết.
- Phương án1. Coi chuyện xích mích ngồi phạm vi nhà trường khơng
phải là trách nhiệm của mình, khơng có trách nhiệm giải quyết. Đây là
phương án không xử dụng được, bởi sự thiếu trách nhiệm, rất có thể hậu quả
đáng tiếc xảy ra.


- Phương án 2. Nhắc nhở học sinh, cần hòa giải mâu thuẫn với bạn và
không được gây chuyện đánh nhau tại cổng trường.
Phương án này nghe có vẻ nhẹ nhàng, hợp lý, nhưng liệu có thể giải
quyết triệt để tình huống này khi chỉ bằng biện pháp nhẹ nhàng như vậy? Vì
những thanh niên ngồi đã phải đến mức kéo đến tận trường để tìm học sinh
của mình thì chắc chắn sẽ khơng dễ dàng bỏ qua chỉ vì vài lời giảng hịa. Kể
cả khi có mặt mình ở đó chúng có thể “vâng, dạ” nghe theo nhưng khơng có
gì bảo đảm chúng khơng tìm chỗ khác để “giải quyết” mâu thuẫn.
- Phương án 3. Yêu cầu học sinh lưu lại trường. Cử lớp trưởng hoặc
một bạn trong lớp về báo ngay cho gia đình đến đón bạn học sinh đó về, báo
cáo với bảo vệ trường giải tỏa đám thanh niên đó. Nếu thấy có dấu hiệu cịn
có khả năng số người đó tìm cách đón đánh học sinh của lớp bạn thì báo cho
cơng an địa phương nhờ can thiệp khi cần thiết.
Làm như vậy có thể tạm thời tránh cho học sinh của mình phải trực
tiếp đối đấu với nguy hiểm. Sau đó phải thẳng thắn tìm hiểu lý do tại sao xảy
ra mâu thuẫn đó và tìm cách giải quyết dứt điểm. Nếu lỗi thuộc về học sinh
của mình, phải động viên em đứng ra nhận lỗi. Nhưng nếu những thanh niên

ngồi trường vì một lý do nào đó “bắt nạt” học sinh của mình thì cần phải có
thái độ kiên quyết và nhờ đến sự giúp đỡ của những tổ chức khác nếu cần.
Chính vì thế trong tình huống này chọn cách xử lý 3 là hợp lý.
Tình huống 3. Trả bài kiểm tra một tiết cho học sinh xong, mình quay
lên bục giảng để bắt đầu bài mới thì bỗng “roạc”, “xoạt, xoạt”, hình như là
tiếng xé và vị giấy. bạn quay lại thì thấy Tiến đã xé tan bài làm được một
điểm của mình trước sự ngơ ngác của các bạn trong lớp. Khi được hỏi tại sao
em xé bài, thì Tiến trả lời tỉnh queo: “Bài của em thì em xé”.
Phân tích tình huống: Trong q trình giảng dạy, khơng hiếm trường
hợp phải đối mặt với những học sinh có thành tích học tập kém, lại ngang
ngạnh và nhiều khi tỏ ra coi thường kỉ luật, thiếu tôn trọng giáo viên. Nếu bạn


khơng thực sự nghiêm khắc thì có những lúc rất dễ bị học sinh coi thường và
tiếp tục có những hành động không đúng mực.
Chắc chắn là các thầy cô giáo ai cũng sẽ cảm thấy tức giận trước hành
động này của học sinh. Em đó có thể biện minh rằng do bài bị điểm kém, lại
là bài của mình nên em muốn làm gì thì làm. Nhưng đó là cách “lý sự cùn” vì
rõ ràng đây là lớp học, cô giáo đang lên lớp, bài tập vừa được cô giáo chấm
điểm mà em đó có hành động như thế là thiếu tơn trọng giáo viên.
Xử lý tình huống:
1. Bạn khơng nói gì, quay trở lại bục giảng để bắt đầu bài của mình
Đây là cách xử lý sai lầm nhất bởi đây là hành động coi thường giáo
viên, coi thường tập thể lớp, chính vì vậy khơng thể bỏ qua một cách dễ dàng
như vậy, vì rất dễ khiến học sinh coi thường giáo viên. Các em học sinh khác
trong lớp sẽ nghĩ gì đây khi chứng kiến hành động vơ lễ đó mà cơ giáo lại
“khơng dám làm gì”.
2. Bắt em đó đứng dậy, phê bình em gay gắt trước lớp và ghi vào sổ
đầu bài vì ý thức thiếu tôn trọng giáo viên.
Thái độ nghiêm khắc lúc này là hết sức cần thiết, bạn có thể phê bình

em đó gay gắt ngay trước lớp, nhưng để giữ “hịa khí’, nên tìm cách nhẹ
nhàng khun bảo em. Nhưng khơng nên để sau buổi học để nói riêng với em
đó vì những hành động như thế cần được rút kinh nghiệm ngay để các em
khác không lặp lại.
3. Bạn dành ra một vài phút xuống chỗ em đó và nhẹ nhàng nhắc nhở
em, để em đó nhận ra khuyết điểm của mình và động viên em lần sau cố gắng.
Với thái độ vừa nghiêm khắc, vừa yêu thương Bạn sẽ phân tích về hành động
vừa rồi của em. Bạn có thể nói: “Cơ biết bài hơm nay của em bị điểm kém và
em rất buồn. Nhưng em đã kịp xem lại bài của mình ngun nhân tại sao
khơng? Em nói là “bài của em thì em xé”, đúng bài đó là của em nhưng dù
sao đó cũng là bài cô đã cẩn thận xem xét, đánh giá và chỉ ra cái sai cho em
để lần sau em cố gắng hơn. Thế mà không ngờ công sức của em trong một tiết


và cả của cô bị em xé toạc thành những mảnh giấy vụn. Nếu đặt trường hợp
em sau này sẽ là một giáo viên như cơ, có một học sinh làm việc đó ngay
trước mặt em thì em nghĩ sao? Nhưng thơi, dù sao em cũng đã trót làm, lần
đầu cơ có thể thơng cảm. Cơ mong rằng em hiểu những điều cơ nói và cố
gắng hơn trong những bài làm sau. Cô tin là em làm được”.
Đồng thời bạn cũng nên khéo léo nhắc nhở các em trong lớp rút kinh
nghiệm để lần sau khơng có những phản ứng nóng nảy như thế.
Theo mình đây là cách xử lý hiệu quả nhất tình huống này.
Tình huống 4. Trong phịng thi có một em học sinh là con của vị giám
đốc cơ quan chồng bạn đang công tác, bị bắt quả tang đang quay cóp bài và
thậm chí cịn có lời lẽ thiếu lễ phép với giám thị. Bạn cũng có mặt ở đó. Vậy
bạn sẽ ứng xử sao đây?
Phân tích tình huống: Trong mối quan hệ xã hội chồng chéo, phức
tạp như hiện nay thì tình huống của người giáo viên này không phải là hiếm
gặp. Nếu là người nhà ruột thịt của bạn thì cịn dễ vì dù sao họ cũng có thể
thơng cảm được. Đằng này lại là con của một vị lãnh đạo trong cơ quan chồng

bạn, có thể rất có ảnh hưởng đến con đường cơng danh của anh ấy. Có khi chỉ
cần sự “quan tâm, tạo điều kiện” của bạn đối với học sinh thì biết đâu phụ
huynh của em đó sẽ cho chồng bạn những cơ hội thuận lợi. Nhưng cũng vì thế
mà chỉ cần thái độ khơng “thiện chí hợp tác” của bạn cũng có thể gây khó
khăn cho anh ấy. Vậy bạn phải xử lý thật khéo léo để không phá vỡ nguyên
tắc trong việc giáo dục học sinh nhưng cũng khơng làm tổn hại đến mối quan
hệ của chồng mình.
Xử lý tình huống:
Phương án 1. Quay đi chỗ khác coi như khơng biết hoặc vì khơng thuộc
quyền hạn giải quyết của mình.
Nhiều người sẽ chọn phương án 1. Đó là cách rút lui an tồn nhất để
phụ huynh cũng khơng thể có gì trách cứ bạn. Nhưng bạn có tính đến trường
hợp học sinh đó đã nhìn thấy bạn và biết rằng bạn đã cố tình làm ngơ? Lúc đó


thì rắc rối to! Đơi khi lảng tránh để đỡ phiền hà cho bản thân lại không phải là
cách xử lý hay.
Phương án 2. Bạn cố gắng xin giám thị tha cho em đó chỉ vì “đó là con
của một nhân vật rất quan trọng ở cơ quan chồng bạn”.
Cũng khơng ít trường hợp giáo viên chọn cách này. Đơn giản đó là một
cơ hội để bạn tỏ rõ sự quan tâm giúp đỡ của mình đối với học sinh đó, và hy
vọng rằng việc làm đó sẽ có tác động tốt đến vị lãnh đạo ở cơ quan chồng
bạn. Nhưng như vậy bạn sẽ đối mặt ra sao với học sinh của mình, chúng có
cịn kính trọng bạn khơng khi chỉ vì lợi ích cá nhân mà bạn đã sẵn sàng bỏ
qua cho học sinh phạm lỗi. Bạn luôn nhắc nhở học sinh về sự công bằng,
nghiêm khắc, nhưng chính hành động của bạn phản tác dụng mất rồi! Và chắc
chắn sự bao che ấy cũng khơng có lợi gì cho học sinh đã vi phạm kỷ luật vì sẽ
tạo cho chúng tâm lý “đã có người che chở rồi, muốn làm gì thì làm”. Như
vậy bạn khơng thể tránh khỏi cảnh phải đứng ra xin xỏ vài lần sau nữa. Xử lý
theo cách này lợi thì chưa thấy đâu nhưng cái hại thì đã bày ra trước mắt

Phương án 3. Bạn kiên quyết để cho giám thị xử lý theo đúng nguyên
tắc, đồng thời giải thích cho em đó biết mức độ vi phạm của mình và có
hướng khắc phục. Nhưng để không gây căng thẳng trong mối quan hệ của bạn
và em đó, đồng thời tránh tiếng “thấy người quen mà khơng giúp”, bạn có thể
nói với em là bạn sẽ nói với Hội đồng kỷ luật nâng đỡ em nếu như em thực sự
có quyết tâm khắc phục khuyết điểm.
Trong tình huống này, cách tốt nhất là bạn luôn luôn giữ vững sự
nghiêm khắc và công tâm của mình. Dù là con của một người có địa vị đi nữa
nhưng đã vi phạm kỷ luật thì cần phải được xử lý. Bạn nhẹ nhàng giải thích
cho em học sinh đó biết rằng em đã vi phạm vào nội quy của trường nên
không thể xin các thầy tuyên bố “trắng án” trước sự chứng kiến của đông đảo
mọi người được. Bạn có thể nói: “Cơ có thể giúp em xin với các thầy cô giám
thị nhưng như thế thì các bạn sẽ nghĩ như thế nào về cô, về em? Chắc chắn là
sự coi thường đúng không? Nhưng em yên tâm, em vi phạm lần đầu thì các


thầy cô chỉ lập biên bản để nhắc nhở em thơi chứ khơng có gì nặng nề cả. Nếu
em thực sự nhận thấy lỗi của mình và có ý thức sửa chữa thì thầy cơ sẽ sẵn
sàng giúp đỡ em”. Với những lời lẽ chí tình ấy của bạn chắc chắn rằng dù
không nhận được “sự bào chữa hiệu quả” của bạn nhưng học sinh đó cũng
khơng giữ tâm lý bất bình, tức giận với bạn.
Tình huống 5. Là một tổ trưởng tổ chuyên môn mới được bổ nhiệm từ
đầu năm học, sau một học kỳ người tổ trưởng đó nhận thấy có một số giáo
viên khơng phục tùng sự chỉ đạo của mình, thậm trí cịn ngấm ngầm chống
đối. Nếu là người tổ trưởng đó, đồng chí sẽ xử lý như thế nào?
Phân tích tình huống: Hiện nay, việc không phục tùng lãnh đạo, quản
lý trong cơ quan, nhà trường khơng phải là hiếm gặp. Việc tự mình nhận thấy
thái độ đó của một số giáo viên chứng minh người tổ trưởng này là người
quan tâm đến thái độ, tư tưởng, tình cảm của giáo viên, tổ viên của mình. Tuy
nhiên, thái độ khơng phục tùng đó là khơng có lợi cho cá nhân tổ trưởng đó

cũng như việc xây dựng tập thể tổ chun mơn. Có thể chỉ ra các ngun
nhân dẫn đến tình trạng nói trên như sau:
+ Quy trình bổ nhiệm tổ trưởng khơng rõ ràng, minh bạch, không đúng
với nguyện vọng của giáo viên trong tổ.
+ Phẩm chất, năng lực của đồng chí tổ trưởng khơng đủ sức thuyết
phục.
+ Có hiện tượng chia rẽ, mất đồn kết trong nội bộ tổ chun mơn.
- Từ việc nghiên cứu, tìm ra nguyên nhân như trên, người tổ trưởng cần
giải quyết tình huống như sau:
Phương án 1. Nếu vì quy trình bổ nhiệm tổ trưởng khơng đúng Điều lệ
trường trung học là Hiệu trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên
môn và giao nhiệm vụ vào đầu năm học thì tổ trưởng cần họp tổ chun mơn
để phân tích tình hình và nhấn mạnh vai trị của việc đồn kết xây dựng nội
bộ. Sau đó, yêu cầu viết biên bản báo cáo Hiệu trưởng, đề nghị cho hướng
giải quyết.


Phương án 2. Nếu vì phẩm chất, năng lực của đồng chí tổ trưởng khơng
đủ sức thuyết phục một số thành viên thì Tổ trưởng cần gặp riêng một hay vài
giáo viên có thái độ khơng phục tùng đó để chia sẻ, động viên họ mạnh dạn
trao đổi để mình rút kinh nghiệm về sự điều hành tổ chuyên môn; yêu cầu họ
rút kinh nghiệm, không được phép tỏ thái độ không hợp tác, không thực hiện
các nội dung kế hoạch của tổ vì theo điểm a, khoản 2, điều 16 của Điều lệ
trường trung học quy định nhiệm vụ của Tổ chuyên môn như sau: Xây dựng
và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây dựng và quản
lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch dạy học, phân phối chương
trình và các hoạt động giáo dục khác của nhà trường; Việc không phục tùng
của các đ/c đó là sai vì các đ/c đã vi phạm Điều lệ trường trung học. Bên cạnh
đó, Kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn đã được trung học phê duyệt và được
họp triển khai thành nghị quyết tổ. Như vậy, những giáo viên này cịn khơng

thực hiện ý kiến chỉ đạo của hiệu trưởng và Nghị quyết tổ nữa. Qua đó, bản
thân người Tổ trưởng cũng phải nghiêm túc rút kinh nghiệm, gần gũi đồng
nghiệp để kịp thời điều chỉnh bản thân, đáp ứng công việc được giao.
Phương án 3 Nếu có hiện tượng chia rẽ, mất đồn kết trong nội bộ tổ
chun mơn dẫn đến thái độ khơng phục tùng của một số giáo viên thì người
Tổ trưởng phải tìm hiểu cụ thể, kết hợp với tổ cơng đồn tác động đến các
giáo viên theo các chiều hướng cá nhân đến tập thể. Phân tích để họ hiểu
rằng: Họ đang vi phạm điểm d, khoản 1, điều 31 của Điều lệ trường trung học
quy định nhiệm vụ của giáo viên trường trung học như sau: Giữ gìn phẩm
chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước học sinh; thương yêu,
tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh, bảo vệ các quyền và lợi ích
chính đáng của học sinh; đồn kết, giúp đỡ đồng nghiệp; tạo dựng môi trường
học tập và làm việc dân chủ, thân thiện, hợp tác, an toàn và lành mạnh. Từ đó,
giải quyết khéo léo các mâu thuẫn cá nhân và rút kinh nghiệm cho bản thân
mỗi cá nhân.


Tình huống 6: Trong hội thi giáo viên dạy giỏi cô A không đồng ý với
xếp loại của Ban giám khảo. Với tư cách là tổ trưởng tổ chuyên môn, trưởng
nhóm giám khảo, Bạn xử lý tình huống này như thế nào
Phân tích tình huống: Cơ A là giáo viên bộ mơn Âm nhạc đã có thâm
niên trong nghề 8 năm. Từ khi ra trường cô nhận công tác ở một trường gần
trung tâm huyện, điều kiện tương đối thuận lợi. Năm học 2015-2016 cô nhận
quyết định biệt phái về trường THCS B thuộc vùng khó khăn của huyện
Lương Sơn. Từ khi về trường THCS B, nhà trường và tổ chuyên môn dự cô 3
giờ (1 giờ khảo sát đầu năm, 2 giờ kiểm tra hoạt động SPNG) đều xếp giờ dạy
khá. Cô rất ấm ức, 8 năm công tác ở trường cũ cơ chưa có giờ dạy nào xếp
loại khá cả nhưng nghĩ mình vừa mới về trường nên đành im lặng. Đến hội thi
giáo viên giỏi chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Ban giám khảo
cũng xếp cô giờ dạy khá. Khi rút kinh nghiệm giờ dạy, cơ cho rằng cơ tốt

nghiệp Đại học Âm nhạc chính quy, có thời gian và kinh nghiệm giảng dạy ở
trường thuận lợi, cô cho rằng đây là danh dự của bản thân trước học sinh, phụ
huynh, đồng nghiệp. Cô cho rằng cơ có kết quả như vậy là do Ban giám khảo
khơng ai có chun mơn.
Xử lý tình huống:
Với tư cách là tổ trưởng tổ chun mơn, trưởng nhóm giám khảo, tơi
phân tích, giải thích cho giáo viên A dựa trên những căn cứ sau:
- Đối với huyện Lương Sơn, căn cứ vào số tiết/lớp, số lớp/trường mỗi
đơn vị chỉ có 01 giáo viên giảng dạy bộ mơn Âm nhạc. Do đó, việc dự giờ
thăm lớp, trao đổi, học hỏi, rút kinh nghiệm cho nhau là rất khó, thiệt thịi hơn
so với các bộ môn khác.
- Mặc dù đ/c tốt nghiệp ĐH, số năm công tác, kinh nghiệm giảng dạy ở
trường thuận lợi tương đối nhiều, các giờ dạy đều xếp loại giỏi… khơng có
nghĩa là về trường THCS B đ/c cũng đạt giờ dạy giỏi. Mặc dù không cùng
chuyên mơn với đ/c (Tổ giám khảo có 01 GV ngữ văn, 01 GV Lịch sử, 01 GV
Tiếng Anh) nhưng không có nghĩa là khơng đánh giá, xếp loại được giờ dạy


của GV âm nhạc. Về kiến thức chuyên sâu bộ môn chúng tôi không đánh giá,
mà đánh giá chủ yếu ở phương pháp, cách thức tổ chức giờ học và khả năng
vận dụng kiến thức của học sinh sau giờ học. Đối với tiết thao giảng của đ/c A
nhóm giám khảo nhận xét chung:
+ Thứ nhất: Đ/c dạy vượt chuẩn kiến thức kĩ năng (Đối chiếu với
Chuẩn kiến thức kĩ năng môn học)
+ Thứ hai: PPDH, cách thức tổ chức các hoạt động chưa thật phù hợp
với đối tượng học sinh vùng sâu như trường THCS B (VD….)
+ Thứ ba: Trọng tâm của bài học là Tập đọc nhạc, nhiều học sinh chưa
đọc được nhạc và chưa ghép được lời…
+ Thứ 4: Cả 3 giám khảo chấm độc lập, điểm TB chỉ đạt 16,0 Vì thế,
giờ dạy của đ/c A chỉ đạt giờ khá.

Tình huống 7. Trong trường có dư luận về giaos viên A “Chun mơn
thì chưa giỏi mà lúc nào thi đua cũng xếp loại A lại được khen ngợi thường
xuyên, đúng là con sếp có khác”. Anh (chị) sẽ xử lý tình huống này như thế
nào?
Phân tích tình huống: Giáo viên A là con gái thầy Hiệu trưởng, sinh
hoạt cùng tổ chun mơn. Mặc dù cịn trẻ nhưng giáo viên A rất có ý thức cầu
thị, thực hiện tốt mọi quy định của chuyên môn, luôn nhiệt tình tham gia các
hoạt động của tổ, của nhà trường, thường xuyên được nêu gương, khen ngợi
trong các cuộc họp. tuy nhiên trước dư luận không tốt trong trường với tư
cách là tổ trưởng chuyên môn bạn cần phải làm rõ vấn đề trên để tìm cách giải
quyết.
Xử lý tình huống:
- Phương án 1. Khơng làm gì cả. Khi tổ chun mơn có dư luận về vấn
đề này, hơn nữa lại liên quan đến cả bản thân (trong lời nói của các giáo viên
có hàm ý tổ trưởng thiên vị, ưu ái vì giáo viên A là con gái của Hiệu trưởng),
chắc chắn không thể làm ngơ, bỏ qua. Nếu cố tình cho qua như khơng hề biết


có thể dư luận đó sẽ khơng chỉ ngấm ngầm, dần dần sẽ gây tiếng xấu trong tập
thể, ảnh hưởng trực tiếp tới giáo viên A. Phương án này không xử dụng được.
- Phương án 2. Xác minh lại xem mối quan hệ giữa giáo viên A và một
vài giáo viên trên có gì mâu thuẫn cá nhân khơng? Hay chỉ là sự đố kị thông
thường của những đồng nghiệp cùng trang lứa? Phương án này cũng không
giải quyết được vấn đề.
- Phương án 3. Tại cuộc họp xếp loại thi đua gần nhất, yêu cầu các
thành viên trong tổ thẳng thắn góp ý, bình xét, xếp loại thi đua cho từng thành
viên sau đó nhấn mạnh: Căn cứ để xếp loại thi đua khơng chỉ có một tiêu chí
chun mơn mà cịn căn cứ vào rất nhiều tiêu chí như đã thống nhất ngay từ
đầu năm học (không phải nêu lại nữa). Tất cả đã cùng nắm rõ, xếp loại thi đua
được thực hiện công khai, dân chủ, công bằng. Khi đã có kết quả cuối cùng,

khơng có ý kiến gì thêm thì khơng nên bàn tán sau lưng, gây mất đồn kết,
làm giảm uy tín của tập thể. Đây là phương án khả thi nhất, giữ được kỷ
cương, bảo vệ sự cơng bằng và giữ được sự đồn kết trong tập thể.
Tình huống 8. Trong trường có một học sinh cá biệt, đã rất nhiều lần
vi phạm nội quy của nhà trường. Nhưng lần này là một sai lầm nghiêm trọng.
Ban giám hiệu nhà tường yêu cầu giáo viên chủ nhiệm cần đưa học sinh về
gặp gia đình và trao đổi về vấn đề này. Khi đưa học sinh về nhà, trước khi
giáo viên giải thích xong thì bố của học sinh đã đứng dậy tát tới tấp vào mặt
học sinh và nói vì đã "làm xấu mặt" gia đình. Với địa vị là một người giáo
viên chủ nhiệm của học sinh đó, thì trong trường hợp này bạn sẽ xử lý tình
huống này như thế nào?
Xử lý tình huống:
Việc đầu tiên bạn phải làm là can thiệp vào không cho bố của học sinh
tiếp tục đánh học sinh nữa, trong khi đó bạn cũng đồng thời dùng những lời lẽ
thích hợp để giải thích cho phụ huynh của em biết rằng trong việc giáo dục
con cái bằng bạo lực không bao giờ mang lại kết quả tốt đẹp thậm chí nó cịn


phản tác dụng khiến cho mối quan hệ trong gia đình trở nên xấu đi và điểu đó
là khơng ai trong gia đình mong muốn.
Sau khi bạn đã can thiệp vào và vị phụ huynh học sinh có vẻ bình tĩnh
hơn, bạn sẽ quay lại câu chuyện của mình một cách nhẹ nhàng, niềm nở và
vui vẻ. Bên cạnh đó bạn cần làm cho phụ huynh học sinh hiểu rằng nhà
trường ln ln coi trọng vai trị của gia đình trong việc giáo dục học sinh
đặc biệt là khi các em mắc sai lầm. Dù cho đó là học sinh thế nào thì khơng
bao giờ được giáo dục các em bằng bạo lực hay dùng những lời lẽ nặng nề,
xúc phạm thậm chí làm ảnh hưởng đến danh dự của học sinh. Ở độ tuổi của
các em, các em đã ý thức được cái tôi cá nhân và các em cần được tơn trọng.
Chính vì vậy, việc dùng cách giáo dục bằng bạo lực hay dùng lời lẽ không
hay chỉ làm ảnh hưởng đến các em thậm chí nó cịn có hậu quả tồi tệ hơn.

Cuối cùng thì bạn cần yêu cầu gia đình phối hợp với nhà trường để có hướng
giáo dục tốt nhất cho em.
Tình huống 9: Trống vào học đã gióng lên nhưng học sinh vẫn cịn
thói quen chưa tốt, cứ đứng lang thang ở cạnh cửa sổ và các bậc cầu thang.
Thấy cô giáo Nhung bước đến đầu bậc cấp, các em chạy vụt lên thông báo vội
cho nhau. Nhung lên, Nhung lên, một số em còn gào lớn lên: Nhung cận thị
đến rồi các bạn ơi, nhanh lên mà vào chỗ ngồi. Cô giáo Nhung nghe rất rõ
từng tiếng một gọi nhau của học trò (đây là lớp do cô giáo Nhung được phân
công làm chủ nhiệm lớp, hơm nay là ngày thứ 6 có tiết sinh hoạt. Nếu bạn là
cơ giáo Nhung thì bạn xử lý tình huống trên như thế nào?
Hướng xử xử lý:
Vẫn điềm tĩnh bước vào lớp và nhẹ nhàng nói. Một số em vừa chạy
dưới cầu thang lên còn mệt lắm phải không? Thôi ngồi nghỉ thở một tý cho lại
sức rồi cố tập trung nghe cô giảng bài. Hôm nay bài hơi khó. Cuối buổi học
ấy lớp có tiết sinh hoạt lớp tơi tranh thủ nhắc nhở học trị của mình. Khi nghe
trống vào học các em nên vào lớp ngay chờ thầy cô vào, đừng để đến khi giáo
viên lên mới chạy vội vào gọi nhau thì khơng được trật tự và khi vội như vậy


thì có kiểu xưng hơ bảo nhau ngắn cụt khơng thích hợp. Nếu như đầu giờ
sáng nay đáng lẽ phải thơng báo “cơ Nhung lên” nhưng vì vội q có một số
đã gọi là “Nhung lên”. Song trong trường hợp này nếu cần phải dùng hai tiếng
trong số ba tiếng đó thì nên chọn hai tiếng nào các em. Các em chọn hai tiếng
“cô lên, cô lên” vừa ngắn gọn vừa lịch sự. Em nào sáng nay chọn vội chưa
đúng thì nên rút kinh nghiệm nhé. Con người khơng phải ai cũng hồn hảo hết
phải khơng các em, nếu như chúng ta biết khắc phục và sửa chữa thì cuộc
sống ngày một hoàn thiện hơn.
Đây là phương án xử lý tình huống có tính sư phạm cao, có tác dụng
giáo dục một cách sâu sắc, cụ thể, không cần truy vấn các em nhưng chắc
chắn các em sẽ hiểu và tâm phục cách giáo dục của cơ.

Tình huống 10. Buổi sáng ngày hơm nay, một giáo viên A có việc bận
đột xuất đã điện thoại nhờ bạn dạy thay giúp. Giáo viên B được nhờ vui vẻ
nhận lời và dạy hết số tiết giáo viên A đã nhờ. Nhưng sau đó, Hiệu trưởng
biết được và đã gọi cả hai lên kiểm điểm, khiển trách một cách nghiêm khắc,
yêu cầu không được tái phạm. Hai giáo viên này rất ấm ức, cho rằng Hiệu
trưởng quá nguyên tắc và máy móc. Nghi ngờ và đổ lỗi cho rằng do tổ trưởng
đã mách lẻo nên Hiệu trưởng biết được. Anh (chị) sẽ xử lý tình huống này
như thế nào?
Phân tích tình huống: Trước hết, suy nghĩ của hai giáo viên là sai. Hai
giáo viên đó đã vi phạm nội quy chun mơn tự ý nghỉ rồi nhờ người dạy thay
mà không báo cáo Ban giám hiệu. Cần phải được nhắc nhở, uốn nắn kịp thời,
nếu theo suy nghĩ của giáo viên mà nghỉ khơng cần xin phép thì nền nếp, kỷ
cương của nhà trường sẽ không tồn tại. Đã vi phạm là phải xử lý, tuy nhiên xử
lý như thế nào để hợp tình hợp lý, để giáo viên tự giác làm việc có hiệu quả
hơn thì là do cách xử lý của Hiệu trưởng.
Xử lý tình huống
- Với cương vị là tổ trưởng cần gặp trực tiếp 2 giáo viên để nhắc nhở,
thực tế trong q trình cơng tác tại trường thường có quy định nghỉ phải viết


giấy xin phép gửi Ban giám hiệu, tuy nhiên rất nhiều trường hợp có lí do đột
xuất khơng thể làm đúng theo quy định. Khi có lí do đột xuất cần gọi điện
trực tiếp cho Hiệu trưởng (hoặc Phó hiệu trưởng) nêu rõ lí do và xin nghỉ, sau
đó thơng báo với tổ trưởng chun mơn để bố trí người dạy thay hoặc bố trí
dạy lấp mơn khác.
- Khéo léo nhắc nhở 2 giáo viên đó, đã vi phạm, có lỗi thì phải nhận
khơng đổ lỗi cho người khác, vơ tình gây sự hiểu lầm, mất đồn kết nội bộ.
Tình huống 11. Buổi sáng ngày thứ 4, giáo viên A xin nghỉ ốm. Do
trùng với ngày nghỉ nên tổ trưởng đã nhận dạy hộ cho giáo viên A 3 tiết trong
buổi dạy ngày hơm đó. Sau khi kết thúc bài giảng ở lớp 8A, anh (chị) có hỏi:

Thầy chưa được làm quen với lớp ta, hôm nay thầy dạy các em có hiểu bài
khơng? Học sinh lập tức trả lời: Thầy dạy hiểu bài lắm ạ, cô giáo A dạy nhanh
quá chúng em chẳng hiểu gì lại thi thoảng ra ngoài nghe - gọi điện thoại riêng
nữa. Thầy xin dạy luôn lớp em đi ạ. Đến tiết thứ 2, rồi thứ 3 ở lớp khác vẫn
câu hỏi đó, đều nhận được câu trả lời tương tự. Anh (chị) sẽ xử lý tình huống
này như thế nào?
Phân tích tình huống: Đây là tình huống thường gặp, vào lớp dạy thay
đồng nghiệp của mình, đa số các thầy cơ đều rất ngại vì có thể phương pháp
dạy của mình khơng phù hợp với đối tượng học sinh nên thường hay hỏi học
sinh như tình huống nêu trên. Nếu chỉ nhận được lời khen của học sinh thì
khơng cịn gì để bàn nhưng việc so sánh của học sinh và đặc biệt là có tới cả 3
lớp đều có nhận định như vậy về giáo viên A thì với vai trị là 1 tổ trưởng
chun mơn cần phải xử lí như sau:
- Với học sinh, cần nhẹ nhàng mỉm cười và cảm ơn các em đã tích cực
tập trung vào giờ học thì thầy mới có tiết dạy thành cơng. Nhắc nhở nhẹ
nhàng về cách nói, thái độ học sinh khơng nên so sánh, chê bai các thầy cô,
khi lên lớp bất cứ thầy cô nào cũng đều cố gắng hết sức truyền đạt thật rõ
ràng, dễ hiểu để học sinh nắm vững kiến thức và có kĩ năng vận dụng nên học
sinh cần có thái độ tích cực, chủ động, thay đổi cách học sao cho phù hợp.


- Với giáo viên A, đã có học sinh 3 lớp đều nhận định như vậy thì
khơng cần phải xác nhận lại thông tin nữa. Cần gặp trực tiếp giáo viên A để
góp ý về việc cần phải thay đổi phương pháp, tập trung vào công tác soạn bài,
chuẩn bị bài trước khi đến lớp, chú tâm vào giờ dạy, đặc biệt trong lúc giảng
bài tuyệt đối không được ra vào nghe - gọi điện thoại (trừ trường hợp đặc
biệt) sẽ gây mất tập trung cho học sinh và gây phản cảm trước các em.
Với cách xử lý này sẽ giúp cho cả cơ và trị cùng có những cách tiếp
cận tốt hơn với nhiệm vụ của mình một cách nhẹ nhàng, có hiệu quả tác động.