Châm ngôn và tục ngữ thông dụng việt anh

* HOANG

CHAM
Tuc

NGON
NGU

VAN. CANG

va

THONG

DUNG

VIET
- ANH
(USUAL VIETNAMESE - ENGLISH
PRECEPTS
AND ~~ PROVERBS)

*


LOI

TUA

Dé giúp các bạn học sinh, sinh viên, và các bạn u ihich

ngơn ngữ có thêm điều kiện tham khảo và tăng cường vốn hiểu

biết

về

hướng

kho

kết

(tầng
hợp

châm

vận

ngôn

dụng

tục

ngc

với châm

tiếng

ngôn

tục

Việt
ngữ

theo
tiếng

Anh vào nghiên cứu học lập và đời sống, Nhà XBTH Sông
Bé trân trọng giới thiệu tập sách nhỏ "Châm ngôn tục ngữ
thông dụng Việt Anh" do ơng Hồng Vữn Cang, nguyễn Gs Anh
Mgĩ sưu tập và biên soạn.
Tập

sách. này gồm

những

châm

ngôn,

tục ngữ tiếng

Việt

được sắp xếp và biên soan phối hợp với những câu trơng đương

trong tiếng ⁄Anh nhằm cố gắng thể hiện và giúp bạn đọc âm
thẩy những tr trởng phong phú và đặc sắc từ trrớc tới hay cla
dan téc Việt Nam sơ với thé’ giới.
Tuy soạn giả đã có nhiều cố gắng trong việc ;sưu tập và
biển soạn nhưng chúng tôi nghĩ vẫn cịn những 'thiểu sói. về
một nội dung và phương thức trình bày. Chúng lơi nất mong được
các bạn thân tình đồng góp ý kiến xây dựng để. lấn - tái
bẩn sẽ hồn

chính

hen

,

Nha

XBTH

Sơng

Bé,


Thư ngỏ
Trên trang sách nẩy, tôi chân thành cấm ơn các

anh Lê Tuấn Kiệ, Lê Quang Toản, Trin Cao Minh,
Trang Thanh Tên, Ngô Tấn Tài và Nguễn Thần An

da nhiệt tình động viên cũng nu đồng gốp nhiều ý
kiến quý báu cho bẵn thảo Tập Châm ngôn tục ngữ

Việt Anh trước khi hồn tất..

Ngỗi ra, tơi cũng móng được các bạn dùng sách
giúp bổ sung những thiểu sót nhằm
được hồn chính hơn.
Miia

HỒNG

thu,

lần tái bản sau

1989

Tác giả
VĂN CANG


An

vụng ngọn miệng.

Stolen kisses are sweetest.

Ac gia ác báo.
. Lam de gdp de.

AI biết chờ người ấy sẽ được.
. Mọi việc đến với người biết
chờ đợi.

’ As the call, so the echo.

Evil doing does not pay evil.

Everything comes to him who
waits.

AI chưa từng đau khổ sẽ không
hiểu thể nào là hạnh phúc.

Misfortunes tell us what fortune
is.

Ai cũng cố cái ngư của mình.

Every man has a fool in his

. Ai cũng có một thẳng ngốc ngồi
. tong tay do.

Ai đến sớm nấy được.

sleeve.

The early bird catches the worm.

Ai đến trước người ấy. được.
. THÂU. chẬm uống nước đục.

First “come, first ‘served.

At giầu ba họ, ai khó ba đời.

Every day is net Sunday. .

Ai gid) ng nhau

Like will to: like.

thường gặp nhau,

AI làm hư hing thi người ấy
phấi đền,
Ai làm nấy chịu.

Cha làm
chịu.

cha chịu,

Even tho wearicst river winds
‘somewhere safe to sea.

The culprit must pay. for the
damage.-

Who
con lầm

breaks, pays.

con

Ai nhờ hành ví lương hảo tích
được đức thời khơng bị khuynh
đão; ai biết chọn bạn tốt thời

He who accumulates merit by

Ai thấy

Findings are keepings.

không thể bị quật ngã.
nấy giữ.

good conducts‘does not fall flat;
he who can choose his compa-

nions cannot be overthrown.

Anh-em chém bể sống; không
ai chém bề lưỡi.

Lovers’ yuarrels are soon mended.

Anh hùng nào, giang sơn nấy.
Rừng nào cọp nấy.

Every dog is a lion at home.

Ăn cấp quen tay, ngủ ngày

Once a

An chao dai bat,

Eaten bread is soon forgotten.

quen mắt,

. “Ấn cháo đá bát.
. Hết xôi rồi việc.

thief, always a thief.


Comfort is better than pride.
Business
is business.
- A bargain
is a bargain.

- Ăn cho đều, kêu cho đủ.

- Share
and share alike.

. An déng chia di.

a

An com cịn có khi để.
. Khéng ai trénh khdi ldm ii.
. Newa b6n chén con vap.

’

- Ăn cho buôn
so.

‘It is a good horse that never
stumbles.

- Ăn cơm với cấy thì ngấy kho kho, - A great fortuneis a great
An com

thịt bị thì lo ngay ngấy.

.- Ăn để sống, chớ không phải
sống để ăn.

siavcry.

,

You must eat to live, and not’
live to cat.

Live not to eat; but eat to live.
bat

~ Ăn đến nơi, làm đếm chốn,

- Ăn không được bão rằng hồi.

Never
do things by halves.

What is worth doing at all is
worth domg well.
"The

grapes

are sour",

as the

fox said whea he could not

reach them.

- Ăn

Khơng

ngổi rồi là chìa khốa- Idleness is the key to beggary.

mơ cửa thể giới những kế ăn mày.

- Ăn lấm thì lại bệnh nhiễu.
Tham Uure, earc thén.

¬—

aa

- Many dishes make many deseases.

a -

;


An lúc đối, nói lúc say.

- What soberness conceals, dcunken-

Ăn mày chẳng sợ trộm,

- The beggar may sing before the

Ăn mày địi xơi gic.

- Beggars can’t be choosers.

ness reveals.

‘thief.

An trom chế vải hẹp khổ.
Ăn

miếng

cha, giá miếng

Ấn

miếng

trả

bùi.

miếng.

Ăn nên đọi, nối uên lời,

An phải nhai, nói phải nghĩ.
. An cé nhai, ndi cd nghi.

It is a case of give and take.

- An eye for an eye; one tooth
for one tooth; tit for tat.

- Dot your i’s and cross your t’s.

- Look before you leap.
- First think then speak.

Think today and speak tomorrow.

Ấn quen, bến mui.

- Appetite comes with eating.

Ăn theo thuở, ở theo thì,

- One must live according to one’s
means,

Eating brings an appetite.

Never cast dirt into that fountain
An trai nhớ kế trồng cây,
Uống nước nhớ người dio giếng. of which you have sometimes
drunk.

Ăn vụng không biết chồi mép.

- To have a finger in the pie.

Có gian khơng có ngoan.
- Ăn vụng ngon miệng,

Stolen kisses ‘are swectest.
- Stolen pleasures are sweetest.

- Ân đền oán trả.

An eye for an eye and a tooth

-_ Ấn tượng ban đầu khó quên.

First impressions arc most lasting,

. Làm
cán.

ơn gặp ơn, gây oán gặp

for a tooth.

:

9


B
- Ba

ba

chín

chuyện.

- Two

-.Ba

bà họp Jai thành

chợ.

- Three

Bu bà họp lại thành
Three

women, make

- Ba lần dọn nhà bằng một
lần chấy

nhà.

¿

is company;

@

women

three

make

is none,

a market

chợ.
markct.

- Three removals are as bad as
a fire.

il


-

Ba lên đo, một lân cất.

Measure

Bá nghệ bá ti, vi chỉ bá. lấp.

To know everything is tò know

. Lm nghề. nhưng chẳng ranh
được nghề nào.

thrice

and

cut

once.

~ nothing.

A rolling stone gathers no moss.
A Jack of all trades is master
Jack of all trades, master of

none.

Bà

con

ging

xa

khơng

gin.

. Bán anh em
giêng gần.

Bạc đầu

. Già đầu

bằng

xa,

mua ling

cịn đạt 7

cồn ngu.

Bách nhơn, bách

. Trăm

người,

Better is a neighbor that is
near than a brother.

lắng

No

-

khẩu.

. Mỗi người một ý.

nhất kiến.

. Thăm nghe khơng bằng một thấy.
Bin lỗ cịn hơn xách
- khơng.
. Có cịn hơn khơng.

Bạn bè hiểu
nạn.

Hoạn

-Cơ

chân

12

nạn

mới

hoạn nạn
thành.

nhau
hiểu

mới

rổ

khi
bạn

hiểu

like. an

old

fool.

Every man to his taste..
Tastes differ.

trăm miệng.

Bách văn bất như

fool

vỀ

hoạn
bè.

bạn

Words are but wind, but
seeing’s believing.
Half a
bread.

A. friend
needed.

loaf

is. better

is never

than no

known

till

- Prosperity makes friends, and
adversity tries them.

- Bạn bè là những kế ăn cấp
thời giờ.

-Bạn cũ bạn tốt, rượu cũ.
rượu ngon.

Bạn của bạn anh cũng là

bạn

của chúng

ta.

Bạn hữu trong cảnh nghèo
mới thật là bạn hữu.
. Cổ hoạn nạn mới biết bạn

_Friends

are thieves
of . time.

Gid friends and old
are’ best.

wine |

The friend of your

also our friends.

friend is

A friend
indeed.

in need

is a friend

bề.

Bạn

khơng

thể trơng mặt

mi bất hình dung.

«Ổ Khơng

nên

xem

bắt hình dung.

mặt

mà

Bạn thì nhiều, nhưng

tất ít,

You cannot
barrel.

bạn tết

Bạn xấu cịn tệ hơn kể thù

trước

One should not judge by
appearances.

mặt.

Bánh ít đi, bánh qui lại.
. Ơng bổ cải giị, bà thị chai

Have

many

but

know

wine by

few friends,

acquaintances.

though

False friends are. worse
open enemies.
One

good

turn

the

than

deserves

another.

nigu.

. Cé qua có lại mới toại lòng
nhau.

Bao giờ

trạch để ngọn

da.

Bao nhiêu quốc gia bấy nhiêu

phong

tục.

Đất có lề,

quê có thối.

Tomorrow
Tomorrow

So many
customs,

never comes.
comes never.”

countries

so

magy


Bao trong cốc. nước.
, Chuyện bé xé ra to.

A _storm. in: a (@a-CUp,

- Bất

It is no use crying over. spilt

bể

đánh

con

không lành.

‘An nan thì sự để rồi.
Bát bể

để

được

. Củi tre dễ nấu,

dễ sài.

‘Bay
là

Bat

mươi

chưa

ca hai

tay.

lành.

milk.

A creaking door hangs long
on its hinges.

lâu.

chẳng xấu

què

-

chớ

khoe,

Every bean has its -black.
Dogs that
kill none.

put UP

many

hares

If you run after two hares,
you will catch neither. .
Between two -stools you fall
to the ground. -

Bin cing, sinh đạo

tặc.

Necessity knows

Bần tiện phu thê bách sự ai,

Bề ngoài thơn thớt nối cười,
' Mà trong nham hiểm giết
người không đao.

. Miệng

thơn

thớt,

da

ớt

Biết đủ là giàu nhất,
. Tri tic đệ nhữt phú.
. Trì túc tiện túc hà
Thi nhan tiện nhàn
14

ngâm.

thời túc,
hà thời nhàn.

Want makes.a
man and wife.
To draw
A

honey

gall.

no. law.
strife between

in its claws.
tongue,

a heart

of

Enough is as good as a feast.
He is rich that has few. wants.
He is not poor that has little,
but he that desires much.


- Biét dugc bénk IA lam được

.To

know

the

cure.

He

knows best what good

Biết mình là tiển bộ thực sự.

‘To

know

Biết nhận

A

phân nửa việc chữa trị.
Biết được

cấi xấu.

được

phân

Biết nhiều

. Đa

tỉ

cái

tốt phat

trải qua

lỗi là đã sửa chữa
nửa,

loạn

chống

già

mục.

is that

chưa

bằng

Biết

fault

lỗi khơng

disease

endured

oneself

qua,

muộn.

Biết thì thưn thốt,

Khơug biết thì dựa cột mà

true

confessed -is half

redressed.

‘Too much

làm

is half

evil.

is

- Curiosity. killed a

làm qua chưa bằng Kìm qua.
sửa

has

progress.

the

Biết qua

the

Wise

makes

head bald.
after

the

It is never
The

cat.

knowledge

Icss

too

said

event.

late
the

to mend.

better.

nghe.

Biết

trước

vẫn

hơn.

Bịnh gì cũng chữa được, chỉ
cố cái chết là vô phương.
Bịnh qui cố thuốc tiên.

Người roi, voi búa.

To be forewarned is
forearmed.

to

be

There is a cure for evcrything
but death.
- Desperate diseases must
desperate remedies.

have
15


me

Béc ngấn

. Được

cấu

dài.

đồng nào, xao đồng nấy.

Bot

két bạn

với

bèo.

Bổn
hữu

phận của ta là trở nên
ích, Khơng phải tùy thco

đối

tai

sooncr

To

live

carned

from

diếc,

- Our ‘duty is to be useful, not
according to our desires, but
according to our power.

Hungry

A

dạ chịu.
cam chịu.

bellies

hungry

. Nhịn

mua

Nobody’s

tối nghĩ sai,
mai nghĩ đúng.

Buôn tàu bấn bè
ăn đề hà tiện.
thuốc

THỘNG.

Bút sa

gà

mua

chết.

Sleep

have

trâu,

bằng

nhịn trầu

- Một lời nói ra bốn vó ngựa
theo khơng kịp.

16

no

belly has

enemy

over

no

but

it.

is a new

Take

of the

take counsel of
care

the pounds | will
themsolves.ˆ ˆ

Never
sign.

write

ears.

ears:

listens to no

Tomorruy
To

không

mouth.

-

warning.

Buổi
Sớm

to

Adversity makes strange

The hungry man

Bụng làm
. Bung lam,

than: spent.

hand

bedfellows.

Sở nguyện của ta, nhưng phải
tùy theo khả năng của ta.
Bung

- No

his

day.

one’s

pence,
take

own.

pillow.
and

care

what’ you. dare

of

not


-~ Bụt chùa

nhà không thiêng.

- No man is

- Bực tức với mình là tự hại

a hero to his valet.

- Do not cut off your nose to

mình.

spite your

face.

*
+

*

17


C.
A fair face may hide a foul

CÁ vàng bụng bo.

. Xanh
vỏ đỏ lòng.

heart.
;
:
All that glitter is not gold.

Fair without, foul within.

. Tốt
mã dễ cùi.

Cà cuống chết đến
cay.
._ Chứng nào tật nấy.

đít cịn

What
not

is bred
go

in the bone -will

out

of

the

flesh.

you

exaggerate

. _ Chó đen giữ mực.
Cả

nô

là

đổ

làm

biếng.

. Vác nặng chẳng đặng dến
nha.

`

Các bác sĩ giỏi nhất là bác sĩ

Where

weaken.

you

kiêng cứ, bấc sĩ bình thắn và

The best physicians are doctor °

diet, doctor quiet and doctor

Các thái cực lại gặp nhau;

Too

bấc sĩ vui vẻ. Kiêng cử, bình
thần, vui về là những phương
thuốc nhiệm mẫu nhất.
những điều hết sức trấi ngược

merryman.

far

east

is west..

nhau lại có chỗ phù hợp với

nhau.

‘

Cái gì có lợi cũng cố lúc có
bại.

Fire is a good
bad master.

servant but

a

19


ễE

E

ễ8
š

To know everything is to know

sothi

A little of everything, and

nothing at all.

. Chẳng ngon cũng sốt,
chẳng tốt cũng mới.

Anything for a change. .
Everyone has a penny to spend
at a new ale-house.

- Cái gì quý cũng khố đạt.

The

- Cấi gì rơi vào tny ai là người
ấy được.
- Cờ vào tay di người ấy phất.
. Của vào nhà ai người ấy được. -

Findings is kcepings.

- Cái bại với người này có thể

It is an ill wind
nobndy good. —

- Cái lưỡi của một thằng khùng

A fool’s tongue is long
to cut his own throat.

- Cái gì

mới là tốt, là đẹp.

lợi với người khác,

„

đủ đài để cất đút cổ của nó.

Con

ếch

chết

best

come

vì cái miệng

by.

things

are

hard

that

to

blows
enough

- Cái lượng làm bại cấi phẩm,

Never too much

- Cái nết đánh chết cái
- Đẹp nết hơn đẹp người.

Handsome is as. handsome
Handsome is that handsome

đẹp.

thing.

does.

Beauty

- Cái tay giận đối không đánh
nổi cối mặt tươi

. Câu
20

nhịn

chín

cười.

câu lành.

A

l

of a good
does.

is but skin-deep.

soft answer

turns

away

wrath.


- Cải tà qui chánh.
. Làm lại cuộc
đời

- Tưn oœver a nềw leaf.

- Cầng ăn càng thấy ngoa.

Appetite comes with cating.

- Càng éao danh vọng càng

Hasty climbers have sudden

The highest heads are the

.' đầy gian nan.
. Thèo cao (ế đau

most exposed.

- Càng
đông càng vui.

The

- Càng gần nhà thờ càng

The nearer to the
farther from God.

. Nhiều
tay vỗ nên bộp.
xa

Chúa.

_- Càng già càng dễo càng đai.

more

fall.
ˆ

the merrier.
church,

the

Old people may still be of use.

There is life
The more
offenders.

in the old dog yet.

laws,

the

more

Plenty is no plague.
Store is no sore.
So many

enemies,

servants,

so many

Adversity brings wisdom. .

Adversity is a great schoolmaster.
Adversity
makes a man wise,

not rich.

Slavery is worse than war.
An empty
hand is no lure
for
a hawk.

21-


An ass in a lions skin..

Cáo mượn oai hùm.

The ass in the lion’s skin.

Cẩn tấc vô ưu.
Cẩn thận sẽ tránh được
phiển toái.

Caution is the parent of. safety.
Fast bind, fast find.
A danger foreseen is half

avoided.

"
Although the sun shines
not thy cloak at home.
Safe bind, safe find.Safety first.

Two
one.

Câu

nhịn

chín

. Dĩ hồa vi quí.

câu

lành,

securities are better than

A bad compromise is better
than a good lawsuit.

Câu rủa viết lên đá hoa,
câu ân huệ viết lên cat.

Services

Câu trả lời gọn nhất là

The

hành

động.

Cầu toàn thường hồng việc.
. Thái qué bất cập.

Cây ngay không sợ chết đứng.
Thiệt vàng không sợ lửa.

Cây ngay khơng sợ gió.

thuở khơng phải.

are

sooner

forgotten than injuries.
shortest

answer

Let well alone.
The best is the

the good.

A good

True

is doing.

enemy

A clear conscience
false accusations.
the

. Lịng son mn

leave

of

laughs

at

anvil does not fear

hammer.

blue ‘will never

stain.