Phong cách Hồ Chí Minh

MỤC LỤC
Tran
g
Chuyên đề 1: HỌC TẬP VÀ LÀM THEO PHONG CÁCH TƯ DUY

5

HỒ CHÍ MINH
I. Phong cách tư duy của Hồ Chí Minh
II. Đẩy mạnh học tập và làm theo phong cách tư duy của Hồ

5
14

Chí Minh trong giai đoạn hiện nay
Chuyên đề 2: HỌC TẬP VÀ LÀM THEO PHONG CÁCH LÀM

23

VIỆC HỒ CHÍ MINH
I. Phong cách làm việc của Hồ Chí Minh

23

II. Đẩy mạnh việc học tập và làm theo phong cách làm việc

39

của Hồ Chí Minh trong quân đội giai đoạn hiện nay
Chuyên đề 3: HỌC TẬP VÀ LÀM THEO PHONG CÁCH ỨNG XỬ

50

CỦA HỒ CHÍ MINH
I. Phong cách ứng xử của Hồ Chí Minh

50

II. Đẩy mạnh học tập và làm theo phong cách ứng xử Hồ Chí

67

Minh trong quân đội giai đoạn hiện nay
Chuyên đề 4: HỌC TẬP VÀ LÀM THEO PHONG CÁCH DIỄN

76

ĐẠT CỦA HỒ CHÍ MINH
I. Phong cách diễn đạt Hồ Chí Minh
II. Đẩy mạnh việc học tập và làm theo phong cách diễn đạt của

76
85

Hồ Chí Minh trong quân đội giai đoạn hiện nay

1


2

Chuyên đề 1
HỌC TẬP VÀ LÀM THEO PHONG CÁCH TƯ DUY HỒ CHÍ MINH
NỘI DUNG

I. PHONG CÁCH TƯ DUY CỦA HỒ CHÍ MINH
1. Khái niệm phong cách tư duy và phong cách tư duy
của Hồ Chí Minh
a. Khái niệm phong cách tư duy
* Khái niệm phong cách
Phong cách có nhiều cách hiểu khác nhau, song mang tính hệ thống, tương
đối ổn định, là đặc điểm riêng, độc đáo, trong nhận thức và trong hoạt động thực
tiễn của con người. Phong cách là những hoạt động có ý thức, được rèn luyện
thành nền nếp, tương đối ổn định của một người, một lớp người, hay một cộng
đồng người, tạo nên sự khác biệt, có giá trị xã hội, được biểu hiện trong cuộc
sống của con người.
Phong cách gắn liền với đời sống của con người, có quan hệ chặt chẽ với
thói quen, tập quán, truyền thống, văn hóa, chịu sự tác động bởi hồn cảnh sống
của chính con người. Phong cách, một biểu hiện cụ thể của đạo đức, song phong
cách không phải là đạo đức, không đồng nhất phong cách với đạo đức của con
người. Phong cách mang dấu ấn cá nhân rõ nét, bị chi phối bởi phong cách của
tập thể, phong cách cộng đồng, đồng thời cũng tác động trở lại phong cách tập thể
và phong cách của cộng đồng.
Phong cách Hồ Chí Minh là những nguyên tắc, lề lối, có tính ổn định, tạo
nên sự khác biệt, có giá trị to lớn đối với cách mạng Việt Nam. Phong cách Hồ
Chí Minh hình thành từ sự tiếp thu những nét đặc sắc trong truyền thống dân
tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, thực tiễn cách mạng Việt Nam và cách mạng thế
giới. Phong cách Hồ Chí Minh - sự chắt lọc, kết tinh, những yếu tố tinh túy
phong cách của nhiều mẫu người khác nhau, trên nhiều công việc, cương vị,
như: người phụ bếp, bồi bàn, rửa ảnh, vẽ tranh, nhà báo, nhà văn, nhà thơ, người

3


tù, đảng viên Đảng Cộng sản, nhà ngoại giao, chủ tịch Đảng, chủ tịch Nước….
Phong cách Hồ Chí Minh tiêu biểu cho phong cách của một nhà cách mạng
chuyên nghiệp, luôn gần gũi với nhân dân. Người tự nhận “tôi là một người cách
mạng chân chính”1.
Phong cách Hồ Chí Minh là tài sản quý giá của dân tộc và nhân loại, biểu
hiện trong hoạt động sống hành ngày của Người, như: phong cách tư duy, phong
cách làm việc, phong cách ứng xử, phong cách sinh hoạt. Trong hệ thống phong
cách Hồ Chí Minh, phong cách tư duy giữ vai trị đặc biệt quan trọng, chi phối
các phong cách khác.
* Khái niệm phong cách tư duy
Tư duy là cách nghĩ, quá trình nhận thức thực tiễn trong bộ óc con người,
thơng qua các thao tác như: quan sát, phân tích, so sánh, đối chiếu, tổng hợp,
khái quát hóa, trừu tượng hóa, tìm ra bản chất, quy luật của sự vật hiện tượng.
Có thể nói, tư duy là q trình phản ánh hiện thực khách quan thơng qua
lăng kính chủ quan của con người, đi từ trực quan sinh động, đến tư duy trừu
tượng, quá trình tư duy hình thành các quan điểm, luận điểm, tư tưởng... Kết quả
tư duy được biểu hiện ở ngơn ngữ, do đó tư duy bao giờ cũng gắn với ngôn ngữ,
sự diễn đạt lủng củng, không phù hợp của ngơn ngữ, phản ánh q trình tư duy
chưa hoàn thiện, chưa khoa học. Muốn đạt tới tư duy đúng đắn, khoa học, cần
phải có nhiều nguồn thơng tin, tư liệu mới, phong phú, chính xác, đồng thời
có phương pháp tư duy lơgíc và phù hợp với điều kiện lịch sử.
Như vậy, phong cách tư duy là cách nghĩ, quá trình nhận thức hiện thực
khách quan trong bộ óc con người, có đặc điểm riêng, tương đối ổn định, có giá
trị xã hội, được biểu hiện trong cuộc sống của con người.
Phong cách tư duy mang đặc điểm riêng của chủ thể tư duy, có tính
hệ thống, tương đối ổn định, trên cơ sở thực hiện một phương pháp tư duy
nhất định.

1

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 15, tr.587.

4


Trong phong cách tư duy có sự thống nhất giữa phương pháp, nội dung và
kết quả tư duy. Quá trình tư duy, chủ thể thực hiện những phương pháp, nội
dung và đạt được kết quả nhất định, nên phong cách tư duy là sự thống nhất giữa
các yếu tố như cách thức, nội dung và kết quả tư duy.
b. Khái niệm phong cách tư duy của Hồ Chí Minh
Phong cách tư duy Hồ Chí Minh là một chỉnh thể phát triển lôgic, thể hiện
trong hoạt động sống hàng ngày của Người. Kết quả phong cách tư duy Hồ Chí
Minh được biểu hiện ra bằng các luận điểm, quan điểm, tư tưởng, thơng qua các
bài nói, bài viết, các tác phẩm, cũng như trong hoạt động thực tiễn của Người.
Phong cách tư duy Hồ Chí Minh có thể khái niệm là những nguyên tắc, lề lối,
tương đối ổn định, khác biệt so với cách nghĩ của người khác, được biểu hiện
trong hoạt động thực tiễn, cũng như các luận điểm, quan điểm, tư tưởng của
Người, có giá trị to lớn đối với cách mạng Việt Nam..
Khái niệm phong cách tư duy Hồ Chí Minh cho thấy đây là những nguyên
tắc, được lặp đi, lặp lại, mang tính độc lập, tự chủ, sáng tạo, lý luận thống nhất
với thực tiễn, cụ thể và thiết thực, kiên định và linh hoạt , mang đặc điểm riêng,
có giá trị lý luận, thực tiễn sâu sắc đối với cách mạng Việt Nam. Phong cách tư
duy Hồ Chí Minh hình thành trên cơ sở kế thừa truyền thống tốt đẹp gia đình,
quê hương và dân tộc Việt Nam. Hồ Chí Minh ln chủ động nghiên cứu, tiếp
thu truyền thống của dân tộc, với phương châm:
“ Dân ta phải biết sử ta,
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.”1

Phong cách tư duy Hồ Chí Minh là sự tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa
văn hóa phương Đông và phương Tây. Thực tiễn cách mạng thế giới, thực tiễn
cách mạng Việt Nam, là điểm xuất phát, cơ sở khách quan hình thành phong
cách tư duy Hồ Chí Minh. Phong cách tư duy Hồ Chí Minh ra đời và phát triển từ
những phẩm chất cá nhân tốt đẹp, như: sự thơng minh, sáng tạo, tình cảm trong
sáng và sâu sắc, ý chí, nghị lực kiên cường của Người. Phong cách tư duy Hồ Chí
1

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, tập 3, tr.255.

5


Minh luôn đặt cách mạng Việt Nam trong mối quan hệ chặt chẽ, không tách rời với
cách mạng thế giới.
Khái niệm phong cách tư duy Hồ Chí Minh đề cập đến những nguyên tắc
chỉ đạo quá trình tư duy của Người. Đặc điểm nổi bật trong phong cách tư duy
ấy là tính độc lập, tự chủ, sáng tạo, lý luận thống nhất với thực tiễn, thiết thực và
cụ thể, kiên định và mềm dẻo. Khi học tập, nghiên cứu phong cách tư duy Hồ
Chí Minh cần phải phân biệt sự khác nhau giữa tư duy Hồ Chí Minh và tư tưởng
Hồ Chí Minh. Tư tưởng Hồ Chí Minh là sản phẩm, kết quả của q trình tư duy
Hồ Chí Minh, biểu hiện ở các quan điểm, luận điểm, đồng thời thơng qua tư
tưởng để tìm hiểu phong cách tư duy của Người.
2. Những đặc điểm chủ yếu của phong cách tư duy Hồ Chí Minh
* Phong cách tư duy của Hồ Chí Minh ln độc lập, tự chủ, sáng tạo
Trong phong cách tư duy độc lập, tự chủ, của Hồ Chí Minh là độc lập, tự
chủ, trong suy nghĩ và hành động, làm chủ bản thân, luôn chịu trách nhiệm trước
tập thể, trước nhân dân và đất nước nước về cơng việc của mình. Tính sáng tạo
trong phong cách tư duy Hồ Chí Minh là vận dụng đúng đắn quy luật chung,
phù hợp với đặc điểm riêng, đặc thù, luôn tìm tịi, đề xuất những cái mới, đáp

ứng địi hỏi thực tiễn đặt ra. Cái mới, cái sáng tạo trong tư duy Hồ Chí Minh phù
hợp với đặc điểm cách mạng Việt Nam, đồng thời phù hợp với quy luật phát
triển của cách mạng thế giới. Nhờ phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo,
Hồ Chí Minh ln hướng tầm nhìn ra thế giới, khơng ngừng nâng cao trình độ
văn hóa, làm giàu trí tuệ, bằng những kiến thức phong phú, sâu rộng, phát hiện
ra quy luật, con đường, mục tiêu, lực lượng, phương pháp tiến hành cách mạng
ở Việt Nam.
Tính độc lập, tự chủ, sáng tạo, trong phong cách tư duy Hồ Chí Minh có
mối quan hệ chặt chẽ với nhau, cũng là điệu kiện của nhau. Đây là tư duy không
lệ thuộc, không phụ thuộc, không bắt chước, theo đi, máy móc, đối lập với tư
duy giáo điều, khơng tính đến đặc điểm thực tiễn, điều kiện cụ thể, không biện
chứng, phủ nhận sự phát triển và tiến bộ.
6


Thực tiễn cách mạng Việt Nam, cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, đã chứng
minh phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo của Hồ Chí Minh. Trước khi
Người ra đi tìm đường cứu nước, các phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp
xâm lược diễn ra sôi nổi, với tinh thần “Kẻ trước ngã, người đứng dậy”, tiêu
biểu như: các phong trào đấu tranh trong chiếu Cần Vương, cuộc khởi nghĩa
nông dân Yên Thế, các phong trào đấu tranh theo hệ tư tưởng tư sản của Phan
Bội Châu, Phan Chu Trinh. Song do nhiều nguyên nhân, các phong trào đấu
tranh chống thực dân Pháp đều bị thất bại. Hồ Chí Minh ln trân trọng và khâm
phục tinh thần yêu nước của các sỹ đương thời, nhưng tìm hướng đi khác về con
đường cứu nước, cứu dân. Từ phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo,
Người đi về phương Tây, xem những gì đằng sau khẩn hiệu “Tự do, bình đẳng,
bác ái”, xem các nước khác họ làm như thế nào để về giúp đồng bào mình. Khi
đến với lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, Người khẳng định “Muốn cứu nước giải
phóng dân tộc khơng có con đường nào khác là con đường cách mạng vơ sản”.
Đó là kết luận quan trọng của lịng yêu nước, thương dân, tính độc lập, tự chủ,

sáng tạo, trong phong cách tư duy Hồ Chí Minh, khơng đi theo con đường của
các nhà yêu nước trước đó, chọn hướng đi khác, tìm con đường cứu nước đúng
đắn cho nhân dân.
Sau khi miền Bắc được giải phóng năm 1954, từ những đặc điểm riêng của
đất nước, Hồ Chí Minh đã tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, khi xác định con
đường xây dựng CNXH, trong thời kỳ quá độ ở Việt Nam. Người nói: “Ta
khơng thể giống Liên Xơ, vì Liên Xơ có phong tục tập qn khác, có lịch sử địa
lý khác... Đại hội đã chỉ cho ta thấy ta có thể đi con đường khác để tiến lên chủ
nghĩa xã hội”1. Đi lên CNXH từ một nước nông nghiệp lạc hậu, không qua giai
đoạn phát triển TBCN, vượt qua nhiều khó khăn, trở ngại, địi hỏi sự nỗ lực rất
lớn, phải tiến dần từng bước vững chắc, nên Người luôn ngăn chặn, đấu tranh
với những khuynh hướng chủ quan, nóng vội, gị ép bất chấp quy luật khách
quan và yêu cầu “ Phải thiết thực đi từng bước, phải tiến vững chắc” 2. Như vậy,
1
2

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, tập 10, tr.391
Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, tập 13, tr.71.

7


sẽ khắc phục phần nào bệnh chủ quan, duy ý chí, ảo tưởng, nóng vội về con
đường đi lên chủ nghũa xã hội ở Việt Nam.
Phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo của Hồ Chí Minh biểu hiện
trên tất cả các nội dung trong đường lối cách mạng Việt Nam, như: tính chủ
động cách mạng vơ sản ở thuộc địa, so với cách mạng vô sản ở chính quốc; tập
trung vào nhiệm vụ giải phóng dân tộc, nhiệm vụ đánh phong kiến thực hiện
từng bước; quy luật hình thành Đảng Cộng sản Việt Nam; cũng như xác định
mục tiêu, lực lượng, phương pháp tiến hành cách mạng.

Tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, khơng có nghĩa là đóng cửa, khép kín,
hay suy nghĩ thiển cận, giản đơn, chủ quan. Độc lập, tự chủ, sáng tạo, trong tư
duy Hồ Chí Minh là trên nền tảng cách mạng, khoa học, tiếp thu, chắt lọc những
tư tưởng tiến bộ phù hợp với dân tộc và điều kiện thực tế của đất nước.
* Phong cách tư duy của Hồ Chí Minh luôn thống nhất giữa lý luận và
thực tiễn
Lý luận gắn với thực tiễn, q trình tác động, chuyển hóa giữa lý luận và
thực tiễn là nội dung quan trọng trong phong cách tư duy Hồ Chí Minh. Thực
tiễn là toàn bộ hoạt động của con người, tạo ra những điều kiện cần thiết cho đời
sống xã hội; lý luận là sự phản ánh thực tiễn sinh động, những kinh nghiệm, lý
thuyết, được rút ra từ hoạt động thực tiễn của con người.
Phong cách tư duy thống nhất giữa lý luận với thực tiễn của Hồ Chí
Minh được hình thành, phát triển trên cơ sở phép biện chúng duy vật chủ
nghĩa Mác-Lênin. Người khẳng định mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn,
học đi đơi với hành, nói và làm thống nhất với nhau. Hồ Chí Minh xác định
đúng đắn vai trò của thực tiễn đối với lý luận, cũng như lý luận đối với thực
tiễn. Người nói: “Thực hành sinh ra hiểu biết Hiểu biết tiến lên lý luận Lý
luận lãnh đạo thực hành” 1.
Thống nhất giữa lý luận với thực tiễn, một trong những phong cách tư
duy độc đáo, riêng biệt ở Hồ Chí Minh. Đây cũng là phong cách tư duy vừa
1

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, tập 7, tr.120.

8


có lý, vừa có tình, tư duy đúng trước hết phải có lý, phù hợp với thực tế
khách quan, chân lý của thời đại. Hồ Chí Minh ln phê phán, đấu tranh với
lối tư duy máy móc, khơ cứng, duy lý, khơng có sức thuyết phục, trong tư duy

phải “thấu lý đạt tình”.
Tư duy Hồ Chí Minh ln xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn, hình thành
những luận điểm, quan điểm, tư tưởng, giải quyết những vấn đề đặt ra đối với
cách mạng Việt Nam. Do đó, có thể thấy phong cách tư duy Hồ Chí Minh điển
hình cho sự vận dụng phép biện chứng duy vật, lấy thực tiễn là cơ sở, điểm xuất
phát, tiêu chuẩn hàng đầu của lý luận.
Hồ Chí Minh ln nhấn mạnh vai trị quan trọng của lý luận, cũng như
việc học tập lý luận, thường xuyên nhắc nhở cán bộ, đảng viên, tích cực học
tập và vận dụng sáng tạo lý luận, trên nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và
thực tiễn. Người chỉ ra những biểu hiện giáo điều của đội ngũ cán bộ, đảng
viên, đặc biệt đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý. Hồ Chí Minh lên án việc
tiếp thu lý luận theo kiểu thuộc lòng, từng câu, từng chữ và những người
mắc bệnh khinh lý luận, không thấy được vai trị của lý luận: “Khơng có lý
luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi” 1. Đúng như Lênin từng khẳng định,
khơng có lý luận cách mạng thì cũng khơng có phong trào cách mạng, có
một lý luận tiên phong dẫn đường, đảng mới có khả năng hồn thành nhiệm
vụ tiên phong của mình.
Hồ Chí Minh khẳng định vai trò to lớn của lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin
đối với cách mạng nước ta, cái “cẩm nang thần kỳ”, kim chỉ nam cho mọi hành
động, con đường dẫn chúng ta tới thắng lợi cuối cùng, xây dựng thành công chủ
nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Người là lãnh tụ thiên tài, tiếp thu và vận dụng sáng tạo lý luận chủ
nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, trên tinh thần độc
lập, tự chủ, sáng tạo, lý luận gắn với thực tiễn. Người nắm chắc bản chất
cách mạng, khoa học của lý luận Mác - Lênin, vận dụng phù hợp với điều
1

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, tập 5, tr.274.

9

kiện, hoàn cảnh thực tiễn của cách mạng Việt Nam, khơng giáo điều, rập
khn, máy móc.
Theo Người tư duy xa rời thực tiễn, những điều kiện lịch sử cụ thể, hay tư
duy kinh viện, lý luận sng, đó là lối tư duy vụn vặt, sơ cứng, dẫn đến phủ
nhận sự tiến bộ và phát triển.
* Phong cách tư duy của Hồ Chí Minh có sự kế thừa và phát triển, cụ thể
và thiết thực
Hồ Chí Minh một nhà cách mạng chân chính, tiêu biểu cho phong cách tư
duy kế thừa và phát triển, cụ thể và thiết thực. Người tiếp thu, phát triển những
yếu tố tích cực, những hạt nhân hợp lý trong truyền thống dân tộc, tinh hoa văn
hóa phương Đông và phương Tây, lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, vận dụng
sáng tạo trong thực tiễn cách mạng Việt Nam. Người tư duy, tiếp thu có chọn
lọc, khơng sao chép, máy móc, cũng khơng phủ định một cách giản đơn, mà có
sự phân tích sâu sắc tìm ra yếu tố tích cực, phê phán những yếu tố tiêu cực, thủ
cựu, làm giàu thêm vốn kiến thức và hành trang của mình. Phong cách tư duy kế
thừa và phát triển, làm cho Hồ Chí Minh trở thành một nhà mác-xít chân chính,
song cũng mạng đặc điểm riêng của dân tộc, phù hợp với thực tiễn cách mạng
Việt Nam.
Phong cách tư duy kế thừa và phát triển, là trong tư duy luôn kế tiếp
truyền thống dân tộc Việt Nam hơn 4000 năm lịch sử, Người căn dặn cán bộ,
chiến sĩ:
“Các vua Hùng đã có cơng dựng nước,
Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”1.
Hồ Chí Minh tiếp thu những hạt nhân hợp lý, yếu tố tích cực trong đạo
đức Nho giáo, đồng thời chỉ ra và phê phán những mặt tiêu cực, những yếu tố
hạn chế của đạo đức cũ. Người nói: “Đạo đức cũ như người đầu ngược xuống
đất chân chổng lên trời. Đạo đức mới như người hai chân đứng vững được dưới

1

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, tập 9, tr.59.

10


đất, đầu ngửng lên trời”2. Vì vậy, khơng nên tuyệt đối hóa dấu ấn của Nho giáo
trong phong cách tư duy của Hồ Chí Minh.
Sinh ra và lớn lên trong lòng dân tộc, chịu tác động sâu sắc phong cách tư
duy của người Việt Nam, Hồ Chí Minh hình thành đặc điểm tiêu biểu của phong
cách tư duy cụ thể và thiết thực. Đặc điểm này được thể hiện thông qua các tác
phẩm, các bài viết, bài nói, những luận điểm, quan điểm, tư tưởng của Hồ Chí
Minh. Phong cách tư duy cụ thể và thiết thực biểu hiện ngay ở phong cách làm
việc, phong cách diễn đạt, phong cách sinh hoạt của Người.
Trong giáo dục và rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, Hồ Chí Minh ln
cho rằng cán bộ, đảng viên của Đảng, phải bằng hoạt động thiết thực, những
hành động cụ thể, góp phần giành và giữ vững nền độc lập dân tộc, nâng cao đời
sống vất chất, tinh thần của nhân dân, xây dựng đất nước giàu và mạnh, chứ
không phải tư duy chung chung, trừu tượng, xa rời điều kiện thực tiễn.
Từ phong cách tư duy thiết thực và cụ thể, năm 1946, nhằm bảo vệ chính
quyền non trẻ, Người chỉ ra nhiệm vụ của cách mạng là “diệt giặc đói, diệt giặc
dốt, diệt giặc ngoại xâm”. Thi đua vì lợi ích của nhân dân và của đất nước, thi
đua không chỉ lấy thành tích, mà quên mất lợi ích thiết thực cuả người dân, phải
“ích nước và lợi dân”.
* Phong cách tư duy của Hồ Chí Minh kiên định và linh hoạt
Kiên định và linh hoạt, đặc điểm nổi bật trong phong cách tư duy Hồ Chí
Minh, cũng là nghệ thuật chỉ đạo cách mạng, với sách lược linh hoạt, mềm dẻo,
song kiên định mục tiêu chiến lược đặt ra. Phong cách tư duy kiên định và linh
hoạt, sợi chỉ đỏ xuyên suốt tồn bộ q trình đấu tranh cách mạng của Hồ Chí

Minh, địi hỏi vận dụng sáng tạo, phù hợp u cầu thực tiễn trong từng thời kỳ
lịch sử.
Hồ Chí Minh cho rằng phải kiên định con đường cách mạng vô sản, mục
tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kiên định với vai trò lãnh đạo
của Đảng. Người nói: “Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên,
2

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, tập 7, tr.220.

11


lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình. Hết lịng hết sức phục vụ nhân dân. Vì
Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc”1.
Kiên định con đường cách mạng vô sản, mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền
với chủ nghĩa xã hội, vai trò lãnh đạo của Đảng, phải được biểu hiện trong bất
cứ không gian, thời gian, mọi suy nghĩ, những hành động của người cách mạng.
Tư duy năng động, linh hoạt, mềm dẻo, tùy hoàn cảnh cụ thể để vận dụng
những hình thức, phương pháp phù hợp với chức trách, nhiệm vụ được giao, tìm
tịi, đổi mới nội dung, phương pháp, theo hướng nâng cao hiệu quả cơng việc.
Hồ Chí Minh luôn giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa kiên định và linh
hoạt, uyển chuyển trong phương pháp, song không xa rời ngun tắc, khơng
cứng nhắc, dập khn máy móc.
Ngày 31 tháng 5 năm 1946, Người căn dặn quyền chủ tịch nước, cụ
Huỳnh Thúc Kháng, trước khi sang Paris làm thượng khách của Chính phủ
Pháp, là cần phải: “Dĩ bất biến ứng vạn biến”. Tư duy “Dĩ bất biến ứng vạn
biến”, là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tính nguyên tắc, sự kiên định, vững chắc
về mục tiêu chiến lược, đồng thời linh hoạt, mềm dẻo trong sách lược, phương
pháp đấu tranh.
Trong xây dựng chủ nghĩa xã hội, theo Người mục tiêu chiến lược là bất

di bất dịch, nhưng tùy hoàn cảnh cụ thể của đất nước, tùy từng giai đoạn lịch sử,
đề ra sách lược phù hợp, linh hoạt, đưa cách mạng đi lên.
Phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo; lý luận gắn với thực tiễn; kế
thừa và phát triển, cụ thể và thiết thực; kiên định và linh hoạt của Hồ Chí Minh,
có mối quan hệ chặt chẽ, không tác rời nhau, là phong cách tư duy biện chứng,
khoa học, có ý nghĩa sâu sắc đối với cách mạng Việt Nam.
II. ĐẨY MẠNH HỌC TẬP VÀ LÀM THEO PHONG CÁCH TƯ
DUY CỦA HỒ CHÍ MINH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1. Sự cần thiết đẩy mạnh học tập và làm theo phong cách tư duy của
Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay
1

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, tập 11, tr.603.

12


Phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, lý luận thống nhất với thực tiễn,
kế thừa và phát triển, cụ thể và thiết thực, kiên định và linh hoạt, của Hồ Chí Minh
có ý nghĩa quan trọng đối với cách mạng Việt Nam, trong đấu tranh giành và giữ
vững nền độc lập dân tộc, cũng như trong công cuộc đổi mới ngày nay.
Thực hiện nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Chỉ thị số 05-CT/TW ngày
15/5/2016, của Bộ Chính trị, về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo
đức, phong cách Hồ Chí Minh là nội dung quan trọng , nhằm làm cho mỗi
các bộ, chiến sỹ hoàn thành tốt nhiệm vụ trên cương vị, chức trách của
mình, góp phần xây dựng qn đội vững mạnh tồn diện, trên cơ sở vững
mạnh về chính trị.
Đặc biệt, khi tình hình khu vực và trên thế giới, những cuộc chiến tranh
lớn ít có khả năng xảy ra, nhưng đấu tranh dân tộc, giai cấp vẫn hết sức gay gắt,
quyết liệt, xung đột vũ trang, sắc tộc, tôn giáo, chạy đua vũ trang, can thiệp, bạo

loạn lật đổ, khủng bố, tranh chấp chủ quyền biển, đảo, đang đặt ra nhiều thách
thức mới. Ở trong nước, các thế lực thù địch thực hiện chiến lược “diễn biến hồ
bình”, “tự diến biến”… sử dụng các chiêu bài “tự do”, “dân chủ”, “nhân quyền”,
hịng thay đổi chế độ chính trị ở nước ta. Đối với quân đội chúng ráo riết thực
hiện “phi chính trị hố qn đội”, từng bước làm cho cán bộ, chiến sĩ, mơ hồ,
mất cảnh giác, xa rời mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, quá trình học tập và công
tác đạt chất lượng không cao.
Công cuộc đổi mới của đất nước thu được những thành tựu hết sức quan
trọng, tạo ra thế và lực mới, tăng cường sức mạnh của quân đội, tiềm lực quốc
phòng, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Song mặt trái của cơ chế thị trường,
hội nhập quốc tế, đã và đang tác động đến quân đội, ảnh hưởng trực tiếp đến
phong cách tư duy, tư tưởng, tình cảm của mỗi cán bộ, chiến sĩ.
Hiện nay kế quả học tập làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Hồ
Chí Minh, cũng như chất lượng thực hiện nhiệm vụ của một bọ phận cán bộ,
chiến sỹ còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc trong tình hình mới. Văn kiện Đại hội XII của Đảng, khẳng định: “Việc
13


học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh chưa đều, chưa đi vào
chiều sâu ở nhiều ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị; một số nơi thực hiện cịn
mang tính hình thức”1.
Từ những hạn chế trên, địi hỏi cần nhìn thẳng vào sự thật, khắc phục triệt
để những mặt còn tồn tại, nhằm xây dựng quân đội vững mạnh trong tình hình
mới. Bởi vậy, đẩy mạnh học tập và làm theo phong cách tư duy Hồ Chí Minh,
cho đội ngũ cán bộ, chiến sỹ trong quân đội, là hết sức quan trọng và cần thiết.
Học tập và làm theo phong cách tư duy Hồ Chí Minh góp phần xây
dựng đội ngũ cán bộ, chiến sỹ , có đủ năng lực, phẩm chất đạo đức, ngang
tầm nhiệm vụ, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, ngăn chặn, đẩy lùi suy
thối về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống. Cán bộ, chiến sĩ trong toàn

quân, cần sáng tạo, thiết thực trong thực hiện nhiệm vụ, tạo sự chuyển biến
vững chắc trên các lĩnh vực công tác, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn
lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa, xây
dựng cuộc sống hạnh phúc của nhân dân, giữ vững mơi trường hịa bình, ổn
định để phát triển đất nước.
2. Nội dung, biện pháp đẩy mạnh học tập và làm theo phong cách tư
duy của Hồ Chí Minh trong giai đọan hiện nay
* Đẩy mạnh việc học tập, nâng cao nhận thức phong cách tư duy của Hồ
Chí Minh cho cán bộ, chiễn sỹ trong quân đội
Con người hoạt động dưới sự chỉ đạo của ý thức, muốn rèn luyện
phong cách tư duy Hồ Chí Minh cho đội ngũ cán bộ, chiến sỹ trong quân
đội, trước hết phụ thuộc vào nhận thức của họ về vấn đề đó. Để hoàn thành
cương vị, chức trách được giao, đội ngũ cán bộ, chiến sỹ, phải nhận thức sâu
sắc, tích cực phấn đấu, rèn luyện theo những nội dung cơ bản theo phong
cách tư duy Hồ Chí Minh.
Việc học tập phong cách tư duy Hồ Chí Minh là cơ sở để mỗi cán bộ,
chiến sỹ, nâng cao nhận thức, đồng thời không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo
1

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà
Nội, 2016, tr.193.

14


đức, năng lực cơng tác, ý thức trách nhiệm, đồn kết, dân chủ, kỷ luật, trong đơn
vị. Nghiêm túc khắc phục những hạn chế về phong cách tư duy, phong cách làm
việc, phong cách sinh hoạt và phong cách diễn đạt, ảnh hưởng đến chất lượng
thực hiện nhiệm vụ, đến công việc của tổ chức, cũng như đối với mọi người
trong đơn vị. Cán bộ, chiến sỹ trong quân đội, phải dám nghĩ, dám làm, dám

chịu trách nhiệm trước tập thể và cấp dưới về cơng việc của mình.
Giáo dục phong cách tư duy Hồ Chí Minh giúp mỗi cán bộ, chiến sỹ, có
ý thức rèn luyện, hồn thiện bản thân trong hoạt động quân sự, hoàn thành
nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, quân đội giao phó. Cán bộ, chiến sỹ trong quân
đội, cần có phong cách tư duy biện chứng, khoa học, trong cuộc sống, cũng
như trong thực hiện nhiệm vụ, xây dựng, giữ vững lòng tin đối với mọi người ở
đơn vị. Để có phong cách tư duy khoa học, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân
đội, cần đẩy mạnh việc học tập và làm theo phong cách tư duy độc lập, tự chủ,
sáng tạo, lý luận thống nhất với thực tiễn, thiết thực và cụ thể, linh hoạt và
sáng tạo của Hồ Chí Minh.
Thường xuyên phát động các phong trào thi đua, nêu gương người tốt,
việc tốt, trong việc học tập phong cách tư duy Hồ Chí Minh, lên án những biểu
hiện sai lầm, khuyết điểm, phạm kỷ luật quân đội, pháp luật nhà nước, đối với
mọi cán bộ, chiến sỹ.
Việc học tập phong cách tư duy Hồ Chí Minh, nâng cao nhận thức cho đội
ngũ cán bộ, chiến sỹ, phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, đây là trách
nhiệm của mỗi tổ chức, cá nhân, các cơ cơ quan đơn vị trong toàn quân.
* Phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ, chỉ huy trong việc rèn luyên theo
phong cách tư duy Hồ Chí Minh
Đội ngũ cán bộ, chỉ huy các cấp trong quân đội, có vai quan trọng đối với
sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, của toàn dân và toàn quân ta. Hồ Chí Minh
đã khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, và “Muôn việc thành
công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”1.
1

Hồ Chí Minh, Toàn tập, Sđd, tập 5, tr.280.

15

Người cán bộ, chỉ huy trong quân đội cần tích cực học tập, rèn luyện theo
phong cách tư duy Hồ Chí Minh, đứng vững trên lập trường chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm chắc đường lối, quan điểm của Đảng, nhiệm
vụ quân đội, một lòng, một dạ phục vụ đất nước, phục vụ nhân dân, phục vụ
quân đội, đấu tranh cho lợi ích chung của tập thể, lợi ích chính đáng của mọi
người trong đơn vị. Đội ngũ cán bộ, chỉ huy, không ngừng rèn luyện phong cách
tư duy, nâng cao bản lĩnh chính trị, độc lập, tự chủ, sáng tạo, tích lũy kinh
nghiệm thực tiễn, nói đi đôi với làm, thiết thực và cụ thể, kiên định và linh hoạt.
Đổi mới tư duy về công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, công tác quả
lý, công tác cán bộ, công tác kiểm tra, giáo dục, bồi dưỡng...cho đội ngũ cán bộ,
chỉ huy các cấp trong quân đội. Không ngừng nâng cao phẩm chất đạo đức, năng
lực cơng tác, để đội ngũ cán bộ, chỉ huy hồn thành mọi nhiệm vụ được giao.
Bởi phong cách tư duy có vai trị chi phối, chỉ đạo tất cả các hoạt động của
người cán bộ, chỉ huy, hình thành phong cách sinh hoạt, phong cách làm việc và
các phong cách khác.
Đội ngũ cán bộ, chỉ huy phải có tâm, có tầm, xây dựng cho mình phong
cách tư duy khoa học, cách mạng, nhân tố then chốt quyết định thành công sự
nghiệp cách mạng ở nước ta, sự nghiệp xây dựng quân đội vững mạnh toàn diện,
trên cơ sở vững mạnh về chính trị.
Người cán bộ, chỉ huy, khơng ngừng học tập rèn luyện phong cách tư
duy, nâng cao bản lĩnh chính trị, độc lập, tự chủ, sáng tạo, tích lũy kinh nghiệm
thực tiễn, nói đi đơi với làm, thiết thực và cụ thể, kiên định và linh hoạt trong
công việc.
Người cán bộ, chỉ huy phải thể hiện tính kiên định và nguyên tắc, chấp
hành nghiêm túc đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, kỷ
luật quân đội, quy định của đơn vị, linh hoạt, sáng tạo, thực hiện các nhiệm vụ
được giao, nghiêm khắc với bản thân, bảo vệ cái đúng, đấu tranh phê phán
những biểu hiện tiêu cực và không phù hợp. Phát huy vai trò tiền phong gương
mẫu để chiến sỹ và mọi người noi theo, góp phần xây dựng và phái triển quân
16

đội theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại. Với
phương châm “Đảng viên đi trước, làng nước theo sau”, khơng sợ khó, khơng sợ
khổ, đi tiên phong trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, làm gương trong cơng
việc, cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng, vơ tư, nói phải đi đơi với làm.
Tạo môi trường thuận lợi, phát huy tư duy tự chủ, sáng tạo, kế thừa và
phát triển, thiết thực và cụ thể, kiên định và linh hoạt, cho đội ngũ cán bộ, chỉ
huy các cấp trong quân đội. Đồng thời, xây dựng phong cách tư duy, phát huy
vai trò của mọi người trong đơn vị, thực hiện quyền làm chủ trong công tác và
trong giám sát công việc ở đơn vị.
* Phát huy vai trò của các tổ chức trong việc đẩy mạnh học tập và làm
theo phong cách tư duy của Hồ Chí Minh
Để việc học tập làm theo phong cách tư duy Hồ Chí Minh, đi vào chiều
sâu, có hiệu quả, cần phát huy tốt hơn vai trò của các tổ chức trong quân đội giai
đoạn cách mạng hiện nay.
Các tổ chức đảng phải khơi dậy lịng nhiệt tình, sự hăng say, nhiệt huyết,
cũng như tình cảm cách mạng, tinh thần vượt khó, khơng ngại gian khổ, của đội
ngũ đảng viên. Từng bước đổi mới phương thức hoạt động của các tổ chức đảng,
phát huy sự tích cực, chủ động, nhạy bén, sáng tạo trong học tập, công tác của
đội ngũ đội ngũ đảng viên. Coi trọng xây dựng quy chế làm việc, xác định rõ
quyền hạn, trách nhiệm của từng cá nhân, trong các tổ chức đảng. Làm tốt công
tác kiểm tra, thanh tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, gắn thực hiện
nhiệm vụ chính trị với xây dựng phong cách tư duy của đội ngũ đảng viên. Tổ
chức đảng các cấp có nghị quyết lãnh đạo sát đúng, quản lý chặt chẽ đội ngũ
đảng viên nơi công tác, nơi cư trú và khi công tác xa đơn vị. Phát hiện và xử lý
kịp thời những đảng viên vi phạm tư cách, thối hóa, biến chất về đạo đức, lối
sống, những phần tử cơ hội, bất mãn, gây mất đoàn kết nội bộ, hạn chế trong tư
duy, trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Tăng cường hơn nữa tính nghiêm
minh của kỷ luật đảng, kỷ luận quân đội và pháp luật của Nhà nước, trong các tổ
chức đảng. Thực hiện tốt giải pháp này sẽ góp phần giáo dục, răn đe, đối với

17


mọi đảng viên, góp phần đấu tranh, phịng ngừa những vi phạm về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống.
Phát huy vai trò của các tổ chức trong việc học tập và làm theo phong
cách tư duy Hồ Chí Minh, xác định rõ phạm vi, trách nhiệm của mọi người trong
thực hiện nhiệm vụ, xây dựng được mối quan hệ đồn kết, gắn bó trong đơn vị.
Các tổ chức, phải phản ánh được tâm tư, nguyện vọng và lợi ích của quần chúng
trong đơn vị. Quan tâm xây dựng, củng cố, kiện toàn các tổ chức quần chúng
vững mạnh về mọi mặt. Mọi cán bộ, chiến sỹ cần tích cực tham gia sinh hoạt và
hoạt động ở các tổ chức, lắng nghe tiếp thu ý kiến đóng góp của quần chúng
trong đơn vị.
Mỗi cán bộ, đảng viên, chiến sỹ, phải đặt mình trong tổ chức, trong tập
thể, tơn trọng tập thể và quy định của đơn vị. Mọi biểu hiện dân chủ hình thức,
dân chủ quá trớn, lợi dụng dân chủ để “kéo bè, kéo cánh”, làm rối loạn kỷ
cương, cầu danh, trục lợi, chuyên quyền, độc đoán, đứng trên tập thể, đứng trên
pháp luật Nhà nước, kỷ luận của quân đội, cần phải bị lên án và loại bỏ.
* Đấu tranh có hiệu quả bảo vệ tính đúng đắn, sáng tạo của phong cách
tư duy Hồ Chí Minh
Trong tình hình mới, thực hiện chiến lược “diễn biến hịa bình” đối với
cách mạng Việt Nam, các thế lực thù địch tập trung chống phá trên lĩnh vực tư
tưởng, lý luận, coi đây là biện pháp quan trọng hàng đầu. Âm mưu, thủ đoạn
chiến lược “diễn biến hịa bình” của các thế lực thù địch, nhằm xóa bỏ chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nền tảng tư tưởng của Đảng, thực hiện “phi
chính trị hóa trong qn đội”, tiến tới xóa bỏ chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận, diễn ra hết sức quyết liệt, với nhiều nội
dung, hình thức và biện pháp khác nhau, kẻ thù tập trung chống phá những nội
dung chủ yếu trong phong cách tư duy Hồ Chí Minh. Chúng đã và đang tìm
cách phủ nhận, xuyên tạc, thân thế, sự nghiệp, đời tư của Người, ảnh hưởng đến

nhận thức, tư tưởng, tình cảm, niềm tin và trách nhiệm của cán bộ, chiến sỹ.

18


Mặt khác, công tác lãnh đạo, chỉ đạo ở một số đơn vị, xác định kế hoạch,
tổ chức lực lượng, triển khai hoạt động đấu tranh chống các quan điểm thù địch,
sai trái về phong cách tư duy Hồ Chí Minh, chưa thực sự tích cực, chủ động và
có chiều sâu. Việc phối hợp giữa các đơn vị trong đấu tranh với những quan
điểm sai trái, đảm bảo thông tin, tư liệu, kinh phí, cịn những hạn chế, bất cập,
chưa theo kịp sự phát triển của tình hình.
Như vậy, song song với quá trình đẩy mạnh học tập và làm theo phong
cách tư duy Hồ Chí Minh, địi hỏi phải lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, cuộc đấu
tranh với những quan điểm sai trái, thù địch, trong giai đoạn hiện nay.
Phong cách tư duy Hồ Chí Minh ln khẳng định sự đúng đắn, tính cách
mạng, khoa học, thực sự giải đáp được những vấn đề thực tiễn đặt ra, có giá trị
lịch sử và hiện thực sâu sắc. Trước sự chống phá của các thế lực thù địch, cần
tích cực, chủ động triển khai các hoạt động đấu tranh với những quan điểm thù
địch, sai trái, bảo vệ và phát triển những nội dung cơ bản phong cách tư duy Hồ
Chí Minh, định hướng nhận thức, củng cố niềm tin cho cán bộ, chiến sỹ trong
quân đội.
Để đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch có hiệu quả, trước hết
cần học tập và vận dụng sáng tạo phong cách tư duy Hồ Chí Minh vào thực tiễn
cơng cuộc đổi mới, thực tiễn xây dựng quân đội, xây dựng đơn vị vững mạnh
toàn diện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
KẾT LUẬN

Phong cách tư duy Hồ Chí Minh mang tính biện chứng, khoa học, độc lập,
tự chủ, sáng tạo, lý luận thống nhất với thực tiễn, đồng thời có kế thừa và phát
triển, cụ thể và thiết thực, kiên định và linh hoạt. Việc đẩy mạnh học tập, làm theo

theo phong cách tư duy Hồ Chí Minh có ý nghĩa quan trọng đối với quân đội ta
trong giai đoạn cách mạng hiện nay.
Nghị quyết Đại hội VI của Đảng khẳng định, phải đổi mới tư duy, trước
hết là tư duy về kinh tế. Sau đó qua các kỳ đại hội, nhất là Nghị quyết Đại hội
XII của Đảng cũng chỉ ra, tiếp tục đổi mới phong cách tư duy, lề lối làm việc
19


của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016,
của Bộ Chính trị, đẩy mạnh học tập và làm theo phong cách tư duy của Hồ Chí
Minh đang là yêu cầu cần thiết trong quân đội hiện nay, nhằm làm cho mỗi
người hoàn thành tốt nhiệm vụ ở cương vị, chức trách của mình, từ đó xây dựng
Qn đội vững mạnh tồn diện, trên cơ sở vững mạnh về chính trị.
TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Quân đội nhân dân Việt Nam, Tổng cục Chính trị (2015), Giáo trình tư
tưởng Hồ Chí Minh, Nxb QĐNDVN, Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc
lần thứ XII, Văn phịng Trung ương Đảng, Hà Nội.
3. GS Đặng Xuân Kỳ (Chủ biên, 2004), Phương pháp và phong cách Hồ
Chí Minh, Nxb Lý luận chính trị. Hà Nội.
4. Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
5. Viện Hồ Chí Minh và các Lãnh tụ của Đảng (2004), Giáo trình tư tưởng
Hồ Chí Minh (dùng cho hệ cao cấp lý luận), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

20