KINH TẾ CHÍNH TRỊ CHƯƠNG 2

KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

V1.0070723

1

phenikaa-uni.edu.vn


CHƯƠNG 2

HÀNG HĨA, THỊ TRƯỜNG VÀ VAI TRỊ
CỦA CÁC CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG

Giảng viên: TS. Đồng Thị Tuyền

Bộ mơn Lý luận chính trị - Khoa Khoa học cơ bản

V1.0070723

2

phenikaa-uni.edu.vn


MỤC TIÊU

• Về kiến thức: Nội dung Chương 2 cung cấp hệ thống lý luận giá trị lao động của C.Mác thơng
qua các phạm trù cơ bản về hàng hóa, tiền tệ, giá cả, quy luật giá trị, tính hai mặt của lao động
sản xuất hàng hóa, năng suất lao động,… giúp chủ thể nhận thức một cách cơ bản cơ sở lý luận
của các mối quan hệ kinh tế trong nền kinh tế thị trường.

• Về kỹ năng: Sinh viên có khả năng vận dụng những tri thức đã học để hình thành tư duy và kỹ
năng thực hiện hành vi kinh tế phù hợp với yêu cầu khách quan của công dân khi tham gia các
hoạt động kinh tế - xã hội nói chung. Đồng thời, sinh viên tiếp tục bổ sung, làm sâu sắc hơn lý
luận của C.Mác trong nền kinh tế thị trường hiện nay.

• Về tư tưởng: Giúp sinh viên củng cố niềm tin vào bản chất khoa học của kinh tế chính trị Mác - Lênin;
từ đó, có thể hiểu biết tri thức lý luận nền tảng cho nghiên cứu về kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

V1.0070723

3

phenikaa-uni.edu.vn


YÊU CẦU

• Thứ nhất, sinh viên cần hiểu được lý luận của C.Mác về sản xuất hàng hóa và hàng hóa; tập
trung vào những vấn đề lý luận thuộc học thuyết giá trị của C.Mác, làm sâu sắc hơn quan điểm
của ơng về thế giới hàng hóa trong bối cảnh ngày nay.

• Thứ hai, sinh viên phải hiểu được hệ thống tri thức về thị trường, cơ chế thị trường, kinh tế thị
trường và các quy luật chủ yếu của nền kinh tế thị trường; biết được vai trò của các chủ thể
tham gia thị trường.

• Thứ ba, qua nghiên cứu nội dung kiến thức của chương 2, sinh viên rút ra ý nghĩa của học
thuyết giá trị: bắt đầu nghiên cứu ở mức độ chung nhất về phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa.

V1.0070723

4

phenikaa-uni.edu.vn


U CẦU

• Đọc giáo trình, tóm tắt nội dung và vẽ bản đồ tư duy chương 2.
• Đặt ra những câu hỏi và tìm hiểu phương án trả lời về các vấn đề liên quan nội dung chương 2.
• Chuẩn bị đề cương và những vấn đề cần thảo luận (phần câu hỏi ôn tập cuối chương 2).
Học liệu bắt buộc:

• Một là, slide bài giảng chương 2 của giảng viên đã đăng trên hệ thống LMS Canvas.
• Hai là, giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin (Dành cho bậc đại học hệ khơng chun lý luận
chính trị) của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021. (Tài liệu số
[1], tr.34 - 83, như trong Đề cương chi tiết học phần).

V1.0070723

5

phenikaa-uni.edu.vn


CẤU TRÚC NỘI DUNG

2.1

2.2

2.3

V1.0070723

Lý luận của C.Mác về sản xuất hàng hóa và hàng hóa

Thị trường và nền kinh tế thị trường

Vai trò của một số chủ thể tham gia thị trường

phenikaa-uni.edu.vn


DẪN NHẬP

QUẦN ÁO
NHÀ Ở

THỨC ĂN

NHU CẦU ĐỜI SỐNG
CỦA CON NGƯỜI
TƯ LIỆU
SẢN XUẤT

PHƯƠNG
TIỆN

ĐI LẠI

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


DẪN NHẬP

Để có những thứ đó, con
người cần phải sản xuất.
Vì vậy, sản xuất của cải
vật chất là hoạt động cơ
bản của xã hội loài
người, là cơ sở của sự
tồn tại và phát triển của
xã hội.

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


DẪN NHẬP

ĐỜI SỐNG XÃ HỘI NGUYÊN THUỶ

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn

DẪN NHẬP
Các hình thức sản xuất vật chất thời nguyên thủy

Săn bắn
HAI
HÌNH THỨC
SẢN XUẤT
VẬT CHẤT

Hái lượm

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


DẪN NHẬP

NGHỀ SĂN BẮN THỜI NGUYÊN THUỶ

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


DẪN NHẬP

ĐỐI TƯỢNG SĂN BẮT

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


DẪN NHẬP
HÁI LƯỢM THỜI NGUYÊN THUỶ

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


2.1. LÝ LUẬN CỦA C.MÁC VỀ SẢN XUẤT HÀNG HÓA VÀ
HÀNG HĨA

V1.0070723

2.1.1

Sản xuất hàng hóa

2.1.2

2.1.3

Tiền tệ

2.1.4 Dịch vụ và một số yếu tố khác

Hàng hóa

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HÓA

Lịch sử phát triển của sản xuất đã trải qua 2 kiểu tổ chức kinh tế - xã hội:

• Kinh tế tự nhiên: Là một hình thức tổ chức kinh tế mà mục đích của những người sản xuất ra
sản phẩm là để tiêu dùng (cho chính họ, gia đình, bộ tộc).

• Kinh tế hàng hóa: Là một hình thức tổ chức kinh tế mà mục đích của những người sản xuất ra
sản phẩm là để trao đổi để bán.
→ Kinh tế hàng hóa đối lập với kinh tế tự nhiên và là bước tiến bộ so với kinh tế tự nhiên. Khi lực
lượng sản xuất và phân công lao động xã hội phát triển đến một trình độ nhất định kinh tế hàng
hóa ra đời thay thế kinh tế tự nhiên.

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HÓA

a. Khái niệm sản xuất hàng hóa
Theo C. Mác, sản xuất hàng hóa là kiểu tổ chức hoạt động
kinh tế mà ở đó những người sản xuất ra sản phẩm nhằm
mục đích trao đổi, mua bán.

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HÓA

b. Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hóa

ĐIỀU KIỆN RA ĐỜI

Phân cơng lao
động xã hội

V1.0070723

Tách biệt về
mặt kinh tế

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HĨA
Điều kiện 1: Phân cơng lao động xã hội là cơ sở của sản xuất và trao đổi.

Thợ thủ cơng

Nơng dân

DO PHÂN
CƠNG
LAO ĐỘNG

Cơng nhân

V1.0070723

Ngư dân

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HĨA

• Phân cơng lao động xã hội
▪ Là sự phân chia lao động trong xã hội thành các ngành, các lĩnh vực sản xuất khác nhau; tạo
nên sự chun mơn hóa của những người sản xuất, làm cho nền sản xuất xã hội phân thành
nhiều ngành, nhiều nghề khác nhau.
▪ Là cơ sở của sản xuất và trao đổi hàng hóa vì do phân cơng lao động nên mỗi người chỉ sản
xuất một hoặc một vài sản phẩm nhưng nhu cầu cần nhiều thứ dẫn đến mâu thuẫn: vừa thừa
vừa thiếu nảy sinh quan hệ trao đổi sản phẩm cho nhau.

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HĨA

Các loại phân cơng lao động

V1.0070723

Phân cơng lao động chung

Hình thành ngành kinh tế lớn.

Phân cơng lao động đặc thù

Ngành lớn lại chia thành ngành nhỏ.

Phân công lao động cá biệt

Phân công trong nội bộ công xưởng.

20

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HĨA

Ngành Giao thơng
vận tải

Ngành Nơng nghiệp

Ngành Cơng nghiệp

Phân
cơng
chung

Ngành Giáo dục
đào tạo

Ngành Văn hóa
Ngành Thương nghiệp

nghệ thuật

Hình thành các ngành kinh tế lớn
V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HĨA

Ngành Nơng nghiệp

Chăn ni

Trồng trọt
Ni và đánh bắt
thuỷ hải sản

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HĨA

Ngành Cơng nghiệp

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HÓA

Ngành Thương nghiệp

Chợ quê
thời phong kiến

Hệ thống
siêu thị

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn


2.1.1. SẢN XUẤT HÀNG HĨA

Ngành Giao thơng vận tải

Hệ thống giao
thông

Các phương
thức vận tải

V1.0070723

phenikaa-uni.edu.vn