Bài giảng Sinh học 10 phần 1 chương 1 bài 11: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Trình bày cấu trúc, chức năng của
màng sinh chất? Tại sao nói : Màng
sinh chất được cấu trúc theo dạng
“khảm - động” ?


BÀI 11 :

NỘI DUNG CƠ BẢN
I . Vận chuyển thụ động.
II. Vận chuyển chủ động.
III. Nhập bào, xuất bào.


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
1. Khái niệm:

Quan sát thí nghiệm sau:


Thí nghiệm mô phỏng hiện tượng vận chuyển
thụ động các chất qua màng sinh chất

Mực nước
ban đầu
Dung dịch CuSO4 20%
Màng sinh chất

Nước cất

Thí nghiệm mô phỏng hiện tượng vận chuyển thụ
động các chất qua màng sinh chất

0

Sau 3 ngày

Sau 7 ngày

Theo
em
hình
thức
vận hiện
chuyển
nhưđã
vậy
córa
tiêu
2.
Vì sao
nước
ngoài
đi vào
phễu
vàxảy
CuSO
1.3.

Hãy
quan
sát
và
cho chậu
biết
tượng
?4 tốn
năng lượng của từ
tế phễu
bào cơrathể
không
ngoài
? ?


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
1. Khái niệm:
 Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các
Thế nào
vận xuôi
chuyển
thụ động?
chất qua màng
sinhlàchất
chiều
gradien nồng độ,
không tiêu tốn năng lượng.

Vận chuyển thụ động dựa trên
nguyên lý nào?


Thí nghiệm mô phỏng hiện tượng vận chuyển thụ
động các chất qua màng sinh chất

0

Sau 3 ngaøy

Sau 7 ngaøy


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
1. Khái niệm:
 Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các
chất qua màng sinh chất xuôi chiều nồng độ, không tiêu
tốn năng lượng.
* Nguyên lí:

 Khuếch tán : Các chất đi từ nơi có nờng độ cao đến
nơi có nờng độ thấp (xi chiều nờng đợ).
 Thẩm thấu : Nước đi từ nơi có thế nước cao đến nơi
có thế nước thấp .


Các chất được vận chuyển thụ

động qua màng sinh chất bằng
những con đường nào ?


Hình 11.1 SGK/47
NỒNG ĐỘ CAO

Màng sinh chất
( photpholipit kép )

NỒNG ĐỘ THẤP

CO2
O2

ĐƯỜNG
Prơtêin
Xun
màng

H2O
BÊN TRONG TẾ BÀO
BÊN NGỒI TẾ BÀO
Prơtêin đặt biệt
(Aquaporin)


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG

1. Khái niệm:
2. Con đường vận chuyển thụ động
TT

Con đường vận chuyển

Các chất được vận chuyển

- Khuếch tán trực tiếp qua Các chất không phân cực và chất
1. lớp kép phơtpholipit:
có kích thước nhỏ như CO2, O2.
- Khuếch tán qua kênh
2. prôtêin xuyên màng:
.

Các chất phân cực, các ion, chất
có kích thước phân tử lớn như
Glucơzơ.


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
1. Khái niệm:
2. Con đường vận chuyển thụ động
3. Các yếu tố ảnh hưởng tới tốc độ khuếch tán qua
màng sinh chất:
Những yếu tố nào có thể ảnh hưởng
đến tốc độ khuếch tán các chất qua
màng sinh chất?

Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
1. Khái niệm:
2. Con đường vận chuyển thụ động:
3. Các yếu tố ảnh hưởng tới tốc độ khuếch tán qua màng
sinh chất:
 Sự chênh lệch về nồng độ các chất giữa mơi trường trong
và ngồi tế bào.
 Kích thước, đặc tính lý hoá của chất tan
 Nhiệt độ môi trường …..


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

Tế bào để trong ba môi trường
Ưu trương

Đẳng trương

Tế́ bào
Chất tan

Nhược trương


Các loại môi trường
MT

Yếu tố
Nồng độ chất tan
so với tế bào

Sự di chuyển của
nước
Kết quả khi đặt tế
bào vào

MT ưu
trương

MT đẳng
trương

MT nhược
trương

Cao hơn

Bằng

Thấp hơn

Ra > vào

Ra = vào

Ra < vào

.

Tế bào
co lại

Tế bào
Tế bào
trương có
bình thường
thể bị vỡ


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

Tế bào để trong ba môi trường
Ưu trương

Đẳng trương

Nhược trương


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

THẢO LUẬN
Hãy giải thích một số hiện tượng ?
1. Khi muối rau cải, lúc đầu rau bị quắt lại sau vài
ngày lại trương to lên.
2. Ngâm quả mơ chua vào đường, sau 1 thời gian
quả mơ có vị chua ngọt, nước cũng có vị ngọt chua.

3. Ngâm rau sớng bằng nước ḿi pha lỗng để sát
khuẩn và tiêu diệt trứng giun sán.


Sự hấp thụ glucozơ và đào thải urê ở
tế bào quản cầu thận

Máu
[urê] = 1 lần
[glucozơ] = 1,2g/l

Nước tiểu
[urê] = 65 lõn
[glucoz] = 0,9g/l

Màng
TBchuyn chu ng ?
Vy th nao la
vn
quản cÇu thËn


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
1. Khái niệm:

 Là phương thức vận chuyển các chất qua màng
sinh chất từ nơi có nờng độ chất tan thấp đến nơi

có nồng độ chất tan cao (ngược chiều nồng độ) và̀
tiêu tốn năng lượng.


Bài 11: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. VẬN CHUYỂN THỤ ÐỘNG
II. VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
1. Khái niệm:
2. Cơ chế:

Các chất được vận chuyển chủ
động qua màng sinh chất bằng
cơ chế nào?