ĐẶC ĐIỂM SINH VẬT HỌC CỦA CÂY CHÈ (P4) docx

ĐẶC ĐIỂM SINH VẬT HỌC CỦA CÂY CHÈ (P4)
IV- KHÁI NIỆM VỀ PHÁT DỤC CÁC THỂ CỦA CÂY CHÈ
Phát dục cá thể của cây chè là quá trình từ lúc thụ tinh cho đến khi cây
già cỗi tự chết, đó cũng là chu kỳ sinh sống cá thể của cây. Chè là cây
lâu năm có chu kỳ sinh sống rất dài có thể đạt 100 năm hoặc lâu hơn.
Tổng chu kỳ phát dục là từ khi hoa thụ tinh hình thành quả cho đến khi
tự chết. Hàng năm từ lúc mầm đỉnh bắt đầu sinh trưởng, hình thành
búp lá rồi ra hoa kết quả cho đến năm sau trước lúc mầm đỉnh lại bắt
đầu sinh trưởng gọi là chu kỳ phát dục hàng năm. Nhiều chu kỳ phát
dục hàng năm tạo thành tổng chu kỳ phát dục của cây. Nhưng sự bắt
đầu chu kỳ phát dục cá thể của cây không chỉ dựa vào hạt mà còn dựa
vào những mầm dinh dưỡng của cây ở bất kỳ tuổi nào để nhân giống
đời sau, thực hiện tổng chu kỳ phát dục cá thể.
1) Tổng chu kỳ phát dục cá thể của cây: Theo các tài liệu của Trung
Quốc, tổng chu kỳ phát dục cá thể của cây chè chia làm 5 giai đoạn: a)
Giai đoạn phôi thai: là giai đoạn phôi hạt hoặc phôi của các mầm dinh
dưỡng. Giai đoạn phôi hạt là quá trình hình thành hạt: từ lúc cây ra
hoa thụ phấn cho đến lúc quả chín, quá trình này đòi hỏi một năm. Giai
đoạn phôi của các mầm dinh dưỡng là từ lúc phôi mầm phát dục phân
hóa cho đến khi hình thành một búp (cành) mới, nếu tách rời cây mẹ thì
nó có khả năng mọc rễ để hình thành một cá thể mới. Quá trình này cần
60 - 80 ngày. b) Giai đoạn cây con: từ lúc hạt nảy mầm cho đến khi cây
ra hoa kết quả lần đầu tiên, cần trên dưới 2 năm. Trong điều kiện của
Việt Nam thường là cuối năm thứ nhất. Thời kỳ này sinh trưởng dinh
dưỡng phát triển mạnh, tán cây vươn theo chiều cao mạnh hơn phân
cành, đặc điểm sinh trưởng là ưu thế đỉnh ở hai đầu. c) Giai đoạn cây
non: từ lúc cây ra hoa kết quả lần đầu tiên cho đến lúc cây được định
hình (cây có một bộ khung tán rõ), khoảng 2 - 3 năm. Trong điều kiện
của Việt Nam: Từ năm thứ 2 đến năm thứ 4. Thời kỳ này sinh trưởng
dinh dưỡng vẫn chiếm ưu thế, thân chè đã có một số cành nách, bộ rễ
cũng đã phát triển, có nhiều rễ bên. d) Giai đoạn cây chè lớn: sự phát

dục của các khí quan trong cá thể cây trồng đạt mức cao nhất Sinh
trưởng dinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực mạnh nhất, biểu hiện
những đặc trưng tốt xấu của một giống. Thời kỳ này khoảng 20 - 30
năm, dài ngắn tùy theo điều kiện giống, đất đai, trình độ quản lý, chăm
sóc và khai thác. e) Giai đoạn cây chè già: các khí quan của cá thể cây
trồng đã bắt đầu già yếu, cơ năng sinh lý giảm, khả năng ra hoa tết quả
ở thời kỳ đầu nhiều, sinh trưởng dinh dưỡng kém. Bộ phận tán cây có
hiện tượng chết dần. Khả năng sinh thực ở thời kỳ cuối cũng giảm thấp.
Cổ rễ bắt đầu mọc một số cành vượt, lóng dài, da đỏ, dấu hiệu của sự
thay đổi bộ khung cũ: nếu đốn trẻ lại thì cây có khả năng phục hồi sinh
trưởng.
2) Chu kỳ phát dục hàng năm: Chu kỳ này bao gồm hai giai đoạn: sinh
trưởng và tạm ngừng sinh trưởng. Trong giai đoạn sinh trưởng, các loại
mầm dinh dưỡng sẽ phát triển hình thành búp, lá non và những đợt búp
chè mới; hệ rễ tiếp tục phát triển hình thành các rễ bên và rễ hấp thụ.
Các mầm sinh thực phát triển thành nụ, hoa và quả. Sinh trưởng dinh
dưỡng cũng như sinh trưởng sinh thực phụ thuộc vào giống, tuổi của
cây, điều kiện ngoại cảnh, trình độ quản lý chăm sóc. Giai đoạn sinh
trưởng dài hay ngắn chủ yếu tùy thuộc vào điều kiện khí hậu, thời tiết
của mỗi vùng.