Nhận diện về Tự diễn biến, Tự chuyển hóa và giải pháp đấu tranh ngăn chặn (Tái bản)

Chịu trách nhiệm xuất bản:
Q. GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP
PHẠM CHÍ THÀNH
Chịu trách nhiệm nội dung:
ỦY VIÊN HỘI ĐỒNG BIÊN TẬP - XUẤT BẢN
TS. VÕ VĂN BÉ
Biên tập nội dung:

VĂN THỊ THANH HƯƠNG
TS. HỒNG MẠNH THẮNG
TRẦN HÀ TRANG

Trình bày bìa:

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG ANH
BÙI BỘI THU
ĐẶNG THU CHỈNH

Chế bản vi tính:
Đọc sách mẫu:

HỒNG MINH TÁM
PHƯƠNG ANH
VIỆT HÀ

Số đăng ký kế hoạch xuất bản: 4139-2020/CXBIPH/11-337/CTQG.
Số quyết định xuất bản: 5362-QĐ/NXBCTQG, ngày 15/10/2020.
Nộp lưu chiểu: tháng 10 năm 2020.
Mã số ISBN: 978-604-57-6106-9.

Biên mục trên xuất bản phẩm
của Thư viện Quốc gia Việt Nam

Nhận diện về “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” và giải pháp
đấu tranh ngăn chặn / Trương Tấn Sang, Lê Khả Phiêu, Lê Hữu
Nghĩa... ; B.s.: Cao Văn Thống (ch.b)... - Tái bản lần thứ 1. - H. :
Chính trị Quốc gia, 2020. - 280tr. ; 21cm
ISBN 9786045755686
1. Đảng Cộng sản Việt Nam 2. Xây dựng Đảng
324.2597075 - dc23
CTH0617p-CIP



Tập thể sưu tầm và biên soạn

CAO VĂN THỐNG (Chủ biên)
SA THỊ HỒNG LAN
PHẠM VĂN ĐỨC


LỜI NHÀ XUẤT BẢN

B

áo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XI của Đảng Cộng sản Việt Nam nêu rõ: “Tiếp tục đổi

mới nội dung, phương thức, nâng cao hơn nữa tính chiến
đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng,
tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước;... Mỗi cán bộ, đảng viên đều phải
học tập, nâng cao trình độ lý luận chính trị. Xây dựng và
thực hiện quy định mọi đảng viên có trách nhiệm trực tiếp
làm công tác tư tưởng. Cán bộ chủ chốt cấp ủy đảng phải
thường xuyên tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân,
chủ động nắm bắt, đánh giá, dự báo diễn biến tư tưởng của
cán bộ, đảng viên và có biện pháp giải quyết kịp thời. Kiên
quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động
“diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Chủ động
phịng ngừa, đấu tranh, phê phán những biểu hiện “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta; khắc phục sự suy
thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ
phận khơng nhỏ cán bộ, đảng viên. Giữ gìn sự đoàn kết,
thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận xã hội”1.
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc
lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 256-257.

5


Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp
bách về xây dựng Đảng hiện nay” nhận định: “Đất nước ta
đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
hội nhập quốc tế, xây dựng, phát triển với quy mô ngày càng
lớn, một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý nắm giữ khối
lượng tài sản, nguồn vốn lớn của tập thể, của Nhà nước; đó

là môi trường để chủ nghĩa cá nhân vụ lợi, thực dụng phát
triển. Trong khi đó, các thế lực thù địch khơng từ bỏ âm mưu
và hoạt động “diễn biến hịa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”,
“tự chuyển hóa”, tăng cường hoạt động chống phá, chia rẽ nội
bộ Đảng và phá hoại mối quan hệ gắn bó giữa Đảng với nhân
dân, làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Đảng”1.
Đến Đại hội XII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã chỉ
rõ: “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong một bộ phận cán
bộ, đảng viên, công chức, viên chức và tệ quan liêu, tham
nhũng, lãng phí diễn biến phức tạp. Tiếp đó, Nghị quyết
Trung ương 4 khóa XII tiếp tục nhận diện những biểu hiện
“tự diễn biến”’, “tự chuyển hóa” trong nội bộ một cách rõ
ràng, cụ thể. Từ đó, Đảng ta đã đề ra những nhiệm vụ, giải
pháp mới để ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện “tự diễn
biến”’, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Để đáp ứng nhu cầu của bạn đọc tìm hiểu thơng tin về
những vấn đề trên, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban
Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật,
Hà Nội, 2012, tr. 23-24.

6


tái bản có chỉnh sửa, bổ sung cuốn sách Nhận diện về
“tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và giải pháp đấu
tranh ngăn chặn do đồng chí Cao Văn Thống làm chủ
biên. Cuốn sách tập hợp các bài viết của các đồng chí lãnh
đạo Đảng, Nhà nước, các nhà quản lý, các nhà khoa học,
nhà nghiên cứu đã công bố trong sách, đăng trên Tạp chí

Cộng sản, Tạp chí Xây dựng Đảng, Báo Nhân dân, Báo
Quân đội nhân dân,... về đấu tranh chống “diễn biến hịa
bình” làm thất bại âm mưu chống phá Đảng và chế độ của
các thế lực thù địch; đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ
“tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” để xây dựng Đảng Cộng sản
Việt Nam thực sự trong sạch, vững mạnh và nhận diện suy
thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ,
đảng viên cùng các chủ trương, giải pháp phòng ngừa, đấu
tranh, ngăn chặn để các cán bộ, đảng viên nhận thức được
những quy định cơ bản trong các văn kiện, nghị quyết của
Đảng, làm cơ sở lý luận trong nhận thức và hành động để
đấu tranh, ngăn chặn “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong
giai đoạn hiện nay.
Xin giới thiệu cuốn sách với bạn đọc.
Tháng 3 năm 2020
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT

7



KIÊN QUYẾT ĐẤU TRANH VỚI NHỮNG
BIỂU HIỆN THỐI HĨA, TIÊU CỰC,
CHĂM LO XÂY DỰNG ĐẢNG TA
NGÀY CÀNG TRONG SẠCH, VỮNG MẠNH,
GẮN BÓ MẬT THIẾT VỚI NHÂN DÂN,
ĐỦ SỨC LÃNH ĐẠO ĐẤT NƯỚC
NGÀY CÀNG PHÁT TRIỂN *
1

NGUYỄN PHÚ TRỌNG**

Thưa các đồng chí,
Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương
Đảng khóa XII đã bàn và thống nhất ban hành Nghị
quyết về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn
chặn, đẩy lùi sự suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức,
lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
* Đầu đề do chúng tơi đặt (BT).
** Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản
Việt Nam, phát biểu tại Hội nghị cán bộ toàn quốc phổ biến, quán
triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng
cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thối về
tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”,
“tự chuyển hóa” trong nội bộ, ngày 09/12/2016 (BT).

9


trong nội bộ. Đây là một nghị quyết rất quan trọng, đề
cập một vấn đề vừa cơ bản, vừa cấp bách, được đông đảo
cán bộ, đảng viên và Nhân dân đặc biệt quan tâm và
hoan nghênh. Để triển khai thực hiện Nghị quyết, Bộ
Chính trị đã ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiện với
những nội dung cụ thể. Hôm nay, Bộ Chính trị tổ chức
Hội nghị cán bộ tồn quốc trực tuyến để phổ biến, quán
triệt mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng, những nội dung
cốt lõi của Nghị quyết và Kế hoạch triển khai thực hiện,
tạo sự thống nhất cao về nhận thức để các đồng chí lãnh
đạo chủ chốt từ Trung ương tới cơ sở chỉ đạo triển khai

thực hiện Nghị quyết một cách có hiệu quả ở địa phương,
đơn vị, cơ quan mình. Sự có mặt đơng đủ của các đồng chí
trong Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các đồng chí Ủy viên Ban
Chấp hành Trung ương, các đồng chí lãnh đạo chủ chốt
các ban, bộ, ngành, đoàn thể ở Trung ương và các tỉnh,
thành phố trong cả nước đã nói lên tầm quan trọng của
Hội nghị này và thể hiện tinh thần nghiêm túc, quyết
tâm cao của tồn Đảng.
Thay mặt Bộ Chính trị, tơi nhiệt liệt chào mừng tất
cả các đồng chí tham dự Hội nghị ở các đầu cầu trong cả
nước, chúc các đồng chí mạnh khỏe, tiếp thu sâu sắc và
tổ chức thực hiện có hiệu quả Nghị quyết. Trước khi các
đồng chí nghe phổ biến, quán triệt các nội dung của Nghị
quyết và Kế hoạch triển khai thực hiện, tôi muốn lưu ý
các đồng chí một vài vấn đề chung sau đây:
10


Một là, trong quá trình học tập, nghiên cứu Nghị
quyết, các đồng chí cần nhận thức đầy đủ rằng việc xây
dựng Đảng luôn luôn phải đi đôi chỉnh đốn Đảng; hay
nói cách khác, đổi mới, chỉnh đốn Đảng là một bộ phận
không tách rời của công tác xây dựng Đảng. Đây là một
yêu cầu khách quan, tự nhiên, một việc làm thường
xuyên của bất cứ một đảng cách mạng chân chính nào,
ở bất kỳ giai đoạn nào. Trong suốt quá trình phát triển
và trưởng thành, Đảng ta đã ln ln tự đấu tranh,
tự chỉnh đốn, loại bỏ những tiêu cực, khắc phục những
khuyết điểm, sai lầm nhằm không ngừng làm trong sạch
đội ngũ của mình. Có những lúc chúng ta phải “tự chỉ

trích”, “đóng cửa” để củng cố, chỉnh đốn Đảng. Chúng ta
còn nhớ, tháng 7/1939, trong thời kỳ Đảng cịn hoạt động
bí mật, trong tác phẩm Tự chỉ trích, đồng chí Tổng Bí
thư Nguyễn Văn Cừ đã cho rằng, đối với một đảng chính
trị, việc mắc phải khuyết điểm, thậm chí sai lầm là khó
tránh khỏi. Điều quan trọng là phải biết tự phê bình,
“cơng khai, mạnh dạn, thành thực vạch những nhầm lỗi
của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu
hướng hoạt đầu thỏa hiệp, như thế không phải làm yếu
Đảng, mà làm cho Đảng được thống nhất, mạnh mẽ”1.
Vấn đề đấu tranh chống những thói hư tật xấu, xây
dựng đạo đức cách mạng trong đội ngũ cán bộ, đảng viên
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Tồn tập, Nxb. Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t.6, tr.624.

11


đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm. Năm
1927, Người viết cuốn Đường cách mệnh, trong đó nêu
rõ yêu cầu về tư cách của người cách mạng. Năm 1969,
Người viết bài báo cuối cùng Nâng cao đạo đức cách
mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân. Người cho rằng, một
đảng mà không tự nhận thấy khuyết điểm, yếu kém của
mình và khơng kiên quyết sửa chữa khuyết điểm là “một
đảng hỏng”. Chỉ tính riêng từ khi đổi mới đến nay, Đảng
ta đã có nhiều nghị quyết, chỉ thị, nhiều cuộc vận động
xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Với tinh thần nhìn thẳng vào
sự thật, nói rõ sự thật, có những lúc Đảng ta đã công khai
thừa nhận sai lầm, khuyết điểm, cơng khai nói rõ những

mặt yếu kém, tiêu cực trong Đảng. Điều đó thể hiện bản
lĩnh, sự cầu thị, tính lành mạnh của một đảng cách mạng
chân chính.
Ngày nay, trong điều kiện mới, đứng trước yêu cầu
cách mạng với quy mơ, tầm vóc lớn lao, có nhiều khó
khăn, phức tạp mới, hơn bao giờ hết chúng ta càng cần
phát huy truyền thống anh hùng và bản chất tốt đẹp của
Đảng, kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện thối
hóa, tiêu cực, chăm lo xây dựng Đảng ta ngày càng trong
sạch, vững mạnh, gắn bó mật thiết với Nhân dân, đủ sức
lãnh đạo đất nước ngày càng phát triển. Chúng ta khơng
sợ nói ra khuyết điểm, tiêu cực; đồng thời cũng không cho
phép ai lợi dụng việc đấu tranh khắc phục khuyết điểm,
tiêu cực để bơi nhọ, kích động chống phá Đảng ta, chống
phá sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta.
12


Hai là, cần nắm vững những nội dung cơ bản, tư
tưởng cốt lõi của Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII để
tập trung chỉ đạo, triển khai thực hiện một cách có hiệu
quả. Như các đồng chí đã biết, điểm mới trong Nghị quyết
lần này là đã chỉ ra một cách có hệ thống những biểu
hiện của sự suy thối về tư tưởng chính trị và đạo đức,
lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, nhấn mạnh tính
chất nguy hiểm và hậu quả khơn lường của nó. Cùng
với việc cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp về xây dựng
Đảng mà Đại hội XII đề ra, Nghị quyết Trung ương 4 lần
này đã đưa ra bốn nhóm giải pháp để tiếp tục thực hiện
Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, trong đó tập trung

vào việc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thối về
tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện
“tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Nghị quyết
còn nhấn mạnh một nội dung mới là xây dựng Đảng về
đạo đức gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày
15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm
theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Cần nhận rõ rằng, đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự
suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những
biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ là
cuộc chiến đầy cam go, nhưng khơng thể khơng làm, vì
nó liên quan đến vận mệnh của Đảng ta và chế độ ta.
Quan điểm chỉ đạo của Đảng là kiên quyết, kiên trì thực
hiện, khó mấy cũng phải thực hiện, thực hiện với quyết
13


tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, tiến hành thường xuyên,
liên tục ở các cấp, các ngành, đồng bộ cả ở Trung ương và
cơ sở. Mỗi cán bộ, đảng viên phải nhận thức sâu sắc trách
nhiệm của mình với Đảng, với Tổ quốc để thực hiện Nghị
quyết một cách nghiêm túc và có hiệu quả, tránh tình
trạng thờ ơ, vơ cảm, đứng ngồi cuộc hoặc có tư tưởng chỉ
trơng chờ, phán xét người khác.
Ba là, việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII
phải thực hiện đồng bộ với các nghị quyết khác của Trung
ương, của Quốc hội và của Chính phủ để đẩy mạnh phát
triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh, mở
rộng quan hệ đối ngoại, ổn định tình hình; tạo niềm tin
trong Đảng, trong Nhân dân. Khơng phải là “đóng cửa”

để xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu các cấp phải
thật sự đồn kết, nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật,
đánh giá đúng sự thật, nhất là phải có những giải pháp
đủ mạnh, những việc làm cụ thể để làm chuyển biến rõ
rệt tình hình; kết hợp hài hịa giữa “xây” và “chống”; tập
trung giải quyết dứt điểm những vụ việc bức xúc đã được
chỉ ra. Phải đề cao kỷ cương, kỷ luật của Đảng, pháp luật
của Nhà nước, kết hợp với sự giám sát, kiểm tra, thanh
tra và xử lý vi phạm; chú trọng phát huy vai trị của báo
chí và cơng luận trong q trình thực hiện Nghị quyết.
Kết hợp cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng, tự phê bình
và phê bình với việc xây dựng và thực hiện các cơ chế,
14


chính sách; kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; phát huy
vai trò của Nhân dân và Mặt trận Tổ quốc, các đồn thể
chính trị - xã hội.
Trong Kế hoạch thực hiện Nghị quyết, Bộ Chính trị
đã giao nhiệm vụ cho các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị,
Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, bí thư
cấp ủy các cấp; bí thư đảng đồn, ban cán sự đảng, thủ
trưởng các cơ quan, đơn vị phải trực tiếp quán triệt Nghị
quyết ở ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị mình. Chỉ rõ
những nhiệm vụ, giải pháp nào có thể thực hiện ngay để
sau Hội nghị khẩn trương quán triệt và tổ chức thực hiện
một cách nghiêm túc, không chờ đợi. Đối với các nhiệm
vụ phải có hướng dẫn, phải chờ xây dựng cơ chế theo lộ
trình thì phải phân công cho các cơ quan, đơn vị cụ thể

triển khai sớm và đồng bộ, không để chậm trễ.
Tinh thần của Nghị quyết là phải hành động, hành
động thiết thực, rõ hiệu quả; tránh nói nhiều làm ít hoặc
chỉ nói mà không làm.
Bốn là, phải tăng cường đôn đốc, kiểm tra. Các cấp
ủy, tổ chức đảng từ Trung ương đến cơ sở phải nắm
chắc tình hình, thường xuyên kiểm tra, giám sát, đánh
giá việc thực hiện Nghị quyết ở địa phương, cơ quan,
đơn vị mình. Định kỳ sơ kết rút kinh nghiệm và có các
hình thức khen thưởng kịp thời đối với những tổ chức,
cá nhân làm tốt và xử lý kỷ luật đối với những nơi làm
khơng tốt. Tránh tình trạng “đầu voi đuôi chuột”, khi
15


quán triệt, triển khai Nghị quyết thì rầm rộ nhưng khi
thực hiện thì tắc trách, khơng có tập thể, cá nhân nào
chịu trách nhiệm.
Thưa các đồng chí,
Đất nước ta đang sống trong những ngày sôi động
triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng.
Cả hệ thống chính trị đang vào cuộc, đang chuyển động
theo chiều hướng tích cực: Đảng ban hành và chỉ đạo
thực hiện có kết quả nhiều nghị quyết quan trọng; Chính
phủ đang hành động quyết liệt thực hiện các nghị quyết,
chủ trương của Đảng; Quốc hội đang có những đổi mới
mạnh mẽ, được cử tri và Nhân dân hoan nghênh. Hội
nghị Trung ương 4 khóa XII của Đảng bàn và quyết định
một số chủ trương lớn, quan trọng mang tầm chiến lược
và cấp bách về chuyển đổi mơ hình kinh tế, phát triển

mạnh sản xuất; tăng cường mở cửa hội nhập quốc tế; xây
dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh. Một số
quyết sách và việc làm của chúng ta trong thời gian gần
đây được đơng đảo Nhân dân cả nước hoan nghênh và
đang địi hỏi, kỳ vọng phải làm tốt hơn nữa.
Để thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4
khóa XII về xây dựng Đảng thì nhận thức phải chín, tư
tưởng phải thông, quyết tâm phải lớn và phương pháp
phải đúng. Bộ Chính trị tin tưởng rằng, với quyết tâm
chính trị rất cao của tồn Đảng, sự đồng tình, ủng hộ
mạnh mẽ của toàn dân, sự vào cuộc của cả hệ thống
16


chính trị, nhất định chúng ta sẽ làm chuyển biến được
tình hình để khơng phụ lịng mong đợi của Nhân dân đối
với Đảng; để xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch,
vững mạnh, thật sự “là đạo đức, là văn minh”.
Chúc Hội nghị thành công tốt đẹp.
(Bài viết in trong sách: Nguyễn Phú Trọng:
Vững tin vào sự lãnh đạo của Đảng,
khó khăn nào cũng vượt qua,
Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội,
2018, tr. 364-370).

17


NÂNG CAO HIỆU QUẢ CUỘC ĐẤU TRANH
CHỐNG “DIỄN BIẾN HÒA BÌNH”

TRƯƠNG TẤN SANG *
1

1. Cơng cuộc đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa, hội nhập quốc tế ở nước ta hiện nay diễn
ra trong bối cảnh và tình hình quốc tế có những biến
đổi to lớn và sâu sắc. Xu thế lớn khơng thể đảo ngược
là hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát
triển, song cuộc đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp,
chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, xung đột sắc tộc,
tôn giáo, chạy đua vũ trang, hoạt động can thiệp, lật đổ,
khủng bố, tranh chấp lãnh thổ và tài nguyên... tiếp tục
diễn ra ngày càng phức tạp. Trong điều kiện và đặc điểm
đó, nhân dân thế giới đang đứng trước những vấn đề tồn
cầu cấp bách có liên quan đến vận mệnh lồi người, trong
đó, nổi lên hàng đầu là giữ gìn hịa bình, đẩy lùi nguy
cơ chiến tranh, chống khủng bố... Cuộc đấu tranh của
nhân dân các nước vì hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ,
* Khi viết bài này là Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (BT).

18


phát triển và tiến bộ xã hội đang diễn ra sơi động, tuy
cịn nhiều khó khăn, song đã có những bước tiến và dấu
hiệu mới. Sau khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở
Đông Âu sụp đổ, chủ nghĩa xã hội thế giới lâm vào thoái
trào, nhưng một số nước theo con đường xã hội chủ nghĩa
vẫn kiên định mục tiêu, lý tưởng, tiến hành đổi mới, cải

cách, giành được những thành tựu mới, quan trọng, tiếp
tục trụ vững và phát triển. Phong trào cộng sản, công
nhân quốc tế và cánh tả đang có nhiều nỗ lực vượt qua
thử thách để dần từng bước khôi phục. Tuy nhiên, các
nước theo con đường xã hội chủ nghĩa, phong trào cộng
sản và cánh tả vẫn gặp nhiều khó khăn gay gắt, các thế
lực thù địch tiếp tục chống phá, tìm mọi cách xóa bỏ chủ
nghĩa xã hội. Trong đó, chiến lược “diễn biến hịa bình”
được coi là biện pháp hữu hiệu hàng đầu, đã từng góp
phần trực tiếp làm sụp đổ Liên Xô và các nước xã hội chủ
nghĩa ở Đơng Âu những năm trước đây và đang tìm mọi
cách tiếp tục hòng làm lung lay dẫn tới sụp đổ các nước
đi theo con đường xã hội chủ nghĩa hiện nay.
Trong bối cảnh và đặc điểm đó của tình hình quốc tế,
chúng ta chủ trương thực hiện nhất quán đường lối đối
ngoại độc lập, tự chủ, hịa bình, hợp tác và phát triển; đa
phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích cực
hội nhập quốc tế, là bạn, đối tác tin cậy và thành viên có
trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, hợp tác bình đẳng,
cùng có lợi với tất cả các nước không phân biệt chế độ
chính trị - xã hội khác nhau trên cơ sở những nguyên tắc
19


cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc
tế, đồng thời đề cao cảnh giác, kiên quyết và tỉnh táo
đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến
hịa bình” của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách
mạng của Nhân dân ta. Hai yêu cầu trên không tách rời
và mâu thuẫn nhau, mà xuyên thấm vào nhau không

chỉ trong tư duy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, mà cả
trong toàn bộ hoạt động thực tiễn của chúng ta trên các
lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội.
2. Ngay từ khi còn thực hiện cuộc Chiến tranh lạnh,
đối đầu về quân sự, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù
địch của chủ nghĩa xã hội đã sử dụng các biện pháp “diễn
biến hịa bình” hỗ trợ cho phương thức vũ trang chống
các nước xã hội chủ nghĩa. Điều đó khơng phải do chúng
ta gán ghép hay suy diễn mà thể hiện rõ trong các âm
mưu chiến lược của chủ nghĩa đế quốc từ những năm
50 của thế kỷ XX. Chiến lược “phản ứng linh hoạt” với
chính sách “mũi tên và cành ô liu” những năm 60, chiến
lược “răn đe thực tế” với chính sách “cây gậy và củ cà rốt”
những năm 70 của chủ nghĩa đế quốc đã được triển khai
liên tục, ráo riết chống các nước xã hội chủ nghĩa. Tư
tưởng hịa bình chủ nghĩa, mất cảnh giác với chủ nghĩa đế
quốc và các thế lực thù địch xuất hiện khá phổ biến ở các
nước Đông Âu và Liên Xô thời kỳ này đã lấn át tư tưởng,
ý chí cách mạng, quan điểm đấu tranh dân tộc và đấu
tranh giai cấp, từ đó, ảnh hưởng của chủ nghĩa tư bản
20


ngày càng mở rộng trong lòng các nước xã hội chủ nghĩa
ở Đông Âu.
Bước vào những năm 80 của thế kỷ XX, chủ nghĩa
tư bản, sau những năm điều chỉnh, đã đạt được sự ổn
định và có bước phát triển. Trong khi đó, do sai lầm kéo
dài về nhiều phương diện, nhiều nước xã hội chủ nghĩa
bắt đầu lâm vào khủng hoảng, và khi thực hiện đường

lối cải cách, cải tổ sai lầm, càng dẫn tới khủng hoảng
trầm trọng hơn. Lợi dụng cơ hội này, chủ nghĩa đế quốc
hoàn thiện chiến lược “diễn biến hịa bình”, coi đó là
chiến lược cơ bản để giành thắng lợi cuối cùng, xóa bỏ
chủ nghĩa xã hội. Đến năm 1989, 1990, khi nội tình các
nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xơ đã bộc lộ
tồn diện sự khủng hoảng trên tất cả các lĩnh vực, đặc
biệt là chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội, chủ nghĩa
đế quốc đã dùng các thủ đoạn “diễn biến hịa bình”, bạo
loạn lật đổ đánh đòn quyết định làm sụp đổ chủ nghĩa
xã hội ở các nước này.
Về bản chất, so với các chiến lược và mục tiêu trong
thời kỳ Chiến tranh lạnh, chiến lược “diễn biến hịa bình”
nhằm chống đến cùng chủ nghĩa xã hội là khơng thay
đổi. Trong tình hình và thời cơ mới, chiến lược này chỉ
thay đổi phương thức và thủ đoạn, đó là “chiến thắng
khơng cần chiến tranh”, “khơng đánh mà thắng” hoặc
“một cuộc cách mạng nhung”, “cách mạng sắc màu”,
có nghĩa là, về bản chất sâu xa, họ vẫn tiến hành một
cuộc chiến tranh, nhưng như họ đã từng tuyên bố, đó là
21


“một cuộc chiến tranh khơng có khói súng”. Điều đó có
nghĩa là mục đích cuối cùng của chiến lược “diễn biến
hịa bình” là xóa bỏ các nước xã hội chủ nghĩa. Để đạt
được điều đó, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch
xác định các mục tiêu cơ bản sau:
Một là, xóa bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin để thay thế
bằng hệ tư tưởng tư sản trong các nước xã hội chủ nghĩa.

Các nhà lý luận của chiến lược “diễn biến hịa bình” cho
rằng, tư tưởng là lĩnh vực có tầm quan trọng hàng đầu,
vì vậy, mục tiêu phải đạt tới là tước bỏ vũ khí tư tưởng
của đối phương và coi đó là khâu đột phá của chiến lược
“diễn biến hịa bình”.
Hai là, xóa bỏ sự lãnh đạo của đảng cộng sản, thực
hiện đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập trong các nước
xã hội chủ nghĩa. Luận điệu được sử dụng thường xuyên
là đảng cộng sản độc quyền lãnh đạo là “độc tài”, là “bóp
nghẹt dân chủ”, vì thế phải thay thế bằng chế độ chính
trị đa đảng! Từ đó, tìm mọi cách nhen nhóm các lực lượng
phản động chống đối, cơ hội chính trị trong các nước xã
hội chủ nghĩa.
Ba là, gây bất ổn về chính trị trong các nước xã hội
chủ nghĩa. Thủ đoạn thường xuyên được sử dụng là lợi
dụng, kích động những vấn đề “dân chủ”, “nhân quyền”,
“dân tộc”, “tôn giáo” để gây mâu thuẫn nội bộ, phá vỡ
sự đồng thuận xã hội và khi có thời cơ thì lơi kéo một bộ
phận quần chúng vào các cuộc bạo loạn chính trị. Các
thế lực thù địch bỏ ra nhiều công sức và cả tiền bạc để
22


lơi kéo, tập hợp “những người bất đồng chính kiến”, thực
chất là những phần tử chống chủ nghĩa xã hội, phủ nhận
sự lãnh đạo của đảng cộng sản, dùng họ làm “cơ sở”, “nội
ứng” cho việc thực hiện âm mưu “diễn biến hịa bình”.
Bốn là, làm suy yếu, chệch hướng phát triển của nền
kinh tế, tiến tới chi phối, lũng đoạn, khống chế kinh tế.
Năm là, chuyển hóa văn hóa, đạo đức, lối sống xã hội

chủ nghĩa theo quỹ đạo và các giá trị phương Tây, từ đó
làm biến đổi theo chiều hướng tiêu cực và tha hóa con
người, dẫn tới biến chất cả một xã hội.
Sáu là, “phi chính trị hóa” để vơ hiệu hóa qn đội
và cơng an.
Những mục tiêu cơ bản trên có quan hệ chặt chẽ với
nhau và nếu để cho các thế lực thù địch thực hiện được
thì điều khơng tránh khỏi là họ sẽ đạt mục đích cuối
cùng là xóa bỏ chủ nghĩa xã hội.
Nhận rõ bản chất, mục đích trên của chiến lược “diễn
biến hịa bình”, Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta đã vạch
trần: “thế lực chống chủ nghĩa xã hội và độc lập dân tộc
luôn chĩa mũi nhọn vào Đảng, tập trung sức phá hoại
nền tảng tư tưởng và tổ chức của Đảng. Thủ đoạn họ
thường dùng là xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu
cách mạng..., thổi phồng sai lầm, khuyết điểm của Đảng,
đòi thực hiện nhân quyền và dân chủ kiểu tư sản, địi phi
chính trị hóa bộ máy nhà nước, đòi đa nguyên, đa đảng
nhằm tước bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng. Họ lợi dụng
những kẻ cơ hội, phản bội về chính trị, hoặc thối hóa
23