Giáo trình tiện lệch tâm, định hình (nghề cắt gọt kim loại cao đẳng)

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI

GIÁO TRÌNH
MƠ ĐUN: TIỆN LỆCH TÂM, ĐỊNH HÌNH
NGHỀ: CẮT GỌT KIM LOẠI
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG

Ban hành kèm theo quyết định số:…/QĐ-CĐCG-KT&KĐCL ngày… tháng … năm 2022
của Trường Cao đẳng Cơ giới

Quảng Ngãi, năm 2022

1


(Lưu hành nội bộ)
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu
lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

2


LỜI GIỚI THIỆU
Trong chiến lược phát triển và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ
cho sự nghiệp cơng nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Đào tạo nguồn nhân lực
phục vụ cho cơng nghiệp hóa nhất là trong lĩnh vực cơ khí – Nghề cắt gọt kim loại
là một nghề đào tạo ra nguồn nhân lực tham gia chế tạo các chi tiết máy móc địi

hỏi các sinh viên học trong trường cần được trang bị những kiến thức, kỹ năng cần
thiết để làm chủ các công nghệ sau khi ra trường tiếp cận được các điều kiện sản
xuất của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Khoa Cơ khí động lực Trường Cao
đẳng Cơ giới đã biên soạn cuốn giáo trình mơ đun Tiện lệch tâm, tiện định hình.
Nội dung của mơ đun để cập đến các công việc, bài tập cụ thể về phương pháp và
trình tự gia cơng các chi tiết.
Căn cứ vào trang thiết bị của các trường và khả năng tổ chức học sinh thực
tập ở các công ty, doanh nghiệp bên ngoài mà nhà trường xây dựng các bài tập
thực hành áp dụng cụ thể phù hợp với điều kiện hoàn cảnh hiện tại.
Mặc dù đã rất cố gắng trong q trình biên soạn, song khơng tránh khỏi
những sai sót. Chúng tơi rất mong nhận được những đóng góp ý kiến của các bạn
và đồng nghiệp để cuốn giáo trình hoàn thiện hơn.

Quảng Ngãi, ngày... tháng... năm 2022
Tham gia biên soạn
1. Nguyễn Đình Kiên
2. ...............................
3. ...............................

3

Chủ biên


MỤC LỤC
STT

4

NỘI DUNG

TRANG

1

Lời giới thiệu

3

2

Mục lục

4

3

Bài 1: Tiện trục lệch tâm gá trên mâm cặp 4 chấu

12

2

Bài 2: Tiện trục lệch tâm bằng phương pháp rà gá

22

3

Bài 3: Tiện bạc lệch tâm gá trên mâm cặp 3 vấu tự định tâm

28


5

4

Bài 4: Tiện trục lệch tâm gá trên 2 mũi tâm

34

5

Bài 5: Tiện mặt định hình bằng cách phối hợp 2 chuyển động

42

6

Bài 6: Tiện mặt định hình bằng dao định hình

51

7

Bài 7: Tiện mặt định hình bằng thước chép hình

59

8

Tài liệu tham khảo

65


GIÁO TRÌNH MƠ ĐUN
Tên mơ đun: TIỆN LỆCH TÂM, TIỆN ĐỊNH HÌNH
Mã mơ đun: MĐ 38
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trị của mơ đun:
- Vị trí:
Mơ-đun tiện lệch tâm đuợc bố trí sau khi sinh vên đã học xong MH07,
MH09, MH10, MH11, MH12, MH15, MĐ22, MĐ23.
- Tính chất:
Là mô-đun chuyên môn nghề thuộc các môn học, mô đun đào tạo nghề.
- Ý nghĩa và vai trị:
Là mơ đun có ý nghĩa và vai trị quan trọng, người học được trang bị những
kiến thức, kỹ năng sử dụng dụng cụ thiết bị và thực hiện tiện lệch tâm, tiện định
hình được các chi tiết trên máy tiện đúng quy trình, đạt yêu cầu kỹ thuật.
- Đối tượng: Là sinh viên Cao đẳng nghề Cắt gọt kim loại
Mục tiêu của mơ đun:
-

Kiến thức:

A1. Phân tích được các đặc điểm cơ bản của chi tiết lệch tâm, mặt định hình;
A2. Trình bày được yêu cầu kỹ thuật khi tiện lệch tâm, tiện định hình;
A3. Lập được tiến trình cơng nghệ khi tiện lệch tâm, tiện định hình;
A4. Chọn, tra bảng được chế độ cắt khi tiện lệch tâm, tiện định hình;

A5. Chọn được thơng số hình học của dao phù hợp với điều kiện cụ thể của vật
gia cơng;
A6. Trình bày được các phương pháp tiện lệch tâm, tiện định hình (trên mâm cặp
3 chấu, trên mâm cặp 4 chấu, trên mâm hoa...);

6


A7. Giải thích được phương pháp lấy dấu và tạo khoảng cách lệch tâm đơn giản;
A8. Trình bày được cấu tạo và nguyên lý làm việc của thước chép hình;
A9. Phân tích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân, và biện pháp khắc phục khi
tiện lệch tâm, tiện mặt định hình
-

Kỹ năng:

B1. Lắp được đối trọng khi tiện lệch tâm;
B2. Vận hành thành thạo máy tiện để gia công chi tiết lệch tâm đúng quy trình,
quy phạm đạt cấp chính xác 10-8, độ nhám cấp4-5, đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng thời
gian và an toàn tuyệt đối cho người và máy;
B3. Chế tạo và mài sửa được dao định hình đơn giản;
B4. Vận hành thành thạo máy tiện để gia cơng mặt định hình bằng phối hợp hai
chuyển động, bằng dao định hình, bằng thước chép hình đúng quy trình, quy phạm
đạt cấp chính xác 12-10, độ nhám cấp 4-5, đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian và
an toàn;
B5. Gá lắp, điều chỉnh được thước chép hình đúng quy trình, quy phạm đạt u
cầu kỹ thuật và an tồn khi gia cơng;
-

Năng lực tự chủ và trách nhiệm:

C1. Tích cực, tự giác, hợp tác trong học tập. Đảm bảo được an tồn lao động và
vệ sinh mơi trường
C2. Vệ sinh nhà xưởng
1.Chương trình khung nghề cắt gọt kim loại
Mã MH,
MĐ

Tên mơn
học, mơ
đun

Số tín chỉ
Thời gian đào tạo (giờ)
Tổng số

7

Trong đó


I

MH 01

MH 02

MH 03

MH 04

MH 05

8

Các mơn
học chung

Chính trị

Pháp luật

Giáo dục
thể chất

Lý thuyết

Thực hành

Kiểm tra

435

215

190

30

75

55

14

6

30

21

7

2

60

4

52

4

75

58

13

4

75

17

54

4

29

5

2

4

Giáo dục
quốc
phòng An ninh

5

Tin học

5


MH 06

II

Ngoại ngữ
(Anh văn)

Các môn
học, mô
đun đào
tạo nghề
bắt buộc

8
120

60

50

10

2370

864

1407

99

60

33

24

3

60

20

37

3

60

45

12

3

45

34

8

3

45

34

8

3

106

4
MH 07

Vẽ kỹ
thuật
4

MH 08

Autocad
4

MH 09

Cơ lý
thuyết
3

MH 10

Sức bền
vật liệu
3

MH 11

9

Dung sai –
Đo lường
kỹ thuật


3
MH 12

Vật liệu
cơ khí

45

41

2

2

60

50

7

3

30

28

0

2

30

19

9

2

45

35

8

2

60

50

5

5

45

39

4

2

4
MH 13

Nguyên lý
– Chi tiết
máy

MH 14

Kỹ thuật
an toàn và
Bảo hộ lao
động

2

2
MH 15

Tổ chức
quản lý
sản xuất
Nguyên lý
cắt

3

MH 16

MH 17

Máy cắt
và máy
điều khiển
theo
chương
trình số

2

2
MH 18

10

Đồ gá


MH 19

Cơng
nghệ chế
tạo máy
và Thiết
kế quy
trình cơng
nghệ

3
75

64

7

4

60

14

43

3

45

37

5

3

90

16

71

3

30

5

24

1

75

11

47

2

90

15

72

3

4
MĐ 20

MĐ 21

MĐ 22

Nguội cơ
bản
Kỹ thuật
điện –
Điện tử
công
nghiệp
Tiện trụ
ngắn, trụ
bậc, tiện
trụ dài
l 10d

2

3

1
MĐ 23

Tiện rãnh,
cắt đứt
3

MĐ 24

Gia cơng
lỗ trên
máy tiện

MĐ 25

Phay, bào
mặt phẳng
ngang,
song song,
vng
góc,
nghiêng

11

3

2
MĐ 26

Phay, bào
mặt phẳng
bậc

45

8

35

2

45

8

35

2

45

10

33

2

75

20

52

3

60

13

45

2

60

11

47

2

60

11

47

2

2
MĐ 27

Phay, bào
rãnh, cắt
đứt
2

MĐ 28

Tiện côn

MĐ 29

Phay, bào
rãnh chốt
đuôi én chữ T

3

2
MĐ 30

Tiện ren
tam giác

2

MĐ 31

Tiên ren
vuông
2

MĐ 32

12

Tiện ren
thang


2
MĐ 33

Phay đa
giác

45

7

36

2

60

8

50

2

45

15

28

2

75

7

65

3

75

7

65

3

15

57

3

8

50

2

2
MĐ 34

Phay bánh
răng trụ
răng thẳng

MĐ 35

Phay bánh
răng trụ
răng
nghiêng,
rãnh xoắn

2

3
MĐ 36

Tiện CNC
cơ bản
3

MĐ 37

Phay CNC
cơ bản
3

MĐ 38

Tiện lệch
tâm, tiện
định hình

75
2

MĐ 39

13

Tiện chi
tiết có gá
lắp phức

tạp

60


2
MĐ 40

Doa lỗ
trên máy
doa vạn
năng
Thực hành
hàn

45

5
12

38
46

2
2

45

12

31

2

45

12

31

2

60

18

39

3

60

45

10

5

2

MĐ 41
60
2
MĐ 42
Mài mặt
phẳng
2
MĐ 43

MĐ 44

Mài trụ
ngồi, mài
cơn ngồi
Lập
chương
trình gia
cơng sử
dụng chu
trình
tự
động, bù
dao
tự
động trên
máy phay
CNC

3

4
MĐ 45

14

Ngoại ngữ
chuyên
ngành


4
MĐ 46

Thực tập
sản xuất

180

Tổng cộng

18

162

0

135
1079

1597

129

2805
2. Chương trình chi tiết mơ đun

Thời gian
Số TT

1
2
3
4
5
6
7

15

Tên các
bài trong
mô đun

Tiện trục lệch tâm gá trên mâm cặp 4
chấu
Tiện bạc lệch tâm bằng phương pháp rà
gá
Tiện bạc lệch tâm gá trên mâm cặp ba
vấu tự định tâm
Tiện trục lệch tâm gá trên hai mũi tâm

Tiện mặt định hình bằng cách phối hợp
hai chuyển động
Tiện mặt định hình bằng dao định hình
Tiện mặt định hình bằng thước chép
hình

Tổng
số

Lý
thuyết

Thực
hành

Kiểm
tra*

10

2

8

0

12

2

10

0

12

2

10

0

15
10

2
3

12
6

1
1

6
10

2
2

3
8

1
0


Cộng

75

15

57

3

3. Điều kiện thực hiện mơn học:
3.1. Phịng học Lý thuyết/Thực hành: Đáp ứng phòng học chuẩn
3.2. Trang thiết bị dạy học: Projetor, máy vi tính, bảng, phấn, tranh vẽ....
3.3. Học liệu, dụng cụ, mơ hình, phương tiện: Giáo trình, máy tính,…
3.4. Các điều kiện khác: Người học tìm hiểu thực tế về tiện lệch tâm, tiện định
hình
4. Nội dung và phương pháp đánh giá:
4.1. Nội dung:
- Kiến thức: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kiến thức
- Kỹ năng: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kỹ năng.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trong quá trình học tập, người học cần:
+ Nghiên cứu bài trước khi đến lớp.
+ Chuẩn bị đầy đủ tài liệu học tập.

+ Tham gia đầy đủ thời lượng mơn học.
+ Nghiêm túc trong q trình học tập.
4.2. Phương pháp:
Người học được đánh giá tích lũy môn học như sau:
4.2.1. Cách đánh giá
- Áp dụng quy chế đào tạo Trung cấp hệ chính quy ban hành kèm theo Thông tư
số 09/2017/TT-BLĐTBXH, ngày 13/3/2017 của Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương
binh và Xã hội.
- Hướng dẫn thực hiện quy chế đào tạo áp dụng tại Trường Cao đẳng Cơ giới như
sau:

16


Điểm đánh giá

Trọng số

+ Điểm kiểm tra thường xuyên (Hệ số 1)

40%

+ Điểm kiểm tra định kỳ (Hệ số 2)

+ Điểm thi kết thúc môn học

60%

4.2.2. Phương pháp đánh giá
Phương pháp Phương pháp

đánh giá
tổ chức

Thường
xuyên

Viết/

Hình thức
kiểm tra

Chuẩn đầu ra
đánh giá

Số
cột

Thời
điểm
kiểm tra

Tự luận/

A1, C1

1

Sau 10
giờ.

3

Sau 20
giờ

Thuyết trình Trắc nghiệm/
Báo cáo

Định kỳ

Viết và
thực hành

17

Tự luận/

A1, A2, A3, A4,
Trắc nghiệm/ A5, A6, A7, A8,
A9, B1, B2, B3,
thực hành
B4, B5, C1


Kết thúc mơn
học

Vấn đáp và
thực hành

Vấn đáp và
thực hành
trên mơ
hình

A1, A2, A3, A4,
A5, A6, A7, A8,
A9, B1, B2, B3,
B4, B5, C1, C2

1

Sau 75
giờ

4.2.3. Cách tính điểm
- Điểm đánh giá thành phần và điểm thi kết thúc môn học được chấm theo
thang điểm 10 (từ 0 đến 10), làm tròn đến một chữ số thập phân.
- Điểm môn học là tổng điểm của tất cả điểm đánh giá thành phần của môn
học nhân với trọng số tương ứng. Điểm môn học theo thang điểm 10 làm tròn đến
một chữ số thập phân.
5. Hướng dẫn thực hiện môn học
5.1. Phạm vi, đối tượng áp dụng: Đối tượng Cao đẳng Cắt gọt kim loại
5.2. Phương pháp giảng dạy, học tập môn học
5.2.1. Đối với người dạy
* Lý thuyết: Áp dụng phương pháp dạy học tích cực bao gờm: Trình chiếu, thuyết
trình ngắn, nêu vấn đề, hướng dẫn đọc tài liệu, bài tập cụ thể, câu hỏi thảo luận
nhóm….
* Thực hành:
- Phân chia nhóm nhỏ thực hiện bài tập thực hành theo nội dung đề ra.

- Khi giải bài tập, làm các bài Thực hành, bài tập:... Giáo viên hướng dẫn,
thao tác mẫu và sửa sai tại chỗ cho nguời học.
- Sử dụng các học cụ mô phỏng để minh họa các bài tập ứng dụng về
autocad
* Thảo luận: Phân chia nhóm nhỏ thảo luận theo nội dung đề ra.

18


* Hướng dẫn tự học theo nhóm: Nhóm trưởng phân cơng các thành viên trong
nhóm tìm hiểu, nghiên cứu theo yêu cầu nội dung trong bài học, cả nhóm thảo
luận, trình bày nội dung, ghi chép và viết báo cáo nhóm.
5.2.2. Đối với người học: Người học phải thực hiện các nhiệm vụ như sau:
- Nghiên cứu kỹ bài học tại nhà trước khi đến lớp. Các tài liệu tham khảo sẽ được
cung cấp nguồn trước khi người học vào học môn học này (trang web, thư viện, tài
liệu...)
- Sinh viên trao đổi với nhau, thực hiện bài thực hành và báo cáo kết quả
- Tham dự tối thiểu 70% các giờ giảng tích hợp. Nếu người học vắng >30% số
giờ tích hợp phải học lại mơ đun mới được tham dự kì thi lần sau.
- Tự học và thảo luận nhóm: Là một phương pháp học tập kết hợp giữa làm
việc theo nhóm và làm việc cá nhân. Một nhóm gồm 2-3 người học sẽ được cung
cấp chủ đề thảo luận trước khi học lý thuyết, thực hành. Mỗi người học sẽ chịu
trách nhiệm về 1 hoặc một số nội dung trong chủ đề mà nhóm đã phân cơng để
phát triển và hoàn thiện tốt nhất toàn bộ chủ đề thảo luận của nhóm.
- Tham dự đủ các bài kiểm tra thường xuyên, định kỳ.
- Tham dự thi kết thúc môn học.
- Chủ động tổ chức thực hiện giờ tự học.
6. Tài liệu tham khảo:
-V.A Xlêpinin. Hướng dẫn dạy tiện kim loại. NXB công nhân kỹ thuật, 1977
- Đnhêjnưi, Chixkin, Toknô. Kỹ thuật tiện. Nhà xuất bản Mir - 1981.

- Đỗ Đức Cường. Kỹ thuật Tiện. NXB Bộ cơ khí luyện kim.

BÀI 1. TIỆN TRỤC LỆCH TÂM GÁ TRÊN MÂM CẶP 4 VẤU
Mã bài: MĐ38-01
19


Giới thiệu:
Nội dung chính của bài này là trình bày được các đặc điểm cơ bản của trục
lệch tâm, biết cách lấy dấu và tạo được khoảng lệch tâm đơn giản, tiện được trục
lệch tâm trên mâm cặp bốn vấu đúng quy trình và đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
Mục tiêu:
- Phân tích được các đặc điểm cơ bản của trục lệch tâm;
- Giải thích được phương pháp lấy dấu để tạo khoảng cách lệch tâm đơn
giản;
- Gá lắp được phơi đúng quy trình, quy phạm, đúng u cầu kỹ thuật (điều
chỉnh độ lệch tâm theo dấu vạch);
- Lắp được đối trọng khi tiện lệch tâm;
- Vận hành thành thạo máy tiện để tiện trục lệch tâm ngắn gá trên mâm cặp
bốn vấu đúng quy trình quy phạm, đạt cấp chính xác 10-8, độ nhám cấp 4-5, đúng
yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian và đảm bảo an toàn cho người và máy;
- Phân tích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân, và biện pháp khắc phục
khi tiện lệch tâm, tiện mặt định hình;
- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, chủ động và tích cực trong học
tập.
Phương pháp giảng dạy và những quy định khi thực tập tại xưởng

Đối với người dạy: Sử dụng phương pháp giảng giảng dạy tích cực (diễn

-

giảng, vấn đáp, dạy học theo vấn đề); tác phong đúng nội quy tại xưởng
Đối với người học: chấp hành nghiêm túc nội quy trong xưởng khi thực hành
Điều kiện thực hiện bài học
-

-

Phòng học chuyên mơn hóa/nhà xưởng: Phịng học chun mơn

-

Trang thiết bị máy móc: Máy chiếu và các thiết bị dạy học khác

-

Học liệu, dụng cụ, ngun vật liệu: Chương trình mơn học, giáo trình, tài
liệu tham khảo, giáo án, phim ảnh, và các tài liệu liên quan.

-

Các điều kiện khác: Khơng có

Kiểm tra và đánh giá bài học

20