giáo án trọn bộ theo chương trình mới của BGD

a) Trong phần Viết, các em đã rèn luyện viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội.
Phần này tiếp tục rèn luyện thuyết trình về một vấn đề xã hội. u cầu chính là trình
bày trước người nghe những ý kiến (nhận xét, đánh giá, bàn luận, ...) của em về vấn
đề dó.
b) Để thuyết trình về một vấn đề xã hội, các em cần:
- Lựa chọn vấn đề thuyết trình.
- Xác định thời lượng thuyết trình và đối tượng người nghe để lựa chọn nội dung,
cách trình bày phù hợp.
- Chuẩn bị dàn ý bài thuyết trình và các tư liệu, tranh ảnh, thiết bị hỗ trợ (nếu có).
- Sử dụng ngơn ngữ kết hợp với nét mặt, ánh mắt, giọng điệu, phù hợp với nội dung
bài thuyết trình.
2. Thực hành
Bài tập (trang 38 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Chọn một trong hai vấn đề sau đây
để thuyết trình trước lớp:
- Vấn đề 1: Suy nghĩ của em về vấn đề nhận lỗi và đổ lỗi cho người khác.
- Vấn đề 2: Làm thế nào để con người vượt lên số phận của chính mình trong cuộc
sống?
a) Chuẩn bị:
- Đọc kĩ để bài, xác định yêu cầu và lựa chọn vấn đề thuyết trình.
- Lựa chọn hình thức thuyết trình (có thể thuyết trình kết hợp với slide trình chiếu của
máy tính, hình ảnh, sơ đồ, ...).
- Tập thuyết trình.
b) Tìm ý và lập dàn ý
Lập dàn ý cho bài thuyết trình về một vấn đề xã hội đã xác định (Dựa vào nội dung
phần Viết, có thể bổ sung, thêm bớt cho phù hợp với yêu cầu của bài thuyết trình)

Mở đầu
Nội dung chính
Kết thúc

Giới thiệu vấn đề thuyết trình.

Thuyết trình tuần tự nội dung một cách hợp lí.
Nêu vấn đề em quan tâm, cần thảo luận và bày tỏ mong
muốn nhận được sự chia sẻ từ người nghe.


c) Thực hành nói và nghe
- Người chủ trì: Nêu vấn đề, thống nhất cách thức trình bày, thảo luận (ví dụ: mục
đích, nội dung chính, yêu cầu, ...), mời người nói trình bày ý kiến.
Người nói
Người nghe
- Giới thiệu bài thuyết trình theo dàn ý đã
- Lắng nghe, xác định và ghi lại các
chuẩn bị.
thơng tin chính của bài thuyết trình,
- Nói rõ ràng, âm lượng phù hợp; tránh đọc
những nội dung cần hỏi lại.
bài viết đã chuẩn bị sẵn; kết hợp ngôn ngữ
- Thể hiện thái độ chủ ý lắng nghe,
nói và cử chỉ, ánh mắt, điệu bộ: sử dụng hình sử dụng các yếu tố cử chỉ, nét mặt,
ảnh, sơ đồ minh hoạ (nếu cần): đảm bảo thời ánh mắt để khích lệ người nói.
gian quy định.
- Hỏi lại những điểm chưa rõ (nếu
- Đảm bảo sự thống nhất giữa nội dung với
cần); có thể trao đổi thêm quan điểm
hình thức, các phương tiện hỗ trợ thuyết trình cá nhân về nội dung của bài thuyết
phù hợp. Chú ý cách diễn đạt tạo sự hấp dẫn
trình.
về vấn đề thảo luận, ….
- Trả lời các câu hỏi của người nghe (nếu có).
- Thảo luận: Sau khi người nói trình bày xong, người chủ trì mời người nghe phát

biểu ý kiến hoặc nêu câu hỏi, tranh luận,...
- Kết thúc thảo luận: Người chủ trì tổng hợp ý kiến của cả nhóm về vấn đề thảo
luận, những điểm đã thống nhất và những điểm cịn tranh luận (nếu có).
* Bài nói mẫu tham khảo:
Một trong những tư duy của người thành cơng là tự nhận trách nhiệm về mình,
tránh trách móc, đổ lỗi cho người khác.
Phần lớn chúng ta ít nhiều đều có khuynh hướng đổ lỗi lên người khác cho những
thiếu sót, những hạn chế trong việc ni dạy con, trong việc làm kinh tế gia đình,
trong sự thăng tiến cơng việc,... của chính mình. Chẳng hạn, nếu con bạn có khuyết
điểm gì đó thì bạn sẽ đổ lỗi cho chồng (hoặc vợ) bạn. Một ông chồng thấy đứa con
học kém, khơng nghe lời người lớn thì đổ lỗi cho vợ mình như: Tại cơ hay bênh
con, ít quan tâm đến con nên nó mới thế đấy... hay nặng hơn là đổ lỗi cho ông bà
ngoại, cho họ hàng bên vợ: Cái gen bên nhà cô thế đấy, bên nhà tơi ai cũng học
giỏi và tính tình vui vẻ,... Thậm chí cịn đổ lỗi cho nhà trường, cho cơ giáo chủ
nhiệm, cho ngành giáo dục,...


Số đơng chúng ta đều tự nhận về mình những điều hay, điều tốt là do cơng sức của
mình, do "gen nhà mình",... Chẳng hạn, con học giỏi là do tôi chỉ bảo cho con
nhiều, do gen bên nhà tôi, con xinh đẹp là do con giống tơi,.... Rất ít người tự nhận
trách nhiệm về mình khi gặp một sự cố, một sự thiếu sót nào đó. Số đơng ln tự
nhận mình là tốt rồi, những điều chưa tốt là do người khác và khơng có trách
nhiệm gì về những việc tiêu cực đó cả.
Nếu con trẻ chúng ta sống trong mơi trường có bố ln đổ lỗi cho mẹ và ngược lại,
mẹ luôn đổ lỗi cho bố, mỗi người chỉ nhận những cái hay cái tốt về mình thì rồi
các con cũng sẽ như thế. Những đứa trẻ sống trong mơi trường này sẽ chẳng bao
giờ tìm ra giải pháp mà cứ mải tìm cách đổ lỗi cho người khác. Đầu óc chúng sẽ
chỉ chất chứa sự ốn trách, thù hằn và vô vọng, sẽ mất đi sự sáng suốt để có sự
chọn lựa khơn ngoan. Đổ lỗi cho người khác cịn có nghĩa là bào chữa cho sự thiếu
trách nhiệm của riêng ta.

Nhưng, nếu không nhận trách nhiệm về mình, ln đổ lỗi cho người khác thì sẽ
khơng bao giờ hồn thiện được bản thân mình, khơng tiến bộ lên được, không hạn
chế được những điều tiêu cực xảy ra và hạn chế những thành công trong tương lai
của đứa trẻ.
Vì vậy, để giúp con, rèn cho con mình biết cách chịu trách nhiệm với việc chúng
làm, cha mẹ hãy ln có thái độ sẵn sàng nhận trách nhiệm về mình để làm gương
cho trẻ. Chẳng hạn, khi con bị điểm kém, bị thầy cơ phê bình, bố mẹ hãy nói với
thầy cơ giáo của con rằng: “Đó là lỗi của tơi”, hoặc nói với con rằng “Đó là lỗi của
bố/mẹ...”, sau đó, hãy bình tĩnh tìm hiểu nguyên nhân và giúp con tiến bộ. Trong
trường hợp này nếu bố/mẹ về nhà lại trách mắng con, đổ lỗi cho con là “lười học,
ngu, dốt, ...” thì kết quả có khi lại xấu hơn...
Cịn nhớ, lúc con tơi học lớp 2, có một hơm do cháu khơng nhớ thời khóa biểu có
tiết học thuộc lịng vào ngày hơm sau, nên khi đến lớp con không thuộc bài. Bị cô
giáo cho điểm kém, về đến nhà con lo sợ lắm, nhưng tơi nói ln: “Đó là lỗi của
mẹ” và sau đó hai mẹ con ngồi với nhau nói chuyện rất lâu, giúp con giải tỏa tâm lí
lo sợ và con cũng tự nhận: "Đó là lỗi của con, lần sau con sẽ cẩn thận hơn và có kế
hoạch học sớm hơn để học hết bài cô giáo giao về nhà".


Điều đặc biệt tránh là bố mẹ không nên đổ lỗi cho nhau hoặc đổ lỗi, chê trách thầy
cô giáo, đổ lỗi cho ông bà, ... trước mặt con cái. Mỗi người cần nhớ rằng khi các
con chúng ta còn nhỏ thì trách nhiệm dạy dỗ con cái là thuộc về chúng ta, vì vậy
mỗi sơ suất của con cái, hoặc của các thành viên trong gia đình đều có phần trách
nhiệm của các thành viên còn lại.
Nếu ai cũng tự nhận một phần trách nhiệm về mình thì mọi rắc rối sẽ trở nên rất
đơn giản, khi đó mọi thành viên trong một gia đình, một cộng đồng, một cơ quan,
đơn vị, ... sẽ thân thiện với nhau hơn. Người tự nhận trách nhiệm cũng là người
dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Đây là mẫu của những người chủ,
những người lãnh đạo...
Vì vậy, hơn hết, bất luận việc gì xảy ra mỗi người hãy tự nhận một phần trách

nhiệm về mình, tránh trách móc, đổ lỗi cho người khác.
d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Người nói
- Rút kinh nghiệm về bài thuyết trình:
+ Đã thuyết trình đầy đủ các nội dung chuẩn bị trong
dàn ý chưa?
+ Cách thức thuyết trình, phong thái, giọng điệu,
ngơn ngữ,... có phù hợp khơng?
+ Các phương tiện hỗ trợ có hiệu quả như thế nào?
- Đánh giá chung:
+ Điều em hài lòng về bài thuyết trình của mình là
gì?
+ Điều gì em mong muốn thay đổi trong bài thuyết
trình đó?

Người nghe
- Kiểm tra kết quả nghe:
+ Nội dung nghe và ghi chép lại đã
chính xác chưa?
+ Thu hoạch được những gì về nội dung
và cách thức thuyết trình về một vấn đề
xã hội của bạn?
- Rút kinh nghiệm về thái độ nghe:
+ Đã chú ý và tơn trọng người thuyết
trình chưa?
+ Có nêu được câu hỏi và tham gia ý
kiến trong quá trình thảo luận không?