(Luận văn thạc sĩ) qlnn về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng bắc trung bộ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (835.94 KB, 215 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NỘI VỤ
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
HỒNG ĐÌNH HIỂN
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN
NHÂN LỰC GIẢNG VIÊN NGHỆ THUẬT TRONG CÁC
CƠ SỞ ĐÀO TẠO VÙNG BẮC TRUNG BỘ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI, 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NỘI VỤ
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
HỒNG ĐÌNH HIỂN
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN
NHÂN LỰC GIẢNG VIÊN NGHỆ THUẬT TRONG CÁC
CƠ SỞ ĐÀO TẠO VÙNG BẮC TRUNG BỘ
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 9 34 04 03
LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
1.
TS. NGUYỄN THỊ HƯỜNG
2.
TS. TRỊNH THANH HÀ
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu do tơi thực hiện.
Các trích dẫn và số liệu trong luận án đều được trích nguồn rõ ràng.
Những kết quả nghiên cứu đưa ra trong luận án là trung thực và khách quan.
Tác giả
Hồng Đình Hiển
LỜI CẢM ƠN
Tơi xin cảm ơn Học viện Hành chính quốc gia, Ban Quản lý đào tạo Sau
Đại học, Khoa Quản lý nhà nước về Xã hội đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ
tơi trong suốt q trình học tập và hồn thành luận án.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến TS.Nguyễn Thị Hường, TS.Trịnh
Thanh Hà đã tận tình hướng dẫn tơi trong q trình nghiên cứu và hồn thành
luận án.
Tơi xin cảm ơn các nhà khoa học, q thầy cơ đã góp ý trong q trình
nghiên cứu và bảo vệ luận án.
Tơi xin cảm ơn Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh
Hóa, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã giúp đỡ tơi trong q trình thực hiện
luận án.
Tác giả
Hồng Đình Hiển
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CNH-HĐH : Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
GVNT
: Giảng viên nghệ thuật
GDĐT
: Giáo dục và đào tạo
QLNN
: Quản lý nhà nước
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng
Tên bảng
Trang
Bảng 3.1.
Dân số và nguồn nhân lực vùng Bắc Trung bộ
81
Bảng 3.2.
Các cơ sở đào tạo nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ
82
Bảng 3.3.
Bảng 3.4.
Bảng 3.5.
Bảng 3.6.
Bảng phân tích số lượng giảng viên nghệ thuật trong
các cơ sở đào tạo
Số lượng giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo
Bảng phân tích số liệu ý kiến cá nhân về trình độ
chun mơn giảng viên nghệ thuật
Học vị của giảng viên nghệ thuật tại các cơ sở đào tạo
nghệ thuật
83
84
87
89
Bảng 3.7.
Cơ cấu theo độ tuổi của giảng viên nghệ thuật
90
Bảng 3.8.
Cơ cấu theo giới tính giảng viên nghệ thuật
91
Bảng 3.9.
Thâm niên giảng dạy của giảng viên nghệ thuật
92
Bảng 3.10.
Bảng 3.11.
Bảng 3.12.
Bảng 3.13.
Bảng phân tích số liệu yếu tố tác động đến việc phát
triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật
Kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật
Đánh giá về đầu tư hỗ trợ tài chính để phát triển
nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật
Đánh giá về đầu tư nguồn lực cơ sở vật chất để phát
triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong cơ sở
94
95
106
106
đào tạo
Bảng 3.14.
Bảng phân tích số liệu đánh giá về đào tạo, trao đổi
giảng viên - sinh viên, hội thảo với các cơ sở đào tạo
108
nghệ thuật ở nước ngồi
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
Hình
Tên bảng
Trang
Hình 2.1.
Biểu thị năng lực của một giảng viên
34
Hình 3.2.
Trình độ chun mơn của giảng viên nghệ thuật
88
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU …………………………………..…………………………………………… 1
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................................................4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................................5
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu...................................................................5
5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học...........................................................................7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn........................................................................................................8
7. Đóng góp mới của luận án..........................................................................................................9
8. Cấu trúc của luận án......................................................................................................................9
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN.........................................................................................................................10
1.1. Những cơng trình nghiên cứu về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực
giảng viên.........................................................................................................................10
1.2. Những công trình quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên
trong các cơ sở đào tạo nghệ thuật............................................................................20
1.3. Nhận xét chung.........................................................................................................................26
1.4. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu..............................................................................27
Kết luận chương 1..........................................................................................................................30
Chương 2: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN
NGUỒN NHÂN LỰC GIẢNG VIÊN NGHỆ THUẬT TRONG CÁC
CƠ SỞ ĐÀO TẠO.......................................................................................................31
2.1. Những khái niệm cơ bản........................................................................................................31
2.1.1. Nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực............................................................31
2.1.2. Nghệ thuật..............................................................................................................................35
2.1.3. Cơ sở đào tạo và cơ sở đào tạo nghệ thuật..................................................................36
2.1.4. Giảng viên và giảng viên nghệ thuật..............................................................................40
2.1.5. Quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật.............42
2.2. Nội dung, chủ thể, đối tượng, phương thức quản lý nhà nước về phát triển
nguồn nhân lực giảng viên..........................................................................................46
2.2.1. Nội dung quản lý nhà nước...............................................................................................46
2.2.2. Chủ thể và đối tượng quản lý nhà nước........................................................................55
2.2.3. Phương thức quản lý nhà nước........................................................................................57
2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước trong quá trình phát triển
nguồn nhân lực giảng viên..........................................................................................59
2.3.1. Yếu tố khách quan................................................................................................................59
2.3.2. Yếu tố chủ quan....................................................................................................................62
2.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên
và bài học rút ra cho vùng Bắc Trung bộ................................................................65
2.4.1. Kinh nghiệm một số địa phương trong nước...............................................................65
2.4.2. Bài học rút ra cho vùng Bắc Trung bộ..........................................................................72
Kết luận chương 2..........................................................................................................................75
Chương 3: THỰC TRẠNG NGUỒN NHÂN LỰC VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC GIẢNG VIÊN NGHỆTHUẬT
TRONGCÁC CƠ SỞĐÀO TẠO VÙNG BẮC TRUNG BỘ..............................76
3.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu .......................................................................................76
3.2. Thực trạng nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo...........81
3.3. Thực trạng vấn đề quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên
nghệ thuật.........................................................................................................................93
3.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực
giảng viên nghệ thuật.................................................................................................111
Kết luận chương 3........................................................................................................................117
Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC VỀ PHÁTTRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC GIẢNG VIÊN
NGHỆ THUẬT TRONGCÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO VÙNG BẮC TRUNG BỘ
...........................................................................................................................................118
4.1. Dự báo xu hướng phát triển các cơ sở đào tạo nghệ thuật và nguồn
nhân lực giảng viên nghệ thuật....................................................................................118
4.2. Phương hướng phát triển nguồn nhân lực và nguồn nhân lực giảng viên.....123
4.3. Giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực
giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ..................129
4.3.1. Xây dựng kế hoạch, quy hoạch, chiến lược phát triển giảng viên
nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ trong tình hình mới 129
4.3.2. Bổ sung hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, thực
hiện chế độ chính sách thu hút, tuyển chọn, sử dụng, quản lý
nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật của vùng.........................................131
4.3.3. Tiếp tục hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước về phát triển
nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật và tăng cường đầu tư các
nguồn lực cho cơ sở đào tạo nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ..................133
4.3.4. Mở rộng hợp tác quốc tế phát triển nguồn nhân lực giảng viên
nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ..........................................................................135
4.3.5. Bổ sung, hồn thiện chương trình, nội dung và phương thức đào
tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật của vùng...........135
4.3.6. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm định chất lượng đào tạo
trong các cơ sở đào tạo nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ...........................136
4.4. Khuyến nghị......................................................................................................................138
4.4.1. Khuyến nghị đối với các cơ quan Trung ương............................................138
4.4.2. Khuyến nghị đối với Ủy ban nhân dân các tỉnh vùng Bắc Trung bộ...141
4.4.3. Khuyến nghị đối với các cơ sở đào tạo nghệ thuật....................................142
Kết luận chương 4..................................................................................................................143
KẾT LUẬN ……………………………………………………………………………... 144
DANH MỤC CƠNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ.....................................................................147
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................148
Phụ lục 1: CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO VĂN HÓA NGHỆ THUẬT TRONG TOÀN QUỐC..163
Phụ lục 2: CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO NGHỆ THUẬT VÙNG BẮC TRUNG BỘ.....167
Phụ lục 3: PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN (Dành cho giảng viên nghệ thuật).........169
Phụ lục 4: PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN (Dành cho cán bộ quản lý)......................176
Phụ lục 5: BẢNG THỐNG KÊ SỐ LƯỢNG KHẢO SÁT VÙNG BẮC TRUNG BỘ
..............................................................................................................................................................180
Phụ lục 6: BẢNG TỔNG HỢP SỐ LIỆU KHẢO SÁT …………………...……………. 181
Phụ lục 7: KẾT QUẢ HỢP TÁC ĐÀO TẠO, TRAO ĐỔI GIẢNG VIÊN
– SINH VIÊN, TRIỂN LÃM, HỘI NGHỊ, HỘI THẢO GIỮA CÁC
CƠ SỞ ĐÀO TẠO NGHỆ THUẬT VÙNG BẮC TRUNG BỘ
VỚI CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO NƯỚC NGOÀI..............................................188
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam hiện nay đang trong giai đoạn đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, phát triển theo hướng mở cửa, chủ động hội nhập quốc tế, thực hiện
mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, mọi người có cuộc
sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện” [3]. Đảng và Nhà
nước đã xác định nguồn nhân lực có vai trị to lớn trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước; trong đó giáo dục có vai trị quan trọng để xây dựng, hình
thành và phát triển nguồn nhân lực đảm bảo yêu cầu của đất nước. Ngày 4/11/2013,
Đảng đã ban hành Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa
XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp
ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Nghị quyết được ban hành chứng tỏ sự
quan tâm đặc biệt của Đảng đối với sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước.
Tại Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XI đã xác định phát triển nguồn
nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong ba khâu đột phá chiến
lược cho sự phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới: “Phát triển và nâng cao chất
lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến
lược, là yếu tố quyết định đẩy mạnh phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, cơ
cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mơ hình tăng trưởng và là lợi thế cạnh tranh quan
trọng nhất, bảo đảm cho phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững” [11]. Như vậy,
Đảng đã rất chú trọng phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao phù hợp với đòi
hỏi cấp thiết của sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế tri
thức, trong đó có nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật.
Hiện nay, Đảng và Nhà nước ta đã và đang rất quan tâm đến công tác đào tạo
nguồn nhân lực cho lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Nghị quyết Hội nghị lần thứ IX Ban
chấp hành Trung ương Đảng Khóa XI về: “Xây dựng và phát triển văn hóa, con
người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. Việc phê duyệt
1
xây dựng Đề án đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo của các trường văn hóa nghệ
thuật giai đoạn 2011 - 2020 của Thủ tướng Chính phủ đã nêu rõ. “Đổi mới cơ bản và
toàn diện hệ thống các trường đào tạo văn hóa nghệ thuật, tạo sự đột phá và chuyển
biến cơ bản về chất lượng và quy mô đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn
nhân lực văn hóa nghệ thuật phục vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất
nước, sự nghiệp bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn
hóa nhân loại; nâng cao các cơ sở đào tạo văn hóa nghệ thuật, phấn đấu đưa một số
cơ sở đào tạo văn hóa nghệ thuật và chun ngành đào tạo đạt trình độ tiên tiến của
khu vực và tiếp cận với trình độ đào tạo trên thế giới, góp phần đưa sự nghiệp đào tạo
văn hóa nghệ thuật từng bước hội nhập quốc tế” [45].
Việc đào tạo nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo đặc thù cần được chú trọng
quản lý để phát triển, Nhà nước cần quan tâm hơn đến việc quản lý và đầu tư cho hệ
thống các cơ sở đào tạo nghệ thuật. Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo các ngành văn
hóa, nghệ thuật nói chung và phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật nói
riêng: Báo cáo của Ban chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IX của Đảng nêu rõ: “... đầu tư đích đáng để đào tạo nhân tài, nhân sĩ làm nền
tảng cho sự giao lưu văn hóa giữa các cộng đồng, giữa các vùng cả nước và giao lưu
văn hóa với bên ngồi”; “Xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc” cũng được coi là “một bộ phận quan trọng của sự nghiệp cách mạng xã
hội chủ nghĩa của nước ta” [11].
Vùng Bắc Trung bộ nói chung cũng như cả nước trong những năm thập kỷ 60,
70 và 80 của thế kỷ XX, đội ngũ chuyên gia có trình độ cao hoạt động trong lĩnh vực
văn hóa nghệ thuật phần lớn được đào tạo và trưởng thành với sự giúp đỡ của Liên
Xô, các nước Đông Âu và các nước xã hội chủ nghĩa khác. Sau khi Liên Xô và hệ
thống các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu tan rã, việc gửi cán bộ, học sinh, sinh
viên đi đào tạo ở nước ngoài bị gián đoạn. Vì vậy việc đào tạo nguồn nhân lực lĩnh
vực văn hóa, nghệ thuật chủ yếu được thực hiện trong nước tập trung chủ yếu
ở
một số cơ sở đào tạo uy tín như: Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam; Trường đại
học Mỹ thuật Việt Nam; Trường đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương; Nhạc viện Thành phố
Hồ Chí Minh; Trường đại học Mỹ thuật
2
Thành phố Hồ Chí Minh; Trường đại học Văn hố - Nghệ thuật Quân đội; Trường đại
học Sân khấu - Điện ảnh; Trường đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa;
Trường cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Tây Bắc; Trường cao đẳng Múa Việt Nam…
Mặc dù còn nhiều khó khăn trong đào tạo nguồn nhân lực nghệ thuật trong những
năm đầu nhưng dần dần cũng đã đi vào nề nếp, chất lượng nguồn nhân lực ngày càng
được nâng cao. Tuy nhiên cũng bộc lộ khơng ít nhược điểm như hạn chế về ngoại
ngữ, ít có quan hệ khoa học với các trường đại học nước ngoài, nên rất khó khăn
trong việc nghiên cứu tài liệu cũng như tiếp cận được với nền giáo dục hiện đại trên
thế giới hiện nay. Để tiếp tục phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật rất cần
phải tăng cường vai trò của quản lý nhà nước trong lĩnh vực nghệ thuật. Thực tế,
trong những năm qua các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực nghệ thuật nói chung và vùng
Bắc Trung bộ luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa
phương. Tuy nhiên, cịn yếu kém, hạn chế chưa đáp ứng kịp thời sự nghiệp cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh
tế trong khu vực cũng như trên thế giới. Nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong
các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ cịn thiếu nhiều, tình trạng mất cân đối về độ
tuổi, ngành nghề còn phổ biến; mặt bằng chung trình độ cịn thấp hơn so với các
ngành khác; kiến thức thực tế và kỹ năng nghề nghiệp còn hạn chế, khó đi đến chuẩn
mực chung. Cơng tác đào tạo, bồi dưỡng định kỳ nguồn nhân lực giảng viên nghệ
thuật cịn lúng túng, cơng tác thanh tra kiểm tra cịn “nể nang”, chưa trung thực trong
các cơ sở đào tạo, chế độ chính sách cho đội ngũ này cịn chưa thỏa đáng... những hạn
chế trên là do tính chất đặc thù của lĩnh vực nghệ thuật. Thực trạng này có cả nguyên
nhân chủ quan và khách quan, để khắc phục được những tồn tại đó cần có các giải
pháp hữu hiệu tăng cường quản lý nhà nước trong các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực
giảng viên nghệ thuật.
Nguyên nhân dẫn đến những yếu kém đó là hoạt động quản lý nhà nước đối
với các cơ sở đào tạo nghệ thuật chưa thống nhất, các văn bản pháp luật chưa chỉ đích
danh, cịn chung chung, thiếu tính thực tế, thậm chí cịn khơng khả thi trong lĩnh vực
nghệ thuật. Hoạt động quản lý nhà nước ở các tỉnh về nguồn nhân lực giảng viên
nghệ thuật thì khác nhau, mỗi tỉnh một chính sách theo kiểu “mạnh ai
3
người ấy làm” dẫn đến hiệu quả chưa cao, có phần “chồng chéo”, bất cập trong phát
triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật.
Vì thế để phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật có trình độ cao đủ
về số lượng, đảm bảo về chất lượng, đồng bộ về cơ cấu để từng bước nâng cao chất
lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đào tạo nghệ thuật trong thời kỳ mới, đặc
biệt trong bối cảnh nhu cầu về nguồn nhân lực văn hóa, nghệ thuật tại các điểm du
lịch vùng Bắc Trung bộ đang ngày càng cao, là một nhu cầu khách quan và cấp thiết;
để làm tốt việc này cần có cơ chế, chính sách riêng của Nhà nước cho đối tượng này.
Trong khi đó ở góc độ nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật
trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ và cả nước còn hạn chế, chưa có những
cơng trình khoa học chun sâu, nhiều vấn đề lý luận liên quan chưa có điều kiện
nghiên cứu, giải đáp. Xuất phát từ lý do trên tôi chọn đề tài nghiên cứu: Quản lý nhà
nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo
vùng Bắc Trung bộ.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về phát triển
nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ,
luận án đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, luận án tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau:
-
Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, xác định vấn đề có thể kế
thừa và vấn đề mới đặt ra cần giải quyết.
-
Nghiên cứu hệ thống lý luận, những căn cứ pháp lý và thực tiễn quản lý nhà
nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ.
-
Đánh giá thực trạng, chỉ ra những bất cập trong quản lý nhà nước về phát triển
nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ.
-
Dự báo về xu hướng phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật hiện nay.
-
Kiến nghị các giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về phát triển
nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu, phân tích những cơ sở lý luận và thực tiễn quản
lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào
tạo nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ theo các
quy định của pháp luật hiện hành.
Luận án tập trung nghiên cứu ở 4 trường đại học và một số trường cao đẳng
trọng điểm công lập đào tạo nghệ thuật hệ dân sự vùng Bắc Trung bộ bao gồm:
-
Trường Đại học Nghệ thuật Huế
-
Học viện Âm nhạc Huế
-
Trường Đại học Quảng Bình
-
Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa
-
Trường Cao đẳng sư phạm Quảng Trị
-
Trường Cao đẳng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Du
-
Trường Cao đẳng Văn hóa - Nghệ thuật Nghệ An
Luận án tập trung nghiên cứu các số liệu, tài liệu có liên quan đến quản lý nhà
nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật từ năm 2011 đến nay (bắt
đầu từ đại hội Đảng lần thứ XI năm 2011 và năm 2011 cũng bắt đầu của đề án đổi
mới và nâng cao chất lượng đào tạo của các trường văn hóa nghệ thuật giai đoạn
2011 - 2020 của Thủ tướng Chính phủ) trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
Có nghiên cứu và tham chiếu một số văn bản quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực giảng viên nghệ thuật ở thời kỳ trước đó.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Luận án được hình thành trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin; Tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm,
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về
phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật thời kỳ đổi mới.
5
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu, luận án sử dụng một số phương
pháp nghiên cứu cơ bản sau:
-
Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Tập trung tìm hiểu các cơng trình
nghiên cứu trước đó về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo
trong nước và ngoài nước. Những ý kiến và quan điểm khác nhau này sẽ là nguồn tư liệu bổ sung
quý giá giúp có cái nhìn khách quan, đa chiều về vấn đề nghiên cứu. Bên cạnh đó, các tài liệu
thứ cấp cịn là nguồn kiến thức đa dạng, phong phú về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ
thuật trong các cơ sở đào tạo trong nước và nước ngoài.
-
Phương pháp thống kê, phân tích, đánh giá, so sánh, tổng hợp: Luận án đã sử
dụng phương pháp phân tích, tổng hợp để phân tích và tổng hợp hệ thống quan điểm của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước, định hướng và mục tiêu của ngành giáo dục về phát triển
nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật. Thống kê và tổng hợp những kết quả đạt được trong quản
lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật, đánh giá những ưu điểm, hạn
chế và phân tích các nguyên nhân của những hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện
quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo
nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ.
-
Phương pháp chuyên gia: Trong quá trình thực hiện nghiên cứu, nghiên cứu
sinh đã trực tiếp trao đổi, tham khảo ý kiến của các nhà quản lý, những người có kinh nghiệm về
các vấn đề liên quan tới đề tài luận án như: lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh, Phòng Văn xã trực
thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh; Giám đốc, phó Giám đốc, Trưởng phòng các Sở Giáo dục và Đào
tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Kế hoạch đầu tư; Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng,
Trưởng phịng, Trưởng khoa chuyên môn của các cơ sở đào tạo…; các chuyên gia, các nhà khoa
học thuộc lĩnh vực nghiên cứu. Việc tham khảo ý kiến này giúp tập hợp được các ý tưởng, kinh
nghiệm thực tế về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật từ các góc nhìn khác nhau, từ
đó phân tích, nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp quản lý nhà nước phù hợp với thực
tiễn vùng Bắc Trung bộ ở Việt Nam.
6
-
Phương pháp điều tra xã hội học: Để đảm bảo tính xác thực của luận án, sử
dụng phương pháp điều tra xã hội học thông qua bảng hỏi với 2 mẫu phiếu dành cho 2 đối tượng
được khảo sát, đó là: cán bộ quản lý và đội ngũ giảng viên nghệ thuật của 7 cơ sở đào tạo nghệ
thuật công lập vùng Bắc Trung bộ [Thông qua 2 mẫu phiếu: phụ lục 3 và phụ lục 4]. Cụ thể:
Tổng số phiếu khảo sát là 349; trong đó, số phiếu dành cho cán bộ quản lý là: 44; số phiếu dành
cho giảng viên nghệ thuật là: 305. Bảng hỏi bao gồm nhiều dạng câu hỏi như: câu hỏi đóng, câu
hỏi mở, câu hỏi hỗn hợp. Các câu hỏi được thiết kế trên các thang đo tương ứng, tập trung thu
thập thông tin nhằm kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu, hướng đến mục tiêu nghiên cứu. Mặc dù
hai bảng hỏi có khá nhiều nội dung giống nhau nhưng nhằm tránh yếu tố tâm lý khi trả lời bảng
hỏi cho các đối tượng được hỏi. (1) Với bảng hỏi dành cho giảng viên nghệ thuật gồm 10 câu hỏi
xoay quanh các nội dung về thông tin cá nhân, số lượng giảng viên nghệ thuật, cơ sở vật chất
giảng dạy, yếu tố tác động phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật, các ý kiến về đào
tạo, bồi dưỡng, nguồn lực đầu tư, trao đổi giảng viên - sinh viên. (2) Bảng hỏi dành cho cán bộ
quản lý nghệ thuật gồm 10 câu hỏi gồm các nội dung: thông tin cá nhân, đánh giá về đầu tư
nguồn lực cơ sở vật chất, tài chính để phát triển giảng viên nghệ thuật; đánh giá công tác tuyển
dụng, sử dụng giảng viên nghệ thuật; chế độ chính sách đối với giảng viên nghệ thuật; đưa ra
nhóm giải pháp để tăng cường cơng tác đào tạo, bồi dưỡng giảng viên ngành nghệ thuật và hiệu
quả giảng dạy,… Việc phân tích, tổng hợp, đánh giá các thơng tin, số liệu được sắp xếp và tiến
hành một cách khoa học, có hệ thống. Kết quả được phân tích bằng phần mềm ứng dụng SPSS
được thể hiện trong luận án và là cơ sở khoa học cho việc thực hiện các mục tiêu đã đề ra. Từ đó,
đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ
thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học
5.1. Câu hỏi nghiên cứu
-
Tại sao nhà nước cần quản lý, phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật
vùng Bắc Trung bộ?
-
Quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật dựa trên
cơ sở lý luận và thực tiễn nào?
7
-
Thực trạng quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ
thuật vùng Bắc Trung bộ những năm qua đã đạt được những kết quả và còn những hạn chế như
thế nào? Nguyên nhân và những vấn đề đặt ra là gì?
-
Việc hồn thiện quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên
nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ ở Việt Nam hiện nay đang dựa vào xu hướng, quan điểm, phương
hướng nào và cần có giải pháp, kiến nghị gì?
5.2. Giả thuyết khoa học
Trong những năm qua quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng
viên nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ cịn nhiều hạn chế, chưa được quan tâm đúng
mức. Vì vậy, nếu hoàn thiện cơ sở khoa học, chỉ ra những hạn chế, phân tích các
nguyên nhân và đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm tiếp tục tăng cường quản lý nhà
nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận
-
Luận án phân tích, bổ sung cơ sở lý luận, cung cấp các luận chứng khách
quan, có căn cứ để xây dựng cơ sở khoa học quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực
giảng viên nghệ thuật.
-
Vận dụng cơ sở lý luận để nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước
về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
-
Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan đến nhiệm vụ của luận án.
Chỉ ra những kết quả và hạn chế của những cơng trình nghiên cứu trước đây.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
-
Luận án nghiên cứu chỉ ra những nhân tố về tự nhiên, kinh tế - xã hội có ảnh
hưởng đến quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở
đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
-
Luận án phân tích làm sáng rõ thực trạng phát triển nguồn nhân lực giảng viên
nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
-
Luận án cung cấp nguồn dữ liệu sơ cấp, từ đó phân tích, đánh giá thực trạng
quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật vùng
8
Bắc Trung bộ một cách khách quan, toàn diện; trên cơ sở đó, chỉ ra những kết quả đạt
được, những yếu kém, hạn chế trong quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực
giảng viên nghệ thuật vùng Bắc Trung bộ.
-
Luận án phân tích quan điểm, định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm tiếp
tục hoàn thiện quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ
sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
-
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo hữu ích cho các
nhà quản lý, hoạch định chính sách phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong cả
nước nói chung và khu vực Bắc Trung bộ nói riêng. Đồng thời, luận án có thể là nguồn tài liệu
tham khảo cho các nhà nghiên cứu, các sinh viên, học viên, các nghiên cứu sinh và giảng viên ở
các cơ sở đào tạo văn hóa nghệ thuật.
7. Đóng góp mới của luận án
-
Luận án tổng hợp, hệ thống hóa, phân tích, bổ sung và làm rõ những cơ sở lý
luận quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật.
-
Luận án phân tích, đánh giá làm sáng rõ thực trạng phát triển nguồn nhân lực
giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
-
Luận án phân tích thực trạng, phát hiện những vấn đề đặt ra, tổng hợp các
quan điểm, định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục tăng cường quản lý nhà nước về
phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ.
8. Cấu trúc của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án
có cấu trúc gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
Chương 2: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực
giảng viên trong các cơ sở đào tạo
Chương 3: Thực trạng nguồn nhân lực và quản lý nhà nước về phát triển
nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung bộ
Chương 4: Phương hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về phát
triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật trong các cơ sở đào tạo vùng Bắc Trung
bộ.
9
Chương 1:
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Những cơng trình nghiên cứu về nguồn nhân lực và phát triển nguồn
nhân lực giảng viên
Đỗ Minh Cương, Nguyễn Thị Doan (2001) với cuốn sách “Phát triển nguồn
nhân lực giáo dục đại học Việt Nam”, đã phân tích đặc điểm, vai trị và định hướng
phát triển nguồn nhân lực giáo dục đại học, trong đó có nguồn nhân lực giảng viên
đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập của quốc gia. Các tác giả đã có một
cái nhìn bao qt, đánh giá ở tầm vĩ mô về xu thế phát triển nguồn nhân lực giáo dục
đại học mà trong đó đội ngũ giảng viên là then chốt. Đánh giá thực trạng nguồn nhân
lực giáo dục đại học ở nước ta và khẳng định sự cần thiết phải thực hiện xã hội hóa
giáo dục, đa dạng hóa các loại hình giáo dục đại học; Nhà nước cần tạo môi trường
pháp lý thuận lợi cho tất cả các trường đại học bất kể thuộc loại hình hoặc khu vực
nào (cơng hay tư); cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào phát
triển cơ sở vật chất - kỹ thuật của các trường đại học, đặc biệt là các trường đại học
ngoài cơng lập khi các trường này có nhu cầu huy động vốn. Cơng trình nghiên cứu
này là căn cứ, cơ sở khi triển khai các nội dung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà
nước (QLNN) về phát triển nguồn nhân lực giảng viên nghệ thuật (GVNT) trong các
cơ sở đào tạo thuộc phạm vi vùng khơng vượt ra ngồi định hướng chung của quốc
gia [62].
Phạm Thành Nghị, Vũ Hoàng Ngân (2004) trong tác phẩm “Quản lý nguồn
nhân lực ở Việt Nam: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” đã tập hợp các bài nghiên
cứu, bài viết, bài tham luận tại Hội thảo của Đề tài KX.05.11 thuộc Chương trình
khoa học - cơng nghệ cấp nhà nước KX.05 (giai đoạn 2001-2005). Nội dung cơ bản
của các bài viết đề cập đến các vấn đề về lý luận, kinh nghiệm và những khuyến nghị
chính yếu trong quản lý nguồn nhân lực Việt Nam trong giai đoạn hội nhập và phát
triển [123].
Phạm Minh Hạc (2007), trong cuốn ”Phát triển văn hóa, con người và nguồn
nhân lực thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, đã tập trung vào các vấn
10
