Bài thuốc hữu hiệu trong phòng chống táo bón pot

Bài thuốc hữu hiệu trong phòng chống
táo bón
Khi bị táo bón, người ta hay mách nhau trọng dụng các đồ ăn, thức uống có
tính “mát” và “nhuận” như: Khoai lang, Đu đủ, Chuối tiêu, Thanh long…
nhưng không phải ai cũng biết rằng: theo quan điểm của Y học cổ truyền, táo
bón có nhiều thể bệnh khác nhau và việc trị liệu theo đó cũng có nhiều điểm
khác biệt. Bởi vậy, muốn phòng chống táo bón một cách hữu hiệu, cần phải
tuân thủ triệt để nguyên tắc “biện chứng luận trị” của Y học cổ truyền, nghĩa
là phải căn cứ vào chứng trạng cụ thể mà lựa chọn và sử dụng các món ăn –
bài thuốc (dược thiện) cho phù hợp. Xin được giới thiệu một số ví dụ điển
hình để bạn đọc tham khảo, vận dụng khi cần thiết.


VỚI THỂ BỆNH THỰC NHIỆT

Triệu chứng: Đại tiện phân khô táo, toàn thân có cảm giác nóng bức, hay cáu giận,
mặt đỏ, bụng trướng đau, tiểu tiện sẻn đỏ, môi khô miệng khát, thích uống nước
mát, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng khô, mạch hoạt sác.

Món ăn – bài thuốc

Củ cải trắng 100g, Mật ong lượng vừa đủ; Củ cải rửa sạch, giã nát, ép lấy nước cốt
rồi hoà với Mật ong uống trong ngày (nếu có máy ép thì càng tốt).

Công dụng: thanh nhiệt, thông tiện.

Quyết minh tử 10g, cà Dái dê tím 2 quả; Quyết minh tử sắc lấy nước; cà Dái dê tím
rửa sạch, thái miếng, đem rán qua với Dầu thực vật rồi nấu với dịch chiết Quyết
minh tử cho thật chín, chế thêm gia vị, ăn trong ngày.

Công dụng: thanh nhiệt, thông tiện.

Măng non tươi 100g, rau Cần tây 100g; Măng rửa sạch, luộc qua, thái miếng; rau
Cần rửa sạch, cắt đoạn, chần qua nước sôi; xào hai thứ với Dầu thực vật và gia vị
vừa đủ, dùng làm rau ăn hàng ngày.

Công dụng: thanh nhiệt, thông tiện.

VỚI THỂ BỆNH KHÍ TRỆ

Triệu chứng: Đại tiện khó khăn, ợ hơi liên tục, ngực bụng đầy chướng, ấm ách khó
chịu, ăn kém chậm tiêu, có lúc đau bụng, miệng khô họng khát, chất lưỡi hồng, rêu
trắng mỏng, mạch huyền.

Món ăn – bài thuốc

Mộc hương 5g, Binh lang 5g, Gạo tẻ 100g, Đường phèn vừa đủ. Sắc kỹ Mộc
hương và Binh lang sắc kỹ, lấy nước bỏ bã rồi cho Gạo tẻ vào ninh thành cháo, chế
thêm Đường phèn, chia ăn vài lần trong ngày.

Công dụng: thuận khí hành trệ, thông tiện.

Mộc hương 10g, Giáng hương 5g, Hải sâm 10g, Đại tràng lợn 1 đoạn; Hải sâm rửa
sạch, thái miếng; Đại tràng lợn rửa sạch, thái nhỏ; cho Mộc hương và Giáng hương
vào túi vải, buộc kín miệng, cho tất cả vào nồi hầm nhừ, chế đủ gia vị, chia ăn vài
lần trong ngày.

Công dụng: hành khí, dưỡng huyết, thông trệ.

Chỉ thực 10g, Củ cải trắng và Tôm nõn vừa đủ. Chỉ thực sắc kỹ, lấy nước bỏ bã;
Củ cải trắng thái miếng và Tôm nõn cho vào dịch chiết Chỉ thực nấu nhừ, chế thêm

gia vị, dùng làm canh ăn hàng ngày.

Công dụng: thuận khí, thông tiện.

VỚI THỂ BỆNH KHÍ HƯ

Triệu chứng: Đại tiện khó khăn mặc dù phân không khô cứng, toàn trạng mệt mỏi,
hay có cảm giác khó thở, dễ vã mồ hôi, ăn kém, chậm tiêu, sắc mặt trắng nhợt, đại
tiện lỏng hoặc nát, miệng nhạt, chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch hư nhược.

Món ăn - bài thuốc

Hoả ma nhân 10g, Vừng 5g, bột Hạt dẻ 50g, bột Ngô 50g; Hoả ma nhân và Vừng
sao thơm, tán bột, đem nấu với bột Hạt dẻ và bột Ngô thành cháo loãng, chế thêm
một chút Đường đỏ, dùng làm đồ điểm tâm.

Công dụng: bổ khí, nhuận tràng, thông tiện.

Hoàng kỳ 300g, Mộc hương 45g, Mật ong lượng vừa đủ. Hoàng kỳ và mộc hương
sắc 2 lần lấy nước cốt, cô thật đặc rồi cho thêm Mật ong vào cô tiếp một lát là
được; để nguội, đựng trong lọ thuỷ tinh để dùng dần, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần
1 thìa canh.

Công dụng: bổ khí hành khí, nhuận tràng thông tiện.

Hoàng kỳ 10g, Tô tử 50g, Hỏa ma nhân 50g, Gạo tẻ 250g; Hoàng kỳ, Tô tử và Hoả
ma nhân sắc kỹ, lấy nước nấu với Gạo tẻ thành cháo, chia ăn vài lần trong ngày.

Công dụng: ích khí nhuận tràng.

Nhân sâm 5 – 10g, Vừng đen 15g, Đường trắng lượng vừa đủ; Vừng đen sao thơm
tán bột; Nhân sâm sắc kỹ lấy nước, bỏ bã rồi cho Vừng và Đường trắng vào nấu
thành cháo loãng, ăn trong ngày.

Công dụng: ích khí nhuận tràng, tư dưỡng can thận.

Hạnh nhân 60g, Vừng đen 500g, Đường trắng 250g, Mật ong 250g; Hạnh nhân giã
nát, Vừng đen sao thơm tán bột, trộn hai thứ với Mật ong và Đường trắng, hấp
cách thuỷ cho chín, mỗi ngày ăn 2 lần, mỗi lần 1 thìa canh.

Công dụng: ích khí nhuận tràng.
VỚI THỂ BỆNH HUYẾT HƯ

Triệu chứng: Đại tiện táo, sắc mặt nhợt nhạt, hay hoa mắt chóng mặt, trí nhớ giảm
sút, dễ hồi hộp trống ngực, chất lưỡi nhợt, mạch tế nhược, thường trong tình trạng
thiếu máu.

Món ăn - bài thuốc:

Chuối tiêu chín 500g, Vừng đen 25g; Vừng đen rang thơm, giã vụn, ăn cùng Chuối,
chia ăn 3 lần trong ngày.

Công dụng: dưỡng âm thanh nhiệt, nhuận tràng thông tiện.

Quả Dâu chín (Tang thầm) 500g, Sinh địa 200g, Mật ong lượng vừa đủ. Tang thầm
và sinh địa sắc 2 lần, lấy hai nước hợp lại, cô nhỏ lửa cho thành dạng cao đặc, chế
thêm Mật ong, đun sôi một lát là được, để nguội, đựng trong lọ kín dùng dần, mỗi
ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 thìa canh.

Công dụng: dưỡng âm thanh nhiệt, nhuận tràng thông tiện.

Tùng tử nhân 50g, Hạnh đào nhân 50g, Mật ong 500ml. Tùng tử nhân, Hạch đào
nhân bỏ vỏ, sao khô, tán bột rồi hoà với Mật ong; mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 2
thìa canh.

Công dụng: dưỡng âm nhuận tràng.

Tùng tử nhân 20g, Gạo tẻ 60g; Tùng tử nhân tán vụn, ninh với Gạo thành cháo,
chia ăn vài lần trong ngày.

Công dụng: dưỡng âm nhuận tràng.

VỚI THỂ BỆNH DƯƠNG HƯ

Triệu chứng: Đại tiện khó khăn, sắc mặt nhợt nhạt, chân tay lạnh, sợ lạnh thích ấm,
hay đau bụng và lưng do lạnh, lưng đau gối mỏi, tai ù tai điếc, có thể có liệt dương
di tinh, tiểu tiện trong dài, miệng nhạt, chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng ướt, mạch
trầm trì.

Món ăn – bài thuốc

Nhục thung dung 30g, Thận dê 1 cặp; Thận dê làm sạch, thái mỏng; Nhục thung
dung sắc lấy nước, bỏ bã rồi cho Thận dê vào đun sôi một lát là được; chế Hành,
Gừng tươi thái chỉ và gia vị vừa đủ, ăn nóng.

Công dụng: ôn dương thông tiện.

Toả dương 15g, Đường đỏ lượng vừa đủ. Tỏa dương sắc lấy nước bỏ bã, chế thêm
Đường đỏ, chia uống 2 lần trong ngày.

Công dụng: ôn dương, nhuận tràng, thông tiện.

Toả dương 5g, Nhục thung dung 5g, thịt Dê 50g, Bột mì 200g. Toả dương và Nhục
thung dung sắc kỹ, lấy nước bỏ bã rồi nhào với Bột mì cho thật nhuyễn, cán mỏng,
cắt thành sợi, nấu với thịt Dê, chế đủ gia vị, dùng làm đồ điểm tâm hàng ngày.

Công dụng: ôn dương thông tiện.

Hạnh nhân 15g, Đương quy 15g, Phổi lợn 250g; Phổi lợn rửa sạch, thái miếng,
chần qua nước sôi rồi đem nấu với Hạnh nhân và Đương quy, chế đủ gia vị, ăn
nóng.

Công dụng: ôn thông khai bí.