skkn mới nhất skkn sử dụng sơ đồ tư duy để phát huy tính chủ động tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử bài 1 chương trình lịch sử lớp 12 thpt

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

TRƯỜNG THPT CHU VĂN AN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÊN ĐỀ TÀI:
SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY ĐỂ PHÁT HUY TÍNH CHỦ ĐỘNG,
TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ BÀI 1
( CHƯƠNG TRÌNH LỊCH SỬ LỚP 12,THPT)

Người thực hiện:
Lê Thị Hường
Chức vụ:
Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Lịch sử

download by :


THANH HOÁ NĂM 2019

ĐỀ TÀI
SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY ĐỂ PHÁT HUY TÍNH CHỦ ĐỘNG, TÍCH CỰC
CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC BÀI 1
( CHƯƠNG TRÌNH LỊCH SỬ LỚP 12 THPT)
MỤC LỤC
DANH MỤC

TRANG

PHẦN I: MỞ ĐẦU
2

1. Lí do chọn đề tài.
2. Mục đích nghiên cứu
3. Đối tượng nghiên cứu
4. Phương pháp nghiên cứu

2
3
3

PHẦN II: NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
2. Thực trạng vấn đề
2.1. Xuất phát điểm của vấn đề
2.2. Thực trạng dạy – học lịch sử ở trường phổ thông

3
4
4
5
6
1

download by :


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

3. Giải pháp và tổ chức thực hiện
6

3.1.Giải pháp

10

3.2.Biện pháp thực hiện

13

3.3.Tổ chức thực hiên

20

3.4. Thực nghiệm sư phạm
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
PHẦN I:

21

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài:
- Giáo dục là nền tảng của xã hội, là cơ sở tiền đề để quyết định sự phồn vinh của
đất nước. Giáo dục cung cấp những hiểu biết về kho tàng tri thức của nhân loại cho
biết bao thế hệ, giúp cho các em những hiểu biết cơ bản cần thiết về khoa học và
cuộc sống. Mặt khác giáo dục cịn góp phần hình thành và bồi dưỡng nhân cách tốt
đẹp cho học sinh . Trong nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản,
tồn diện giáo dục và đào tạo xác định “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các

yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất,
năng lực của người học”. Để giáo dục có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá
trình giảng dạy chúng ta cần thiết phải đổi mới về nội dung, phương pháp dạy học,
trong đó đổi mới phương pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh là vấn đề
quan trọng.
- Trong thực tế hiện nay, có nhiều học sinh học tập một cách thụ động, chỉ đơn
thuần là nhớ kiến thức máy móc mà chưa rèn luyện kĩ năng tư duy, ý thức tự học.
Học sinh học bài nào biết bài đấy, cô lập nội dung các mơn, mà chưa có sự liên hệ
kiến thức với nhau, chưa phát triển được tư duy logic và tư duy hệ thống.
Sử dụng “Sơ đồ tư duy” trong giảng dạy để hệ thống hóa kiến thức, học sinh sẽ
hứng thú, tích cực hơn so với các phương pháp khác. Tuy nhiên, khi thực hiện Sơ
đồ tư duy, giáo viên cần kết hợp với nhiều phương pháp khác để giúp học sinh tiếp
cận bài học một cách dễ hiểu và sâu sắc, đồng thời khơi dậy hứng thú học tập, phát
huy được khả năng sáng tạo của học sinh.
- Với lý do trên tôi lựa chọn đề tài :
Sử dụng Sơ đồ tư duy để phát huy tính chủ động, tích cực của học sinh trong
dạy học lịch sử bài 1 (Chương trình lịch sử lớp 12 THPT ).
2. Mục đích nghiên cứu:
2

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

Đề tài nghiên cứu lí luận về phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học
nói chung, mơn lịch sử nói riêng. Nhằm khẳng định việc dạy và học bằng sơ đồ tư
duy là một phương pháp dạy học tích cực, thiết thực cho cả giáo viên và học sinh
trong q trình học tập và ơn tập lịch sử lớp 12. Đề tài đi sâu vào xác định những

kiến thức cơ bản cần thể hiện trên sơ đồ tư duy khi giảng dạy bài học lịch sử.
Nghiên cứu đề tài giúp học sinh lớp 12 có được một phương pháp tự học, tự ôn
tập, nâng cao tinh thần say mê, khám phá, học tập bộ môn lịch sử, từ đó góp phần
hồn thiện kiến thức cho học sinh, chuẩn bị hành trang tri thức cho các em bước
vào cuộc sống.
Trong đề tài này, mức độ nghiên cứu chủ yếu tập trung ở vấn đề lớn là dùng sơ
đồ tư duy để hệ thống kiến thức một bài học cụ thể phần lịch sử thế giới hiện đại từ
năm 1945 đến năm 2000 lớp 12- ban cơ bản.
3. Đối tượng nghiên cứu:
- Nghiên cứu ý nghĩa, vai trò của việc sử dụng sơ đồ tư duy trong việc soạn giảng
Bài 1: Sự hình thành trật tự thế giới mới sau chiến tranh thế giới thứ hai
( 1945-1949) sách lịch sử lớp 12, ban cơ bản.
- Nghiên cứu thực trạng của việc sử dụng sơ đồ tư duy và nguyên nhân của những
hạn chế trong việc dạy học lịch sử.
- Đề ra các định hướng chung và các giải pháp cụ thể cho việc sử dụng sơ đồ tư
duy trong dạy học phần lịch sử lớp 12 ở trường THPT.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Cơ sở phương pháp luận của đề tài là lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng về vấn đề giáo dục nói chung, giáo
dục lịch sử nói riêng, lí luận về phương pháp dạy học bộ mơn.
Ngồi việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu chung như: phân tích, tổng
hợp, đối chiếu, so sánh, nghiên cứu tài liệu về: phương pháp dạy học nói chung và
dạy học bằng sơ đồ tư duy nói riêng, nghiên cứu sách giáo khoa, sách giáo viên,
chuẩn kiến thức kĩ năng lịch sử lớp 12, đề tài sử dụng hai phương pháp cơ bản là
nghiên cứu thực tiễn (thao giảng, dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm, tìm hiểu thực
tiễn dạy - học lịch sử lớp 12 ở trường THPT Chu Văn An) và phương pháp thực
nghiệm sư phạm, thực hành lập sơ đồ tư duy để hệ thống kiến thức bài học.
PHẦN II: NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận:
Bộ mơn Lịch sử cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản của khoa học

Lịch sử, nên đòi hỏi học sinh không chỉ biết, ghi nhớ sự kiện, nhân vật lịch sử mà
còn phải hiểu, đánh giá và vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Lịch sử cũng như
những môn học khác nó giúp học sinh phát triển tư duy độc lập sáng tạo. Tuy
nhiên, hiện nay có quan niệm cho rằng học Lịch sử học sinh chỉ cần học thuộc lòng
3

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

hoặc là ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng lịch sử là được, không cần phải động não
suy nghĩ hay tư duy, khơng cần có bài tập thực hành. Đó là quan niệm sai lầm trong
dạy và học lịch sử, gây tâm lí chán, ngại học lịch sử dẫn đến chất lượng bộ môn
thấp.Như vậy, muốn thay đổi nhận thức của người học, nâng cao chất lượng bộ
mơn thì địi hỏi cấp thiết phải đổi mới phương pháp dạy và học tập bộ môn Lịch sử.
Ngày nay việc“Đổi mới phương pháp dạy học” là một cụm từ không hề xa lạ
với ngành giáo dục nói chung, giáo viên đứng lớp và bộ mơn Lịch sử nói riêng. Nó
là một địi hỏi cấp bách, một xu hướng tất yếu của các trường học.Các phương
pháp mới không những giúp học sinh chiếm lĩnh tri thức mà quan trọng hơn là giúp
các em tự học để nắm vững kiến thức, tái hiện kiến thức, vận dụng kiến thức vào
cuộc sống và hoàn thành tốt bài thi.
Sau khi tìm hiểu và nghiên cứu về Sơ đồ tư duy được phát minh bới Tony
Buzan, tôi nhận thấy rằng Sơ đồ tư duy là công cụ tư duy mang tính tự nhiên, nếu
vận dụng vào dạy học sẽ gây hứng thú và niềm say mê học tập cho học sinh.
Sơ đồ tư duy là một bức tranh tổng thể về chủ đề đang hướng tới để mỗi cá
nhân có thể hiểu được bức tranh đó, nắm bắt được diễn biến của q trình tư duy
theo nhóm đang diễn ra đến đâu, đang ở nhánh nào của sơ đồ tư duy và tổng quan
toàn bộ kết quả của nhóm ra sao. Điều này giúp tiết kiệm thời gian làm việc trong

học tập do các thành viên không mất thời gian giải thích ý tưởng của mình thuộc ý
lớn nào.
Do tính hiệu quả của sơ đồ tư duy trong dạy và học nên việc sử dụng Sơ đồ tư
duy vào dạy- học đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai đến các Sở - trường từ
rất sớm.
Sơ đồ tư duy là một cơng cụ hữu ích trong giảng dạy và học tập ở trường Phổ
thông cũng như ở các bậc học cao hơn vì chúng giúp giáo viên và học sinh trong
việc trình bày các ý tưởng một cách rõ ràng, suy nghĩ sáng tạo, học tập thơng qua
biểu đồ, tóm tắt thơng tin của một bài học hay một cuốn sách… hệ thống lại kiến
thức đã học, tăng cường khả năng ghi nhớ, đưa ra ý tưởng mới . Sơ đồ tư duy còn
giúp cho người học sáng tạo hơn , tiết kiệm thời gian hơn, tổ chức, phân loại và ghi
nhớ sự kiện tốt hơn, nhìn thấy bức tranh tổng thể một cách đầy đủ rõ ràng.
Như vậy, sử dụng sơ đồ tư duy sẽ giúp cho học sinh rất nhiều trong việc nắm
vững và khắc sâu kiến thức. Nó vừa phát huy tốt ưu thế của bộ môn Lịch sử, vừa
khắc phục được tâm lí “ngại” và tạo được sự hứng thú học tập ở học sinh. Sơ đồ tư
duy giúp học sinh tự vươn lên chiếm lĩnh tri thức và vận dụng tri thức đã học vào
cuộc sống.
2. Thực trạng của vấn đề:
2.1. Xuất phát điểm của vấn đề.
2.1.1. Mục tiêu, nhiệm vụ của môn lich sử ở trường phổ thông:
Mục tiêu của bộ môn lịch sử trường phổ thông nhằm giúp học sinh có được những
kiến thức cơ bản, cần thiết về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới, góp phần hình thành ở
4

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

học sinh thế giới quan khoa học, giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước, truyền thống
dân tộc, cách mạng, bồi dưỡng năng lực tư duy, hành động, thái độ ứng xử đúng đắn
trong đời sống xã hội.
Mục tiêu của việc dạy học lịch sử ở trường THPT thể hiện qua ba nhiệm vụ cơ bản:
giáo dưỡng, giáo dục và phát triển.
2.1.2. Đặc trưng của bộ môn lịch sử
Đặc trưng của việc học tập lịch sử ở trường phổ thông là những sự kiện, hiện tượng
mang tính quá khứ. Nội dung kiến thức lịch sử rất phong phú và mang tính tồn diện.
Điều này địi hỏi giáo viên lịch sử phải có kiến thức sâu rộng để cung cấp cho học sinh
những tri thức lịch sử mang tính hệ thống và hoàn chỉnh.
2.1.3. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học lịch sử ở trường THPT
Có rất nhiều phương pháp dạy học, tuy nhiên khơng có phương pháp nào là vạn
năng.Mỗi phương pháp đều có mặt tích cực và hạn chế.Vì vậy, yêu cầu đổi mới
phương pháp dạy học là phải kết hợp các phương pháp dạy học truyền thống và hiện
đại, phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh.Đặc biệt, đổi mới phương pháp dạy
học phải phát huy được tính tích cực của học sinh.
2.2.Thực trạng dạy - học lịch sử ở trường phổ thông
2.2.1. Thuận lợi:
Giáo viên được tập huấn về việc đổi mới phương pháp dạy học, trong đó có
phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học lịch sử, đồng thời cũng có nhiều
tài liệu về sơ đồ tư duy.
Trong bộ mơn Lịch sử các giáo viên đều giảng dạy nhiệt tình, vận dụng khá linh
hoạt các phương pháp dạy học tích cực, từng bước chuyển từ chỗ trang bị kiến thức
cho học sinh sang dạy cho học sinh cách tiếp cận và chiếm lĩnh tri thức, hình thành
kĩ năng riêng và vận dụng tri thức vào cuộc sống.
Qua giảng dạy và ôn tập tốt nghiệp THPT quốc gia cho học sinh lớp 12, bản thân
tôi thấy sử dụng sơ đồ tư duy giúp học sinh phát huy được sự tự tin, tư duy lô gic,
sáng tạo, đồng thời giúp học sinh có thể nắm bài ngay tại lớp. Phương pháp này
làm cho học sinh không thụ động mà luôn chủ động, hào hứng thảo luận tìm ra các
cụm từ khóa, các vấn đề cốt lõi của nội dung bài học.

Là học sinh lớp 12, các em đều ý thức được vai trị quan trọng của việc học và
ơn tập chuẩn bị cho kì thi THPT quốc gia, nên các em đều tích cực tham gia học
tập theo sơ đồ tư duy dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
Hiện nay các phần mềm sơ đồ tư duy khá phổ biến (ImindMap) và được nâng
cấp nên tạo thuận lợi cho giáo viên và học sinh trong quá trình vận dụng vào dạy –
học, ôn tập cũng như thực hiện việc trình bày sơ đồ tư duy trên máy chiếu.
2.2.2. Khó khăn:
Đây là phương pháp dạy học mới nên giáo viên và học sinh không tránh khỏi
lúng túng trong một số kĩ năng như sưu tầm, xử lý thơng tin, vẽ,…
Giáo viên khó khăn trong việc đánh giá cụ thể hiệu quả làm việc của từng học
sinh.
5

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

Cơ sở vật chất có đổi mới nhưng chưa thực sự phù hợp: số học sinh, không gian
lớp học, trang thiết bị, đồ dùng dạy học, thời gian tiết học…
Năng lực học sinh không đồng đều nên đôi khi việc vẽ sơ đồ tư duy trong học
tập là sự máy móc, khơng hiệu quả
Một số học sinh có tư tưởng ỷ lại hoặc khơng tích cực tham gia hoạt động học
khi giáo viên hướng dẫn và giao bài. Trong các giờ học lịch sử tôi đều nhận thấy
phần lớn học sinh vẫn còn học rất thụ động. Học sinh thường trả lời câu hỏi của
giáo viên thông qua việc đọc lại nguyên đoạn kiến thức trong sách giáo khoa mà
chưa biết chọn lọc kiến thức.Học sinh chỉ có thể trả lời những câu hỏi dễ, đơn giản
còn những câu hỏi tính vận dụng thì rất lúng túng.
Từ những thuận lợi và khó khăn trong thực tiễn dạy học nói trên, tôi quyết định

dùng sơ đồ tư duy để nâng cao kĩ năng dạy học của bản thân và giúp các em học
sinh có được một phương pháp học tập, ơn tập lịch sử hiệu quả.
3. Giải pháp và tổ chức thực hiện:
3.1. Giải pháp:
3.1.1. Khái niệm sơ đồ tư duy.
Sơ đồ tư duy còn gọi là Bản đồ tư duy hay lược đồ tư duy…, là hình thức ghi
chép nhằm tìm tịi, đào sâu, mở rộng một ý tưởng, tóm tắt những ý chính của một
nội dung, hệ thống hóa một chủ đề…, bằng cách kết hợp việc sử dụng hình ảnh, từ
ngữ, đường nét, màu sắc kích thích hoạt động của não bộ.
Sơ đồ tư duy là công cụ ghi chép ưu việt, thể hiện dễ dàng với các quan hệ logic
thứ bậc, thông qua việc chọn lọc từ ngữ và hình ảnh ấn tượng có tính độc đáo.
Sơ đồ tư duy là bản vẽ phản ánh được bản chất của hiện tượng, sự vật theo nhận
thức của con người. Là hình thức ghi chép theo mạch tư duy của mỗi người bằng
việc kết hợp nét vẽ, màu sắc và chữ viết. Đặc biệt đây là sơ đồ mở, việc thiết kế sơ
đồ tư duy theo mạch tư duy của mỗi người không yêu cầu tỷ lệ, chi tiết khắt khe, có
thể vẽ hoặc thêm bớt các nhánh, mỗi người vẽ một kiểu khác nhau, dùng màu sắc,
hình ảnh, các cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một nội dung nhưng mỗi người có
thể “thể hiện” nó theo một cách riêng. Do đó, việc lập sơ đồ tư duy phát huy được
tối đa khả năng sáng tạo của mỗi người.

6

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

Cha đẻ của sơ đồ tư duy là Tony Buzan (1942), người Anh. Ông là người đã
sáng tạo ra phương pháp tư duy MindMap(Bản đồ tư duy). Ông nghiên cứu chun

sâu về bộ não, trí nhớ, tìm ra quy luật khi xây dựng sơ đồ tư duy gồm nhiều nhánh,
7

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

giúp bộ não ghi chép các sự kiện một cách hệ thống. Sơ đồ tư duy giúp luyện tập trí
nhớ.
3.1.2 . Ý nghĩa của việc sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học và ôn tập lịch sử.
- Sơ đồ tư duy một phương pháp có nhiều ưu điểm và lợi ích vượt trội trong q
trình dạy – học:
Ưu điểm:
Dễ nhìn, dễ viết.
Kích thích hứng thú học tập và khả năng sáng tạo của học sinh.
Phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ của bộ não.
Rèn luyện cách xác định chủ đề và phát triển ý chính, ý phụ một cách logic.
Lợi ích:

- T
hu
thập và xử lý thơng tin nhanh chóng, hình thức độc đáo.
Ghi nhớ tốt hơn.
Sáng tạo hơn.
Học nhanh hơn.
Tự học, tự nghiên cứu.
Tiết kiệm thời gian.
Tưởng tượng phong phú.

Liên tưởng nhanh.
Nhìn thấy bức tranh tổng thể.
Phát triển nhận thức, tư duy….

8

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

- Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học lịch sử một phương pháp dạy học tích cực.

9

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

Sơ đồ tư duy là một công cụ tổ chức tư duy, đây là một phương pháp dễ nhất
để chuyển tải thông tin vào bộ não của học sinh rồi đưa thơng tin ra ngồi bộ não.
Sơ đồ tư duy là một phương tiện ghi chép đầy sáng tạo và rất hiệu quả theo đúng
nghĩa là “sắp xếp” ý nghĩ của học sinh.
Dựa vào nguyên tắc dạy học và tác dụng của sơ đồ tư duy, chúng ta có thể áp
dụng được ở nhiều dạng như: Kiểm tra bài cũ, dạy bài mới; Củng cố kiến thức sau
bài học; Ôn tập, hệ thống chương hoặc một giai đoạn lịch sử…

10

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

Trên thực tế trong q trình dạy học và ơn tập môn lịch sử, tôi nhận thấy nhiều
học sinh không biết cách đọc và lưu giữ thông tin (nghe giảng thì khơng ghi được,
ghi thì khơng nghe được, sắp xếp ý lộn xộn, ghi xong quên ngay…). Vì vậy, sơ đồ
tư duy giúp học sinh có phương pháp học tập tích cực, tăng tính độc lập, chủ động,
sáng tạo và phát triển tư duy.
Khi thực giảng dạy, giáo viên hướng dẫn học sinh mô phỏng kiến thức bài học
bằng cách vẽ sơ đồ tư duy, giúp học sinh tư duy, sáng tạo, tận dụng khả năng ghi
nhớ và hồi tưởng những kiến thức đã ghi nhớ. Học sinh có thể thể hiện nội dung bài
học theo cách của mình qua các từ khóa, từ chủ đề trung tâm đến các ý lớn đến các
ý nhỏ, qua đó phát triển năng lực tri thức, khả năng hệ thống hóa kiến thức, khả
năng sáng tạo, khả năng liên hệ và vận dụng tri thức vào cuộc sống. Khác với cách
ghi chép thông thường sơ đồ tư duy giúp chúng ta tự do suy nghĩ và phát huy tiềm
năng sáng tạo của bộ não. Học sinh khơng cịn thụ động ngồi nghe giáo viên giảng
bài rồi ghi bài một cách máy móc mà trái lại các em sáng tạo ra “tác phẩm” của
riêng mình qua sự định hướng, gợi ý của giáo viên.
Với việc dùng Sơ đồ tư duy để củng cố bài học, giáo viên sẽ có một định hướng
rõ rệt, một kế hoạch cụ thể nắm vững và trình bày những nội dung cơ bản một cách
đơn giản hơn để học sinh dễ hiểu, dễ nắm bắt được tính hệ thống và mối quan hệ
của những tri thức mà không rơi vào những chi tiết vụn vặt, thứ yếu hoặc không
thấy rõ tính hệ thống của bài học….
3.2. Biện pháp thực hiện:
3.2.1.Các bước sử dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy tiết 1- bài 1 phần lịch

sử lớp 12.
Bước thứ nhất: trong buổi học tại lớp, tôi phát phiếu học tập gợi kiến thức cơ
bản của bài học cho học sinh. Sau khi học sinh hoàn thiện sơ đồ vào giấy A0 tôi gọi
đại diện học sinh lên bảng thuyết trình nội dung sơ đồ kiến thức vừa học.
Bước thứ hai: tôi yêu cầu các học sinh khác thảo luận, nhận xét, chỉnh sửa, bổ
sung, hoàn thiện sơ đồ.
Bước thứ ba: tơi đưa sơ đồ tư duy hồn chỉnh do tôi đã chuẩn bị ra cho học sinh
đối chiếu và củng cố chốt lại kiến thức lần cuối.
Cách khác, tôi sử dụng sơ đồ mở trong khi giảng dạy. Tôi chỉ vẽ chủ đề trung tâm
và một số nhánh chính, thậm chí vẽ khơng đủ hoặc thiếu hoặc thừa thơng tin rồi tôi
yêu cầu học sinh tự bổ sung, thêm hoặc bớt thơng tin, để cuối cùng tồn lớp lập
được một sơ đồ tư duy với hệ thống kiến thức hồn chỉnh và hợp lí. Cách làm này
sẽ lơi cuốn được sự tham gia của học sinh (suy nghĩ nhiều hơn, trao đổi nhiều hơn,
tranh luận nhiều hơn).Tơi chỉ đóng vai trò là người định hướng, gợi nhắc kiến thức
cho học sinh bằng các câu hỏi, chỉnh sửa và giúp các em hồn thiện sơ đồ bài học.
Trong q trình thực hiện tôi sẽ gọi nhiều học sinh, mỗi học sinh chịu trách
nhiệm vẽ, thuyết minh về một hoặc hai nhánh chính, các học sinh khác sẽ nhận xét,
bổ sung và hoàn thiện sơ đồ củng cố.
11

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

3.2.2. Những yêu cầu khi sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học lịch sử lớp 12.
Về phía giáo viên:
*. Thứ nhất: Giáo viên phải có sự chuẩn bị thật kĩ lưỡng như: nghiên cứu các tài
liệu về phương pháp, kĩ năng sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học lịch sử; tải và sử

dụng thành thạo phần mềm ImindMap để thiết kế sơ đồ tư duy; luyện tập vẽ thủ
công sơ đồ tư duy trên giấy, bảng; lựa chọn nội dung bài học phù hợp để sử dụng
sơ đồ tư duy; soạn bài và thiết kế bài giảng theo sơ đồ tư duy; lập kế hoạch hướng
dẫn học sinh các bước vẽ sơ đồ tư duy hoặc cách ghi chép bài bằng sơ đồ tư duy,
cách đọc sơ đồ tư duy.
*. Thứ hai:Giáo viên phải hướng dẫn học sinh cách lập sơ đồ tư duy lịch sử
- Các bước lập sơ đồ tư duy:
Kiến thức lịch sử vô cùng lớn, bởi vậy tùy vào mức độ tư duy của từng học sinh
sẽ có một cách lập sơ đồ khác nhau. Có thể vẽ sơ đồ theo nhiều dạng khác nhau
như hình cây, hình tịa tháp…. Học sinh sử dụng những đường vẽ, màu sắc, mũi
tên, kí hiệu, nhánh rẽ ….để thể hiện sự kết nối các ý tưởng trong sơ đồ tư duy.
Bằng cách cá nhân hóa sơ đồ tư duy với những thiết kế riêng của mỗi học sinh, học
sinh sẽ xây dựng được những mối liên hệ trực quan giữa những ý tưởng giúp học
sinh nhớ và hiểu kiến thức lâu hơn.
Có nhiều cách thiết lập sơ đồ tư duy, nhưng về cơ bản giáo viên nên định hướng
cho học sinh theo những bước cơ bản như sau:
Bước 1: Viết “từ khóa và hình ảnh ở trung tâm” (gọi gốc hoặc cây). Hình ảnh ở
trung tâm sẽ giúp học sinh tập trung được vào chủ đề, tạo ra hưng phấn
Bước 2: Vẽ các “nhánh chính nối với hình ảnh (từ khóa) ở trung tâm”. Với các
nhánh học sinh luôn phải sử dụng màu sắc để kích thích bộ não. Màu sắc cịn giúp
học sinh phân biệt được các vấn đề một cách rõ ràng. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý
học sinh không được lạm dụng quá nhiều màu sắc sẽ khiến học sinh bị rối mắt.
Trong một sơ đồ chỉ nên sử dụng từ 2 đến 3 màu phân theo bậc cụ thể, không nên
vẽ màu tùy hứng sẽ ảnh hưởng đến việc hệ thống lại chuỗi kiến thức
Bước 3: Viết “từ khóa” cho từng nhánh chính. Trên sơ đồ tư duy chỉ nên viết từ
khóa hoặc cụm từ khóa quan trọng, khơng nên viết q dài dịng, nhìn sẽ bị rối mắt
và tạo ra cảm giác ngại đọc lại.Việc chỉ ghi những từ khóa chính giúp học sinh có
thể liên tưởng tốt hơn và phát triển ngôn ngữ một cách đa dạng hơn.Trên các nhánh
học sinh có thể sử dụng màu sắc, hình ảnh, biểu tượng để kích thích tư duy.
Bước 4: “Liên tưởng” từ những từ khóa. Từ khóa xâu chuỗi những sự kiện có liên

quan với nhau thành một vấn đề, từ một vấn đề có thể gợi nhắc sang những vấn đề
khác.
Bước 5: Vẽ các “nhánh phụ” sau khi đã liên tưởng, ln sử dụng màu sắc cùng với
nhánh chính để tạo nên hệ thống mạch tư duy logic. Học sinh nên sử dụng các hình
ảnh, kí hiệu, mũi tên,…trong mỗi sơ đồ tư duy của riêng mình. Các nhánh phụ
12

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

được kết nối với nhánh chính phải đảm bảo nguyên tắc to, đậm ở nhánh chính và
nhỏ dần khi tỏa ra xa
Bước 6: Viết “từ khóa” cho từng nhánh phụ kết hợp với việc sử dụng màu sắc, hình
ảnh, biểu tượng. Cần chọn lọc từ khóa và viết chúng ra bằng chữ viết hoa, hình ảnh,
biểu tượng phải đứng một mình và trên một dịng riêng
- Một số lưu ý khi lập sơ đồ tư duy.
+ Sử dụng “từ ngắn hoặc hình ảnh” sát với chủ đề và có sức gợi cao.
+ Hình ảnh trung tâm phải rõ ràng và “mạnh” thể hiện được nội dung tổng quát của
toàn bộ sơ đồ.
+ Đặt những “từ khóa” cho các nhánh chính và phụ ngắn gọn nhưng phải làm tăng
sự liên tưởng.
+ Sử dụng mũi tên, biểu tượng hoặc những hình ảnh để chỉ ra sự liên kết.
+ Sử dụng màu sắc làm nổi bật vấn đề ( không quá 3 màu)
+ “Ghi ngay ý tưởng” vào nơi hợp lí ngay khi nghĩ ra nó, đừng lưỡng lự vì sẽ vụt
mất nó.
+ “Phá vỡ ranh giới” khi hết giấy để trình bày thì đừng nên thay một tờ giấy khác
to hơn mà sử dụng thêm các tờ khác ghép vào.

*. Thứ ba: Giáo viên phải hướng dẫn học sinh đọc sơ đồ tư duy. Học sinh phải
nắm được nội dung sơ đồ và trình bày theo trình tự thời gian sự kiện, đi từ nhánh
chính đến nhánh con, hết nhánh chính này mới sang nhánh chính kia. Dùng các từ
khóa trên nhánh chính đề thuyết trình, gợi mở những kiến thức khác của bài học.
*. Thứ tư: Giáo viên phải chuẩn bị hệ thống câu hỏi với nhiều cấp độ khác
nhau. Khi gọi học sinh trình bày sơ đồ phải chú ý đặt câu hỏi căn cứ theo nội dung
sơ đồ tư duy của học sinh. Khi sắp xếp vẽ sơ đồ theo nhóm thì trong nhóm đó phải
có học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu để học sinh hỗ trợ lẫn nhau.
*.Thứ năm: Giáo viên căn cứ vào tình hình thực tiễn: năng lực học sinh đặc biệt
là nội dung của bài học để vận dụng sơ đồ tư duy vào dạy học bài học lịch sử. Giáo
viên không nên cứng nhắc trong việc sử dụng phương pháp dạy học, nên vận dụng
đa dạng các phương pháp kết hợp với sơ đồ tư duy.
Trong quá trình thực hành vẽ sơ đồ hệ thống hóa kiến thức giáo viên nên động
viên, khích lệ học sinh tự vẽ để học sinh phát huy tốt nhất các năng lực tư duy của
mình.
Về phía học sinh:
*. Thứ nhất: Học sinh phải đọc sách giáo khoa và chuẩn bị bài trước ở nhà thật kĩ,
nắm những nội dung cơ bản của bài học ( tên bài, chủ đề, các mục lớn, các tiểu
mục nhỏ, các kiến thức cơ bản trong bài, các từ khóa hoặc cụm từ khóa…), thực
hiện các yêu cầu của giáo viên khi được giao bài tập chuẩn bị sơ đồ hóa kiến thức
cho bài học.
*. Thứ hai: Học sinh phải nắm được các yêu cầu để lập sơ đồ tư duy, có các dụng
cụ để thực hiện vẽ sơ đồ tư duy như: giấy, bút chì, hộp bút màu,..
13

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

*. Thứ ba: Học sinh phải biết vận dụng trí tưởng tượng, phải biết chọn lọc từ khóa,
hình ảnh trung tâm, tự vẽ các nhánh theo tưởng tượng, sử dụng các cụm từ ngắn, từ
viết tắt để vẽ sơ đồ tư duy theo ý của riêng mình, sao cho dễ học, dễ nhớ nhất.
3.3. Tổ chức thực hiện:
Vận dụng phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy vào thiết kế bài học lịch sử
lớp 12, tiết 1- bài 1: Sự hình thành trật tự thế giới mới sau chiến tranh thế giới
thứ hai(1945-1949).
I. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức
- Trên cơ sở những quyết định của hội nghị Ianta (2-1945) cùng những thỏa thuận
sau đó của ba cường quốc (Liên Xô, Mĩ, Anh), một trật tự thế giới mới được hình
thành với đặc trưng là: thế giới chia làm hai phe XHCN và TBCN do hai siêu
cường đứng đầu mỗi phe là Liên Xơ và Mĩ
- Mục đích, ngun tắc hoạt động và vai trò quốc tế của Liên Hợp Quốc
2. Kỹ năng
- Quan sát, khai thác tranh ảnh, bản đồ
- Các kỹ năng tư duy, phân tích, so sánh, tổng hợp, đánh giá sự kiện.
3. Tư tưởng
Giúp học sinh nhận thức khách quan về những biến đổi to lớn của tình hình thế giới
sau chiến tranh thế giới thứ hai, đồng thời biết quý trọng, gìn giữ, đấu tranh, bảo
vệ nền hịa bình thế giới.
4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực chung: Tự học, hợp tác giao tiếp, giả quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt: tái hiện sự kiện, thực hành khai thác và sử dụng kênh hình
có lien quan đến bài học; lien hệ so sánh đối chiếu, xâu chuỗi các sự kiện LS.
II.Thiết bị, tài liệu DH.
- SGK, SGV, giáo án,
- Sơ đồ tổ chức Liên Hợp Quốc.
- Một số tranh ảnh có liên quan, tư liệu tham khảo.

III. Tiến trình tổ chức dạy học
A. Hoạt động tạo tình huống: GV dẫn dắt vào bài mới bằng cách cho học sinh
quan sát lược đồ và thảo luận một số vấn đề dưới đây :

14

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

Thế giới được phân chia thành những khu vực ảnh hưởng khác nhau  là do chi
phối bởi sự kiện lịch sử nào?
Hãy cho biết những hiểu biết của mình về những sự kiện đó?
Em biết gì về tổ chức Liên hợp quốc, nêu một số cơ quan của Liên hợp quốc
đang hoạt động ở Việt Nam và những đóng góp của nó?
Để trả lời được những câu hỏi trên , chúng ta cùng tìm hiểu nội dung
Bài 1- tiết 1: Sự hình thành trật tự thế giới mới sau chiến tranh thế giới
thứ hai(1945-1949).
B. Hoạt động hình thành kiến thức:
Mục tiêu và phương thức hoạt động
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân.
Tìm hiểu về hồn cảnh, nội dung và ý
nghĩa của hội nghị Ianta.Sự thành lập
Liên hợp quốc.
- Giáo viên yêu cầu 1 học sinh nêu
các nội dung chính của bài học.
- Học sinh nêu, giáo viên chốt nội
dung và ghi tên các nội dung lớn của

bài lên bảng:
Hoạt động 2: Chia nhóm
Gv: phát phiếu học tập để học sinh
hồn thiện và giao nhiệm vụ cho từng
nhóm chịu trách nhiệm vẽ nội dung

Gợi ý sản phẩm
I. Hội nghị Ianta (2-1945) và những
thoả thuận của ba cường quốc
*. Hoàn cảnh triệu tập
- Đầu năm 1945, CTTG II sắp kết thúc,
nhiều vấn đề bức thiết đặt ra:
- Nhanh chóng đánh bại hồn tồn các
nước phát xít.
- Tổ chức lại trật tự thế giới sau chiến
tranh.
- Phân chia thành quả chiến thắng giữa
15

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

các nhánh của sơ đồ tư duy bài học
vào giấy Ao.
Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm:
- Nhóm 1: Xác định và vẽ tên chủ đề,
các nhánh chính của chủ đề, hoàn

thiện nội dung chung của chủ đề,
nhận xét bài làm của các nhóm cịn
lại.
-Nhóm 2: hồn thiện nội dung của
nhánh thứ nhất–“Hội nghị Ian ta”
-Nhóm 3: hồn thiện nội dung của
nhánh thứ hai – “Liên hợp quốc”
Trong quá trình học sinh vẽ sơ đồ
giáo viên gợi ý bằng việc đặt ra các
câu hỏi:
Ở mục I: Hội nghị Ianta(2.1945)
và những thỏa thuận của ba cường
quốc:
GV đặt câu hỏi:
- Hội nghị Ianta được triệu tập trong
bối cảnh lịch sử như thế nào?
- Nội dung chủ yếu?
-Ý nghĩa của hội nghị?
Như vậy, qua câu hỏi gợi ý của
giáo viên học sinh sẽ nắm được nội
dung của nhánh thứ nhất sẽ gồm có 3
nhánh là: Hoàn cảnh, nội dung( quyết
định quan trọng) và ý nghĩa( hệ quả)
của hội nghị Ianta.
Học sinh theo dõi SGK, trả lời các
câu hỏi để hoàn thiện vào nội dung
của các nhánh con.

các nước thắng trận.
=> từ ngày 4-11/2/1945, một hội nghị

quốc tế được triệu tập tại Ianta (LX) với
sự tham sự của nguyên thủ ba cường
quốc:Liên Xô, Mĩ, Anh.

Mục 2: Sự thành lập Liên hợp quốc
Để học sinh nhóm 3 xác định đúng
các nhánh con trong sơ đồ tư duy của
mình giáo viên cũng gợi ý thơng qua
các câu hỏi:
- Sự thành lập tổ chức Liên hợp
quốc?
- Mục đích hoạt động?

*. Sự thành lập
từ 25/4 - 26/6/1945, hội nghị quốc tế
gồm đại biểu của 50 nước họp tại Xan
Phranxixcô (Mĩ) đã thông qua Hiến
chương và tuyên bố thành lập tổ chức
Liên Hợp Quốc.

* Nội dung hội nghị
- Thống nhất mục tiêu chung là tiêu
diệt tận gốc CNPX Đức và chủ nghĩa
quân phiệt Nhật Bản. Để nhanh chóng
kết thúc chiến tranh, trong thời gian từ
2-3 tháng sau khi đánh bại phát xít Đức,
Liên Xơ sẽ tham chiến chống Nhật ở
châu Á.
- Thành lập tổ chức Liên hợp quốc
nhằm duy trì hịa bình và an ninh thế

giới.
- Thỏa thuận về việc đóng quân tại các
nước nhằm giải giáp quân đội phát xít,
phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu
Âu, châu Á.
* Ý nghĩa:
Những quyết định của hội nghị cùng
những thoả thuận sau đó đã trở thành
khn khổ của trật tự thế giới mới- trật
tự hai cực Ianta.
II. Sự thành lập Liên hợp quốc

*. Mục đích
16

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

- Cơ cấu tổ chức?
- Nguyên tắc hoạt động?
- Vai trò của Liên hợp quốc?
Học sinh căn cứ vào SGK, trả lời
các câu hỏi để hoàn thiện vào nội
dung của các nhánh con.
Hoạt động 3. Cả lớp và cá nhân
Sau khi HS hồn thiện sơ đồ của
nhóm mình, Giáo viên gọi đại diện

nhóm lên trình bày nội dung theo sơ
đồ tư duy đã vẽ, nhóm khác bổ sung.
Sau đó GV nhận xét và chốt ý bằng sơ
đồ đã chuẩn bị sẵn để HS đối chiếu.
(sơ đồ trang 17,18,19).

- phát triển các mối quan hệ quốc tế giữa
các nước trên cơ sở tơn trọng ngun tắc
bình đẳng và quyền tự quyết của các dân
tộc.
*. Nguyên tắc hoạt động
- Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc
gia và quyền tự quyết của các dân tộc.
- Tơn trọng tồn vẹn lãnh thổ và độc lập
chính trị của các nước
- Khơng can thiệp vào cơng việc nội bộ
của bất kì nước nào
- Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng
biện pháp hịa bình
- Chung sống hịa bình và sự nhất trí
giữa 5 nước lớn (Liên Xơ, Mĩ, Anh,
Pháp, và TQ) (ngun tắc này có ý
nghĩa thực tiễn rất lớn, nhất là với hai
siêu cường Mĩ – Liên Xô).
*. Cơ cấu tổ chức
- gồm 6 cơ quan chính: Đại hội đồng;
Hội đồng bảo an; Hội đồng quản thác;
Hội đồng Kinh tế- xã hội; Tòa án quốc
tế và Ban thư kí.
- Trụ sở đặt tại Niu-c (Mĩ).

* Vai trị:
- Giữ gìn hồ bình, an ninh quốc tế.
- Thúc đẩy giải quyết tranh chấp quốc
tế bằng hồ bình.
- Phát triển mối quan hệ hợp tác hữu
nghị về kinh tế, văn hố… giữa các nước
thành viên.
III. Sự hình thành hai hệ thống XH
đối lập (không dạy)

C. Luyện tập
- Giáo viên yêu cầu 1 học sinh nêu các nội dung chính của bài học.
- Học sinh nêu, giáo viên chốt nội dung bằng sơ đồ tư duy đã chuẩn bị sẵn
D. Vận dụng:
- Theo em, LHQ cần làm gì để phát huy tốt hơn vai trò, khắc phục những hạn chế
của mình?
- Những cơ quan chun mơn nào của LHQ đang hoạt động tại VN? Những đóng
góp của VN cho LHQ?
17

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

18

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

.

19

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

20

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

3.4. Thực nghiệm sư phạm
3.4.1. Tiến trình thực nghiệm:
Để thử nghiệm phương pháp dạy học nêu trên, tôi đã vận dụng thực nghiệm ở
hai lớp 12D2, 12D3 trường THPT Chu Văn An( đây là hai lớp ơn tổ hợp KHXH,
trình độ của hai lớp như nhau).
Lớp 12D3 là lớp thực nghiệm dạy theo sơ đồ tư duy như đã trình bày ở trên.
Lớp 12D2 là lớp đối chứng dạy theo phương pháp truyền thống, giáo viên giảng,
củng cố kiến thức, học sinh nghe và ghi chép không sử dụng sơ đồ tư duy trong

giảng dạy.
. Sau 2 tiết dạy tôi kiểm tra chất lượng dạy học bằng cách cho học sinh cả lớp đối
chứng và lớp thực nghiệm làm bài kiểm tra trắc nghiệm , đánh giá trong thời gian
15 phút sau tiết học.
3.4.2. Kết quả thực nghiệm
Sau khi chấm bài kiểm tra đúng theo thang điểm đã quy định, xếp loại học lực theo
các mức: giỏi, khá, trung bình, yếu – kém, tôi thu được kết quả thực nghiệm như sau:

Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu

Số lượng
7
19
10
0

%
19,5
52,8
27,7
0

Số lượng
3
13
15
5

%
8,3
36
41,7
14

Như vậy, nhìn vào bảng kết quả trên ta thấy lớp 12D3( lớp dạy thực nghiệm) có
kết quả cao hơn lớp 12D2( dạy đối chứng). Số học sinh khá , giỏi ở lớp 12D3 cao
hơn so với lớp 12D2. Số học sinh trung bình ở lớp 12D2 lại cao hơn lớp 12D3:
41,7% so với 27,7% và học sinh yếu ở lớp 12D3 khơng có nhưng lớp 12D2 chiếm
14%.
Chất lượng dạy học ở lớp thực nghiệm cao hơn lớp đối chứng, học sinh ở lớp
thực nghiệm nắm vững kiến thức hơn lớp đối chứng.
Ở lớp thực nghiệm khơng khí học tập rất sơi nổi, hứng thú, tiếp thu bài nhanh và
hiểu bài sâu sắc.Ngược lại với lớp thực nghiệm, ở lớp đối chứng, các em chăm chú
nghe giảng và ghi chép.Các em tham gia xây dựng bài một cách chiếu lệ, khơng khí
lớp học buồn tẻ, nặng nề dẫn tới hiệu quả giờ học không cao.Qua thực tế cho thấy,
việc sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học lịch sử để gây hứng thú học tập cho học
sinh ở trường phổ thông là điều cần thiết bởi nó mang lại hiệu quả cao trong dạy
học.

21

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

PHẦN III
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.
1.Kết luận:
Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học nói chung, trong dạy học lịch sử nói riêng
có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối việc hình thành kiến thức lịch sử,qua đó giáo
dục tư tưởng, tình cảm và phát triển tồn diện học sinh. Đặc trưng của môn lịch sử
là dạy những điều đã qua khơng tái diễn trở lại.Vì vậy sử dụng sơ đồ tư duy trong
dạy học lịch sử là cần thiết.
Chương trình sách giáo khoa phổ thơng hiện nay đổi mới về nội dung, phương
pháp biên soạn để giúp học sinh học tập lịch sử dễ dàng, sinh động và hấp dẫn hơn.
Song bản thân sách giáo khoa còn nhiều nội dung trùng lặp giữa các môn học. Do
vậy trong quá trình dạy học, giáo viên phải nắm chắc nội dung kĩ năng và vận dụng
những biện pháp sử dụng để gây hứng thú học tập lịch sử cho học sinh thì sẽ góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục bộ mơn. Sử dụng sơ đồ tư duy có hiệu quả
không chỉ giúp học sinh nắm kiến thức sâu sắc, mà còn phát triển kĩ năng học tập.
Học lịch sử bằng sơ đồ tư duy là phương pháp học tập đạt hiệu quả cao, vì sơ
đồ tư duy đơn giản hóa nội dung bài học, giải quyết được vấn đề quá tải kiến thức.
Sơ đồ tư duy hệ thống bài học một cách logic, rành mạch giúp cho học sinh hiểu rõ
các vấn đề lịch sử và mối liên hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử. Sơ đồ tư duy
phát huy tối đa khả năng ghi nhớ và tư duy của não với các đường nét, màu sắc,
hình ảnh sinh động hấp dẫn, tạo cảm hứng và khơi dậy sự sáng tạo của học sinh
trong việc học lịch sử và giúp học sinh nắm vững kiến thức làm tốt các bài tập trắc
nghiệm..
Để đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học giáo viên cần nắm
vững nội dung của khoa học lịch sử và hệ thống chương trình mơn học. Dạy học
bằng sơ đồ tư duy là phương pháp quan trọng góp phần bổ sung làm phong phú
thêm nội dung bài học, giúp học sinh hứng thú,say mê học tập. Nắm chắc và sử
dụng thành thạo sơ đồ tư duy thì việc giảng dạy sẽ đạt hiệu quả cao.
2. Kiến nghị:
- Môn lịch sử là môn học khó, khơ khan nên để gây hứng thú học tập lịch sử cho

học sinh,các cấp quản lí cũng cần quan tâm hơn nữa trang bị đầy đủ phương tiện
dạy học,có phịng học bộ mơn để tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên và học sinh
trong quá trình dạy- học. Cần có thêm những tài liệu hướng dẫn giáo viên cách sử
dụng sơ đồ tư duy trong chương trình giảng dạy lịch sử.
- Sách giáo khoa môn lịch sử nói chung và mơn lịch sử lớp 12 nói riêng, có những
bài kiến thức nhiều nên việc áp dụng phương pháp mới vào giảng dạy nhất là
22

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt


skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

phương pháp sử dụng “sơ đồ tư duy” gặp nhiều khó khăn. Vì vậy cần phải giảm tải
bớt nội dung chương trình để giờ dạy học có hiệu quả hơn.
- Tăng thêm tiết ngoại khóa lịch sử vào phân phối chương trình học thực tế, để
học sinh có điều kiện trải nghiệm thực tiễn lịch sử thông qua tham quan các di tích,
các bảo tàng…. lịch sử.
Tơi xin cam đoan đây là sáng kiến do tôi làm,
không sao chép. Nếu sai tôi xin chịu trách nhiệm.
Sầm Sơn, ngày 10/5/2019
Người viết sáng kiến

Lê Thị Hường

23

download by :
skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt

skkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thptskkn.moi.nhat.skkn.su.dung.so.do.tu.duy.de.phat.huy.tinh.chu.dong.tich.cuc.cua.hoc.sinh.trong.day.hoc.lich.su.bai.1.chuong.trinh.lich.su.lop.12.thpt