Tức cảnh Pác Bó( Hồ Chí Minh ) pot

Tiết 81.

Tức cảnh Pác Bó
( Hồ Chí Minh )

A. Mục tiêu:
1/. Kiến thức :
Cảm nhận được niềm thích thú thực sự của Hồ Chí Minh trong
những ngày gian khổ ở Pác Bó qua đó thấy được vẻ đẹp tâm hồn của
Bác, vừa là một chiến sĩ say mê cách mạng, vừa là một khách lâm
truyền ung dung sống hoà đồng với thiên nhiên.
Hiểu được giá trị nghệ thuật độc đáo của bài thơ.
2/. Kĩ năng:
- Đọc diễn cảm, phân tích thơ.
3/. Thái độ:
- Giáo dục HS biết quý trọng, cảm phục tinh thần cách mạng
trong tinh thần của Bác.
B. Các hoạt động dạy học:
- Kiểm tra bài cũ: đọc thuộc lòng bài thơ "Khi con tu hút" phân tích
tâm trạng của người tù cách mạng khi nghe tiếng tu hú kêu ở đoạn đầu và
cuối bài thơ.
- Bài mới: vào bài
GV HS Nội dung cần đạt
?Em biết bài thơ "Tức
cảnh Pác Bó" được ra
đời trong hoàn cảnh
như thế nào ?
Trình bày ý kiến
cá nhân (Dựa
theo
I. Tiếp xúc văn bản.

1. Hoàn cảnh ra đời của bài thơ
(SGK tr.25).
- Tháng 2 - 1941, khi Bác sống
- Giáo viên dựa theo
phần "Những điều
đáng lưu ý" bổ sung
thêm để học sinh hình
dung được rõ hơn
hoàn cảnh Bác sáng
tác bài thơ - hiểu rõ
nội dung tư tưởng của
bài.
và làm việc trong hoàn cảnh hết
sức gian khổ: ở trong hang Pác
Bó, ăn cháo ngô, măng rừng thay
cơm, bàn làm việc là một phiến
đá bên bờ suối cạnh hang (thuộc
huyện Hà Quảng - Cao Bằng)
- Giáo viên đọc mẫu 1
lần
1 học sinh đọc 2. Đọc - chú thích:
a.Đọc: lưu ý ngắt nhịp đúng,
giọng điệu thoải mái, thể hiện
tâm trạng sảng khoái.
b. Chú thích:
?Cảm nhận chung của
em khi đọc bài thơ
này như thế nào? (thể
thơ, giọng điệu thơ
toát lên điều gì?

Nêu ý kiến cá
nhân
3. Thể thơ:
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt với
niệm luật rất chỉnh nhưng vẫn
toát lên một cái gì thật phóng
khoáng, mới mẻ.
Bốn câu thơ tự nhiên, bình dị,
pha chút vui đùa hóm h
ỉnh,
giọng điệu thoải mái cho thấy
một cảm giác vui thích, s
ảng
khoái.
- Giáo viên giải thích:
lâm - rừng tuyền -
II. Tìm hiểu bài thơ:
1. "Thú lâm tuyền" của Bác Hồ
suối. "Thú lâm tuyền"
- niềm thích thú trong
cuộc sống chốn "non
xanh nước biếc" (nơi
có rừng có suối).
? Tâm tr
ạng của Bác
Hồ ở Pác Bó được
biểu hiện như thế nào
qua bài thơ?
(Gợi ý: Nhận xét về
giọng điệu, nhịp của

câu đầu? câu thứ hai
khiến em hiểu điều
gì?)
Giáo viên giảng thêm
và liên hệ tới bài
"Cảnh rừng Việt Bắc"
của Bác - với Bác,
được sống giữa núi
rừng, có suối có hang
có vượn hót chim kêu,
non xanh nước biếc
thật là thích thú, cần
gì có nấy.
(tâm trạng của Bác Hồ ở Pác Bó)

- "Sáng ra bờ suối/tối vào hang"
- Giọng điệu thoải mái, phơi phới
cho thấy Bác Hồ sống thật ung
dung, hoà điệu với nhịp sống
mưc rừng. Nhịp 3/4 tạo 2 vế
sóng đôi trong câu thơ toát lên
cảm giác về sự nhịp nhàng, nề
nếp.
Tiếp theo mạch cảm xúc đó, câu
thứ hai "cháo bẹ rau măng vẫn
sẵn sàng" có thêm nét vui đùa:
lương thực thực phẩm ở đây thật
đủ, dư thừa, luôn có sẵn.
Câu thứ nhất nói về việc câu thứ
hai nói về việc ăn, câu thứ ba nói

về làm việc. Cả 3 câu đều thuật
tả sinh hoạt của nhân vật trữ tình
ở Pác Bó, đều toát lên cảm giác
thích thú, bằng lòng.
Song em hiểu sự thực
cuộc sống, hoàn cảnh
Trình bày cá
nhân
Sự thật, hoàn cảnh sinh hoạt của
Bác ở Pác Bó khi đó hết sức gian
sinh hoạt của Bác lúc
này như thế nào?
khổ. Bài thơ cũng nói đến sự thật
đó (ngủ trong hang đá, ăn nhiều
khi chỉ có cháo bẹ rau măng, bàn
làm việc chỉ là tảng đá biến thành
một sự thật khác hẳn không phải
là nghèo khổ, thiếu thốn mà là
giàu có, dư thừa, sang trọng.
Cách nói khoa trương nhưng
niềm vui thích của Bác ở đây là
rất thật, không chút gượng
gạo,"lên gân".
- Trong "bài ca côn
sơn" Nguyễn Trãi
cũng từng ca ngợi
"thú lâm tuyền". Theo
em, "thú lâm tuyền" ở
NT và Bác Hồ có gì
giống và khác nhau?

Thảo luận
nhóm. Đại diện
nhóm trình bày -
Nhận xét
2. Cái "sang" của cuộc đời cách
mạng.
- Giống: Thích thú, hài lòng với
cuộc sống chốn lâm tuyền.
Khác: - Bác không chỉ vui vì
được thoả mãn "thú lâm tuyền"
mà còn có niềm vui vô hạn của
người chiến sĩ yêu nước vĩ đại
sau 30 năm xa nước nay được trở
về sống giữa lòng đất nước, trực
tiếp lãnh đạo cách mạng để cứu
nước, cứu dân.
- Bác vui vì tin chắc rằng thời cơ
giải phóng dân tộc đang tới gần,
điều Bác phấn đấu suốt đời sắp
thành hiện thực - những gian khổ
trong sinh hoạt không có nghĩa lý
gì thậm chí Bác còn cảm thấy
sang trọng vì đó là cuộc đời cách
mạng.
"Thú lâm tuyền" của Bác rất
khác người xưa: Người xưa
muốn "Lánh đục về trong" tự an
ủi bằng lối sống "an bần lạc đạo",
tuy thanh cao, khí tiết, song vẫn
có phần tiêu cực. Còn Bác sống

hoà nhịp với thiên nhiên nhưng
vẫn nguyên vẹn cốt cách của
người chiến sĩ. Nhân vật trữ tình
của bài thơ có dáng vẻ ẩn sĩ
nhưng thực chất vẫn là chiến sĩ.
Em có cảm nghĩ gì
khi đọc 2 câu cuối bài
thơ?
- GV nhận xét và định
hướng.


Trong thơ tứ tuyệt ,
câu thơ thứ ba thường
có vị trí nổi bật,
Suy nghĩ nêu ý
kiến cá nhân
Câu thơ thứ 3 hình tượng người
chiến sĩ bỗng nổi bật, được đặc tả
bằng những nét khoẻ, đậm.
"Bàn đá chông chênh lịch sử
Đảng"
- Từ láy "chông chênh" rất tạo
hình và gợi cảm.
- Ba chữ "Lịch sử đảng" toàn vần
trắc toát lên cái khoẻ khoắn,
mạnh mẽ, gân guốc trung tâm
thường là hình ảnh
trung tâm của bài thơ.
GV: Bác đang dịch

LS Đảng cộng sản
Liên xô làm tài liệu
huấn luyện cán bộ,
đồng thời chính là
đang xoay chuyển lịch
sử VN nơi "đầu
nguồn"
GV chốt: Yêu cầu học
sinh đọc ghi nhớ.
bức tranh Pác Bó là hình tượng
người chiến sĩ được khắc hoạ vừa
chân thực, sinh động, vừa có tầm
vóc lớn lao.
Cảnh ấy, cuộc sống cách mạng
ấy thật là đẹp, thật là sang. Chữ
"sang" kết thúc bài thơ có thể coi
là chữ "thần" đã kết tinh, toả
sáng toàn bài.
III. Tổng kết - ghi nhớ:
(SGK - tr.30)
.

Dặn dò: - Học thuộc bài thơ. Học ghi nhớ.
- Đọc lại bài học.
- Soạn bài tiếp theo