The need for safety management 2024 Quản lý an toàn đập cho chủ đập và nhà quản lý Chuyên đề 2 – Sự cần thiết quả quản lý an toàn đập

Dự án An toàn đập Việt Nam – New Zealand

Quản lý an toàn đập cho chủ đập
và nhà quản lý
Chuyên đề 2 – Sự cần thiết quả
quản lý an toàn đập

January 2024


Sự cần thiết của Quản lý An tồn Đập

Đập có thể bị sự cố


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

và khi đó, thiệt hại của các cộng đồng ở hạ lưu
có thể rất nghiêm trọng


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Lanh Ra Dam (Ninh Thuận)

Tây Nguyên Dam (Nghệ An)

Sự cố vỡ đập lớn


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Đầm Hà Động sau sự cố
Khe Mơ (Hà Tĩnh)

Đắk Mek 3 (Kon Tum)


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Nguy cơ sự cố có thể được giảm thiểu bằng Quản lý An toàn
Đập, bao gồm:
–
–
–
–
–

Hiểu được nguyên nhân và diễn biễn của nguy cơ sự cố đập
Hiểu được thế nào là hiện trạng bình thường của các cơng trình đập
Tìm hiểu để xác định sớm các dấu hiệu của sự cố nào đó.
Hiểu được nguy cơ thiên tai và rủi ro xảy ra với cơng trình
Hiểu được các tác động tiềm tàng của sự cố đập tới cộng đồng ở hạ
lưu
– Có sự chuẩn bị nếu có hiện trạng bất ngờ gây ra sự cố đập


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Các nguyên nhân chính gây ra sự cố đối với đập đất :
•

•
•
•
•

Tràn đỉnh hoặc đập tràn có trục trặc : 45% khả năng vỡ đập
Xói trong – 43% khả năng vỡ đập
Trượt – 5% khả năng vỡ đập
Động đất / Hoá lỏng – 1% khả năng vỡ đập
Không rõ nguyên nhân – 6% khả năng vỡ đập


Sự cần thiết của Quản lý An tồn Đập

Điều gì xả ra khi đập bị vỡ?
•
•

•
•

Khi đập bị vỡ, một khối nước lớn sẽ bị xả xuống khu vực hạ lưu trong một
khoảng thời gian tương đối ngắn.
Dòng lũ này sẽ cuốn theo mọi thứ và gây ra thiệt hại tới tính mạng, sản
xuất nơng nghiệp, chăn ni, giao thơng và các cơng trình xây dựng trên
phạm vi nhiều km tính từ cơng trình đập về phía hạ lưu.
Việc xả nước có thể gây ra các thiên tai khác, như trượt lở ở khu vực
lòng hồ hoặc dọc theo dòng chảy ở khu vực hạ lưu
Các sự cố đập khác có thể xảy ra nếu như dịng xả lũ tràn vào các hồ ở
phía hạ lưu gây ra tràn đỉnh đập

Sự cần thiết của Quản lý An tồn Đập

• Việc nắm vững các nguy cơ thiên tai và rủi
ro tới cơng trình đập và hậu quả tiềm tàng
đối với các cộng đồng ở hạ lưu là rất quan
trọng
• Cơng cụ DRAPT đã được xây dựng được
coi là một công cụ đánh giá nhanh trong
xác định các rủi ro lớn nhất của sự cố đập
và tác động ở hạ lưu.


Sự cần thiết của Quản lý An tồn Đập

Cơng cụ DRAPT phân loại các cơ chế đập sự cố thành các
nhóm sau:
• Tràn đỉnh
• Xói trong
• Mất ổn định mái
• Sự cố vận hành
• Động đất và trượt lở


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Cơ chế vỡ đập do tràn đỉnh
•
•

•
•

Lũ tràn đỉnh xảy ra trong trường hợp lớn hơn lũ thiết kế
Thân đập bị lún lớn hơn tính tốn làm giảm chiều cao đỉnh đập
Đập tràn bị tắc nghẽn
Điều kiện của đập xả tràn không phù hợp
– Thiết kế phần chảy tràn không phù hợp
– Dòng chảy đến vượt dòng chảy đến thiết kế
– Đập tràn bị tắc nghẽn
– Đập tràn bị hư hỏng


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Cơ chế vỡ đập do xói trong
•
•
•
•
•
•
•

Dịng thấm mang theo các hạt mịn qua thân đập, khớp nối (hoặc các
hạng mụcphần móng hoặc vai đập).
Thấm khơng kiểm sốt (do dịng chảy khơng vào kênh dẫn có lớp lọc)
qua thân đập, móng, vai đập và/hoặc dọc theo các khớp nối
Hỗ hoặc khu trũng
Bề mặt mái đập hoặc mái thượng bị nứt

Sùi cát ở mái hạ lưu
Động vật đào xới đất
Phân huỷ rễ cây


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Cơ chế vỡ đập do mất ổn định mái
•
•
•
•
•

Đập dịch chuyển theo chiều ngang
Đỉnh đập dịch chuyển theo chiều thẳng đứng
Dịch chuyển của mái thượng lưu
Dịch chuyển của mái hạ lưu
Xói hoặc vỡ lớp bảo vệ mái thượng


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Cơ chế vỡ đập do vận hành
•
•
•
•

Khó tiếp cận để khảo sát đập

Phương tiện máy móc khó tiếp cận vị trí cơng trình đập
Thay đổi vật lý của cơng trình đập
Các van hoặc cửa xả bị hỏng


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Cơ chế vỡ đập do động đất và trượt lở
•
•

Động đất
Sự ổn định của vành đai quanh hồ chứa


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Vậy quản lý an tồn đập là gì?
– Khảo sát định kỳ, quan trắc tổng thể sự vận hành của cơng trình đập
– Triển khai kiểm tra định kỳ sự an toàn của cơng trình (Carrying out
regular safety checks (hàn ngày, hàng tuần hoặc hàng tháng)
– Duy tu bảo dưỡng giúp đảm bảo cơng trình vận hành an tồn
– Lưu giữ các tài liệu về thiết kế, thi cơng hành cơng trình và vận hành
cơng trình
– Thực hiện thẩm định định kỳ sự an tồn của cơng trình (hàng năm và
trong khoảng thời gian 5 năm hoặc 7 năm)
– Chuẩn bị tốt kế hoạch ứng phó (kế hoạch hành động trong trường
hợp khẩn cấp, kế hoạch di dời)

Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Khảo sát định kỳ và Quan trắc
•
•
•

Mục đích – để hiểu về hiện trạng và tình trạng vận hành của đập giúp
phát hiện có vấn đề gì bất lợi đang xảy ra hay không
Quan trắc mực nước và các thông số khác
Thực hiện kiểm tra thường xun sự an tồn cơng trình và các điều kiện
khu vực xung quanh


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Kiểm tra an tồn cơng trình đập
• Có các mức độ kiểm tra hiện trạng vận hành cơng trình:
thường xun, định kỳ và đột xuất.
– Kiểm tra thường xuyên được thực hiện hàng ngày/hàng tuần hoặc
hàng tháng do cán bộ kỹ thuật thực hiện
– Kiểm tra định kỳ được thực hiện hàng năm
• Kiểm tra trước và sau mùa mưa lũ
• Kiểm tra an tồn cơng trình đập hàng năm do chun gia đập thực hiện giúp kiểm
tra toàn bộ các vấn đề của cơng trình chứ khơng chỉ chuẩn bị cho mùa mưa lũ.
• Thẩm định an tồn đập được thực hiện trong mỗi thời kỳ 5 năm hoặc 7 năm do
chuyên gia đập thực hiện

– Kiểm tra đột xuất – được thực hiện sau khi có xảy ra sự cố như mưa
lớn, động đất, trượt lở hoặc phát hiện thất đập có sự hỏng hóc, xuống

cấp nào đó.


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Duy tu bảo dưỡng
•

Duy tu bảo dưỡng thường xuyên là rất cần thiết để duy trì cơng trình đập
và sự vận hành ở hiện trạng tốt

Một số vấn đề chính cần được duy tu bảo dưỡng:


Sự cần thiết của Quản lý An toàn Đập

Lưu giữ tài liệu
•

•
•
•

Mục đích:
– Đối với chủ đập/cán bộ quản lý: giúp thông tin tới các chủ đập và cán
bộ quản lý điều kiện cơng trình đập và hỗ trợ họ trong báo cáo lên
nhà chức trách
– Tài liệu quan trắc điều kiện cơng trình đập trong khoảng thời gian dài
giúp chỉ ra xu hướng xuống cấp của cơng trình và bàn giao những
thông tin và sự hiểu biết về hiện trạng cơng trình tới các cán bộ kỹ

thuật kế tiếp. As
– Hỗ trợ các chuyên gia đánh giá an toàn đập trong công tác thẩm định
hiện trạng và các điều kiện khác của cơng trình và xác định ngun
nhân gây sự cố nếu có xảy ra các yếu tố bất lợi
Tài liệu lưu trữ giúp cung cấp tài liệu về hiện trạng vận hành cơng trình và
là minh chứng để cho thấy các cơng tác an tồn đập đã hồn chỉnh
Tài liệu lưu trữ bao gồm tài liệu thẩm định an tồn cơng trình tập huấn,
năng lực, kiểm tốn và kiểm tra, nhật ký các sự cố xảy ra.
Đây là các tài liệu rất quan trọng cả về quá trình thi cơng và vận hành
cơng trình cũng như tính pháp lý.