Phong trào xây dựng gia đình văn hóa ở thị trấn lập thạch, huyện lập thạch, tỉnh vĩnh phúc

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA QUẢN LÝ VĂN HÓA NGHỆ
THUẬT
---------------------------

BÀI TIỂU LUẬN
ĐỀ TÀI: PHONG TRÀO XÂY DỰNG GIA ĐÌNH VĂN
HĨA Ở THỊ TRẤN LẬP THẠCH, HUYỆN LẬP THẠCH,
TỈNH VĨNH PHÚC

Giảng viên hướng dẫn : Ts Trần Thị Thu Nhung
Sinh viên thực hiện

: Phùng Phương Thảo

Mã sinh viên

: 62DQL22211

Lớp

: QLVH22B

HÀ NỘI, tháng 1/2024


LỜI CẢM ƠN
Bài tiểu luận này là kết quả nghiên cứu của em sau những năm học tại
trường Đại học và sự giúp đỡ của các thầy cô giáo đã trang bị kiến thức cho
chúng em trong suốt thời gian học tập tại trường.
Với lòng biết ơn sâu sắc, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban

Giám hiệu Trường Đại học Văn Hóa Hà Nội; Hội đồng khoa Quản lý Văn
hóa Nghệ thuật, các thầy cơ giáo khoa Quản lý Văn hóa Nghệ thuật, các cán
bộ làm việc tại các phòng ban trong nhà trường đã dạy và truyền đạt những
kiến thức bổ ích trong q trình học tập cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi
cho em trong suốt quá trình thực hiện tiểu luận.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ủy ban nhân dân Thị trấn
Lập Thạch, Ủy ban Mặt trận, Các Đoàn thể ban ngành Thị trấn Lập Thạch
quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình cung cấp tài liệu, thơng tin giúp em
hoàn thành tiểu luận đúng thời hạn.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Trần Thu Nhung–
người thầy đã chỉ bảo, hướng dẫn và tận tình bổ sung góp ý, giúp đỡ em hoàn
thành tiểu luận này.
Dù đã rất cố gắng trong quá trình tìm hiểu thơng tin, thu thập số liệu
nhưng tiểu luận của em chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót do
trình độ nhận thức nhiều vấn đề cịn hạn chế. Em rất mong nhận được sự góp
ý của các thầy cô giáo, bạn bè và những ai quan tâm đến bài làm để tiểu luận
được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 01 năm 2024
Phùng Phương Thảo


MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Lý do lựa chọn đề tài.................................................................................1
2. Mục đích.....................................................................................................2
3. Đối tượng nghiên cứu...............................................................................3
4. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................3

5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................4
NỘI DUNG.......................................................................................................5
CHƯƠNG I: Cơ sở lý luận của vấn đề gia đình và xây dựng gia đình văn
hóa.....................................................................................................................6
1.1. Cơ sở lý luận về xây dựng gia đình văn hóa.....................................6
1.1.1. Các khái niệm liên quan.................................................................6
1.1.2. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về gia đình và xây
dựng gia đình văn hóa.......................................................................8
1.1.3. Quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước về xây dựng
gia đình văn hóa......................................................................................9
1.1.4. Nội dung của phong trào xây dựng gia đình văn
hóa.....................12
1.2. Khái quát về Thị trấn Lập Thạch, Huyện Lập Thạch, Tỉnh Vĩnh
Phúc.............................................................................................................15
CHƯƠNG II: Thực trạng công tác xây dựng xây dựng gia đình văn hóa ở
Thị trấn Lập Thạch-Huyện Lập Thạch-Tỉnh Vĩnh Phúc........................18


2.1. Cơng tác xây dựng gia đình văn hóa......Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Công tác tuyên truyền......................Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Công tác bình xét...........................................................................20
2.1.3. Cơng tác tun dương...................................................................21
2.2. Một số đánh giá về phong trào xây dựng.........................................23
2.2.1. Ưu điểm..........................................................................................23
2.2.2. Hạn chế và khiếm khuyết............................................................24
2.2.3. Một số nguyên nhân......................................................................25
CHƯƠNG III: Phương hướng, mục tiêu và những giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả cơng tác xây dựng gia đình van hóa ở Thị trấn Lập Thạch,
huyện Lập Thạch...........................................................................................27
3.1. Phương hướng mục tiêu.....................................................................27

3.2. Những giải pháp cơ bản nhằm thực hiện tốt công tác xây dựng gia
đình văn hóa ở Thị trấn Lập Thạch, huyện Lập Thạch Error! Bookmark
not defined.
3.2.1. Giải pháp về công tác tuyên truyền. Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Giải pháp về cơng tác bình xét.........Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Giải pháp về công tác tuyên dương............................................30
3.2.5. Giải pháp về kinh tế......................................................................30
3.2.6.Giải pháp về chính sách.................................................................31
3.3. Một số kiến nghị..................................................................................31
KẾT LUẬN....................................................................................................34
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................35


MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Gia đình là tế bào của xã hội, nơi duy trì nịi giống, là mơi trường quan
trọng hình thành, ni dưỡng và giáo dục nhân cách con người, bảo tồn và
phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp, chống lại các tệ nạn xã hội, tạo nguồn
nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã khẳng định: “Nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt
thì xã hội mới tốt, xã hội tốt thì gia đình càng tốt. Hạt nhân của xã hội là gia
đình, chính vì muốn CNXH mà phải chú ý hạt nhân cho tốt”.
Trải qua nhiều thế hệ, gia đình Việt Nam được hình thành và phát triển
với những chuẩn mực giá trị tốt đẹp góp phần xây dựng bản sắc văn hóa dân
tộc. Những giá trị truyền thống quý báu như lòng yêu nước, yêu quê hương,
yêu thương đùm bọc lẫn nhau, thủy chung, hiếu nghĩa, hiếu học, cần cù và
sáng tạo trong lao động, bất khuất, kiên cường vượt qua mọi khó khăn, thử
thách đã được gia đình Việt Nam gìn giữ, vun đắp và phát huy trong suốt quá
trình lịch sử dựng nước và giữ nước. Qua nhiều thời kì phát triển, cấu trúc và
quan hệ trong gia đình Việt Nam có những thay đổi, nhưng chức năng cơ bản

của gia đình vẫn tồn tại và gia đình vẫn là một nhân tố quan trọng, không thể
thiếu trong sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.
Sau gần 20 năm thực hiện đường lối đổi mới, đất nước đã đạt được
những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội, góp phần nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần cho mọi gia đình. Kinh tế hộ gia đình thực
sự đóng vai trị quan trọng trong việc duy trì sự tăng trưởng tổng thu nhập
quốc dân hàng năm. Phong trào xây dựng đời sống văn hóa mới ở cơ sở phát
triển, ngày càng có nhiều gia đình văn hóa, khu phố văn hóa, làng văn hóa,
cụm dân cư văn hóa, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
1


Cơng tác xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm đã giúp cho hàng triệu gia
đình thốt nghèo và nâng cao mức sống. Những năm gần đây, việc thành lập
cơ quan nhà nước về gia đình và lấy ngày 28-6 hàng năm là Ngày gia đình
Việt Nam đã khẳng định vai trị của gia đình đối với xã hội và xã hội đối với
gia đình trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Nhận thức được tầm quan trọng trong việc xây dựng gia đình văn hóa,
Thị trấn Lập Thạch-huyện Lập Thạch-tỉnh Vĩnh Phúc, bằng sự nỗ lực của cấp
ủy Đảng, chính quyền, các ban ngành đoàn thể và nhân dân trong toàn Thị
trấn. Những năm qua kinh tế-xã hội của Thị trấn Lập Thạch tăng trưởng
mạnh, văn hóa, giáo dục được coi trọng, an ninh quốc phòng được củng cố,
đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện…
Phong trào xây dựng gia đình văn là nội dung quan trọng nhất trong
phong trào đoàn kết toàn dân xây dựng đời sống khu dân cư được triển khai
rộng khắp, mang lại hiệu quả thiết thực. Tuy nhiên, cơng tác xóa đói giảm
nghèo vẫn cịn nhiều khó khăn, kết quả chưa vững chắc. Việc thực hiện luật
Hôn nhân và gia đình cịn nhiều thiếu sót và bất cập. Tình trạng ly hơn, ly
thân, chung sống khơng kết hơn, quan hệ tình dục và nạo phá thai trước hơn
nhân gia tăng đã để lại những hậu quả nghiệm trọng về nhiều mặt đối với gia

đình và xã hội. Nhiều giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình như hiếu nghĩa,
thủy chung, kính trên nhường dưới đang có biểu hiện xuống cấp. Bạo hành
trong gia đình, bn bán phụ nữ và trẻ em, trẻ em bị xâm hại, trẻ em phải lang
thang kiếm sống, trẻ em vi phạm pháp luật có chiều hướng phát triển… làm
ảnh hưởng khơng nhỏ đến tốc độ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của Thị
trấn Lập Thạch.
Vấn đề xây dựng gia đình văn hóa có tính cấp thiết cả về lý luận và
thực tiễn. Nhận thức được vấn đề đó tơi chọn đề tài: “PHONG TRÀO XÂY
DỰNG GIA ĐÌNH VĂN HĨA Ở THỊ TRẤN LẬP THẠCH, HUYỆN LẬP
2


THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC” làm đề tài tiểu luận của mình. Đề tài khơng
tránh được những khiếm khuyết, rất mong được sự đóng góp ý kiến của q
thầy cơ để đề tài hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn.
2. Mục đích
Mục tiêu nghiên cứu của tiểu luận nhằm phân tích thực trạng phát triển
phong trào xây dựng gia đình văn hóa ở Thị trấn Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc
trong giai đoạn 2016-2023, những kết quả đạt được, hạn chế còn tồn tại bằng
việc sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính. Từ kết quả phân tích thực
trạng xây dựng gia đình văn hóa ở Thị trấn Lập Thạch-Vĩnh Phúc, tiểu luận
đã tìm ra các giải pháp chiến lược phát triển phong trào xây dựng gia đình văn
hóa ở đây: tăng cường phát triển kinh tế, đổi mới lối tư duy giáo dục…
3. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng cơng tác xây dựng gia đình văn hóa của Thị trấn
Lập Thạch, từ đó rút ra những giải pháp nhằm thực hiện phong trào có hiệu
quả hơn, nâng cao vị thế của gia đình, góp phần phát triển kinh tế-xã hội của
Thị trấn Lập Thạch.
4. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi khơng gian: Nghiên cứu phong trào xây dựng gia đình văn hóa

ở Thị trấn Lập Thạch bao gồm khu vực thuộc quyền quản lý của các ban
ngành, ủy ban của Thị trấn Lập Thạch.
Phạm vi thời gian: Các số liệu được nghiên cứu trong giai đoạn từ năm
2016 – 2023.
Phạm vi nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu phong trào xây dựng gia
đình văn hóa ở Thị trấn Lập Thạch theo hướng phát triển dựa trên thực trạng
phát triển kinh tế-xã hội tại Thị trấn Lập Thạch hiện nay. Từ đó, tiểu luận đưa

3


ra đánh giá những tồn tại, thách thức và đề xuất giải pháp về phát triển phong
trào xây dựng gia đình văn hóa Thị trấn Lập Thạch theo hướng bền vững.
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp thu thập dữ liệu
Các số liệu và dữ liệu liên quan đến quá trình phân tích là những số liệu
thứ cấp được thu thập chủ yếu từ báo cáo hoạt động phong trào xây dựng gia
đình văn hóa Thị trấn Lập Thạch giai đoạn 2016 - 2023. Bên cạnh đó, tiểu
luận cịn sử dụng nguồn dữ liệu thu thập trên các bài báo, tạp chí, trên các
trang website và một số thơng tin từ sách có liên quan.
Phương pháp điều tra thực địa
Đây là một phương pháp truyền thống và đặc trưng trong nghiên cứu
phong trào xây dựng gia đình văn hóa. Phương pháp này được xem là một
phương pháp đặc biệt quan trọng trong nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng
phát triển phong trào tại Thị trấn Lập Thạch trong thời gian qua, từ đó đưa ra
những giải pháp hợp lý và khả thi để phát triển phong trào xây dựng gia đình
văn hóa theo hướng bền vững.
Phương pháp phân tích tổng hợp
Các dữ liệu sau khi được thu thập, điều tra, thống kê sẽ được tổng hợp
để khái quát và xây dựng cơ sở lý luận về phát triển bền vững phong trào xây

dựng gia đình văn hóa. Đồng thời phân tích thực trạng phát triển phong trào
xây dựng gia đình văn hóa tại Thị trấn Lập Thạch giai đoạn 2016-2023. Kết
quả của việc phân tích các dữ liệu thứ cấp này cịn có vai trị là những minh
chứng cụ thể cho những đánh giá, nhận định chung về thực trạng phát triển
phong trào xây dựng gia đình văn hóa . Đây cũng chính là cơ sở để đưa ra
những giải pháp nhằm phát triển phong trào xây dựng gia đình văn hóa tại Thị
trấn Lập Thạch trong thời gian tới.

4


CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ GIA ĐÌNH VÀ XÂY
DỰNG GIA ĐÌNH VĂN HĨA
1.1.

Cơ sở lý luận về xây dựng Gia đình văn hóa

1.1.1. Các khái niệm liên quan
*Khái niệm gia đình:
Gia đình là đơn vị nhỏ của xã hội, là đơn vị xã hội đầu tiên, trong đó
con người gắn bó với nhau bởi những mối quan hệ hơn nhân và huyết thống.
Gia đình giữ vai trò thiết yếu trong hoạt động và phát triển của bất kì xã hội
nào. C.Mác và Ph.Ăng-ghen quan niệm về gia đình: “Hằng ngày tái tạo ra đời
sống của bản thân mình, con người bắt đầu tạo ra những người khác, sinh sơi
nảy nở đó là quan hệ giữa chồng và vợ, cha mẹ và con cái. Đó là gia đình”
Gia đình là tập hợp người sống chung thành một đơn vị nhỏ nhất trong
xã hộ, gắn bó với nhau bằng quan hệ hơn nhân và dịng máu, thường gồm có
vợ chồng, cha mẹ và con cái.
Gia đình là nơi con người được sinh ra, tổ ấm thân yêu đem lại các giá
trị hạnh phúc, sự hài hòa trong đời sống cá nhân cho mỗi con người. Gia đình

là “tế bào của xã hội”. Gia đình là xã hội thu nhỏ, nhiều gia đình cộng lại
thành xã hội. Gia đình là tế bào tự nhiên, đồng thời là một đơn vị kinh tế xã
hội. Bởi khơng có gia đình tái tạo ra con người để xây dựng xã hội thì xã hội
cũng không thể tồn tại và phát triển được.
Cũng có định nghĩa khác: Gia đình là một hình thức tổ chức đời sống
cộng đồng của con người, một thiết chế văn hóa-xã hội đặc thù, được hình
5


thành, tồn tại và phát triển trên cơ sở của quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết
thống, quan hệ nuôi dưỡng và giáo dục… giữa các thành viên.
Điều 3, Luật Hơn nhân và Gia đình năm 2014 cho rằng: Gia đình là tập
hợp những người gắn bó với nhau do hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc
quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ giữa họ với nhau
theo quy định của Luật này.
* Khái niệm về xây dựng gia đình văn hóa
Gia đình văn hóa được coi như một kiểu gia đình khác với gia đình
truyền thống hoặc gia đình cũ thời phong kiến, thực dân. Bởi trong gia đình,
ngồi các yếu tố truyền thống đã được chọn lọc và phát huy cịn có những yếu
tố mới của thời đại đáp ứng yêu cầu của sự phát triển xã hội. Như vậy, Gia
đình văn hóa là sự kế thừa văn hóa gia đình truyền thống được nâng cao lên
thành giá trị văn hóa gia đình hiện đại-gia đình xã hội chủ nghĩa-gia đình phát
triển về cả vật chất lẫn tinh thần thể hiện qua nề nếp, kỷ cương, thuận hịa, êm
ấm, u thương và có trách nhiệm với nhau giữa các thành viên trong gia
đình.
Xây dựng gia đình văn hóa là xây dựng một xã hội văn minh. Trong gia
đình các thành viên sẽ gắn kết với nhau thông qua mối quan hệ huyết thống.
Cha mẹ sẽ truyền lại cho con những đặc điểm thể chất thông qua “gen” di
truyền học. Trải qua nếp sống sinh hoạt, truyền thống, phong tục tập quán từ
đời này qua đời khác, con cháu mang những dấu ấn tâm lý của cha mẹ, ông

bà… trong đời sống tinh thần của mình.
Xây dựng một gia đình văn hóa ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc là
ước mong của mọi người, vì đó chính là biểu hiện của một xã hội văn minh.
Trong khuyến cáo của Liên hiệp quốc về năm quốc tế gia đình cũng ghi rõ:
“Xây dựng gia đình thành một nơi ở mà ở đó các nhu cầu được đáp ứng,
6


những nhu cầu khác được chấp nhận, quyền chính đáng của con người được
tôn trọng”. Đây là những yếu tố làm nên sự gắn kết bền vững những thành
viên trong gia đình và họ hàng, gia tộc. Các bậc làm cha làm mẹ ln u
thương và hết lịng vì con cái, luôn quan tâm dạy dỗ và xứng đáng là tấm
gương sáng về tình nghĩa vợ chồng, về tư cách và đạo đức, cho con cái noi
theo. Ngược lại, làm phận con cháu ln biết bày tỏ lịng kính trọng, hiếu thảo
để đền đáp công ơn sinh thành và dưỡng dục của ơng bà, cha mẹ.
Xây dựng gia đình văn hóa ngày nay có khác với phong tục xưa kia,
nhưng trước hết vẫn phải dựa trên nền tảng đạo lý của dân tộc, làm nên bản
sắc của gia đình Việt Nam trong thời đại tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế
ngày càng sâu rộng.
1.1.2. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về gia đình và xây dựng
gia đình văn hóa.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến việc xây dựng gia
đình, Người ln ln nhắc nhở cán bộ, Đảng viên phải rất quan tâm đến gia
đình, xác định mối quan hệ đúng đắn giữa tình nhà và nghĩa nước. Việc xây
dựng gia đình văn hố là một trong những vấn đề quan trọng của sự nghiệp
cách mạng xã hội chủ nghĩa. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Nhiều
gia đình cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội tốt
thì gia đình càng tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì muốn xây
dựng chủ nghĩa xã hội mà phải chú ý hạt nhân cho tốt”
Trong tác phẩm “Đời sống mới”, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho chúng ta

thấy rõ cái nhìn biện chứng, sâu sắc trong việc xây dựng nếp sống mới. Người
nói: Nếp sống mới khơng phủ nhận, bác bỏ hồn tồn cái cũ và cũng khơng
nhất thiết cái gì cũng làm mới. Cái mới không tự nhiên xuất hiện mà phải
được kế thừa từ truyền thống. Cịn cái gì xấu thì nhất quyết phải bỏ, có những
cái cũ tuy khơng xấu, nhưng phiền phức thì phải sửa đổi cho hợp lý. Cịn cái
7


gì cũ mà tốt thì phải phát triển thêm. Người chỉ rõ việc xây dựng đời sống văn
hóa mới phải kiên trì vận động quần chúng. Việc quan trọng phải có người
làm gương, gia đình làm gương để mọi người làm theo… Chính vì vậy, cán
bộ, Đảng viên đi vận động xây dựng đời sống văn hóa phải mất cơng sức và
có nghệ thuật để vận động, làm cho dân hiểu rõ đời sống văn hóa đem lại
hạnh phúc cho mọi người. Sinh thời, Bác Hồ từng khuyên bảo chúng ta: cưới
hỏi, giỗ tết nên đơn giản, tiết kiệm... Vậy xây dựng gia đình văn hóa, làng xã
văn hóa nên bắt đầu từ những việc cụ thể.
Ngày nay chúng ta đã và đang thực hiện một chủ trương lớn là: “Tồn
dân đồn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Để đạt được mục tiêu cao cả này,
mọi người cần phải ra sức học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh để xây dựng con người có văn hóa, đạo đức, xây dựng gia đình văn văn
hóa mới. Trong tác phẩm “Đời sống mới” Người chỉ rõ cách ứng xử giữa
người và người “phải thành thật, thân ái, giúp đỡ”; trong quan hệ giữa các
thành viên trong gia đình như giữa vợ và chồng phải hịa thuận thương yêu
nhau; con cái phải hiếu thảo với cha mẹ; đạo lý giữa mẹ chồng nàng dâu; rồi
tình làng nghĩa xóm... Các mối quan hệ này đều cần phải phát huy những mặt
tốt đẹp của đạo đức truyền thống đã ăn sâu vào nếp sống của từng gia đình
Việt Nam. Những nội dung về nếp sống mới mà Bác Hồ đưa ra bao giờ cũng
gắn với thực tế cuộc sống. Chúng ta phải nghiên cứu thật sâu để thực hiện nếp
sống mới có hiệu quả thiết thực để mỗi người là một bơng hoa đẹp, mỗi gia
đình là một bó hoa tươi thắm, cả dân tộc ta là một rừng hoa đẹp. Người khẳng

định nhân dân là gốc và “nếu mọi người đều cố gắng làm đời sống mới, thì
dân tộc ta nhất định sẽ phú cường”.
1.1.3. Quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước về xây dựng gia
đình văn hoá.
Vận dụng quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
về gia đình, Đảng ta ln xem vấn đề gia đình ở vị trí mang tầm chiến lược
quốc gia. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã
8


hội của Đảng Cộng Sản Việt Nam khẳng định: “Gia đình là tế bào của xã hội,
là cái nơi thân yêu nuôi dưỡng cả đời người, là môi trường quan trọng giáo
dục nếp sống và hình thành nhân cách. Các chính sách của Nhà nước phải chú
ý tới xây dựng gia đình ấm no, hịa thuận và tiến bộ. Nâng cao ý thức về
nghĩa vụ gia đình đối với mọi lớp người”.
Việt Nam đang ở vào thời điểm đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, cho nên việc xây dựng gia đình và củng cố gia đình ở nước ta
cần phải quán triệt các quan điểm, Nghị quyết của Đảng như: vận dụng sáng
tạo những định hướng chủ yếu xây dựng gia đình mới trong chủ nghĩa xã hội
(gia đình mới của chủ nghĩa xã hội ra đời trên sự kế thừa những nét đẹp gia
đình truyền thống, đồng thời tiếp thu những tiến bộ của thời đại về gia đình;
thực hiện hơn nhân tiến bộ; các thành viên trong gia đình có quan hệ bình
đẳng, thương u và có trách nhiệm với nhau, cùng chia sẻ, gánh vác cơng
việc gia đình; trên cơ sở gia đình hịa thuận, cần xây dựng tốt các quan hệ với
cộng đồng, tổ chức bên ngồi gia đình; đảm bảo quyền tự do) vào việc thực
hiện xây dựng gia đình ở nước ta.
Thực chất xây dựng gia đình mới nhằm góp phần xây dựng nền văn
hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, hướng tới hình thành con
người mới Việt Nam với những đặc tính cao đẹp. Bởi thế, gia đình mới ở Việt
Nam chính là gia đình văn hóa. Gia đình văn hóa Việt Nam trên cơ sở giữ gìn

và phát huy phong tục, tập quán tốt đẹp, xóa bỏ những cái lạc hậu, những tàn
tích phong kiến của chế độ hơn nhân và gia đình phong kiến, chống ảnh
hưởng xấu của chế độ hôn nhân và gia đình tư sản, đồng thời biết tiếp thu
những tiến bộ của văn hóa nhân loại. Quan điểm đó đã được các Đại hội của
Đảng lặp đi lặp lại rất nhiều lần. Nếu như Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
VI khẳng định: “gia đình là tế bào của xã hội, có vai trị rất quan trọng trong
sự nghiệp xây dựng chế độ mới, nền kinh tế mới, con người mới. Đảng,
Nhà nước và các đoàn thể quần chúng cần đề ra phương hướng, chính sách và
có biện pháp tổ chức thực hiện về xây dựng gia đình văn hóa mới, bảo đảm
9


hạnh phúc gia đình. Nâng cao trình độ tự giác xây dựng những quan hệ tình
cảm, đạo đức trong từng gia đình, đảm bảo sinh đẻ có kế hoạch và nuôi dạy
con ngoan, tổ chức cuộc sống vật chất, văn hóa của gia đình” .
Đến Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ VII Đảng, tiếp tục khẳng định:
“Xây dựng gia đình văn hóa mới có ý nghĩa rất quan trọng trong tình hình
hiện nay, góp phần phát triển lực lượng sản xuất vật chất, ổn định và cải thiện
đời sống, thực hiện kế hoạch hóa dân số, giữ gìn và phát huy những truyền
thống đạo đức, văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Nâng cao ý thức về nghĩa vụ gia
đình đối với mọi lớp người. Kết hợp và phát huy vai trị của xã hội, các đồn
thể, nhà trường, tập thể lao động và tập thể dân cư trong việc chăm lo bồi
dưỡng tình đồng chí, đồng đội, hình thành nhân cách cao đẹp và nếp sống có
văn hóa”.
Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ VIII: “Xây dựng gia đình ấm no,
bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc, làm cho gia đình thực sự là tế bào lành mạnh
của xã hội, là tổ ấm của mỗi người. Phát huy trách nhiệm của gia đình trong
việc lưu truyền những giá trị văn hóa dân tộc từ thế hệ này sang thế hệ khác,
thực hiện tốt luật hôn nhân và gia đình, phát huy người tốt việc tốt. Hình
thành hệ giá trị và chuẩn mực xã hội mới phù hợp với truyền thống, bản sắc

dân tộc và yêu cầu của thời đạị” Trước mắt “ấm no, bình đẳng, tiến bộ và
hạnh phúc” chính là những chuẩn mực cần vươn tới của gia đình mới ở nước
ta. Sự ấm no là kết quả của lao động cần cù, sáng tạo và chính đáng của gia
đình. Sự bình đẳng vừa thể hiện dân chủ vừa đảm bảo tính nề nếp và hịa
thuận giữa các thành viên trong gia đình. Gia đình tiến bộ trên cơ sở sự tiến
bộ của mọi thành viên và không tách rời sự tiến bộ chung của xã hội. No ấm,
bình đẳng và tiến bộ tạo nên hạnh phúc cho gia đình. Gia đình hạnh phúc
khơng phải là cái gì trừu tượng mà là tổng hịa những nét đẹp thường ngày
của cuộc sống gia đình.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, X, XI tiếp tục khẳng định: “Nâng
cao trách nhiệm của gia đình trong việc xây dựng và bồi dưỡng các thành
10


viên của mình có lối sống văn hóa, làm cho gia đình thực sự là một tổ ấm của
mỗi người và là tế bào lành mạnh của xã hội. Đẩy mạnh phong trào “Toàn
dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa. Đặc biệt, ngày 04 tháng 05 năm
2001, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 72/2001/QĐ-TTg
chọn ngày 28 tháng 06 hàng năm làm NGÀY GIA ĐÌNH VIỆT NAM nhằm
tôn vinh những giá trị truyền thống của văn hóa gia đình, đồng thời hướng tới
xây dựng những chuẩn mực đạo đức, gia phong mới phù hợp với sự phát triển
của xã hội hiện đại. Việc tổ chức ngày Gia đình Việt Nam hàng năm, chứng
tỏ Đảng ta, Nhà nước ta, dân tộc ta rất quan tâm tới việc tơn tạo những giá trị
gia đình, nêu lên tầm quan trọng của gia đình trong quá trình phát triển đất
nước, thực hiện tiến bộ xã hội. Đây chính là một trong những nhân tố cơ bản
để phát triển xã hội và bảo tồn giá trị của nền văn hóa dân tộc một cách bền
vững trong tiến trình hội nhập quốc tế.
1.1.4. Nội dung của xây dựng phong trào gia đình văn hóa
*Nội dung phong trào xây dựng gia đình văn hóa:
Hỗ trợ tích cực và hiệu quả cho việc giữ gìn và phát huy bản sắc dân

tộc, xây dựng nếp sống văn hóa, là điều kiện tốt đẹp để tạo ra những mảnh đất
màu mỡ vun trồng tài năng cho đất nước trên cơ sở đoàn kết xây dựng đạo
đức, lối sống, đời sống văn hóa lành mạnh…
Trong cơng tác xây dựng gia đình văn hóa, Ủy ban nhân dân, các ban
ngành Thị trấn Lập Thạch đã ban hành và triển khai Quy chế cơng nhận danh
hiệu “Gia đình văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Khu phố văn hóa” nay sửa thành
quy chế cơng nhận “Gia đình văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Tổ dân phố văn
hóa” theo Ban hành kèm theo Quyết định số 62/2006/QĐ-BVHTT
Trên cơ sở đó, Ủy ban nhân dân, Các Đoàn thể ban ngành, Ủy ban mặt
trận Thị trấn Lập Thạch đã tích cực phát động, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai
11


thực hiện phong trào xây dựng gia đình văn hóa phù hợp với điều kiện của
từng khu phố, phổ biến đến từng hộ gia đình, được nhân dân hưởng ứng và
ủng hộ.
- Thị trấn Lập Thạch xác định xây dựng gia đình văn hóa trọng tâm xây
dựng tổ dân phố văn hóa. Phát huy, khơi dậy văn hóa làng để xây dựng tổ dân
phố văn hóa kết hợp giữa truyền thống và hiện đại.
- Chú trọng tuyên truyền về bản sắc văn hóa dân tộc trong ứng xử để
khơi dậy bản chất tốt đẹp trong mỗi con người. Có nhiều dịng họ đã đã đóng
góp nhiều tiền để thực hiện cơng tác khuyến học, khuyến tài.
- Tích cực vận động bà con xóa bỏ những hủ tục lạc hậu trong việc
cưới xin, ma chay ở Thị trấn Lập Thạch.
- Chú trọng xây dựng mơ hình Gia đình hiện đại. Nhiều gia đình trở
thành tấm gương sáng trong phong trào xây dựng gia đình văn hóa kết hợp
hiện đại.
*Tiêu chuẩn danh hiệu “Gia đình văn hóa”:
- Gương mẫu chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước; tích cực tham gia các phong trào thi đua của địa phương:

+Thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ công dân; không vi phạm pháp luật
Nhà nước, quy định của địa phương và quy ước, hương ước cộng đồng;
+Giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội; vệ sinh mơi trường; nếp
sống văn hóa nơi cơng cộng; bảo vệ di tích lịch sử văn hóa, cảnh quan của địa
phương; tích cực tham gia các hoạt động xây dựng đời sống văn hóa ở khu
dân cư;
+Khơng vi phạm các quy định về thực hiện nếp sống văn minh trong việc
cưới, việc tang và lễ hội; không sử dụng và lưu hành văn hóa phẩm độc hại;
khơng mắc các tệ nạn xã hội; tham gia tích cực bài trừ tệ nạn xã hội và phòng
12


chống các loại tội phạm;
+Tham gia thực hiện đầy đủ các phong trào thi đua; các sinh hoạt, hội
họp ở cộng đồng.
+Treo quốc kì trong các ngày lễ, sự kiện chính trị theo quy định của Nhà
nước.
+Tham gia vệ sinh an tồn thực phẩm, phịng chống dịch bệnh. Tham gia
bảo vệ môi trường, đổ rác đúng giờ, đúng chỗ.
+Tham gia an tồn giao thơng, khơng lạng lách, lấn chiếm vỉa hè. Tham
gia phịng, chống cháy nổ.
- Gia đình hịa thuận, hạnh phúc, tiến bộ, tương trợ giúp đỡ mọi người trong
cộng đồng:
+Vợ chồng bình đẳng, thương yêu giúp đỡ nhau tiến bộ. Khơng có bạo
lực gia đình dưới mọi hình thức; thực hiện bình đẳng giới; vợ chồng thực hiện
sinh con đúng quy định, cùng có trách nhiệm ni con khỏe, dạy con ngoan;
+Gia đình nề nếp; ơng bà, cha mẹ gương mẫu; con cháu thảo hiền; giữ
gìn các giá trị văn hóa gia đình truyền thống, tiếp thu có chọn lọc các giá trị
văn hóa mới về gia đình;
+Giữ gìn vệ sinh phịng bệnh; nhà ở ngăn nắp; khn viên xanh-sạchđẹp;

sử dụng nước sạch, nhà tắm và hố xí hợp vệ sinh; các thành viên trong gia
đình có nếp sống lành mạnh, thường xuyên luyện tập thể dục thể thao;
+Tích cực tham gia chương trình xóa đói, giảm nghèo; đồn kết tương trợ
xóm giềng, giúp đỡ đồng bào hoạn nạn; hưởng ứng phong trào đền ơn đáp
nghĩa, cuộc vận động “Ngày vì người nghèo” và các hoạt động nhân đạo khác
ở cộng đồng.
- Tổ chức lao động, sản xuất, kinh doanh, công tác, học tập đạt năng suất, chất
lượng, hiệu quả:
+Trẻ em trong độ tuổi đi học đều được đến trường, chăm ngoan, hiếu
13


học; người lớn trong độ tuổi lao động có việc làm thường xuyên, thu nhập ổn
định, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao;
+Có kế hoạch phát triển kinh tế gia đình, chủ động “Xóa đói giảm
nghèo”, năng động làm giàu chính đáng;
+Kinh tế gia đình ổn định, thực hành tiết kiệm; đời sống vật chất, văn
hóa tinh thần của các thành viên trong gia đình ngày càng nâng cao. “Trích
Điều 4, Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL, ngày 10/10/2011”
*Các trường hợp không được xét tặng Gia đình văn hóa:
Thành viên trong gia đình vi phạm một trong các trường hợp sau:
- Bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bị áp dụng các biện pháp xử lý
hành chính theo qui định của Luật xử lý vi phạm hành chính.
- Khơng hồn thành nghĩa vụ quân sự và nghĩa vụ nộp thuế.
- Bị xử phạt hành chính trong lĩnh vực xây dựng; phịng cháy, chữa cháy
và bảo vệ mơi trường.
- Có tảo hơn hoặc hơn nhân cận huyết thống.
- Có bạo lực gia đình bị xử phạt hành chính.
- Mắc các tệ nạn xã hội, ma túy, mại dâm, trộm cắp, tổ chức đánh bạc.
- Tham gia tụ tập đông người gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội.

1.2.

Khái quát về Thị trấn Lập Thạch, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh
Phúc

Là huyện miền núi, địa bàn rộng, cách xa trung tâm của tỉnh, dân số đơng,
trình độ phát triển kinh tế thấp, sản xuất nơng nghiệp là ngành nghề chính

14


song luôn chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai. Tuy vậy Thị trấn Lập Thạch
là trung tâm kinh tế, chính trị, xã hội của Lập Thạch.
Kinh tế
Sau khi tái lập tỉnh, Huyện Lập Thạch nói chung và Thị trấn Lập Thạch nói
riêng đã có những thành tích tốt. Với dân số đông nhất huyện, Thị trấn Lập
Thạch đã thúc đẩy kinh tế bằng cách bắt đầu gia tăng sản xuất, chăn nuôi tuy
nhiên sau năm 2008 Thị trấn Lập Thạch đã có những bước nhảy vọt về kinh
tế. Ngồi sản xuất và chăn nuôi Thị trấn Lập Thạch thúc đẩy kinh tế bằng
“Khối kinh doanh dịch vụ” là: Chợ trung tâm và Quy tín dụng.
Thị trấn Lập Thạch chú trọng thực hiện công tác quy hoạch phát triển các
khu cụm công nghiệp, các trung tâm thị trấn, cụm xã dần từng bước phát
triển nâng tầm diện mạo đô thị. Với vị trí, vai trị là trung tâm chính trị, kinh
tế, văn hóa của huyện, những năm qua, thị trấn Lập Thạch đã xây dựng quy
hoạch đô thị đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050; đầu tư xây dựng hệ
thống đường giao thông nội thị, đường vành đai; giải phóng mặt bằng diện
tích đất thuộc cụm cơng nghiệp thị trấn, khu làng nghề và các cơng trình
phúc lợi cơng cộng nhằm thu hút các nhà đầu tư.
Đến nay tốc độ tăng trưởng khá, đạt 10,6% quy mô nền kinh tế ước đạt
trên 630,1 tỷ. Thu nhập bình quân đầu người ước tính khoảng 68,1

triệu/người/năm.Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, tỷ trọng khu vực
thương mại, dịch vụ chiếm 64 %, tỷ trọng khu vực công nghiệp tiểu thủ
công nghiệp, xây dựng chiếm 30% và khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản
chiếm 6 %. Đây cũng là cơ chế để phát triển phong trào gia đình văn hóa
hiện nay.
Chính trị
Ủy ban Nhân dân Thị trấn Lập Thạch có những cấp cơ sở, ban ngành
để quản lý đối với nhân dân trong vùng. Chính quyền địa phương cũng ra
15


sức cố gắng tuyên truyền về công tác xây dựng một gia đình văn hóa, xây
dựng một xã hội lành mạnh, phát triển.
Xã hội
Dân số của toàn Thị trấn Lập Thạch hiện nay có 2.756 hộ gia đình,
với 9.651 nhân khẩu, gia đình 2 thế hệ chiếm 25% quy mơ trung bình của
hộ, gia đình 3 thế hệ trở lên chiếm dưới 21%. Quy mơ trung bình của hộ gia
đình là 4 người/hộ, tỷ lệ gia đình có 2-3 người chiếm 45%.
Quản lý nhà nưóc về thơng tin tun truyền và thể thao. Thúc đẩy
toàn dân ở Thị trấn cố gắng phát triển các phong trào văn hóa, thể dục thể
thao mà Đảng và chính quyền các cấp đã ban hành.
Khi đời sống được nâng lên thì sự quan tâm về sức khỏe, học tập,
thỏa mãn các nhu cầu về tình cảm-tinh thần của từng thành viên cũng được
nâng lên. Từ đó người dân sẽ tham gia tích cực, hưởng ứng các cuộc vận
động, các phong trào thi đua yêu nước do các tổ chức chính trị, đồn thể,
chính quyền các cấp khởi xướng. Do đó, tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy
kinh tế-xã hội phát triển ở cả nông thơn và thành thị. Bên cạnh đó, năng lực
xã hội của từng cá nhân cũng được nâng lên.
Đặc biệt ý thức tơn trọng, chấp hành tốt các chủ trương, chính sách
của pháp luật của Đảng và Nhà nước, của cá nhân, gia đình đã tạo sự ổn

định về mặt kinh tế - chính trị - xã hội - an ninh - quốc phòng, là cơ sở vững
chắc để củng cố và phát triển gia đình.
Kết cấu và qui mơ của gia đình trong tồn xã hội hiện nay phản ánh
sự biến đổi của hình thức gia đình từ gia đình nhiều thế hệ thành gia đình
hạt nhân, với hai thế hệ là chủ yếu. Vừa giữ được bản sắc riêng, tích cực
của gia đình truyền thống, vừa kết hợp với tính chất hiện đại của gia đình
mới phù hợp với xu hướng phát triển tiến bộ của xã hội trong quá trình đổi
mới.
16