NGHIÊN CỨU PHÂN LẬP VÀ HOẠT TÍNH GÂY ĐỘC TẾ BÀO UNG THƯ CỦA HỢP CHẤT CHIKUSETSUSAPONIN IV TỪ PHÂN ĐOẠN NƯỚC CỦA LÁ LOÀI ARALIA ARMATA - Full 10 điểm

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TẠ NGỌC BẢO UYÊN

NGHIÊN CỨU PHÂN LẬP VÀ HOẠT TÍNH GÂY ĐỘC TẾ BÀO UNG
THƯ CỦA HỢP CHẤT CHIKUSETSUSAPONIN IV TỪ PHÂN ĐOẠN
NƯỚC CỦA LÁ LỒI ARALIA ARMATA.

LUẬN VĂN CỬ NHÂN HĨA HỌC

Người hướng dẫn khoa học:
TS. Đỗ Thị Thúy Vân

Đà Nẵng - Năm 2022


LỜI CAM ĐOAN
Tơi cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai cơng
bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Đà Nẵng, ngày tháng năm 2022
Tác giả

Tạ Ngọc Bảo Uyên


LỜI CẢM ƠN
Để có thể hồn thành bài khóa luận tốt nghiệp một cách hoàn chỉnh, em xin gửi
lời cảm ơn chân thành đến cô Đỗ Thị Thúy Vân đã tận tình hướng dẫn, hỗ trợ và giúp
đỡ em trong suốt q trình nghiên cứu và hồn thành khóa luận.

Em cũng xin chân thành cảm ơn chị Hồng Chương và các anh chị đang cơng
tác ở phịng thí nghiệm Trường Đại học Duy Tân đã tạo điều kiện về cơ sở vật chất,
trang thiết bị hiện đại để em có thể thuận lợi nghiên cứu đề tài này. Lần đầu làm quen
với việc nghiên cứu nên bài báo cáo này khơng thể tránh khỏi sai sót, em mong sẽ
nhận được những ý kiến, đóng góp của thầy cơ để có thể hồn thiện và tích lũy kinh
nghiệm cho bản thân sau này.
Sau cùng em xin chúc quý thầy cô, anh chị sức khỏe, hạnh phúc, có những bước
tiến mới trong sự nghiệp nghiên cứu và luôn thành công trong cuộc sống của mình.
Em xin chân thành cảm ơn!


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 2
4.1.

Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.............................................................. 2

4.2.

Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm ....................................................... 2

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .......................................................... 2
6. Bố cục của luận văn ............................................................................................ 3
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................... 4
1.1. Giới thiệu về loài Aralia armata. ........................................................................ 4
1.1.1. Họ Cuồng và chi Aralia.................................................................................. 4

1.1.2. Tên gọi và phân loại ....................................................................................... 4
1.1.3. Đặc điểm sinh thái .......................................................................................... 4
1.1.4. Hàm lượng dinh dưỡng.................................................................................. 5
1.1.5. Thành phần hóa học ...................................................................................... 6
1.2. Tình hình nghiên cứu về thành phần hóa học của lồi Aralia armata trong
nước............................................................................................................................. 6
1.3. Tình hình nghiên cứu về thành phần hóa học của lá Aralia armata trên thế
giới 6
1.4. Tình hình nghiên cứu về hoạt tính sinh học của loài Aralia armata. ............. 8
1.4.2. Tác dụng sinh học của lồi Aralia armata ..................................................... 9
1.4.3. Cơng dụng trong dân gian của loài Aralia armata........................................ 9
1.5. Các phương pháp nghiên cứu hoạt tính gây độc tế bào ung thư ................. 10
1.5.1. Phương pháp MTT ....................................................................................... 11
1.5.2. Phương pháp SRB ........................................................................................ 11


CHƯƠNG 2: NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................. 12
2.1. NGUYÊN LIỆU, HÓA CHẤT, THIẾT BỊ NGHIÊN CỨU ......................... 12
2.1.1. Nguyên liệu ................................................................................................... 12
2.1.2. Hóa chất và thiết bị nghiên cứu................................................................... 12
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................... 13
2.2.1. Tổng quan về phương pháp sắc kí ............................................................... 13
2.2.2. Một số phương pháp hóa lý xác định cấu trúc của các hợp chất hữu cơ ... 16
2.2.3 Phương pháp chiết mẫu thực vật................................................................. 19
2.2.4 Phương pháp tách và tinh chế chất ............................................................. 19
2.2.5 Phương pháp xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất ...................... 20
2.3. SƠ ĐỒ ĐIỀU CHẾ CAO CHIẾT ................................................................... 20
2.4.

PHÂN LẬP HỢP CHẤT AAL2 TỪ CAO NƯỚC .................................. 21

2.5 THỬ HOẠT TÍNH GÂY ĐỘC TẾ BÀO UNG THƯ CỦA HỢP CHẤT
HÓA HỌC ................................................................................................................ 23
2.5.1 Vật liệu ............................................................................................................ 23
2.5.2 Phương pháp nuôi cấy tế bào in vitro........................................................... 23
2.5.3 Phương pháp thử tác dụng gây độc tế bào ung thư..................................... 23
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ............................................................. 25
3.1. KẾT QUẢ PHÂN LẬP HỢP CHẤT HÓA HỌC TRONG CAO NƯỚC ... 25
3.2. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ HOẠT TÍNH GÂY ĐỘC TẾ BÀO UNG
THƯ CỦA HỢP CHẤT HÓA HỌC ............................................................. 34
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 35
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 36


DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CÁC KÍ HIỆU:
d

: Doublet (NMR)

dd

: Doublet of doublet (NMR)

J(Hz)

: Hằng số tương tác (NMR)

Rf

: Retention factor

m

: Multiplet (NMR)

s

: Singlet (NMR)

t

: Triplet (NMR)

ppm

: Parts per million (mg/kg)

ppb

: Parts per billion (µg/kg)

δ

: Độ chuyển dịch hóa học (NMR)

CÁC DỊNG TẾ BÀO
HepG2

: Human hepatoma (Ung thư gan người)

KB

: Human epidermoid carcinoma (Ung thư biểu mô)

CÁC CHỮ VIẾT TẮT
NMR
1

: Nuclear magnetic resonance

H-NMR : Proton Nuclear Magnetic Resonance

13

C-NMR : Carbon (13) Nuclear Magnetic Resonance

IC50

: Half maximal inhibitory concentration

DMSO

: Dimethyl sunfoxide

DEPT

: Distortionless enhancement by polarisation transfer

HMBC

: Heteronuclear Multiple Bond Correlation

HSQC

: Heteronuclear Single Quantum Corelation

MMT

: 3-[4,5-dimetylthiazol-2-yl]-2,5-diphenyltetrazolium bromide

SRB

: Sulforhodamine B

UV

: Ultraviolet

TCA

: Trichloroacetic acid

CH2Cl2

: Dichloromethane

EtOAc

: Ethyl acetat

MeOH

: Methanol

EtOH

: Ethanol


CHCl3

: Chloroform

BuOH

: Butanol

TLC

: Thin Layer Chromatography

CC

: Column Chromatography

HEPES

: 4-(2-hydroxyethyl)-1-piperazineethanesulfonic acid

DMEM

: Dulbecco's Modified Eagle Medium

WHO

: World Health Organization

AAL2

: Chikusetsusaponin IV


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Số hiệu

Tên bảng

Trang

bảng
1.1

Phân loại khoa học về chi Aralia armata

4

1.2

Thành phần dinh dưỡng trong 100g lá loài Aralia armata

5

3.1

Số liệu phổ NMR của hợp chất AAL2 và hợp chất tham khảo

28

3.2

Hoạt tính gây độc tế bào ung thư của hợp chất AAL2

36


DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH

Số hiệu

Tên hình

Trang

hình
2.1

Hình ảnh lá lồi Aralia armata

12

2.2

Sơ đồ cao chiết

22

2.3

Sơ đồ phân lập hợp chất AAL2 từ phân đoạn nước lá lồi

24

Aralia armata.
3.1

Cấu trúc hóa học của hợp chất AAL2

27

3.2

Phổ 1H-NMR của hợp chất AAL2

32

3.3

Phổ 13C-NMR của hợp chất AAL2

33

3.4

Phổ DEPT của hợp chất AAL2

34

3.5

Phổ HSQC của hợp chất AAL2

35

3.6

Phổ HMBC của hợp chất AAL2

36


GVHD: TS. Đỗ Thị Thúy Vân

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, xã hội ngày càng hiện đại và phát triển kéo theo môi trường sống của con
người cũng bị tác động. Chính vì điều này đã gây nên các tình trạng bệnh nguy hiểm
đối với con người ngày càng cao và một trong những bệnh nguy hiểm nhất đối với con
người hiện nay là bệnh ung thư. Theo thống kê của tổ chức y tế thế giới WHO, bệnh

ung thư có tốc độ phát triển rất nhanh qua hàng năm. Và theo một số nghiện cứu khoa
học dự đoán đến năm 2040, tỉ lệ con người mắc ung thư sẽ tăng 47% so với năm 2020
[22], một tốc độ tăng trưởng cực kì đáng suy ngẫm. Hiện nay, con người đã ứng dụng
tiến bộ khoa học kĩ thuật vào quá trình nghiên cứu, phân lập các hợp chất có hoạt tính
từ thực vật để làm thuốc cũng như phương pháp để ngăn ngừa sự phát triển của căn
bệnh này.
Việt Nam may mắn nằm trong vành đai nhiệt đới gió mùa nóng ẩm của châu Á với
3/4 diện tích phần lục địa là đồi núi, trải dài từ Bắc xuống Nam. Những điều kiện tự
nhiên như vậy đã thực sự ưu đãi cho đất nước ta một hệ thống sinh thái rừng phong
phú và đa dạng. Theo thống kê sơ bộ, nước ta có tới gần 12.000 lồi thực vật bậc cao
có mạch thuộc hơn 2.256 chi, 305 họ (chiếm 4% tổng số loài, 15% tổng số chi, 75%
tổng số họ thực vật trên tồn thế giới). Khơng chỉ có vai trị là lá phổi xanh điều hịa
khí hậu, hệ thực vật rừng còn mang đến một tiềm năng to lớn về tài nguyên cây thuốc
nói riêng cùng với tài ngun dược liệu nói chung.
Lồi Aralia armata (Aralia armata) thuộc họ nhân sâm, cịn có các tên gọi khác là:
cây cuồng, rau gai, cẩm giàng, độc lực, cây đuống, cây răng, đinh lăng gai,… có xuất
xứ từ vùng núi Himalaya lan qua Ấn Độ, Lào rồi đến nước ta. Lồi Aralia armata có
vị hơi đắng, cay, tính ấm, có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, tiêu thũng, tán ứ, khư
phong trừ thấp. Do vậy hay được dùng để chữa các bệnh như viêm gan cấp, viêm
amidan, viêm khớp, sưng đau vú, viêm thận phù thũng, … Đặc biệt, trong lá lồi
Aralia armata có chứa nhiều nước, tro, protid, glucid, chất xơ, caroten và vitamin
C,...và có khả năng tiêu độc rất tốt. Người dân vùng núi Tây Bắc thường lấy lá non,
chồi non đem luộc hay xào ăn và dùng làm thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên, các cơng trình
nghiên cứu về thành phần hóa học hay hoạt tính sinh hoạt của lồi Aralia armata cịn

SVTH: Tạ Ngọc Bảo Un - Lớp 18SHH

Trang 1